BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g98 8/10 pág. 25-27
  • Oro—I Su Mistica

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Oro—I Su Mistica
  • Spièrta!—1998
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Oro i Historia
  • Un Historia cu Ta Lek Sanger
  • E Keintura di Oro di Siglo 19
  • Tesoro bou di Awa
  • Oro di Guera
  • E Oro Cu A Move Ceru
    Spièrta!—2001
  • Rey Sálomon Su Rikesa Ta Ser Exagerá?
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1996
  • Buska Algu Muchu Mas Mihó Ku Oro
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova (Edishon di Estudio) 2016
Spièrta!—1998
g98 8/10 pág. 25-27

Oro—I Su Mistica

Oro—desde tempunan antiguo, e metal moli color geel briyante aki a ser apreciá pa su cualidadnan extraordinario. Su color, briyo, flexibilidad i e echo cu e no ta frusa ta hacié sobresalí den tur otro metal. Debí na su balor den mente di esnan cu a busk’é, oro tin un historia manera ningun otro metal.

“ORO! Ta oro e ta, mi ta bisá bo! Oro!” E descubrimentu di oro a pone e curason salta un sla, e pulso bati mas duru i e imaginacion tuma rienda liber. Hende a busk’é riba tera, den riu i asta miles di meter bou di tera.

Oro a dorna rey i reinanan den forma di hoyanan costoso. El a decorá trononan i muraya di palacionan. Imágennan di oro cu forma di piscá, para, animal i otro obhetonan a ser adorá como dios. E búskeda incansabel pa haña oro tabata trasedental, i mescos tambe su impacto riba civilisacion.

Oro i Historia

Den Egipto di antigwedad e fáraonan tabata manda nan comerciante i ehércitonan na paisnan hopi remoto en busca di oro. Nan a considerá oro e propiedad absoluto dje dios i fáraonan egipcio. E tumba di Tutankhamen, descubrí na 1922, tabata yen-yen di tesoro di oro di balor incalculabel. Asta su caha di morto tabata trahá di oro puru.

Segun algun historiadó, Alexander de Grote a ser “atraí inicialmente na Asia dor dje famoso tesoronan di oro na Persia.” Segun informe, su ehército a usa miles di animal di carga pa hiba e oro cu el a capturá na Persia bek pa Grecia. Como resultado, Grecia a bira un nacion ricu na oro.

Un historiadó ta informá cu Roma su “emperadornan a usa oro liberalmente pa sigurá e lealtad di nan funcionarionan i pa influenciá dignatarionan di otro pais. Hopi biaha nan a impresioná of a intimidá nan pueblo cu e magnitud di nan rikesa, djis dor di show obhetonan di oro espectacular.” Segun un publicacion, e romanonan a obtené hopi oro for di nan conkista di Spaña i nan adkisicion di minanan di oro spañó.

Sin embargo, e historia di oro lo no ta completo si nos keda sin mishi cu su lado mas sangriente. E ta un historia di conkista, brutalidad, sclabitud i morto.

Un Historia cu Ta Lek Sanger

Segun cu civilisacion a progresá, hende a traha barcu di bela mas grandi i mas poderoso pa descubrí teranan nobo, establecé colonianan nobo i busca oro. Hopi exploradó a bira obsesioná pa haña oro, incluyendo e nabegante pionero Cristofel Columbus (1451-1506).

Pa Columbus e bida dje nativonan no tabata bal mashá ora e tabata riba su búskeda pa haña oro. Relatando e experencianan cu e tabatin riba un isla na e rey i reina di Spaña, kendenan a financiá su expedicionnan, Columbus a skirbi den su diario di nabegacion: “Pa por goberná aki, bo tin cu solamente establecé bo mes i laga e indjannan comprendé cu awor t’abo ta manda. Nan lo haci tur loke bo ordená nan haci. . . . E indjannan . . . ta sunú i sin defensa, i p’esei nan ta cla pa haña ordu i pa traha pa bo.” Columbus a kere cu e tabatin Dios su bendicion. E tesoronan di oro lo a yuda Spaña financiá su gueranan santu. ‘Dios yudá mi haña oro den su misericordia,’ el a yega di bisa despues cu el a haña un mascarada di oro como regalo.

E conkistadónan spañó, cu a nabegá tur e lamannan en busca di oro, siguiendo e pasonan di Columbus, a haña ordu di Rey Ferdinand di Spaña: “Trece oro pa mi! Obten’é humanamente, si ta posibel. Pero trec’é pa mi, cueste loke cueste.” E exploradónan cruel a mata miles i miles di indjan cu nan a contra na México, Centro i Sur América. E oro cu e conkistadónan a manda bek Spaña, na moda di papia, tabata lek sanger.

Despues e piratanan a presentá, cargando e bandera di ningun nacion. Riba laman ganchu, nan tabata plunder e galeonnan spañó cu tabata cargá cu oro i otro tesoronan balioso. E galeonnan, cu hopi bes tabatin hopi ménos arma i personal a bordo, no tabata por contra e piratanan bon armá. Den e siglonan 17 i 18, pirateria tabata e plaga riba laman, foral den e region di Antias i a lo largu dje costa di América.

E Keintura di Oro di Siglo 19

Na 1848 nan a haña hopi oro den Vaye Sacramento na California. Pronto un boca a bisa otro, i hopi colonisadó a cuminsá basha bin pa reclamá nan posesion. Pa e siguiente aña, California tabata ocupá pa dies di miles di buscadó di fortuna cu a bini for di tur parti di mundu. E poblacion di California a aumentá for di rond di 26.000 na 1848, te na rond di 380.000 na 1860. Cunukeronan a bandoná nan tereno, marineronan a bula for di barcu, soldánan a desertá e ehército, djis pa haci e biahe pa busca nan fortuna den oro. Algun a ser describí como “bandidunan cruel.” Cu tantu tipo di hende huntu, a bin un ola di crímen i violencia. Esnan cu tabatin e gana di haña oro, pero cu no tabata dispuesto pa traha p’e, a recurí na hortamentu. Nan tabata plunder garoshi i trein.

Na 1851, siguiendo e keintura di oro cu tabatin na California, a sali e noticia cu a descubrí minanan cu hopi oro na Australia. Un informe a bisa: “E cantidad sacá ta berdaderamente fantástico.” Pa un periodo corticu, Australia a bira e productor mas grandi di oro na mundu. Algun hende cu a emigrá bai California, a core paketá maleta i a hisa bela bai aya. E poblacion di Australia a aumentá drásticamente: di 400.000 na 1850 te na mas cu 1.100.000 na 1860. Agricultura i otro trabounan a yega prácticamente na un paro, ya cu hopi hende a pura bai pa haña nan fortuna den oro.

Na fin di siglo 19, e locura pa haña oro a move bai Yukon i Alaska, despues cu a descubrí oro den e áreanan ei. Miles di hende a bai pa Lehano Norte, n’e region Klondike i Alaska, bringando contra e friu extremo pa exigí nan tereno ricu na oro.

Tesoro bou di Awa

Den siglo 20, cu e desaroyo di sambuyamentu den laman profundo, e buscadónan di oro a dirigí nan atencion na e fondo di laman. Einan nan a listra barcunan naufragá pa tesoronan perdí bou di awa: hoya i otro artefactonan di oro trahá siglonan promé.

Dia 20 di september 1638, e galeon spañó Concepción a sink den Océano Pacífico, net pafó dje costa di Saipan, despues cu un tormenta hopi fuerte a pon’é dal den baranca. E tabatin un carga di oro i otro tesoro balorá na dies di miyones di dollar awe. Mayoria dje 400 hendenan na bordo a muri. Sambuyadónan a recobrá for dje barcu 32 cadena di oro, cada un cu un midí di rond di un meter i mei, i cu un peso di vários kilo. Na tur, e sambuyadónan a trece ariba 1.300 piesa di hoya di oro: cadena, crus, boton, borstspeld, renchi i hespu.

Nan a descubrí otro barcunan naufragá mas. Na 1980, nan a sambuyá net pafó dje costa di Flórida, Merca, i a localisá e restonan dje galeon spañó di siglo 17, Santa Margarita. Pa fin dje siguiente aña, sambuyadónan a recobrá mas cu 44 kilo di oro na bara, i tambe obhetonan di oro.

Oro di Guera

Despues cu e gobiernu aleman a capitulá na 1945, e trupanan aliá a haci un descubrimentu sorprendente den e minanan di salu na Kaiseroda, Thuringia, Alemania. Segun The Atlanta Journal, “e minanan tabata contené un asombroso 2,1 mil miyon dollar na bara di oro, obranan di arte, placa i certificadonan di balor.” Tambe nan a haña sacunan yen di djente di oro i di plata, di cua algun tabata dirtí caba, cu a ser extraé for di víctimanan dje Holocausto. E escondite inmenso aki di oro a yuda e comandantenan militar nazi financiá un guera largu asina. Segun cálculo, a debolbé oro na un balor di 2,5 mil miyon dollar bek na mas of ménos 10 pais cu na un tempu Hitler a ocupá, segun e Journal. Debí cu hende ta kere cu ainda no a haña tur e oro nazi cu tin scondí, e búskeda ta continuá.

Cu oro tin balor ta sigur. Sin embargo, Bijbel ta bisa cu oro, mescos cu otro rikesa material, no por duna bida na esnan cu ta busk’é. (Salmo 49:6-8; Sofonías 1:18) Un proverbio bíblico ta bisa: “Haña sabiduria ta, O, cuantu mas mihó cu oro!” (Proverbionan 16:16) Berdadero sabiduria ta bini dje Creador, Jehova Dios, i nos por hañ’é den su Palabra, Bijbel. Dor di studia e Palabra di Dios, e buscadó di e sabiduria ei por siña conocé e leynan, principionan i conseho di Dios i despues aplicá esakinan den su bida. E sabiduria cu e ta haña asina ta hopi mas deseabel cu tur e oro cu hende a yega di descubrí. E sabiduria ei por nificá un mihó bida awor i bida eterno den futuro.—Proverbionan 3:13-18.

[Kuadro na página 27]

Algun Dato Tocante Oro

• Oro ta e metal mas flexibel i mihó manehabel di tur otro metal. Nan por batié hacié hopi fini: te na 0,1 micrometer. Nan por plat 28 gram di oro pa cubri un área di rond di 17 meter cuadrá. Si rek 28 gram di oro, lo e por bira 70 kilometer largu.

• Dor cu oro puru ta asina moli, normalmente nan ta mescl’é cu otro metal pa hacié mas duru pa us’é pa traha hoya i otro obheto di oro. E cantidad di oro cu tin den un mescla asina ta ser expresá den porcionnan di 24, yamá karat; pues, un mescla di oro di 12 karat ta contené 50 porciento oro, oro di 18 karat ta 75 porciento oro i oro di 24 karat ta oro puru.

• E nacionnan lider den produccion di oro ta Sur Africa i Merca.

[Plachi Rekonosementu na página 25]

Alexander de Grote: The Walters Art Gallery, Baltimore

[Plachinan na página 26]

Pintura dje yegada di Cristofel Columbus na Bahámas na 1492 en busca di tesoro di oro

[Rekonosementu]

Cortesia di Museo Naval, Madrid (Spaña), i cu e permiso amabel di Don Manuel González López

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí