BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g99 8/10 pág. 5-8
  • Di Con Música Ta Influenciá Nos

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Di Con Música Ta Influenciá Nos
  • Spièrta!—1999
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • E Elementonan Musical
  • Armonia, Disonancia i Melodia
  • Música i e Celebro
  • Música, Letra i Abo
  • Ta Importá ki Muzik Mi Ta Skucha?
    Loke Hóben Sa Puntra
  • Mantené un Punto di Bista Balansá di Música
    Spièrta!—1999
Spièrta!—1999
g99 8/10 pág. 5-8

Di Con Música Ta Influenciá Nos

TA CERCA hende so bo ta haña música i idioma. Lo ta difícil pa imaginá un mundu sin niun di dos. “Tantu idioma como música ta característicanan dje especie humano cu ta parce di ta universal,” segun e buki The Musical Mind (E Mente Musical). Nan ta aspectonan di nos necesidad pa comunicá. Di manera cu nos lo por bisa cu, mescos cu ta e caso cu idioma, ora música ta “papia,” nos emocionnan ta “scucha.”

Di con i di ki manera música ta papia cu nos emocionnan? Pa contestá esaki, nos tin cu considerá: (1) e elementonan musical mes i e manera cu nos celebro ta procesá nan, (2) nos emocionnan i antecedente cultural, cu ta influenciá nos reaccion riba música i (3) e lenguahe, cu tambe por influenciá nos reaccion.

E Elementonan Musical

E característicanan di música ta ser yamá hopi bes “elementonan musical.” E elementonan aki ta incluí e tono, of timbre, di un instrumento. Por ehempel, hende a yega di describí e tono di tuba frances como “serio,” of pisá. Su zonido ta hopi distinto for dje zonido “arogante” di trompet. Aunke tur dos ta pertenecé na e mésun famia, of grupo, di instrumento di supla, cada un ta producí tonalidadnan armónico di diferente intensidad. Esaki ta loke ta duna cada instrumento su “bos” único. Compositornan ta usa e característicanan aki pa crea cierto efecto di zonido pa conmové e emocionnan dje scuchadó.

Probablemente un dje promé elementonan cu nos ta cera conocí cuné ta ritmo, kisas miéntras nos tabata den matris ainda, dor di scucha e batimentu di curason di nos mama. Hende a yega di bisa cu nos batimentu di curason of asta nos halamentu di rosea subconcientemente lo por ta influenciá nos reaccion riba ritmo musical. P’esei, kisas no ta casualidad cu mayoria hende ta parce di preferá música cu ta entre 70 pa 100 beat pa minuut, loke ta e ritmo di curason di un adulto sano. A lo ménos, esaki ta loke e revista Perceptual and Motor Skills ta indicá.

E gran variedad musical cu e elementonan aki por producí ta bira bisto ora bo para considerá vários instrumento i e zonido i melodianan cu nan ta producí. E bos skerpi di fagot of bason, den e di dos parti dje concierto di Mozart skirbí pa fagot, lo por lanta emocion i sintimentunan profundo. E zonido di lamento di un fluit hapones shakuhachi, lo por toca e curason suavemente. E zonido hees di saxofon tenor ta pone un melodia di blues keda resoná den e mente di hopi hende. E bas rítmico di un tuba den un banda aleman por lo general ta lanta sintimentunan di entusiasmo. E ritmo suave i tog alegre dje cuerdenan dje violinnan tocando un wals di Strauss, ta duna hopi hende cu ta scuch’é gana di subi pista di baile. E efectonan ei ta debí cu “música ta influenciá henter e ser humano,” segun Clive E. Robbins, dje Centro pa Terapia Musical di Nordoff-Robbins, na New York.

Armonia, Disonancia i Melodia

Armonia ta producí zonido placentero, miéntras cu disonancia ta producí zonido skerpi. Pero bo tabata sa cu e elementonan aki ta complementá otro den algun música? Un piesa musical cu ta zona armonioso, casi sigur tin mas disonancia den dje cu lo bo kere. E interaccion continuo entre armonia i disonancia ta producí un aumento den tension cu ta fluctua, aunke casi bo no por percibié. I ta esei ta loke ta yega na nos emocionnan. E zoyamentu emocional suave aki ta trankilisante, miéntras cu música disonante so por traha riba hende su nervio i lanta sintimentunan desagradabel. Bo por compar’é cu e efecto di rasca cu uña riba borchi. En cambio, si música ta basá solamente riba armonia, lo e por bira laf.

Melodia ta e areglo di notanan musical, un pa un, tras di otro. Segun algun autoridad, e palabra ta bini dje palabra griego mé·los, cu ta nificá “cantica.” Melodia, segun diccionarionan, ta música dushi, cualkier zonido dushi.

Sin embargo, no ta cualkier órden di zonido ta producí melodia dushi. Por ehempel, hopi pausa largu entre notanan lo por haci un melodia dramático, pero no dushi. Di otro banda, notanan cu ta flui bai cu algun pausa largu so por producí un melodia placentero. E diferente areglonan di nota i pausa ta duna un melodia un caracter tristu of alegre. Mescos cu armonia, un melodia tambe ta crea tension i despues ta laga bai, yegando na nos emocionnan debí na e fluctuacion den zonidonan haltu i abou.

Ora combiná tur e elementonan aki, nan ta crea forsanan poderoso cu por stimulá of calma nos emocionnan. Esaki ta debí na e vários maneranan cu nos celebro ta percibí i procesá e música.

Música i e Celebro

Algun hende ta indicá cu idioma i lógica ta funcionnan cu ta tuma lugá foral den e parti robes dje celebro, miéntras cu música ta ser procesá den e banda drechi dje celebro, cu ta trata mas tantu cu sintimentu i emocionnan. Sea cu esaki ta asina of no, ta bisto cu música ta lanta reaccionnan spontáneo di esnan cu ta scuch’é. E revista Perceptual and Motor Skills ta bis’é asina aki: “Música tin e poder di crea sintimentu i emocionnan den un manera lihé i eficas. Loke den un buki ta rekerí hopi frase pa duna un descripcion . . . , hopi bes den música por transmitié cu un maat of cu un acord so.”

Relacioná cu e interaccion entre mira i tende i e reaccion riba cada un di nan, e buki Music and the Mind (Música i Mente) ta haci e comentario interesante aki: “Tin un relacion mas estrecho entre tende i e emocion cu ta lanta, cu tin entre mira i e emocion cu ta lanta. . . . Un hende cu mira un bestia heridá of un persona den sufrimentu, pero cu ta ketu, lo no sintié asina tantu emocioná. Pero una bes nan cuminsá grita, por lo general esun cu ta mira ta sintié masha conmoví mes.”

Música, Letra i Abo

Segun un teoria, un cierto piesa musical tin e mésun efecto riba tur cu scuch’é. Sin embargo, segun un otro teoria, e reaccion riba un melodia of cantica ta un refleho dje persona su estado mental actual of di su experencia di pasado. Ata aki un ehempel: ora un hende cu a perde un ser kerí den morto tende un cierto cantica, kisas na un sitio di adoracion, e cantica lo por trece recuerdonan bek i causa tristesa i asta pone e persona ei yora. Otronan cu no ta den e situacion ei podisé ta canta e mésun cantica cu goso di curason.

Considerá tambe e descripcion anterior cu a duna di tuba frances i trompet. Kisas abo no ta di acuerdo cu un tuba frances ta zona serio. Pa bo e por zona bochinchero of hugueton, miéntras cu trompet por parce mas pa meditá riba dje. Den cada un di nos, tin un fontein único di sintimentunan cu música por haci brota, i p’esei nos ta reaccioná na nos mes manera.

Música ta yuda conectá palabra of ideanan cu emocion. P’esei, masha poco propaganda na television of radio no tin acompañamentu musical. Hopi bes e palabranan mes no tin masha sentido. Pero si usa e música apropiado den fondo, e propaganda lo traha riba e emocionnan dje scuchadónan. P’esei, ta masha cierto cu e meta di mayoria propaganda ta pa haci cumpramentu un reaccion emocional i no unu lógico!

Miéntras cu propaganda por tin un efecto indeseabel riba e potmoni di hende, e poder di letra i música tin un aspecto negativo hopi mas serio. Journal of Youth and Adolescence ta bisa cu dor di ripití cierto letra bes tras bes, compositornan di cantica ta siña hóbennan pa no haci caso di opinionnan di otro hende i pa para riba nan punto. Segun un otro fuente, e mensahenan transmití dor di “letra controversial den música di rap, . . ., cu descripcionnan mas bibu cu den música di heavy metal,” por penetrá den henter e manera cu e scuchadó ta sinti, i hiba na comportacion antisocial.

Un hende lo por evitá reaccionnan negativo si e scucha e música so sin paga tinu n’e letra? Wel, mester reconocé cu gran parti dje palabranan den e música di heavy metal i rap ta difícil pa tende. De echo, hopi bes casi bo no por saca afó kico nan ta, dor dje volúmen extraordinariamente haltu dje música. Pero, sea cu bo por scucha e letra of no, e mensahe ta ei, den e ritmo cu ta bati i bati, i e melodia cu ta sigui ripití!

Con asina? Wel, tin biaha e título so ta crea cuadronan mental. Ademas, hopi bes e tipo di música mes ta e mensahe. Ki mensahe e ta transmití? Un revista pa hóben ta bisa: “E ta parce di ta cuadronan imaginario di poder, potencia i conkista sexual.” Un otro ta bisa: “E temanan básico . . . ta rebelion extremo, violencia, mal uso di alcohol i droga, inmoralidad, perversion i satanismo.”

Algun hóben ta pretendé cu, aunke esaki por ta asina, tog e no ta afectá nan den manera negativo. Kisas nan ta bisa cu e música ei ta beneficioso, pasobra e ta yuda nan ‘descubrí nan capacidad’ como individuo. Ta asina? Journal of Youth and Adolescence ta comentá: “E rabia, e temanan di rebeldia i e poder den e música di heavy metal cu algun mucha homber ta identificá nan mes cuné, lo por ta algu masha deseabel pa mucha hombernan cu no ta presta mashá na scol, foral despues di a pasa henter un dia na scol ta tende cu nan no ta suficiente bon.” Anto e revista ta agregá: “E ironia of cos straño ta cu e hóbennan aki ta busca pa haña un ‘ami’ mas sigur i auténtico net den un medio público cu otronan tambe ta haci uso di dje. En bes di busca pa haña experencianan berdaderamente único ora nan ta nan so, hóbennan ta acudí na conceptonan cla trahá, producí dor di un industria comercial.” Cu otro palabra, ta otro hende ta bisa e hóbennan aki kico pa pensa i con pa sinti.

Laga nos tira un bista riba conciertonan di rock. Ki efecto nan tin riba e multitudnan cu ta asistí? E buki Music and the Mind ta contestá: “No por tin duda cu, dor di lanta e emocion dje multitud i dor di haci sigur cu e emocionnan ei ta culminá cerca tur hende pareu, en bes di cada hende apart, música por contribuí di un manera poderoso na e perdementu di sano huicio, e entrega total na sintimentunan dje momento ei. I esaki ta un característica masha peligroso den e comportacion di un multitud.” Algun dje esenanan di comportacion desenfrená na conciertonan di rock ta demostrá cu e declaracion aki ta cierto.

Pues, pa nos evitá contaminacion di mente i curason, nos mester ta masha selectivo den e música cu nos ta scoge. Con nos por haci esei? Nos último artículo lo contestá e pregunta aki.

[Plachi na página 7]

Hopi bes música ta duna hende cu ta scuch’é gana di baila

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí