Nepeg Kasin Ngilinan na Kristianos so Agew na Panagpainawa?
SAY Hunyo so walaay tunggal-paminsan ya uran. Lapud saya, say abayag lan sekular a tradisyon so ag-atuloy legan na tennis championship ed Wimbledon nen 1991. Diad sankaunaan ed awaran, ginawa iray match diad sakey a Simba pian bawien so adarak a panaon. Likud ed singa sayan pangibaliwala’d saray totontonen, say Simba so siansia nin sagradon agew na panagpainawa diad Inglatera, ontan met ed dakel iran bansa.
Arum a totoo so manngilin ed nanduruman agew na panagpainawa. Saray Judio ed sankamundoan so mapeget a manngilin ed Sabaton manlapu’d kaselek na agew na Biernes ya anggad kaselek na agew na Sabado. Legan na Sabaton, say national airline na Israel so agmamatekiab na eroplano, tan diad arum iran baley et ag-onbiahe iray luganay publiko. Diad Jerusalem walaray pigaran kalye a babengan na saray tradisyonalista pian saraan so amin a trapiko a satan so ipapasen dan sebel ed Sabaton.
Say katuaan a dakel a relihyon so siansia nin manngilin ed sinimban agew na panagpainawa odino sabaton so amalesay pigaran tepetepet. Kasin say panag-ngilin ed Sabaton so parad saray Judio labat? Akin a maslak a relihyon ed Kakristianoan so mangiyabuloy ed nanduruman agew na panagpainawa? Kasin say panag-ngilin ed sinimban agew na panagpainawa so siansia nin Makasulatan a nakaukolan natan?
Kasin say Sabaton so Mansiasiansia Ni?
Naromog tayo so sankaunaan a makasulatan ya impamitla ed sabaton diad libro na Exodo. Legan a saray Israelita so wala ed kalawakan, sikaray akaawat na mana, sakey a makapakelkelaw a taganon nanlapud si Jehova. Kada komanem ya agew na simba, sikaray nepeg a manipon na mamiduan karakel lapud say komapiton agew et sikatoy “sakey a sabaton ed si Jehova,” a kaleganan na satan et nisebel so amin a kimey.—Exodo 16:4, 5, 22-25.
Nagkalalo ni, niiter ed saray Israelita so Sabaton pian mangipanonot ed sikara a sikaray naaripen diad dalin na Ehipto. Sayan panonot so nawalaay melag a kabaliksan sano sikaray anumbok la’d satan a ganggan diad apalabas. Kanian, saray totontonen a manguuley ed Sabaton so niiter labat ed Israel.—Deuteronomio 5:2, 3, 12-15.
Makapairap tan Makapabelat Iran Agamil
Lapud aliwan detalyadon tuloy so Mosaikon Ganggan nipaakar ed Sabaton, saray rabi ed loob na siglos so angitarok na dakel iran isesebel, a manunan mangisesebel ed amin a porma na kimey ed Sabaton. Unong ed Mishnah, say insebel a kimey so nigrupo ed 39 manunan klase, singa say panagdait, panag-sulat, tan panagdalus. Dakel ed sarayan totontonen so agnibase’d Biblia. Diad pangisitas ed Mishnah, say Encyclopœdia Judaica so mamibidbir a saratan a totontonen so singa ra “palpalandey ya akabitin ed sakey a buek, lapud walay daiset labat ed tema diad saray Kasulatan ingen dakel iray totontonen.”
Diad pangiyaplika ed ganggan a say too so agnepeg ya “ompaway ed pasen to diad komapiton agew,” say sankarukeyan a kaarawi so naamtaan, tan saya so tinawag a “getar na Sabaton.” Unong ed pigaran reperensya, satan so mipetekan ed duaran libon kubiko, odino ngalngali 2,900 piye. (Exodo 16:29, King James Version) Anggaman ontan, sayan totontonen so mainomay a nalabsanan: Diad labi nensaman, saray tagano ed Sabaton so nideposito ed walaay kaarawin duaran libon kubiko manlapud abung. Sayan pasen so nikunsideran kasuldongan na ayamay pamilya, tan sananey nin duaran libon kubiko so nibilang manlapu’d satan a pasen.
Dakel ed sarayan ginaway-toon panameget so nipaskar ed agew nen Jesus. Kanian, saray panguloy relihyon so amaat ed saray babangatan to diad inpangetel na saray dawa pian kanen legan a sikaray ondadalan ed kaumaan. Sikaray inakusan mamuboyak ed Sabaton—say pangetel ed dawa so nikunsideran panani, tan say pamorbor so inpasen a panggiling. Kinondena nen Jesus iray alablabas a panmoria ra ed aminpigan inkagawa, lapud lingon pangipapasen da ed espirituy ganggan nen Jehova.—Mateo 12:1-8; Lucas 13:10-17; 14:1-6; Juan 5:1-16; 9:1-16.
Manlapud Sabado Angga’d Simba a Sabaton
“Saray Simba so nibiig parad masimoon a panlingkor ed Dios.” Satan so Komapat a Ganggan diad Sabaton ya inpresenta na Katolikon Iglesia. Say agano nin inpalapag na Pransya a Catéchisme pour adultes so angipaliwawa: Say Kristianon Simba so seselebraan diad agew kayari Sabaton: diad komawalon agew, salanti, say ununan agew na balon panamalsa. Manutukoy itan ed saray makanan elemento na Sabaton balet nisentro ed Paskua nen Kristo.” Panon a sayan pananguman ed Sabaton a manlapu’d Sabado angga’d Simba so niwala?
Anggaman Simba so agew na inkioli nen Jesus, parad saray inmunan Kristiano et satan so agew na pankimey a singa saray arum. Balet say desisyon na Laodicean church council (kapegleyan-angga’d-saginonor na komapat a siglo K.P.) so angiyabawag a diad ilalabas na panaon, say Judion Sabaton ed Sabado so asalatan na “Kristianon” sabaton ed Simba. Sayan totontonen so “mangisesebel ed saray Kristiano a mangadapta ed kaugalian na saray Judio tan agpankimey sano agew na [Judion] Sabaton, tan say agew na Katawan [say agew ed loob na sakey simba a sikatoy apaoli] so nepeg a pagalangan diad Kristianon paraan.” Nanlapulad saman saray patumbok na Kakristianoan so kaukolan a mankimey ed saray Sabado tan ontundan mankimey ed Simba. Saginonor, sikaray kaukolan ya onatendi ed Misa diad Simba.
Diad tulong na saray sekular ya autoridad, ag-abayag say kimey ed saray Simba so nisebel ed interon Kakristianoan. Manlapud komanem a siglo a manpatuloy, saray makasumlang so minulta odino nilewet, tan saray ayep da so sinamsam. No maminsan, saray agmagbabawin managkasalanan so napaskar a magmaliw ya ariripen.
Diad pantalos, saray ganggan a mitukoyan ed niyaabuloy a kimey ed Simba so singa kakomplikado na saray tradisyon na mananguley ed Judion Sabaton. Say Dictionnaire de théologie catholique so mangiter na andukey a panangipaliwawa nipaakar ed agawaan na iglesia diad resolusyon na kanepegan na duga odino aliwa ed panangaplika na totontonen, tan nibilang ed saray bengatlan isesebel, et analambit na panagpaaripen a kimey, panagdalus, legal iran panangipakurang, panaglako, tan panag-anup.
Mansumlangan, say Judion Sabaton so atukoy bilang panangikatunongan ed sarayan isesebel. Say New Catholic Encyclopedia so analambit ed saray ganggan nen Emperador Karlomagno nipaakar ed saray Simba: “Say ideya na saray manag-ngilin na Sabaton, so ag-inawat nen St. Jerome tan kinondena iya na say Council of Orleans nen 538 K.P. bilang Judio tan aliwan Kristiano, so malinlinew a nisulat ed ganggan nen Karlomagno ed 789 K.P. a mangisesebel ed amin a kimey ed Simba bilang pananumlang [ed Samploran Ganggan]. Sirin, anggaman aliketan so iglesia ed pakanengneng ed saray sibil a pakauley a mangipaakseb a say Simba so agew na panagpainawa, satan so angiyabuloy ed sayan sibil a pakauley a mangikatunongan ed sarayan panameget diad basiyan na letnegan ya impulisay to, salanti, say Mosaikon ganggan nipaakar ed Sabaton.
Aliwan-Makasulatan a Talindeg
Diad saray siglo ed apalabas, pigaran Papari ed Iglesia, tan nagkalautla ed saray Agustin, so makatunongan ya angiyabawag a say Sabaton et temporaryon oksuyan a nigana parad saray Judio. Diad impanggawa ed satan, saraman a Papari na Iglesia so angadapta labat no antoy sasalaysayen na Kristianon Griegon Kasulatan, salanti, say Sabaton so makanan kabiangan na Ganggan a sipanan ya inekal na bagat nen Jesus.—Roma 6:14; 7:6; 10:4; Galacia 3:10-14, 24, 25.
Diad modernon Vocabulaire biblique, na Protestanten teologon si Oscar Cullmann so inaon a mangaaksobi a “lapud si Jesus et sinmabi, inatey, tan apaoli, say D[aan] a S[ipan] iran piesta so asumpal la, tan say pamasiansia ed saratan et ‘kabaliksan toy ipawil ed daan a sipanan, a kuanmono agsinmabin balot si Kristo.’” Diad impangunsidera ed sayan makabaliksan a punto, kasin posiblin ikatunongan a kapilitan so pangimaton na Sabaton?
Natan, saray autor a Katoliko et gendagendat ya isuporta day Gawa 20:7, a sasalitaen toy “inmuna ya agew na simba” (Simba), sanen akiabet si Pablo ed saray kaiba to a miakan ed sikara. Anggaman ontan, saya so simplin punto na detalye. Anggapo ed sayan teksto nisay diad arum iran bersikulo na Biblia so mangipanengneng a sayan salaysay et ginagalan magmaliw ya alimbawa a nepeg a tumboken na Kristianos, maseguron aliwan sakey ya obligasyon. On, say panag-ngilin na sabaton ed Simba so andian na Makasulatan a pananuporta.
Anton Panagpainawa so Wala Parad Kristianos?
Anggaman saray Kristiano so agnaobligan mangimaton na sinimban agew na panagpainawa, anggaman kuan sikara so iimbitaan a mangimaton na panagpainawa ed sananey a nengneng. Isasalaysay nen Pablo iya ed kapara ton Judion Kristianos, ya angikuan: “Wala so nakdaan ni sirin a sakey a panpainawa nipaakar ed baley na Dios. . . . Pansesegan tayo sirin so onloob ed saman a panagpainawaan.” (Hebreos 4:4-11) Sarayan Judio, sakbay a nagmaliw a Kristianos, so datin tinmumbok ed Mosaikon Ganggan a maalalwar unong a nayarian da. Natan agla mamapaseseg si Pablo ed sikaran anapen so kilalaban diad panamegley na gawa noagta diad “panpainawa” manlapud inatey iran gawa ra. Kanian, kaukolan a nawalaan iray pananisia ed bagat nen Jesus, a satan so alenleneg a dalan a say katooan so magmaliw a matunong ed saray mata na Dios.
Panon tayon nipanengneng natan so parehon konsiderasyon parad punto-de-bista na Dios? Singa ed kapara ran totoo, saray Tasi nen Jehova, bilang makatunongan a totoo, so mangaapresya ed sinimban agew na panagpainawa ed sekular a trabaho a nigaganggan ed dakel a bansa. Saya so mangiyabuloy na panaon parad pilimog ed pamilya tan panligliwaan. Balet nagkalautla, satan so napapaneknekan a panaon parad arum a Kristianon gegemtan. (Efeso 5:15, 16) Ilaktip na saraya so miting tan pibibiang ed publikon ministeryo, ibibisita ed kakaabay da pian ipanabang so Biblikon impormasyon nipaakar ed manasingger a panaon sano say mananisian katooan so mangayaga ed sankadalinan a deen. No kaliktan yon amtaen iya, maliket iray Tasi nen Jehova ya ontulong ed sikayo, balanglan satan so diad Sabado, Simba, odino anggan anton agew ed simba.
[Litrato ed pahina 24]
Sigpot a tinumbok nen Jesus so ganggan na Sabaton, imbes a saray Judion tradisyon
[Litrato ed pahina 25]
Saray Kristianon gegemtan so mangitatarok na panligliwaan diad saray agew na panpainawa manlapud sekular a trabaho