Derecho Sin Responsabilidad?
“RECONOCIMENTU dje dignidad inherente i dje derechonan igual i intransferibel di tur miembro dje famia humano ta e fundeshi di libertad, husticia i pas na mundu.” Asina e introduccion dje Declaracion Universal di Derechonan Humano, cu a yega su di 50 aña di existencia na december 1998, a declará. Pero recientemente, 24 ex-presidente i promé minister cu a representá tur continente, a sugerí pa, ademas dje declaracion ei, Nacionnan Uní adoptá un declaracion universal di responsabilidadnan humano. Di con hopi hende ta haña cu un proyecto asina ta necesario?
“Derecho i responsabilidad ta inseparabel. Ta di lamentá cu mitar siglo despues, hende a lubidá e echo aki of ta mir’é como incumbiniente. Hopi hende ta exigí nan derechonan sin sinti e necesidad di cumpli cu e responsabilidadnan cu ta bini huntu cu esei,” segun profesor Jean-Claude Soyer, miembro dje Comision Europeo pa Derechonan Humano. Hopi ta sinti e efecto di esaki. E korant International Herald Tribune di Paris ta bisa: “Tin un anhelo palpabel, foral cerca hóbennan, pa un sorto di plan unificador pa futuro, un set di ideal reconocí cu cua por trata e forsanan di golosidad, egoismo i falta di solidaridad, cu ta parce di dominá mundu, i pone nan bou di control. . . . E debate cu ta lanta awor tocante e necesidad di un ética mundial ta un reconocimentu cu falta algu.” Como consecuencia, político, teólogo i filósofonan tin tempu ta papia tocante un “proyecto di ética universal,” manera e Organisacion di Nacionnan Uní pa Educacion, Ciencia i Cultura ta yam’é, pa yena e bashí i determiná kico ta e responsabilidadnan humano. Sin embargo, nan a topa cu algun dificultad.
Aunke ta relativamente fácil pa determiná cua derechonan humano mester ta protehá, no ta semper fácil pa definí cua responsabilidadnan humano mester ser aceptá universalmente. Sin embargo, por haña algun dje normanan proponé den e Declaracion di Responsabilidadnan bek den e Regla di Oro universal i cu no ta mará na tempu. Ta Jesus a dun’é un dos mil aña pasá: “P’esei, tur loke boso kier pa hende haci na boso, boso tambe di igual manera tin cu haci na nan.”—Mateo 7:12.
Hopi bes hende a saca e leynan cu nan a traha pa protehá derechonan humano for di Bijbel. Pero tambe Bijbel ta enfatisá e idea di responsabilidad personal. Disipel Santiago a declará: “Si un hende sa con pa haci loke ta corecto i tog no ta hacié, esei ta un picá p’e.” (Santiago 4:17) Mescos cu Jesus a busca manera pa haci bon na otronan, cristiannan berdadero tambe ta purba haci bon na nan próhimo. Nan no ta satisfecho cu ehercé nan derechonan so, sino ta comprendé tambe cu huntu cu derecho ta bini responsabilidad i cu cada un di nos ta responsabel na Dios pa su mes actonan.