Con Guera Ta Afecta Nos Tur
“Desde Segunda Guera Mundial, mundo ta enfrenta mas tanto guera y conflicto arma cu nunca prome. Dos mil miyon hende na mundo, esey ta un di cada cuater hende, ta biba den luganan cu ta ser afecta pa e gueranan ey.”
Vice-Secretaria General Amina J. Mohammed di Nacionnan Uni, 26 di januari 2023.
Guera por cuminsa di un ora pa otro hasta na luganan caminda tin paz actualmente. Y hasta hende cu no ta biba caminda tin guera por ser afecta. Y despues cu un guera stop, toch e efectonan ta keda pa hopi tempo. Ban wak algun ehempel:
Scarsedad di cuminda. Segun e Programa Mundial di Alimentacion, “guera ta e motibo principal cu hende ta sufri di hamber. Setenta porciento di hende cu ta sufri di hamber ta biba den luganan caminda tin guera.”
Problema di salud mental y fisico. Hende cu ta biba den areanan caminda tin menasa di guera ta sufri di stress y ansiedad. Anto hende cu ta biba den areanan caminda tin guera tin mas chens di sufri daño fisico y di haya problema mental. Pero ta tristo pa bisa cu hopi biaha ta dificil pa nan haya atencion medico.
Hende mester bandona nan luga di biba. Segun e Altocomisario di Nacionnan Uni pa Refugiadonan, te cu september 2023, mas cu 114 miyon hende rond mundo a haya nan obliga di bandona nan hogar. Kico ta e causa principal? Guera.
Problema economico grandi. Guera ta causa problema economico. Por ehempel, cos ta bira mas caro. Gobierno ta gasta e placa cu nan mester uza pa educacion y salud na operacion militar. Y ta costa hopi placa pa drecha tur e daño cu guera a causa.
Problema di medioambiente. Hende ta sufri ora e recursonan natural cu nan tin mester ta ser destrui. Awa, aire y suela contamina por causa problema di salud cronico. Y hasta despues di guera, tin e peliger di mina den tera cu por explota y mata hende of laga nan mancaron.
No tin duda, guera ta causa hopi destruccion y daño.