Watchtower BIBLIOTHEEK ONLINE
Watchtower
BIBLIOTHEEK ONLINE
Papiamento (Aruba)
  • BIJBEL
  • PUBLICACION
  • REUNION
  • g02 8/6 pag. 4-7
  • Con Universo y Bida A Origina?

No tin video disponibel pa loke bo a scoge.

Sorry, nos no por a play e video.

  • Con Universo y Bida A Origina?
  • Spierta! 2002
  • Subtema
  • Articulonan Similar
  • “Dos Bentana”
  • E “Religion” di Ciencia
  • E Limitenan di Ciencia
  • ‘Fe Tin Realidad’
  • Splicando Pakico Universo y Bida A Origina
  • Con pa Harmonisa Ciencia cu Religion
    Spierta! 2002
  • Ki Efecto Ciencia Tin Riba Nos Bida?
    E Toren di Vigilancia Anunciando e Reino di Jehova Dios 2015
  • Loke Cientificonan No Sa
    Spierta!—2021
Spierta! 2002
g02 8/6 pag. 4-7

Con Universo y Bida A Origina?

“Ciencia sin religion ta lam, religion sin ciencia ta ciego.” —Albert Einstein.

AWENDIA cosnan asombroso ta tumando luga na un escala cu anteriormente tawata desconoci. Descubrimentonan nobo den espacio ta obliga astronomonan revisa nan punto di bista relaciona cu e origen di nos universo. Hopi hende ta fasina cu e universo y ta haciendo e mesun preguntanan cu semper hende tawatin relaciona cu nos existencia den universo: Con universo y bida a bini na existencia y pakico?

Asta si nos no wak den espacio, sino den nos mes curpa, preguntanan ta surgi. Por ehempel, e echo cu ultimamente hende a determina e composicion di e gene humano ta lanta e siguiente preguntanan: Con e cantidad di formanan di bida cu tin a ser crea? Si ta asina cu nan a ser crea, ta ken a crea nan? E manera asina complica cu nos ‘mapa’ genetico ta, a motiva un presidente Mericano pa bisa cu “nos ta siñando e idioma den cua Dios a crea bida.” Un di e cientificonan principal cu a yuda descifra e codigo di e gene humano a remarca humildemente: “Nos a haya e prome bista di nos propio buki di instruccion, algo cu anteriormente ta Dios so tawata conoce.” Pero e preguntanan ta keda: con y pakico formanan di bida a bini na existencia?

“Dos Bentana”

Tin cientifico ta pretende cu mediante un analisis logico nan por splica henter e manera cu universo ta funciona, sin tin mester di sabiduria for di un fuente manera Dios. Pero hopi hende, entre nan cientificonan mes, no ta sinti nan comodo cu e punto di bista ei. Nan ta purba comprende realidad door di acudi tanto na ciencia como na religion. Nan ta haya cu ciencia ta trata e “con” nos y e universo rond di nos a yega na existencia, mientras cu religion ta trata principalmente cu e “pakico” nos ta aki.

Splicando e enfoke dobel aki, e fisico Freeman Dyson a bisa: “Ciencia y religion ta dos bentana cu hende ta wak door di dje pa purba comprende e universo grandi eifo.”

“Ciencia ta trata cu cos cu por midi, religion ta trata cu cos cu no por midi”, segun autor William Rees-Mogg. Tambe el a bisa: “Ciencia no por proba ni refuta Dios su existencia, mescos cu tampoco e por proba ni refuta ningun teoria di loke ta moral, bunita of artistico. No tin ningun motibo cientifico pa bo stima bo prohimo ni pa bo respeta bida humano . . . E eror mas grandi cu hende por haci ta di argumenta cu cualkier cos cu no por ser proba cientificamente no ta existi, pasobra esei lo elimina casi tur cos cu nos ta balora den bida, no solamente Dios of hende su inteligencia y sintimentonan, sino tambe amor y poesia y musica.”

E “Religion” di Ciencia

Hopi bes teorianan cientifico ta basa riba cierto suposicionnan cu riba nan mes ta exigi fe pa kere aden. Por ehempel, relaciona cu e origen di bida, mayoria evolucionista ta pega na ideanan cu ta rekeri fe den cierto “doctrinanan.” Nan ta mescla echo cu teoria. Y ora cientificonan ta uza e peso di nan autoridad pa obliga hende kere ciegamente den evolucion, nan ta bisando indirectamente: ‘Bo no ta responsabel pa bo comportacion moral pasobra bo ta simplemente un producto di biologia, scheikunde y natuurkunde.’ Biologo Richard Dawkins ta bisa cu den universo ‘no tin ningun diseño, ningun proposito, ningun maldad y ningun bondad, nada otro cu no ta indeferencia sin sentido.’

Pa apoya tal creencianan, algun cientifico ta scohe pa ignora e investigacion extenso di otro cientificonan cu ta contradeci e fundeshi teoretico di nan teorianan relaciona cu e origen di bida. Matematicamente, maske pasa miles di miyones di aña, ta imposibel pa moleculenan sumamente complica cu ta necesario pa forma un cel bibo cu ta funciona, presenta accidentalmente.a Pues anto, mester considera e teorianan dogmatico tocante e origen di bida cu tin den hopi buki di instruccion como inaceptabel ya cu nan ta basa riba suposicionnan eroneo.

Kere cu bida a origina door di puro casualidad ta exigi mas fe cu kere den creacion. Astronomo David Block a remarca: “Un hende cu no ta kere den un Creador lo mester tin mas fe cu un cu si ta kere. Ora un persona declara cu Dios no ta existi, e ta haciendo un declaracion general infunda, un suposicion basa riba fe.”

Descubrimentunan cientifico por stimula un actitud di respet profundo den algun cientifico. Albert Einstein a admiti: “Entre e cientificonan cu mas perspicasia ta masha raro pa haya uno cu no tin su propio sintimento religioso. . . . Ora nan mira e harmonia cu tin den lei di naturalesa (locual ta revela un inteligencia asina superior cu ta laga hende su forma sistematico di pensa y actua parce masha insignificante), nan ta expresa nan sintimento religioso den forma di un asombro total.” Sinembargo, esaki no necesariamente ta pone cientificonan kere den un Creador, un Dios como persona.

E Limitenan di Ciencia

Ta na su luga pa hende tin e debido respet pa conocemento y logronan cientifico. Sinembargo, hopi hende lo ta di acuerdo cu aunke ciencia ta trata cu un manera pa haya conocemento, e no ta e unico fuente di conocemento. E proposito di ciencia ta pa describi fenomenonan den e mundo di naturalesa y yuda contesta con e fenomenonan aki ta tuma luga.

Ciencia ta duna nos un comprendemento mas profundo di e universo fisico, es decir, di tur loke nos por mira. Pero maske cuanto avance investigacion cientifico haci, nunca e no por contesta e pregunta fundamental: Pakico e universo ta existi?

“Tin algun pregunta cu cientificonan hamas por contesta”, segun e escritor Tom Utley. “Por ta masha bon cu e Big Bang [e Gran Explosion cu a origina universo] a tuma luga 12 mil miyon aña pasa. Pero pakico el a sosode? . . . Pa cuminsa, con e particulanan di materia a yega na existencia? Kico tawatin prome cu nan?” Utley ta conclui: “Ta parce . . . mas cla cu nunca cu ciencia hamas lo por satisface e anhelo humano pa haya e contestanan ei.”

Conocemento cientifico cu hende a adkiri door di tal curiosidad no a demostra en absoluto cu no tin un Dios, sino simplemente a confirma cu nos ta biba den un mundo masha impresionante, sumamente complica y dificil pa analisa. Hopi hende pensado ta haya cu ta rasonabel pa conclui cu leinan fisico, reaccionnan kimico y tambe DNA y e diversidad asombroso di bida ta indica cu ta existi un Creador. No tin prueba irefutabel cu ta mustra lo contrario.

‘Fe Tin Realidad’

Si tin un Creador cu a causa existencia di e universo, nos no por spera cu nos lo comprende e Creador of su propositonan uzando telescop, microscop of cualkier otro instrumento cientifico. Pensa riba un trahado di pochi di klei y un vas cu el a traha. Ni e analisis di mas cabal di e vas lo no por contesta pakico el a trah’e. Pa sa esei, nos tin cu puntra esun cu a trah’e.

Biologo molecular Francis Collins ta splica con fe y spiritualidad por yuda yena e bashi cu ciencia ta laga: “Mi no ta spera cu religion lo ta e medio corecto pa determina e composicion di e gene humano y asina tambe lo mi no spera cu ciencia ta e medio pa gana conocemento di loke ta sobrenatural. Pero pa contesta e preguntanan realmente interesante y mas importante, manera por ehempel: ‘Pakico nos ta existi?’ of: ‘Pakico ser humano tin anhelo pa cosnan spiritual?’, conocemento cientifico so no ta basta. Hopi supersticion a yega di existi y despues disparce. Ma esei no ta e caso cu fe, locual ta indica cu e ta basa riba un realidad.”

Splicando Pakico Universo y Bida A Origina

Segun cu religion berdadero ta contesta e pregunta di pakico y ta trata cu e proposito di bida, e ta ofrece a la bes normanan di balor, moralidad y etica y tambe guia den bida. Cientifico Allan Sandage a expres’e asin’aki: “Mi no ta consulta un buki di biologia pa siña con mi mester biba.”

Miyones di hende rond mundo ta sinti cu nan a descubri kico pa consulta pa siña con nan mester biba. Tambe nan ta sinti cu nan a haya contestanan realmente satisfaciente riba e preguntanan: Pakico nos ta existi? Y kico ta spera nos den futuro? E contestanan t’ei. Pero na unda? Den e texto sagrado di mas bieu y mas extensamente plama, Bijbel.

Bijbel ta conta nos cu Dios a prepara e tera specialmente pa hende. Isaias 45:18 ta bisa relaciona cu e tera: “Dios . . . no a crea esaki pa e keda bashi, ma El a form’e pa e wordo habita.” Y El a prepara e tera cu tur loke hende lo tawatin mester, no pa nan djis existi sino pa nan disfruta di bida plenamente.

Hende a haya e encargo pa maneha tera, “pa cultiv’e y cuid’e.” (Genesis 2:15) Tambe Bijbel ta splica cu conocemento y sabiduria ta donnan di Dios y cu nos mester mustra amor y husticia na otro. (Job 28:20, 25, 27; Daniel 2:20-23) Pues, hende su bida por haya un proposito y nificacion solamente ora nan descubri y acepta Dios su proposito pa nan.b

Con un pensado moderno por supera e aparente abismo cu tin entre logica cientifico y creencia religioso? Ki principionan lo por guia un persona pa logra esei?

[Nota]

a Wak e buki na Spaño Ta Existi un Creador Cu Ta Interesa den Bo?, capitulo 3, “Con Bida A Origina?”, publica door di Testigonan di Yehova.

b E foyeto na Spaño Kico Ta e Proposito di Bida? Con Bo Por Haya Sa?, publica door di Testigonan di Yehova, ta bai mas profundo riba e tema aki.

[Cuadro/Plachinan na pagina 7]

Loke Algun Cientifico Ta Bisa

Tin hende ta asumi cu mayoria cientifico ta evita cuestionnan encuanto spiritualidad y teologia pasobra nan no ta personanan religioso of nan no kier haya nan envolvi den e debate di ciencia contra religion. Esei en berdad ta conta pa algun cientifico pero siguramente e no ta conta pa tur. Tuma nota di loke e siguiente cientificonan aki tawatin di bisa.

“Universo tawatin un comienso pero loke cientificonan no por splica ta e pakico. E contesta ta Dios.” “Mi ta considera Bijbel como un buki di e berdad y inspira pa Dios. Mester tin un inteligencia tras di e rasgonan complica di bida.”—Ken Tanaka, geologo planetario na U.S. Geological Survey.

“E diferencianan fundamental cu tin entre e varios clasenan di conocemento (cientifico y religioso) ta mas bien artificial. . . . Conocemento tocante e Creador y conocemento tocante creacion ta estrechamente relaciona cu otro.”—Enrique Hernandez, investigado y docente na e Departamento di Natuurkunde y Scheikunde Teoretico, Universidad Nacional Autonomo di Mexico.

“Segun cu nos ta desaroya tur e informacion aki [tocante gene humano], lo e revela con complica—y dependiente di otro—tur e material aki ta. Lo bin padilanti cu el a origina como resultado di un creado inteligente, un causante inteligente.”—Duane T. Gish, biokimico.

“Ciencia y religion no ta incompatibel. Tur dos ta en busca di e mesun berdad. Ciencia ta demostra cu Dios ta existi.”—D.H.R. Barton, docente di scheikunde, Texas.

[Reconocemento]

NASA/U.S. Geological Survey

Potret: www.comstock.com

NASA and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

[Plachinan na pagina 5]

Investigacion cientifico por contesta pakico nos ta existi?

[Reconocemento]

Cortesia di Arecibo Observatory/David Parker/Science Photo Library

[Reconocemento pa Potret na pagina 6]

Streyanan na pagina 2, 3, 5 y top di pagina 7: National Optical Astronomy Observatories

    Publicacion na Papiamento (Aruba) (2002-2024)
    Log Out
    Log In
    • Papiamento (Aruba)
    • Comparti
    • Preferencianan
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condicionnan di Uzo
    • Maneho di Privacidad
    • Configuracion di Privacidad
    • JW.ORG
    • Log In
    Comparti