Comprendé Pakico Algun Tin Miedu di Papia Gagu
BO POR distinguí e diferencia entre un hende cu ta papia cu afluencia i unu cu tin miedu di papia gagu? Kisas bo ta contestá: ‘Claro cu sí.’ Pero considerá loke Peter Louw ta skirbi den su buki na afrikaans Hhhakkel (Gggagu): “Pa cada hende di ken ta ‘bisto’ cu e ta gagu, tin probablemente dies hende cu ta purba, tantu cu nan por, pa hende no ripará nan i cu ta sconde nan impedimentu di abla den vários manera.” Sconde nan impedimentu di abla? Con esei por ta?
Algun hende gagu ta logra sconde nan impedimentu dor di anticipá palabranan cu den pasado a causa nan problema. Anto, en bes di bisa e palabra ei, nan ta formulá e frase na otro manera of ta usa un palabra diferente cu tin un nificacion similar. Un esposo a sconde e echo cu e ta gagu pa 19 aña di matrimonio. Ora por fin e casá a cuminsá sospechá, el a puntra un logopedista: “Bo ta kere cu esei ta e motibu pakico semper e ta laga ami yama ki ora cu mester haci un yamada telefónico i pakico semper ami ta esun cu ta bestel cuminda na restaurant, i pakico nunca e ta duna comentario na . . . reunion?”
Tuma, por ehempel, tambe, Gerard i Maria, un pareha felismente casá di Sur Africa.a Na hopi ocasion, Maria a purba splica su casá cu e no ta duna comentario na reunionnan di studio di Bijbel pa motibu cu e tin miedu di gaga. “Esei ta co’i kens,” e esposo tabata bis’é dogmáticamente, “bo no ta gagu.” Gerard a basa su opinion riba e echo cu normalmente su esposa ta gusta combersá. Solamente cierto situacionnan ta pone su esposa haña miedu di gaga. Pa promé biaha den cincu aña di matrimonio, Gerard a bira conciente di esaki i a confesá: “Mi tabata ignorante i a mustra un falta di consideracion.” Awor, en bes di critik’é, e ta encomend’é pa e biahanan cu e ta tuma un curashi pa papia dilanti un público grandi.
Ta di comprendé cu hopi hende gagu ta sufri di “miedu . . . tin biaha persistente, hopi bes agudo,” David Compton, un gagu, ta splica den su buki Stammering (Papia Gagu). “Na su momento mas vulnerabel, e momento mas necesario p’e tin contacto cu su próhimo, ora e mester yega na nan papiando, sea tocante cos diario of íntimo, n’e momentonan asina e persona gagu kisas ta verwagt cu lo e ser heridá, ridiculisá . . . Asta esnan cu ta logra bai om cuné mas mihó ta admití tog cu nan miedu a forma nan, i cu nunca e ta laga nan completamente.”
Situacionnan cu Lo Por Lanta Miedu
Ora pidi un hende gagu pa contestá un pregunta dilanti un auditorio, manera den klas, na un reunion di negoshi of unu religioso, esei lo por pon’é sinti anshá, loke ta hiba na un momento cu nan ta gaga hopi. Den un entrevista na radio nan a puntra Rosanne, un hóben di 15 aña di Sur Africa cu ta gagu: “Sa sosodé tin biaha cu casi bo ta pensa cu ta muchu mas mihó pa djis keda ketu?” El a contestá: “Hopi biaha, por ehempel, den klas ora mi tin un bon contesta cu mi sa cu lo duná mi bon punto. Pero mi sa cu pa papia so ta exigí demasiado esfuerso.”
Un comerciante cu yama Simon tambe a ser entrevistá den e programa radial mencioná ariba. Mescos cu Rosanne, Simon a mehorá cu yudansa di logopedia. Pero ainda sa tin episodionan ora e ta gaga hopi. E actitud di su auditorio lo por haci esaki bira pió. E ta splica: “Si bo ta den un reunion di hunta caminda bo mester papia bastante i bo tin problema pa saca palabra, e hendenan rond dje mesa ta bira hopi, hopi impaciente.”
No mester confundí e miedu di un hende gagu cu esun di un persona tímido pa papia cu hende straño. Tuma por ehempel Lisa. El a asistí na reunionnan di Testigonan di Jehova pa e último dos añanan. Den combersacionnan informal cu amigunan, hopi bes e por papia cu basta afluencia. Tambe e ta participá celosamente den e trabou di evangelisá, loke ta rekerí pa acercá hende straño riba propio iniciativa. Pero e tin un miedu cu hopi hende gagu tin, esta, papia dilanti un auditorio grandi. Lisa ta splica: “Na nos reunionnan, masha poco mi ta logra hisa man pa contestá un pregunta. Si mi contestá mes, mas cu mi por bisa ta un palabra of un frase corticu. Maske e por ta tiki, esei ta lo mihó cu mi por haci. Hopi bes e contestanan ta den mi cabes i riba mi lip, pasobra semper mi ta prepará di antemano. Pero gewoon mi lenga ta nenga di cooperá.”
Un experencia mas pió ainda pa algun hende gagu ta lesa na bos haltu. Esaki ta forsa nan usa palabranan cu normalmente nan lo a evitá. Lisa ta sigui conta: “Tin biaha na un di nos reunionnan, nan ta pidi nos lesa beurt pa beurt textonan di Bijbel cu nos ta considerando. Na ocasionnan asina mi ta sinta yen di miedu, inkieto, wardando pa mi turno, sin sa si lo mi logra lesa e texto of no. Tin biaha mi ta lesa, pero mi no por pronunciá un cierto palabra. E ora ei mi ta djis salt’é i sigui lesa.”
Ta obvio cu mester pensa bon promé cu animá un hende gagu pa lesa na bos haltu. “Animacion” asina lo por haci e hende gagu sintié pió. Na lugá di esei, un persona asina ta merecé un encomendacion caluroso pa a haci su best.
Ora Ta Purba Yuda
Gagamentu ta un impedimentu hopi complicá. Loke ta yuda esun kisas no ta yuda un otro. De echo, hopi hende gagu cu ta experenciá un periodo di ta “curá” ta sufri un recaida mas despues. A haci mas investigacion riba gagamentu cu riba cualkier otro impedimentu di abla. Tog, expertonan no a haña un causa specífico. De echo, mayoria di nan ta di acuerdo cu hopi factor lo por contribuí na gagamentu. Segun estudionan recien, un teoria ta cu e tin di haber cu e organisacion abnormal di celnan den e celebro na principio di bida dje persona gagu. Segun Dr. Theodore J. Peters i Dr. Barry Guitar, den nan buki di instruccion Stuttering—An Integrated Approach to Its Nature and Treatment (Gagamentu—Un Punto di Bista Total en Cuanto Su Naturalesa i Tratamentu), e opinionnan actual tocante e causanan “lo bira anticuá segun cu mas estudio yena e bashínan inmenso cu tin den nos conocimentu tocante gagamentu.”
Ya cu hende sa asina poco tocante gagamentu, mester tene cuidou ora di sugerí un dje tantísimo terapianan pa esnan cu ta sufri dje impedimentu aki. “Mayoria persona cu ta hopi gagu,” segun e buki mencioná ariba, “lo recuperá parcialmente so. Nan lo siña papia mas poco poco of pa gaga sin bira muchu nervioso, i preocupá ménos p’esei. . . . Pa motibunan cu nos no ta comprendé, algun hende gagu gewoon no ta mehorá mashá cu tratamentu.”b
Ora tratamentu no ta yuda, algun logopedista ta culpa e hende gagu, bisando cu e no ta haci su best. Un logopedista a afirmá: “E único probabel splicacion pa un fracaso ta cu e hende gagu no a duna tur cu tin.” Relacioná cu afirmacionnan asina, autor David Compton a bisa: “Mi no tin palabra pa expresá e rabia cu un hende gagu ta sinti dor dje clase di comentarionan aki. Pa cuminsá, pasobra esei ta un gran mentira. Ningun terapia ta eficas pa tur hende gagu, i asta esun bon pa un cierto hende gagu lo ta leu di ta infalibel. Di dos, pasobra hende gagu ta biba cu fracaso . . . Cualkier cos cu ta aumentá [nan fracaso] innecesariamente i inhustamente, ta un crímen.”
Con pa Aliviá Nan Carga
Generalmente hende gagu no kier pa hende tene duele di nan. Sin embargo, tin hopi cos cu por haci pa aliviá nan carga. Ora nan gaga, no haña bergwensa anto wak den otro direccion. En bes di wak nan boca, wak nan den nan wowo. Por lo general nan ta sensitivo pa loke nan scuchadónan ta transmití via nan gestonan. Si bo ta mustra relahá, esei lo yuda kita nan miedu un tiki. Un logopedista a bisa: “Mustra e persona cu bo ta cla pa scuch’é mescos cu bo ta cla pa scucha cualkier otro hende.”
Maestronan cu tin mucha gagu den klas por haci hopi pa aliviá nan miedunan. Den e korant educacional di Sur Africa, Die Unie, nan a duna e siguiente conseho na maestronan: “Mayoria hende gagu ta gaga hopi ménos ora nan sa cu esun cu ta scucha no ta spera afluencia.”
Segun e korant mencioná ariba, ta importante tambe pa un maestro siña conocé e sintimentunan dje alumno. En bes di evitá e alumnonan ei pa motibu di bergwensa, maestronan ta ser consehá pa papia cu nan i animá nan pa expresá con nan ta sinti tocante nan problema. Den e manera aki e maestro por haña sa di ki situacion den cua e alumno mester papia e tin mas miedu. “Su afluencia ta dependé 80 porciento di bo,” e korant ta informá. Su afluencia lo mehorá si e sa cu bo ta acept’é apesar dje problema. E korant ta sigui splica: “Un ambiente relahá den klas i orientá riba siña lo beneficiá no solamente esun gagu, sino tambe e resto dje alumnonan.”
Claro cu por adaptá e sugerencianan aki cu éxito den situacionnan di duna les na adulto.
Nos Creador Ta Comprendé
Nos Creador, Jehova Dios, ta comprendé imperfeccion humano bon bon. El a comisioná Moises pa ta su bocero pa saca e israelitanan for di Egipto. El a haci esaki maske e tabata bon na altura cu Moises tabatin un defecto di abla cu a haci difícil pa e comunicá. Dios tabata sa tambe cu e ruman homber di Moises, Aron, tabata un hende cu, na contraste, por a papia cu afluencia. Dios a bisa: “Mi sa sigur cu e por papia bon.” (Exodo 4:14) Sin embargo, Moises tabatin otro cualidadnan muchu mas importante, manera lealtad, bondad, fe i un genio suave. (Númeronan 12:3; Hebreonan 11:24, 25) Apesar di Moises su obhecionnan, Dios no a cambia di parecer pa a scoge Moises como lider di Su pueblo. Na mes momento, Dios a tuma na consideracion e miedu di Moises dor di nombra Aron como Moises su bocero.—Exodo 4:10-17.
Nos por imitá Dios dor di mustra comprension. Trata hende gagu cu dignidad, i no laga un defecto di abla ciegá bo pa e berdadero balor dje persona. Loke ta ilustrá esaki ta e experencia di un hobencita i su tata gagu. E tata a siña un método pa lesa cu mas afluencia. Un anochi el a purb’é cu su yu muher di seis aña dor di lesa un relato p’e, anto el a sintié mashá orguyoso cu su afluencia.
“Papia bon, Papi,” el a bisa ora e tata a caba.
“Mi ta papiando masha bon,” el a contestá tur indigná.
“No,” e yu a insistí, “papia manera Papi semper sa papia.”
Sí, e chikitin aki a stima su tata pa loke e tabata, asta cu su defecto di abla. Pues, e siguiente biaha cu bo trata cu un hende cu ta gagu, corda cu e persona ei lo por tin pensamentunan masha precioso i cualidadnan hopi deseabel. I sigur sigur e tin sintimentu. Tene pacenshi i mustra comprension.
[Notanan]
a A cambia algun dje nombernan den e artículo aki.
b E prognósis pa mucha ta mihó cu pa adulto. Ann Irwin, un logopedista experenciá, ta splica den su buki Stammering in Young Children (Muchanan Cu Ta Papia Gagu): “Tres di cada cuater mucha ta vence e gagamentu spontáneamente ora nan crece. Si bo yu ta cai den e binticincu porciento cu no ta venc’é spontáneamente, e chensnan ta hopi grandi cu lo e venc’é cu yudansa di Terapia Preventivo.”
[Plachi na página 25]
Un hende gagu por tin miedu di papia den público
[Plachi na página 26]
Tene pacenshi ora un hende gagu tin dificultad pa papia cu bo
[Plachi na página 27]
Por lo general hende gagu tin miedu di telefon