E Palabra di Yehova
Ta Bibo Puntonan Sobresaliente di e Buki di Esdras
EBUKI biblico di Esdras ta sigui caminda Segundo Cronicanan ta termina. Su escritor, Esdras e sacerdote, ta cuminsa e relato caminda rei Ciro di Persia ta saca un decreto cu ta permiti un resto di e Hudiunan exilia na Babilonia regresa nan pais. E naracion ta termina caminda Esdras ta tuma medidanan pa purifica e Hudiunan cu a contamina nan mes cu e hendenan di e pais. En total, e buki ta abarca un periodo di 70 aña, di aña 537 pa 467 prome cu nos era (P.E.C.).
Esdras tawatin bon cla su dilanti pa ki proposito e ta skirbi e buki. E kier a mustra con Yehova a cumpli cu Su promesa di libra Su pueblo for di exilio na Babilonia y restaura adoracion berdadero na Herusalem. Pues, Esdras ta enfoca solamente riba e susesonan cu tin di aber cu e proposito aki. E buki di Esdras ta conta con nan a reconstrui e tempel y con Yehova su adoracion a ser reestableci apesar di oposicion y e imperfeccion di Dios su pueblo. E relato ta di gran interes pa nos pasobra nos tambe ta bibando den un tempo di restauracion. Hopi hende actualmente ta basha bai na ‘e sero di Yehova’, y henter e tera ta serca di ser “yena cu conocemento di e gloria” di Yehova.—Isaias 2:2, 3; Habacuk 2:14.
NAN TA RECONSTRUI E TEMPEL
(Esdras 1:1–6:22)
Rond di 50.000 exiliado Hudiu ta reacciona riba e decreto di liberacion cu Ciro a saca, y nan ta regresa Herusalem bou di e liderato di Gobernado Zorobabel (of, Sesbasar). E Hudiunan aki cu a regresa ta traha un altar mesora na e sitio y ta cuminsa ofrece sacrificio na Yehova.
E aña siguiente e Israelitanan ta pone e fundeshi di e cas di Yehova. Enemigonan ta blo interferi cu e trabou di reconstruccion y cu tempo nan ta logra haya un decreto real pa para e trabou. Profetanan Hageo y Zacarias ta curasha e pueblo di manera cu nan ta reanuda e construccion di e tempel apesar di e prohibicion cu tin. Miedo di bai contra di un decreto Perso cual ta incambiabel—decreta originalmente door di Ciro—ta tene nan adversarionan na un distancia. Ta un investigacion oficial ta saca na cla e orden di Ciro “tocante di e cas di Dios na Herusalem.” (Esdras 6:3) E trabou ta cana bon y nan ta cab’e.
Contesta Riba Pregunta Biblico:
1:3-6—E Israelitanan cu no a ofrece pa bai bek nan pais tawata debil den fe? Algun di nan kisas no a regresa Herusalem debi cu nan tawata materialista of nan no tawatin aprecio pa adoracion berdadero, pero esaki no tawata asina den tur caso. Na prome luga, e biahe di 1.600 kilometer pa Herusalem a dura cuater pa cinco luna. Ademas, e hendenan lo mester tawatin hopi resistencia fisico pa establece nan mes den un tera cu tawata desola pa 70 aña y cuminsa haci trabounan di reconstruccion einan. Pesei, circunstancianan desfaborabel, manera malesa, edad avansa y obligacionnan familiar, sin duda a stroba algun Hudiu di regresa.
2:43—Ken e sirbidonan di tempel [of, “netineonan”, NW] tawata? Esakinan tawata personanan di origen no Israelita cu a fungi como sirbido of catibo di tempel. Entre nan tawatin e desendientenan di e Gabaonitanan di tempo di Hosue y otro hende “cu David y e prinsnan a duna pa e sirbishi di e Levitanan.”—Esdras 8:20.
2:55—Ken e yiu hombernan di e sirbidonan di Salomon tawata? Esakinan tawata personanan no Israelita na ken a ser duna privilegionan special den e sirbishi di Yehova. Kisas nan a fungi como escriba of copista na e tempel of den un funcion administrativo.
2:61-63—E Urim y Tumim a ser uza ora cu tawatin mester di un contesta for di Yehova. Nan tawata disponibel pa e exiliadonan cu a regresa? Personanan cu a bisa cu nan tawata di desendencia sacerdotal pero cu no por a establece nan genealogia, por a confirma esei door di consulta e Urim y Tumim. Esdras ta djis menciona esaki como un posibilidad. Den e Scritura no tin ningun caminda skirbi cu nan a uza e Urim y Tumim e tempo ei ni despues. Segun tradicion Hudiu, e Urim y Tumim supuestamente a disparce cu e destruccion di e tempel na aña 607 P.E.C.
3:12—Dicon “e ancianonan cu a mira e prome tempel” di Yehova a yora? E hombernan aki por a corda con magnifico e tempel cu Salomon a construi tawata. E fundeshi cu tawatin nan dilanti di e tempel nobo a “parce nada compara cu e otro.” (Hageo 2:2, 3) Acaso nan esfuerso lo a trece e gloria di e tempel anterior bek? Nan lo mester a sinti nan mes desanima, y ta pesei nan a yora.
3:8-10; 4:23, 24; 6:15, 16—Cuanto aña a tuma pa reconstrui e tempel? Nan a pone e fundeshi di e tempel na aña 536 P.E.C., “den e di dos aña di nan yegada.” E trabou di construccion a para den e dianan di rei Artaherhes, na aña 522 P.E.C. E prohibicion a sigui te cu 520 P.E.C., e di dos aña di rei Dario. E tempel a wordo completa den e di seis aña di su reinado, esta, 515 P.E.C.(Wak e cuadro titula “Reinan di Persia di Aña 537 pa 467 Prome cu Nos Era [P.E.C.].”) Pues, construccion di e tempel a tuma rond di 20 aña.
4:8–6:18—E seccion aki di Esdras a ser skirbi na Arameo. Dicon? E seccion aki ta contene principalmente copia di cartanan cu oficialnan gubernamental a manda pa reinan y e reinan su contesta. Esdras a copia nan for di registronan publico skirbi na Arameo, e idioma comercial y diplomatico di e tempo ei. Otro partinan di Bijbel skirbi den e antiguo idioma Semitico aki ta Esdras 7:12-26; Yeremias 10:11 y Daniel 2:4b–7:28.
Les pa Nos:
1:2. Loke Isaias a profetisa un 200 aña prome a cumpli. (Isaias 44:28) Profecianan den e Palabra di Yehova nunca ta faya.
1:3-6. Mescos cu algun di e Israelitanan cu a keda den Babilonia, hopi Testigo di Yehova no por bai den sirbishi di tempo completo ni sirbi caminda tin mas necesidad. Sinembargo, nan ta apoya y anima esnan cu por. Tambe nan ta duna donacionnan boluntario pa promove e trabou di predica e Reino y di haci disipel.
3:1-6. Den e di shete luna di aña 537 P.E.C. (luna di tishri, cu ta coresponde cu september/october), e Hudiunan fiel cu a regresa a ofrece nan prome sacrificio. E Babilonionan a drenta Herusalem den e di cinco luna (luna di ab, cu ta coresponde cu juli/augustus) di aña 607 P.E.C., y dos luna despues e stad a keda completamente desola. (2 Reinan 25:8-17, 22-26) Manera a ser profetisa, Herusalem su desolacion di 70 aña a termina precis na tempo. (Yeremias 25:11; 29:10) Loke sea cu e Palabra di Yehova profetisa, semper ta cumpli.
4:1-3. E resto fiel a rechasa un oferta cu lo a nifica forma un aliansa religioso cu adoradonan di dios falso. (Exodo 20:5; 34:12) Yehova su adoradonan djawe tampoco no ta tuma parti den ningun movemento ecumenico of di union di fe.
5:1-7; 6:1-12. Yehova por maniobra asuntonan pa nan resulta na fabor di su pueblo.
6:14, 22. Participando cu celo den e trabou di Yehova ta trece su aprobacion y bendicion.
6:21. Mirando e progreso di Yehova su trabou a motiva otro hende pa haci e cambionan necesario den nan bida. Esaki tawata e caso cu e Samaritanonan cu tawata biba e tempo ei den e pais di e Hudiunan y tambe e exiliadonan cu a regresa y kendenan a entrega na influencianan pagano. Pues anto, esaki no ta un animacion pa nos awe participa cu entusiasmo den e trabou cu Dios a asigna na nos, incluso e trabou di proclama e Reino?
ESDRAS TA BIN HERUSALEM
(Esdras 7:1–10:44)
Cincuenta aña a pasa desde cu nan a inaugura e cas reconstrui di Yehova. Ta aña 468 P.E.C. Esdras, hunto cu un resto di e pueblo di Dios y cu fondonan contribui, ta sali di Babilonia bai Herusalem. Kico e ta haya einan?
E prinsnan ta conta Esdras: “E pueblo di Israel y e sacerdotenan y e Levitanan no a separa nan mes for di e pueblonan di e teranan, pa loke ta trata nan abominacionnan.” Ademas, “e mannan di e prinsnan y e gobernantenan tawata esnan di prome pa haci e infieldad aki.” (Esdras 9:1, 2) Esdras ta keda geshock. Nan ta curash’e pa e “tene curashi y actua.” (Esdras 10:4) Esdras ta tuma medidanan pa corigi e situacion, y e pueblo ta reacciona faborablemente.
Contesta Riba Pregunta Biblico:
7:1, 7, 11—Tur e versiculonan aki ta referi na Artaherhes, kende a para e trabou di construccion? No. Artaherhes ta un nomber of titulo cu nan a uza pa dos rei di Persia. Un di e reinan tawata sea Bardiya of Gaumata, kende a ordena pa para e construccion di e tempel na aña 522 P.E.C. E Artaherhes cu tawata na mando tempo cu Esdras a bin Herusalem ta Artaherhes Longimano.
7:28–8:20—Dicon hopi Hudiu na Babilonia no tawata dispuesto pa bai Herusalem hunto cu Esdras? Maske mas cu 60 aña a pasa desde cu e prome grupo di Hudiu a regresa nan pais, Herusalem tawatin masha tiki habitante. Regresa Herusalem a nifica forma un bida nobo bou di circunstancianan dificil y peligroso. E Herusalem di e tempo ei no tawatin perspectivanan material atractivo pa e Hudiunan cu kisas tawata prospera den Babilonia. Tampoco no mester lubida e biahe peligroso. E Israelitanan cu a regresa mester tawatin fe firme den Yehova, celo pa adoracion berdadero y curashi pa muda bai Herusalem. Asta Esdras mes a fortalece su mes a base di e man di Yehova cu tawata riba dje. Anima pa Esdras, 1.500 famia—cu a forma kisas un total di 6.000 hende—a reacciona faborablemente. Despues cu Esdras a tuma mas iniciativa, 38 Levita y 220 sirbido di tempel a reacciona.
9:1, 2—Con serio tawata e menasa di matrimonio mixto cu e hendenan di e tera? E nacion restaura lo mester tawata e protector di Yehova su adoracion te na binida di e Mesias. Matrimonio mixto cu otro habitantenan tawata un berdadero menasa pa adoracion berdadero. Debi cu algun Israelita a forma aliansanan matrimonial cu e hendenan adorado di dios falso, henter e nacion cu tempo lo por a ser absorba den e nacionnan pagano. Adoracion puro lo por a disparce for di riba tera. Serca ken e Mesias lo a bin e ora ei? Nada straño cu Esdras a keda babuca ora cu el a mira loke a sosode!
10:3, 44—Dicon nan a manda e yiunan bai hunto cu e esposanan? Si e yiunan a keda atras, lo tawatin mas chens cu e esposanan cu nan a manda bai lo a regresa pa motibo di e yiunan. Ademas, yiu chikito por lo general tin mester di cuido di nan mama.
Les pa Nos:
7:10. Esdras a pone un bon ehempel pa nos como un studiante diligente y tambe un maestro efectivo di e Palabra di Dios. Pa medio di oracion el a prepara su curason pa studia e Lei di Yehova. Segun cu Esdras a consulta e Lei, el a presta sumo atencion na loke Yehova tawata bisa. Esdras a aplica loke el a siña y a haci esfuerso pa siña otro hende.
7:13. Yehova kier sirbidonan dispuesto.
7:27, 28; 8:21-23. Esdras a duna credito na Yehova, el a roga Yehova sinseramente prome cu el a haci un biahe largo y peligroso pa Herusalem, y e tawata dispuesto pa risca su siguridad personal pa contribui na e gloria di Dios. Pues anto, el a pone un excelente ehempel pa nos.
9:2. Nos tin cu tuma na serio e conseho pa casa “basta ta den Señor.”—1 Corintionan 7:39.
9:14, 15. Mal asociacion por hiba na Yehova su desaprobacion.
10:2-12, 44. E hendenan cu a tuma esposa stranhero a repenti humildemente y a corigi nan caminda robes. Nan actitud y accion tawata ehemplar.
Yehova Ta Cumpli cu Su Promesanan
Esta balioso e buki di Esdras ta pa nos! Precis na ora, Yehova a cumpli cu su promesa di libra su pueblo for di exilio na Babilonia y restaura adoracion berdadero na Herusalem. Esei no ta fortalece nos fe den Yehova y den su promesanan?
Pensa riba e ehempelnan cu e buki di Esdras ta duna nos. Esdras y e resto cu a regresa Herusalem pa yuda restaura adoracion puro a demostra debocion ehemplar na Dios. E buki aki ta hala atencion tambe na e fe di hendenan stranhero cu tawata teme Dios, y e actitud humilde di malechornan cu a repenti. De echo, e palabranan inspira di Esdras ta duna prueba bon cla cu “e palabra di Dios ta bibo y activo.”—Hebreonan 4:12.
[Tabel/Plachi na pagina 18]
REINAN DI PERSIA DI AÑA 537 PA 467 PROME CU NOS ERA (P.E.C.)
Ciro e Grandi (Esdras 1:1) a muri na 530 P.E.C.
Cambises, of Asuero (Esdras 4:6) 530-22 P.E.C.
Artaherhes—Bardiya (Esdras 4:7) 522 P.E.C. (Asesina despues di
of Gaumata a reina apenas shete luna)
Dario I (Esdras 4:24) 522-486 P.E.C.
Artaherhes Longimano (Esdras 7:1) 475-24 P.E.C.
[Nota]
a E buki di Esdras no ta menciona Herhes. Den e buki biblico di Ester e ta ser yama Asuero.
[Plachi]
Asuero
[Plachi na pagina 17]
Ciro
[Plachi na pagina 17]
E Cilinder di Ciro ta menciona e custumber di manda presonan bek nan pais
[Reconocemento]
Cilinder: Potret saca pa cortesia di Museo Britanico
[Plachi na pagina 20]
Bo sa kico a haci Esdras un maestro efectivo?