BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g99 8/5 pág. 12-14
  • Euro​—⁠Un Moneda Nobo pa un Continente Bieu

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Euro​—⁠Un Moneda Nobo pa un Continente Bieu
  • Spièrta!—1999
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Con e Idea A Desaroyá?
  • Algun Hende Ta Mir’é Como un Bendicion . . .
  • . . . Otronan Ta Mir’é Como un Maldicion
  • E Ta Pas pa Tur?
  • “Un Gèmbel Inmenso”
  • Un Europa Uní—Pakico E Ta Importante?
    Spièrta!—2000
  • Europa Lo Uni di Berdad?
    Spièrta!—2000
  • Con Ta Pará cu Moral Awe?
    Spièrta!—2000
  • Insiguridad—Un Enfermedad Mundial
    Spièrta!—1998
Spièrta!—1999
g99 8/5 pág. 12-14

Euro​—⁠Un Moneda Nobo pa un Continente Bieu

E MINISTER di finansa di Francia tabata tur excitá. El a dal un mordí den e moneda nobo i a declará: “Esaki ta esun original, e no ta un copia. E ta e promé producí na Francia i na Europa.” E moneda tabata e promé euro cu a sali dje fábrica oficial di moneda na Francia. E fecha tabata dialuna, 11 di mei 1998.

Kico e euro ta? Ki efecto lo e tin riba ama di cas, trahadó, turista i negoshinan na Europa? Lo e tin consecuencia pa e economia mundial? Promé cu bo benta bo mark aleman, lira of franc afó, ta bon pa bo haña contesta riba e preguntanan aki.

Con e Idea A Desaroyá?

Ora e Tratado di Maastricht a transformá e Comunidad Europeo den e Union Europeo (UE) dia 1 di november 1993, un dje metanan fundamental tabata pa introducí un solo moneda pa e estadonan cu ta miembro.a For di tempu dje Imperio Romano, no a existí un solo moneda pa henter Europa. A dicidí cu e nomber dje moneda nobo lo ta euro. No ta tur pais dje UE ta participá den e union monetario aki. Ta 11 dje 15 paisnan di UE so ta den e posicion awor pa cuminsá usa e euro. E paisnan aki ta Alemania, Austria, Bélgica, Finlandia, Francia, Hulanda, Irlanda, Italia, Luxemburgo, Portugal i Spaña. Grecia no a logra cumpli cu e criterionan económico pa por a participá. E otro tresnan, esta Dinamarca, Gran Bretania i Suecia, a opta pa no participá pa awor aki.

Lo introducí e euro gradualmente. Entrante 4 di januari dje aña aki, e euro a cuminsá circulá riba mercadonan di cambio internacional den transaccionnan cu no ta enbolbé placa cash. Lo introducí moneda i cen di papel di euro durante un periodo di seis luna, cuminsando dia 1 di januari 2002. Despues di esei, probablemente e moneda anterior dje paisnan participante lo bira cos pa pone den museo i caha di coleccion. Segun cálculo, e euro lo reemplasá 12 mil miyon cen di papel i 70 mil miyon moneda, loke ta pisa un total di 300.000 ton. Nan ta spera cu a lo largu e sobrá paisnan di UE tambe lo ta den e posicion pa drenta e club aki di un solo moneda.

E minister di finansa di Austria a bisa tocante e cambio pa euro: “Nos ta pará na drempel di un era nobo den e integracion di Europa.” Tog, na Europa, e opinion público tocante e euro ta dividí: 47 porciento ta haña cu un solo moneda lo transformá Europa den un poder económico i 40 porciento ta kere cu e euro lo manca e economia europeo. Algun hende asta a bisa cu un solo moneda lo causa guera! Meimei di e dos gruponan aki tin e “eurosképticonan” cu ta mira e bentahanan di tin un solo moneda pa Europa, pero cu ta cuestioná si finalmente lo e tin éxito.

Algun Hende Ta Mir’é Como un Bendicion . . .

E cuerpo ehecutivo mas haltu di UE, e Comision Europeo, a declará: “Dor di crea un solo moneda, Europa lo ofrecé su ciudadanonan, su yunan i su socionan . . . un símbolo mas concreto dje destino comun cu el a scoge boluntariamente: esun di crea un comunidad basá riba pas i prosperidad.”

Esnan cu ta boga pa e euro sa mencioná hopi posibel beneficio di un solo moneda. E impacto mas directo lo ta riba e eliminacion di gastunan pa cambio di moneda stranhero. E ehempel cu tin biaha nan ta mencioná ta esun dje biahero europeo entusiasmá cu ta bishitá tur 14 pais dje UE, fuera di su mes pais. Si, por ehempel, e cuminsá cu 1.000 mark aleman i cambia su cen den cada pais, lo e resta solamente 500 mark djis dor di cambia cen so!

Exportacion i importacion tampoco lo no tin e gastunan di cambio di moneda stranhero. Ademas, un solo moneda lo eliminá e gastu indirecto di fluctuacionnan monetario. Ora e moneda di un pais devaluá, artículonan importá ta bira mas caru den e pais ei. Hopi bes esaki ta hiba na inflacion. Pues, ora tin un solo moneda, sin e rísico di fluctuacion den tipo di cambio, Europa lo mester bira mas atractivo pa inversionistanan stranhero.

Tambe, promotornan dje euro ta pensa cu prijsnan lo baha den henter Europa. Tantu consumidó como negoshinan por compará prijs fácilmente awor, i ora introducí e moneda i cen di papel di euro na 2002, esei lo bira mas simpel ainda. Nan ta verwagt cu diferencianan den prijs dje mésun producto den vários parti di Europa lo bira mas chikitu, loke lo beneficiá e consumidó.

. . . Otronan Ta Mir’é Como un Maldicion

Awor e críticonan. Nan ta kere cu e euro lo restringí e economia europeo, destruí su flexibilidad i stroba su progreso. Nan ta predicí cu un solo moneda lo aumentá desempleo, atraé atakenan speculativo en masa riba mercadonan monetario i lo causa tension político. Tension político tabata bisto caba. Tuma, por ehempel, e pleitu entre Alemania i Francia riba ken mester ta cabes dje Banco Central Europeo, esun cu lo vigilá e euro. Por verwagt mas pleitu manera esei, ora cu cada estado miembro di UE busca pa alcansá su propio metanan.

Den algun pais di UE, desempleo a alcansá nivelnan récord. Hopi ta tira e culpa riba medidanan di gobiernu pa baha gastu i aumentá belasting cu tabata necesario pa cumpli cu e criterionan pa yega na un solo moneda. Tin gritunan di protesta atrabes di henter Europa contra e medidanan di austeridad manera baha placa di onderstand cu un tempu tabata haltu, baha cen di penshon i di programanan di cuido médico drásticamente. Ta pa cuantu tempu lo por wanta medidanan di austeridad asina? Algun pais lo entregá na e tentacion pa los e faha un tiki despues cu e introduccion di euro bira un realidad? Un maneho mas los asina lo causa desaster e ora ei pa e sistema europeo di un solo moneda?

Otronan ta mencioná e apego sentimental cu hende tin na e moneda di nan pais. E moneda ta mas cu e cen cu tin den bo potmoni. Pa hopi hende e ta representá e historia di nan pais tambe, un símbolo mes importante cu un bandera. E moneda nacional ta loke hende ta usa pa cobra, conta, calculá, negoshá i spar. Por ehempel, ora introducí e euro, e alemannan lo mira e cifra di nan cuenta di banco baha te na mitar, miéntras cu e cifra dje italianonan lo mengua cu un factor di 2.000, aunke e balor real ta keda mescos. Segun un estudio, e cambio pa euro lo ta un experencia “traumático” pa hopi europeo.

E Ta Pas pa Tur?

Algun economista den UE i na Merca ta enfatisá cu aunke tin un boluntad político basta grandi pa introducí un solo moneda, e economia di Europa ta fragmentá, su hendenan ta mará na nan pais natal i nan cultura ta hopi diferente for di otro. Pues, distinto for di residentenan di Merca, no ta fácil pa hende di Europa cu perde trabou, piki nan cosnan i muda bai distancianan grandi pa haña trabou. Algun experto ta kere cu e fragmentacion ei ta pone cu e nacionnan di euro no tin e medionan cu mester t’ei pa compensá pa problemanan local pa por tin un solo economia i pues un solo moneda.

Críticonan ta bisa cu gobiernunan individual lo perde e flexibilidad di trata cu problemanan económico debí n’e sistema di un solo moneda. Nan ta bisa cu e euro lo pone cu e poder di paisnan individual lo hala bai den man dje Banco Central Europeo nobo, na Frankfurt, Alemania. Na su turno, esaki lo aumentá e preshon pa coordiná reglanan di belasting i otro manehonan económico den henter e continente. E críticonan ta trece padilanti cu e cuerponan ehecutivo i legislativo na Bruselas i Strasburgo lo haña mas poder. Sí, e Tratado di Maastricht ta exigí un union político cu finalmente lo ta responsabel pa manehonan di defensa i asuntunan exterior, como tambe pa maneho económico i social. E cambio aki lo cana suave i sin problema? Tempu lo bisa.

“Un Gèmbel Inmenso”

Miéntras tantu, ya caba banco i supermercadonan a cuminsá bai over na euro. Nan ta habri cuenta di banco den euro i ta pone prijs na euro banda dje prijs na moneda local. E meta ta pa haci e cambio na aña 2002 mas suave posibel. Un revista popular na Francia a parti mas cu 200.000 calculator caba cu ta programá pa combertí franc frances pa euro i bek.

E euro lo bira mes poderoso un dia cu e dollar mericano? Hopi hende ta di opinion cu despues cu e euro haña aceptacion, probablemente Merca lo no ta mes predominante riba e economia di mundu mas. Nan ta predicí cu e euro lo bira un moneda di reserva mundial banda dje dollar. Jill Considine, di New York Clearing House Association, ta bisa: “Lo tin un esena competitivo nobo.”

Kico lo ta futuro dje euro? Editor aleman Josef Joffe ta bisa cu e euro ta “Europa su riscamentu astronómico” i ta yam’é “un gèmbel inmenso.” E ta agregá: “Si e fracasá, lo e por daña hopi di loke Europa a logra den e último 50 añanan.” E minister di finansa di Francia a expresá e sintimentu di hopi europeo ora el a bisa: “Tin hopi optimismo i hopi temor.”

[Notas]

a Pa mas informacion tocante e Comunidad Europeo, mira ¡Despertad! di 22 di juli 1979, página 4-8 i 22 di december 1991, página 20-4.

[Kuadro na página 14]

ECHONAN TOCANTE EURO

● Un euro tin un tiki mas balor cu un dollar mericano

● Lo tin shete papel di euro: 5, 10, 20, 50, 100, 200 i 500 euro

● Na un banda e cen di papel di euro lo tin un mapa di Europa cu algun brug típico, i na e otro banda pinturanan di bentana of porta

● E palabranan “EURO” i “ΕΥΡΩ” ámbos lo aparecé riba e cen di papel, pa representá letter romano i griego

● Lo tin ocho moneda di euro: 1, 2, 5, 10, 20 i 50 cen i tambe 1 i 2 euro

● Tur e monedanan lo tin e mésun imágen europeo na un banda i un imágen nacional na e otro

[Mapa na página 13]

[For fully formattes text, see publication)

UNION EUROPEO

GRAN BRETANIA

DINAMARCA

SUECIA

GRECIA

Participantenan actual n’e union monetario

IRLANDA

PORTUGAL

SPAÑA

BELGICA

FRANCIA

HULANDA

ALEMANIA

LUXEMBURGO

FINLANDIA

AUSTRIA

ITALIA

[Plachi na página 12]

Tur moneda riba página 12-14: © European Monetary Institute

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí