Kico Ta Intolerancia pa Lactose?
TA CASI un ora cu bo a caba di saboria bo eiscrim of keshi faborito. Bo stoma ta kima, tin un tension den dje y bo ta sinti manera gas ta core. Atrobe bo ta busca alivio uzando un remedi cu ultimamente bo tin na man. Bo ta puntra bo mes awor: ‘Pakico mi stoma ta irita asina lihe?’
Si despues cu bo a bebe lechi of come producto di lechi bo sinti biramento di stoma, cram, diarea of manera cos cu bo stoma a blas, kisas bo tin intolerancia pa lactose. Intolerancia pa lactose ta un reaccion comun riba productonan di lechi. E Instituto Nacional di Diabetes y Malesa Digestivo y di Nier ta informa cu “entre 30 pa 50 miyon Mericano no por cu lactose.” E buki The Sensitive Gut (Tripa Sensitivo), publica door di Scol Medico di Harvard, ta bisa cu segun calculonan “70 porshento di e poblacion di mundo tin un of otro problema cu lactose.” Pero kico kiermen intolerancia pa lactose?
Lactose ta e sucu cu bo ta haya den lechi. Bo duodeno of tripa ta produci un enzim cu yama lactase. Su tarea ta pa kibra lactose den dos sucu mas simpel cu yama glucose y galactose. Esaki ta permiti bo sanger absorba e glucose. Si no tin suficiente lactase pa haci e trabou aki, e lactose ta pasa den forma intacto bai den e colon y cuminsa fermenta, locual ta produci zuur y gas.
E condicion aki, cu yama intolerancia pa lactose, ta resulta den sea algun of tur e sintomanan menciona ariba. E curpa ta produci lactase na gran cantidad durante e prome dos añanan di bida, despues di cua e produccion ta baha constantemente. Pesei, hopi hende, sin cu nan sa, por desaroya e condicion aki.
E Ta un Alergia?
Algun hende ta pensa cu nan ta alergico pa lechi pa motibo di e reaccionnan cu nan ta haya despues cu nan tuma un producto di lechi. Awor, kico e cos ta, un alergia of un intolerancia? Segun algun specialista riba tereno di alergia, ta masha poco hende, apenas 1 of 2 porshento di e poblacion, tin un berdadero alergia pa cierto alimento. Serca mucha, e cifra aki ta mas halto pero menos cu 8 porshento. Aunke e sintomanan di un alergia y un intolerancia pa lactose por ta mescos, tin diferencia.
E sintomanan di un alergia pa cierto alimento ta bini ora e curpa su sistema di inmunidad defende e curpa contra algo cu el a come of bebe door di produci histamina. Algun sintoma ta bini den forma di hinchamento di lip of lenga, uitslag na cuero (grawatamento), of asma. Ora e curpa no por cu lactose, e no ta causa e sintomanan aki pasobra e no tin nada di aber cu e sistema di inmunidad. Intolerancia pa lactose ta nifica cu e curpa no por digeri e cuminda na un manera apropiado, y esei ta causa un reaccion.
Kico por yuda bo sa e diferencia? E buki The Sensitive Gut ta contesta: “Berdadero reaccionnan di alergia . . . ta tuma luga un par di minuut despues cu bo come un cuminda cu no ta bai bon cu bo. Sintomanan cu ta surgi mas cu un ora despues muy probablemente ta indicacion di un intolerancia.”
Efecto Riba Mucha Chikito
Ora un baby of un mucha chikito haya un reaccion riba lechi, e por ta algo doloroso tanto pa e mucha como pa e mayornan. Si un mucha haya diarea, e curpa por deshidrata. Lo ta sabi pa mayornan bai un docter di mucha. Ora constata intolerancia, algun docter ta recomenda pa duna e yiu algo otro en bes di lechi. Door di esei hopi mucha ta haya alivio for di e sintomanan doloroso.
Den caso di un alergia, e precupacion ta mas grandi. Algun docter ta prescribi un antihistamina. Sinembargo, si e ta stroba halamento di rosea, e docter lo tin cu haci algo mas pa alivia e situacion. Den casonan excepcional, por desaroya asta un condicion cu yama shock anafilactico, locual ta pone bida di e mucha na peliger.
Ora un criatura cuminsa saca, un condicion masha excepcional cu yama galactosemia ta otro motibo di precupacion. Manera a ser menciona anteriormente, e galactose ta wordo separa door di lactase, pero e galactose mester wordo comberti den glucose. Si un acumulacion di galactose tuma luga, e por causa daño serio na higra. Tambe e por causa deformacion di nier, retraso mental, sucu abnormalmente abou den sanger y asta catarata. Pesei ta vital pa for di tempran elimina lactose completamente for di dieta di e baby.
Con Serio e Problema di Intolerancia pa Lactose Ta?
Pa un tempo un señora hoben a haya e sintomanan cronico di gas y cram den stoma. Su condicion a bira asina malo cu el a busca tratamento medico. Despues di un serie di test, docter a constata cu e tawatin un malesa cu ta causa inflamacion di tripa.a Pa controla e malesa aki, docter a prescribi remedi. Sinembargo, e señora a sigui uza producto di lechi tur dia manera tawata su custumber; y su sintomanan no a bai. Despues cu e señora mes a investiga un ke otro, el a realisa cu ta su dieta lo por ta e causa di su problemanan, di manera cu sistematicamente el a cuminsa evita cierto cuminda. Cu tempo, el a elimina producto di lechi, y su sintomanan a cuminsa disparce! Den un aña—y despues cu el a haci mas test—su docter a bis’e cu no ta inflamacion di tripa e tawatin. Mas bien, e tawatin problema cu lactose. Bo por imagina bo e alivio cu el a sinti?
Actualmente, no tin tratamento cu por pone e curpa humano produci lactase. Sinembargo, intolerancia pa lactose no ta pone bo bida na peliger. Pues, kico bo por haci pa caba cu e sintomanan di lactose?
Algun persona a siña—door di purba—ki cantidad di producto di lechi nan curpa por tolera. Door di studia e cantidad di producto di lechi cu bo ta tuma y e reaccion di bo curpa, bo por determina cuanto bo curpa por digeri.
Algun hende a dicidi di stop di uza productonan di lechi completamente. Door di haci investigacion personal of door di bai un dietista, algun hende a haya otro maneranan pa e curpa haya calcio. Cierto berdura y algun tipo di pisca y noot ta rico na calcio.
Pa esnan cu kier sigui disfruta di producto di lechi, tin articulonan riba mercado den forma di pildo of likido cu por yuda. E productonan aki ta contene lactase cu por yuda e tripa kibra e lactose. Door di ingeri esakinan, un persona por evita e sintomanan di intolerancia pa lactose.
Den e mundo djawe, no ta facil pa cuida nos salu. Pero danki na investigacion medico y e capasidad di nos curpa pa recupera, nos por sigui lucha te ora yega e dia cu “ningun habitante lo no bisa: ‘Mi ta malo.’”—Isaias 33:24; Salmo 139:14.
[Nota]
a Tin dos tipo di malesa di inflamacion di tripa, esta, e asina yama enfermedad di Crohn y ulcera den canal di tripa. E malesanan hopi serio aki por pone un hende perde parti di su tripanan. E tipo di complicacionnan aki por ta fatal.
[Cuadro/Plachinan na pagina 26]
E COSNAN AKI TAMBE POR CONTENE LACTOSE:
◼ Pan y productonan traha di hariña
◼ Bolo y cuki
◼ Cos dushi
◼ Batata machica na puiro
◼ Margarina
◼ Hopi remedi riba recept
◼ Remedi sin recept
◼ Mescla pa traha pancake, biscuit y cuki
◼ Grano (cereal) pa desayuno
◼ Salad dressing
◼ Beleg
◼ Sopi