Watchtower BIBLIOTHEEK ONLINE
Watchtower
BIBLIOTHEEK ONLINE
Papiamento (Aruba)
  • BIJBEL
  • PUBLICACION
  • REUNION
  • g04 8/11 pag. 16-19
  • Un Bataya Continuo Contra Awa

No tin video disponibel pa loke bo a scoge.

Sorry, nos no por a play e video.

  • Un Bataya Continuo Contra Awa
  • Spierta! 2004
  • Subtema
  • Articulonan Similar
  • Hopi Tempo Caba Ta Traha Dijk
  • Mantencion di Beach y Duin
  • E Liña di Defensa A Bira Mas Cortico
  • Proteccion Contra Riu
  • Un “Badkuip” sin Dak
  • Bibando Caminda un Tempo Tawatin Lama
  • “E Abundancia di e Lama”
    E Toren di Vigilancia Anunciando e Reino di Jehova Dios 2004
Spierta! 2004
g04 8/11 pag. 16-19

Un Bataya Continuo Contra Awa

DI UN ESCRITOR DI SPIERTA! NA HULANDA

“Cu un avance iresistibel lama ta inunda un pais grandisimo dos biaha pa dia; pesei nos no sa sigur si e suela ta pertenece na tera of na lama. Un pueblo desafortuna ta biba ei riba seritonan halto cu nan mes a traha. E seritonan aki ta mas halto cu e maximo nivel di awa conoci pa nan.”

CU E declaracion ariba menciona, e autor Romano di prome siglo, Plinio e Bieu, a describi e bataya cu e habitantenan di e regionnan mas abou na costa di Noordzee a hiba contra lama. Awe e bataya aki ta continua. De echo, rond di mitar di e mas cu 16 miyon habitantenan den e region ei ta biba y traha bou di nivel di lama.

Apesar di e bataya continuo, e habitantenan di Hulanda of Paisnan Abou, manera nan ta yam’e tambe, no tin duele di nan mes. Berdad nan pais por ta plat y chikito,a pero e ta entre e nacionnan mas rico di mundo. Y pa straño cu por parce, gran parti di e prosperidad di Hulanda ta hustamente debi na e awa y nan bataya contra dje.

Un motibo importante pakico Hulandesnan ta prefera di keda biba den e area aki di nan pais ta cu e tera ta fertil. E ta bon pa agricultura, horticultura y crio di bestia. Y e pais ta economicamente bon situa pasobra e riunan principal di Europa ta pasa door di dje bai lama. Nada straño cu Hulanda—incluso e haf di Rotterdam, cu ta e haf mas grandi di mundo—ta ser yama e porta di Europa!

Hopi Tempo Caba Ta Traha Dijk

Sinembargo, prosperidad no a bini di mes. Durante e ultimo 900 añanan, Hulandesnan a bin ta construi dijk pa proteha nan mes contra e awa di tanto e riunan cu ta core door di e pais como di lama. Door di esei, awor tin miles di kilometer di dijk cu ta proteha Hulanda contra awa di lama y di riu, loke en berdad ta un logro impresionante!

Otro paisnan tambe tin dijk. Sinembargo, factornan manera haltura di tereno ta haci e dijknan di Hulanda algo indespensabel. Koos Groen, co-autor di e buki Dijken, a bisa: “Si e poblacion completo di Suisa bai afo cu facansi un aña largo, dia nan bini bek, nan tera lo t’ei ainda. Si e Hulandesnan haci mescos, pa dia nan ta bek mitar di nan tera y 75 porshento di nan casnan lo a disparce.”b

Awe miyones di Hulandes cu ta biba bou di nivel di lama por drumi trankil anochi sin tin nodi precupa cu awa lo drenta nan cas, pasobra e bataya contra lama ta sigui constantemente. Considera e esfuersonan cu ta ser haci pa mantene e beachnan y e duinnan.

Mantencion di Beach y Duin

Den transcurso di miles di aña, a forma un barera natural cu ta consisti di beach y duin cu ta proteha e region aki contra lama. Pero erosion ta debilita e barera aki constantemente. Pa contraresta esaki, barconan special ta saca santo for di fondo di lama entre 9 pa 20 kilometer pafo di costa y plam’e na e beach. For di 1970 te cu awe, mas cu 85 miyon meter cubico di santo a ser saca y hiba costa pa mantene e duinnan di e pais den bon condicion!

Sinembargo, no ta e poblacion humano so ta beneficia di e conservacion di duin. Segun e corant Hulandes NRC Handelsblad, “aunke e duinnan ta ocupa apenas 1 porshento di e superficie di Hulanda, ei bo ta haya tres cuart di tur tipo di parha cu ta biba den e pais y dos tercera parti di tur tipo di mata mas desaroya.”

E Liña di Defensa A Bira Mas Cortico

Na 1932, Hulandesnan a traha un dijk pa sera entrada di lama, e asina yama Afsluitdijk di 32 kilometer largo. Den un tiro e dijk aki a cambia Zuider Zee for di un binnenwater di lama pa un lago, conoci como IJsselmeer. Na mes momento el a reduci e costa di e pais di 1.900 kilometer pa un poco mas cu 1.300 kilometer.

Rond di 20 aña despues, na 1953, despues cu un inundacion desastroso a mata 1.835 hende, constructornan di dijk a cuminsa un proyecto mas grandi ainda. Nan meta tawata pa sera tur entrada di lama den e parti suitwest di e pais cu excepcion di esnan cu ta hiba na e hafnan di Rotterdam y Antwerpen. Cu tempo, e Delta Plan aki, manera nan a yama e proyecto, a reduci e costa di e pais mas ainda, y awor e ta 622 kilometer largo.

Proteccion Contra Riu

E menasa di awa no ta bini di lama so sino tambe di e riunan cu ta pasa door di Hulanda prome cu nan yega lama. Pa fin di winter, despues di un periodo largo di awasero y na momento cu e ijs den e seronan cuminsa dirti, e gran cantidad di awa cu ta bini di paisnan manera Suisa, Alemania, Francia y Belgica ta basha den e riunan aki y drenta Hulanda.

E cantidad enorme di awa ei por causa problema serio. Por ehempel, na februari 1995, e riunan cu ta pasa meimei di e pais a subi asina tanto cu nan a cuminsa teme cu e dijknan por a kibra bou di e presion. Si esei a sosode, awa lo a inunda e areanan tras di e dijknan cu hopi meter. Groen, cita anteriormente, a bisa: “Ta poco hende ta echt realisa kico por a pasa si e dijknan cu ta wanta riu a kibra.”

Un “Badkuip” sin Dak

Distinto for di cualkier otro pais, Hulanda ta conoci pa su poldernan, esta, “terenonan nobo” bou di nivel di lama, rondona pa dijk. Te na final di siglo 19, nan tawata regula e nivel di awa den e poldernan cu molina di biento. Awendia nan ta uza pomp controla door di computer pa haci e trabou. Peter Nowak, kende ta mantene un pomp banda di Amsterdam, a splica kico esaki ta encera.

El a bisa: “Bo por compara un polder cu un badkuip. Hopi bes un polder ta situa varios meter bou di nivel di lama. E dijknan rond di e polder ta strob’e di yena cu awa. Pero un dijk no ta un dak. Awasero pisa por pone e parti paden, of e badkuip, yena cu awa. Pa preveni e problema serio aki, ta pomp e awa saca afo cu forsa. Pero unda e awa mester bai?”

Un polder ta contene un red di canal cu ta dirigi e awa na e pompnan. Pa e canalnan aki no verstop, cada cunukero mester limpia e canalnan riba su tereno. Despues e pomp ta manda e awa cu ta di mas for di e polder den un boezem, esta, un sistema ingenioso di lago y canal cu ta fungi como un deposito di awa pafo di e polder. Ora e awa den e boezem pasa su nivel maximo, ta lag’e basha bai lama durante marea abou.

Nowak a sigui splica: “Pa e economia Hulandes ta hopi importante pa mantene e nivel corecto di awa den e polder. Durante e zomernan seco, ta laga awa drenta pasobra cunukeronan tin mester di awa den nan canalnan pa nan yerbanan of cultivonan. Den algun di e poldernan aki nan ta cultiva flor, cu ta un di e productonan di exportacion mas famoso di e pais.”

Bibando Caminda un Tempo Tawatin Lama

Den siglo 20, Hulandesnan no tawata mira e poldernan como simpel cunucu mas; nan a cuminsa mira nan como mas luga di biba. Mei siglo pasa, ora e planificadonan di stad a cuminsa diseña stadnan den polder, nan no tawatin mucho experencia con pa organisa comunidadnan nobo. Sinembargo, awe, si bo bishita e poldernan, lo bo mira cu e planificadonan di stad a logra establece comunidadnan habitabel riba loke un tempo tawata fondo di lama! Pakico bo mes no ta bai tira un bista?

Abo a yega di bisa cu bo no ta sinti bo mucho comodo cu e idea di dal un keiro bou di nivel di lama? Esei ta comprendibel, pero hopi hende a keda sorprendi ora nan a haya sa cu nan a haci esei caba sin cu nan a realisa. Por ehempel, si bo a yega di pasa di transito na Aeropuerto Schiphol, banda di Amsterdam, bo avion a baha riba loke un tempo tawata fondo di un lago. E echo cu bo no a ni ripara cu bo tawata como cuater meter bou di nivel di lama ta demostra cu e dijknan na Hulanda te ainda ta den bon estado!

[Nota]

a Hulanda ta cubri un area di 41.500 kilometer cuadra.

b Dos kinta parti di Hulanda ta consisti di polder, esta, areanan cu ta keda bou di nivel di lama. Si no mantene e dijknan constantemente, e poldernan aki lo yena cu awa. Paisnan cu hopi sero manera Suisa ta situa riba nivel di lama, y pesei nan no ta confronta e mesun peliger.

[Komentario di e plachi na página 16]

Sin duin y dijk, e area blou aki lo ta mayoria biaha bou di awa

[Komentario di e plachi na página 17]

Ambos potret: Met vriendelijke toestemming van het Nederlandse Ministerie van Verkeer en Waterstaat

[Komentario di e plachi na página 17]

A construi dijknan inmenso pa proteha e areanan mas abou situa tras di e dijknan

[Komentario di e plachi na página 17]

Tur aña mester bolbe yena miyones di meter cubico di santo

[Komentario di e plachi na página 18]

E dos potretnan ariba: Met vriendelijke toestemming van het Nederlandse Ministerie van Verkeer en Waterstaat

[Komentario di e plachi na página 18]

Ta masha normal pa autonan core na un nivel mas abou cu barco

[Komentario di e plachi na página 18]

E desaster di dijk na 1953

[Komentario di e plachi na página 18]

Asambleanan BOU DI NIVEL DI LAMA

Un di e dos Salonnan di Asamblea di Testigonan di Yehova na Hulanda ta keda cinco meter bou di nivel di lama. Un Testigo di Yehova a remarca: “Dos biaha pa aña, ora nos ta riba caminda pa nos asamblea, nos ta corda hopi bes riba e palabranan di Dios cu tin para skirbi na Job 38:8 y 11: ‘Ken a sera e lama cu portanan y a bisa: “Te aki bo ta yega, ma no mas leu; y aki bo olanan orguyoso lo para”?’ E palabranan aki ta pone nos corda cu e manera cu Yehova por controla e forsa increibel di awa ta mucho mas superior cu e proyectonan hidroulico di ingenieronan humano, maske con impresionante nan logronan por ta.”

[Komentario di e plachi na página 19]

Ken Ta Mantene e DIJKNAN?

Mester mantene y tin biaha drecha e dijknan y sistemanan di drenahe. For di Edad Medio bini ariba, autoridadnan local y regional encarga cu maneho di awa, e asina yama huntanan di awa, a cumpli cu e responsabilidad aki. E huntanan aki a ser funda riba un principio di tres stap: interes, pago y bos. Esun cu tin interes den dijknan safe mester paga pa e maneho y mantencion. Pero e tin derecho di bisa tambe con tin cu cuida e interesnan ei y con mester gasta e placanan cu a ser colecta pa esei.

Desde siglo 12 tin hunta di awa na Hulanda. Actualmente tin mas cu 30. E autoridadnan di cada provincia tin e poder pa forma, disolve y regula e huntanan ei. Ademas, ta keda na e huntanan pa determina e tamaño y constelacion di e “ehersito di dijk.” E miembronan di e ehersito aki ta biba den e area cu nan tin cu proteha. E cuido y siguridad di nan mes famia y di nan comunidad ta un bon motivacion pa nan. Den e dianan cu e nivel di awa ta halto, nan ta patruya e dijk, cla pa drenta accion cu saco di santo y otro ekipo pa preveni cualkier buraco. E huntanan di awa aki tin hopi tempo caba ta garantisa cu e dijknan ta keda bon manteni.

    Publicacion na Papiamento (Aruba) (2002-2024)
    Log Out
    Log In
    • Papiamento (Aruba)
    • Comparti
    • Preferencianan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condicionnan di Uzo
    • Maneho di Privacidad
    • Configuracion di Privacidad
    • JW.ORG
    • Log In
    Comparti