Docternan cu Stress
“Un pareha hoben a bin serca mi yen di speransa cu lo mi por a haci algo pa nan yiu resien naci. Segun cu mi a samin’e, mi curason a haci dolor. Su problema tawata incurabel. Bo por imagina con mi a sinti ora mi a bisa e mayornan nobo aki cu nunca nan yiu homber lo no mira? Segun cu nan tawata sali for di mi oficina, mi hemut a yena. Pero un poco despues mi siguiente pashent a drenta sperando un sonrisa amabel! Esei ta loke ta duna mi hopi stress.” —Un ciruhano di wowo na Sur America.
PASHENTNAN normalmente no ta bishita un oficina di docter pa tende problema di e docter. Un pashent su mente ta yen di su propio necesidad di yudansa. Como resultado, ta masha poco hende ta realisa cuanto stress docternan ta biba cu ne.
Claro cu ta tur hende ta confronta stress, y e profesion medico no ta e unico ocupacion yen di stress. Sinembargo, como cu casi tur hende den un manera of otro tin di aber cu e relacion entre docter y pashent, ta bale la pena pa nos compronde e stress cu docternan ta confronta y e efecto cu esei por tin riba nan.
Docternan ta cuminsa siña biba cu stress for di tempran, for di ora cu nan ta lucha pa por drenta den un universidad medico. Pero ora e entrenamento medico cuminsa, nan emocionnan por lo general ta haya un golpi cu nunca mas nan lo por lubida. Esei ta e comienso di un proceso cu por cambia e studiante medico su sintimento, asta su personalidad.
Entrenamento Medico—Un Experencia Spantoso
E prome bishita traumatico na e sectiekamer (sala caminda ta corta habri cadaver pa analisa) por tuma luga for di e prome siman di e estudio medico. Hopi studiante kisas nunca prome no a mira un cadaver. E bista di curpanan sunu, tur seca, yen di lachi y corta habri den diferente manera pa asina mustra e anatomia, por ta bastante repugnante. Studiantenan tin cu siña cierto strategianan pa por deal cu nan emocion. Hopi bes nan ta recori na humor, dunando cada cadaver un nomber pret. Loke pa un hende di pafo por parce un gran falta di heful y respet ta necesario pa e studiantenan cu ta purba di no pensa riba e persona cu e cadaver tawata.
Despues ta sigui e entrenamento clinico den un hospital. Mayoria hende no ta ser obliga na contempla con cortico bida ta sino kisas te ora nan ta riba 40 aña. Pero studiantenan medico den nan hubentud ta haya nan mes cara cara cu malesa incurabel y morto. Un di nan a describi su prome experencianan na hospital como “repugnante te cu bo ta sinti asco.” Un cos mas cu por ta un shock grandi pa studiantenan, tanto den paisnan rico como pober, ta ora nan realisa pa prome bes cuanto biaha pashentnan no ta haya tratamento necesario pasobra no tin suficiente placa.
Con docternan nobo ta deal cu e stress? Personal medico hopi bes tin cu distancia nan mes emocionalmente for di e pashentnan door di haci nan impersonal. En bes di referi na e persona cu tin mester di atencion, nan ta bisa: “Docter, tin un pia kibra den camber dos.” Esaki lo por zona pret si bo no ta compronde e motibo pakico nan ta referi asina na hende.
Agota di Mustra Compasion
Docternan ta ser entrena como cientifico, pero pa hopi di nan mayor parti di nan trabou ta consisti di papia cu pashent. Tin docter ta sinti cu nan no ta prepara pa e emocion cu ta compaña e relacion entre docter y pashent. Manera a keda menciona den e introduccion, un di e situacionnan mas dificil pa un docter ta pa duna mal noticia. Tin docter tin cu haci esei tur dia. Hende den crisis hopi bes tin cu expresa nan angustia, y nan ta spera di e docter cu e ta sinta scucha. Trata cu hende angustia y spanta por ta asina agotador cu algun docter ta sufri di un tipo di inzinking, nan ta bira agota di mustra compasion.
Un docter di cas na Canada, cordando riba su prome añanan como docter, a skirbi: “Trabou tawata inunda mi: hende den necesidad cu tawata kier mi tempo; hende angustia cu kier a desahoga nan angustia; hende enfermo cu tawatin mester di mi accion; hende manipulado cu tawata pusha mi y trek mi; hende tawata bin mira mi; hende tawata insisti pa ami bin serca nan; hende tawata drenta via telefon den mi propio cas, y asta den mi camber. Hende, hende, hende. Mi kier a yuda hende, pero esaki si tawata di mas.”—A Doctor’s Dilemma (E Dilema di un Docter), skirbi door di John W. Holland.
Acaso e stress ta bira menos pa e docter segun cu añanan ta pasa? Por lo general, mas aña como docter ta trece mas responsabilidad. Hopi bes docternan tin cu tuma decisionnan di bida of morto instantaneamente, podise a base di informacion inadecuado. Un docter Britanico a splica: “Tempo cu mi tawata jong, esei no a precupa mi, mescos cu hobennan no ta precupa si nan ta core auto na un manera peligroso. Pero segun bo edad ta subi, bo ta duna mas balor na bida. Awor, decisionnan cu mi tin cu tuma relaciona cu tratamento ta ansha mi mas cu nunca.”
Con stress ta afecta docternan? E custumber di distancia nan mes emocionalmente for di nan pashentnan por pasa over pa nan relacionnan familiar. Por ta dificil pa evita e tendencia ei. Tin docter ta sumamente compasivo ora di yuda pashentnan cu nan sintimentonan. Pero te con leu nan por bai sin bira agota di mustra compasion? Esaki ta e dilema cu docternan ta confronta.
Tratando cu Pashentnan Dificil
Ora puntra docternan tocante e stress di relacionnan entre docter y pashent, hopi bes nan ta cuminsa describi pashentnan dificil. Podise bo ta reconoce algun di e siguiente tipo di pashentnan ei.
Na prome luga, tin e tipo di pashent cu ta malgasta e docter su tempo door di papia hopi tocante asuntonan irelevante sin splica precis kico ta su problema. Caba tin e tipo di pashent exigente cu ta bel docter anochi of den weekend pa asuntonan cu no ta urgente of cu ta exigi tratamento cu e docter ta prefera di no recomenda. Tambe tin e tipo di pashent desconfia. Tin hende ta investiga y haya informacion practico tocante nan malesa, podise via Internet, y esaki por ta util. Pero tal investigacion por pone nan perde confiansa den e experto medico cu nan a bin pa consulta. Un docter kisas no tin tempo pa debati e pro y contra di tur cos cu e persona a haya durante su investigacion. Ta frustrante pa un docter ora cu desconfiansa ta pone cu su pashent no kier sigui su instruccionnan. Por ultimo, tin e tipo di pashent sin pasenshi. E ta stop cu e tratamento prome cu esei a haya chens di surti efecto, y kisas ta bai busca conseho otro caminda.
Sinembargo, den algun parti di mundo, e cos cu mas ta duna docternan stress no ta e pashent sino e abogado.
Medicina Defensivo
Hopi pais ta informa cu tin un aumento drastico den e cantidad di casonan entama contra docter pa motibo di negligencia. Tin abogado ta demanda docter pa cosnan insignificante djis pa gana hopi placa. E presidente di e Asociacion Medico Mericano a splica: “Nan ta pone cu primanan di seguro di responsabilidad [aansprakelijkheidsverzekering] ta subi barbaramente . . . E casonan aki den corte ta hiba na otro agonia mas. Pa un docter, un caso inhustifica por causa daño grandi—berguensa, perdida di tempo, . . . stress y ansiedad.” Esei asta a hiba algun docter na comete suicidio.
Como resultado, hopi docter ta sinti nan obliga na practica “medicina defensivo”, es decir, nan ta tuma decisionnan basa riba e posibilidad cu nan lo tin cu defende nan mes den corte en bes di a base di loke ta miho pa e pashent. Segun e revista Physician’s News Digest, “e custumber ta awor pa practica medicina desde e punto di bista di proteha bo mes” contra posibel casonan den corte.
Segun cu e presion riba docternan ta aumenta, hopi di nan ta puntra nan mes ki futuro ta spera nan. Hopi pashent tambe tin e mesun pregunta, ya cu nan ta observa un aumento den sufrimento di cierto malesanan apesar di avancenan riba tereno di ciencia medico. E siguiente articulo ta presenta un punto di bista realista di loke tin den futuro pa tanto docter como pashent.
[Cuadro/Plachi na pagina 6]
CON PA COOPERA CU BO DOCTER
1. Saca e maximo probecho di e tempo serca bo docter door di prepara con lo bo splica bo problema cabalmente pero en corto, cuminsando cu bo precupacion principal.
2. Evita di bel bo docter fuera di oranan di oficina pa asuntonan cu no ta urgente.
3. Tene pasenshi. Un bon diagnostico y tratamento ta tuma tempo.
[Cuadro/Plachi na pagina 7]
‘ASTA CASONAN DI RUTINA POR DUNA SATISFACCION’
“Tin un diferencia inmenso entre practica medicina aki y den regionnan mas desaroya. Aki, hende ta considera siña un profesion como un manera pa scapa di pobresa, y pesei studia medicina ta popular. Pero tin hopi docter y poco trabou. Como resultado, docternan ta gana tiki placa. Masha poco hende por afford pa bishita un docter como un pashent priva cu ta paga. Mi ta traha den un hospital anticua cu un dak cu ta lek y cu tin solamente e ekiponan di mas basico. Nos personal ta consisti di dos docter y cinco verpleegster asistent. Nos ta atende 14.000 hende.
Tin biaha pashentnan ta pensa cu mi no ta samina nan bon, pero ora bo tin 25 pashent ta warda riba bo, bo no por permiti bo mes e luho di tene consulta largo. Pero toch mi ta haya satisfaccion den trata pashent, asta casonan di rutina. Por ehempel, mamanan hopi bes ta trece nan yiunan malnutri y deshidrata cu tin diarea. E muchanan su wowo ta dof y nan cara ta yen di miedo. Unico cos cu mi tin cu haci ta splica e mama con pa uza e formula di likido salo rehidratante, remedi contra bichi y antibiotica. Unabes esakinan surti efecto, e mucha ta cuminsa come atrobe. Un siman despues e ta parce un otro mucha—wowo bibito, sonriendo y cla pa hunga. E prospecto di disfruta di tal experencianan a pone cu mi kier a bira docter.
For di mi infancia, mi tawata soña cu yuda hende enfermo. Pero e entrenamento medico a cambia mi den un manera cu mi no a verwacht. Mi a mira hende muri pa falta di asta sumanan chikito di placa cu nan tawatin mester pa haya un tratamento cu por a salba nan bida. Mi mester a haci mi curason duro pa e tristesa no afecta mi. Ta te ora cu un hende a mustra mi den Bijbel kico ta e causa di sufrimento, mi a bin compronde Dios su compasion y mi por a recobra mi habilidad di sinti pa otro hende. E ora ei mi por a yora atrobe.”
[Plachinan]
Dr. Marco Villegas ta traha den un pueblito isola den Amazona na Bolivia