Capítulo 4
Pakico papa i mama a separa?
“Mi ta corda e dia cu papa a bandonános. Nos realmente no tabata sa kico tabata pasa. Mama tabatin cu bai traha i a láganos so na cas tur ora. Tabatin bez cu nos simplemente a sinta na bentana i a preocupános tocante si el a bandonános també. . . . ”—Yiu muher di un famía divorciá.
DIVORCIO di bo mayornan por parce fin di mundo, un catástrofe cu ta produci suficiente dolor pa dura pa semper. Hopi bez esei ta principiá un atake di bergüenza, rabia, ansha, miedu di desamparo, sintimento di culpa, desconsolacion, i perdimento profundo—asta un deseo di vinga.
Si bo mayornan a separa recientemente, abo també por experimenta tal sintimento. En todo caso, nos Creador kier pa tanto tata como mama críanos. (Efesio 6:1-3) Sin embargo, awor bo a perde e presencia diario di un mayor cu bo a stima. Pablo a lamenta despues cu su famía a kibra ora e tabatin siete aña di edad: “Mi realmente a respeta mi tata i kier keda cuné. Pero mama tabata nombrá como nos voogd.”
Pakico mayornan ta separa
Hopi bez mayornan ta tene nan problema bon scondí. Segun Lynn: “Mi no ta corda cu mi mayornan a bringa,” pero su mayornan a divorciá ora cu e tabata chikito. “Mi a kere cu nan a keda bon cu otro.” I aunque ora mayornan ta pleita, toch por ta un shok ora nan realmente ta separa!
Den hopi caso, e separacion ta sosode pasobra un mayor ta culpabel di mal conducta sexual. Dios ta permiti e casá inocente obtene divorcio. (Mateo 19:9) Den otro caso, “rabia i gritamento i zundramento” ta resulta den violencia, causando pa un mayor tene miedu di peliger pa e bienestar di dje i dje yiunan.—Efesio 4:31.
Nos tin cu admiti cu algun divorcio ta ser hayá riba base swak. En bez di soluciona nan problema, algun pareha ta haya divorcio egoístamente pasobra nan ta bisa cu nan ta ‘infeliz’ of ‘no ta stima nan casá mas.’ Esei ta disgusta Dios, cu “ta odia divorcio.” (Malaquías 2:16) Jesus també a indica cu algun lo kibra nan matrimonio pasobra nan casá a bira cristian.—Mateo 10:34-36.
Sea cua sea e motibo, e silencio cu bo mayornan a decidi di mantene of contesta nebliná so cu nan ta duna na bo pregunta tocante e divorcio, no kier men cu nan no ta stimábo.a Preocupá cu nan mes dolor, bo mayornan por haya cu ta dificultoso pa papia tocante e divorcio. (Proverbio 24:10) Además, bo mayornan por haya cu ta delicado i bergonzoso pa admiti nan fayo mutuo.
Loke bo por haci
Purba di mira e mihor tempo pa papia calmamente cu bo mayornan tocante bo preocupacion. (Proverbio 25:11) Láganan sa ki tristu i confundí bo ta keda tocante e divorcio. Kizás nan por dunábo un splicacion satisfactorio. Si esei no ta posibel, no desesperá. Jesus no a nenga di duna informacion na su disípelnan pasobra el a kere cu nan no por a soporté? (Juan 16:12) I bo mayornan no tin derecho di un bida privá?
Finalmente, comprende cu e divorcio, pa cualkier motibo, tabata un pleitu entre nan i no cu bo! Den nan investigacion di 60 famía divorciá, Wallerstein i Kelly a haya cu pareha ta culpa otro, nan empleador, miembro di famía, i amigo pa nan divorcio. Pero, segun investigador: “Tabata bastante interesante pa descubri cu ningun hende a culpa e yiunan pe divorcio.” E sintimento di bo mayornan tocante bo no a cambia.
Efecto curativo di tempo
Tin “un tempo pa curacion.” (Eclesiastés 3:3) I mescos cu herida fisical, tal como wesu kibrá, por tarda hopi siman of asta hopi luna pa cura completamente, herida emocional també ta tarda pa cura.
Investigador di divorcio Wallerstein i Kelly a haya cu den dos aña so despues dje divorcio “e miedu prevalente, e afliccion, e shok di deskerimento . . . a mengua of a desparce henteramente.” Algun experto ta kere cu efecto di mas malu di un divorcio ta pasa den tres aña so. Esei por parce mashá tempo, pero hopi cos tin cu sosode promé cu bo bida por stabiliza.
Entre otro cosnan, e rutina di bida di cas—locual e divorcio a kibra—mester ta reorganizá. Tempo també lo pasa promé cu bo mayornan ta bira normal emocionalmente. Solamente e ora ei nan finalmente por dunábo e apoyo necesario. Mientras cu bo bida ta recobra algun aparencia di regularidad, bo por cuminza sintíbo normal atrobé.
Sin embargo, Salomón a adverti: “No puntra: ‘Pakico a sosode cu e dianan di antes a resulta di ser mihor cu esakinan?’ pasobra no ta debí na sabiduría cu bo a puntra tocante esei.” (Eclesiastés 7:10) Bibando den pasado por ciegábo ne bida actual. Con e situacion di bo famía tabata promé cu e divorcio? “Semper tabatin hopi pleitamentu—gritamento i insulto,” segun cu Anita a admiti. Por ta cu awor bo ta disfruta di paz na cas?
‘Mi por logra unínan atrobé’
Algun hoven ta cria soño di reunimento di nan mayornan, i kizás ta kere tal fantasía asta despues cu nan mayornan a casa cu otro hende!
Sin embargo, bo nengamento di acepta e divorcio no ta cambia nada. I tur lágrima, rogamento, i planeamento di mundo probablemente no por logra reuni bo mayornan di nobo. Pues, pakico tormenta bo mes meditando riba algo improbable? (Proverbio 13:12) Salomón a bisa cu tin “un tempo pa bandona como perdí.” (Eclesiastés 3:6) Pues, acepta e realidad i permanencia di divorcio. Esei ta un paso grandi den direccion di recobrábo di dje.
Yegando di acuerdo cu bo mayornan
Bo por ta hustamente rabiá cu bo mayornan pe disturbio den bo bida. Manera un hoven a bisa amargamente: “Mi mayornan tabata egoísta. Nan realmente no a pensa di nos ni con loke nan a haci por afectános. Nan simplemente a sigi numa i a traha nan plan.” Esei por ta cierto. Pero bo por pasa bo bida wantando un carga pisá di rabia i amargura sin daña bo mes?
E Bijbel ta conseha: “Laga tur amargura malicioso i rabia i furia . . . ser kitá for di boso . . . Ma bira bondadoso un cu otro, tiernamente compasivo, pordonando otro libremente.” (Efesio 4:31, 32) Con bo por pordona hende cu a ofendébo asina profundamente? Purba di considera bo mayornan obhetivamente—como hende imperfecto cu ta haci fout. Sí, asta mayornan ‘ta peca i no ta alcanza e gloria di Dios.’ (Romano 3:23) Sabiendo esei por yudábo yega di acuerdo cu bo mayornan.
Expresando bo sintimento
Un hoven a bisa den un entrevista cu nos: “Mi realmente nunca a expresa con mi a sintími tocante e divorcio di mi mayornan.” Aunque na principio e tabata calmo, e hoven a bira cada bez mas emocional—asta yorando—mientras cu el a papia tocante nan divorcio. Sintimento cu tabata derá pa mashá tempo a sali na cla. Expresando sorpresa na esei, e mes a admiti: “Conbersando tocante dje realmente a yudámi.”
Di igual manera, bo por haya cu papiamento confidencial cu otro ta útil en bez di isola bo mes. Duna di conoce na bo mayornan net con bo ta sintíbo, ki miedu i ansha bo tini. (Compara cu Proverbio 23:26.) Cristian maduro també por yuda. Por ehempel, Keith a recibi poco of ningun apoyo di su famía, cu divorcio a kibra. Pero, el a haya apoyo di otro hende. Segun Keith: “E congregacion cristian a bira mi famía.”
Sobre todo, dirigíbo na bo Tata celestial, e “Scuchador di oracion.” (Salmo 65:2) Un hoven yamá Pablo a corda loke a yudé recobrele dje divorcio di su mayornan: “Mi a reza tur ora i semper a kere cu Jehova Dios ta un berdadero persona.”
Continuando cu bo bida
Despues di un divorcio, cosnan nunca por keda mescos. Pero, esei no kier men cu bo bida no por keda fructífero i feliz. E Bijbel ta conseha, “No sea floho den bo trabao.” (Romano 12:11) Sí, en bez di laga desconsuelo, duele, of rabia hacíbo inactivo, continua cu bo bida! Enbolbébo cu bo les di scol. Sigi un hobby. Tene “basta pa haci den e trabao di Señor.”—1 Corintio 15:58.
Esei lo exigi trabao, determinacion, i pasamento di tempo. Pero cu tempo e kibramento dje matrimonio di bo mayornan lo no ser e cos dominante den bo bida mas.
[Nota]
a Investigador Wallerstein i Kelly a descubri cu “viervijfde di yiu di mas chikito [di mayornan divorciá] investigá no tabata duná ni un splicacion adecuado ni e siguranza di cuido continuo. En efecto, nan a amanece un dia pa haya cu un dje mayornan a bai.”
Pregunta pa consideracion Capítulo 4
◻ Menciona algun motibo pa separacion di mayornan.
◻ Pakico por ta dificultoso pa bo mayornan papia tocante dje? Kico bo por haci si nan no tin gana di papia?
◻ Pakico no ta bale la pena pa biba den pasado of imagina fantasía tocante di logra reuni bo mayornan di nobo?
◻ Menciona algun cosnan positivo cu bo por haci pa yudábo recobrábo dje divorcio.
◻ Con bo por trata cu e rabia cu bo por sinti contra bo mayornan?
[Kuadro na página 36, 37]
“Divorcio por ruina mi bida?”
Despues di divorcio di nan mayornan, algun hoven casi ta ruina nan bida. Algun ta tuma decision lihé, tal como kita for di scol. Otronan ta saca nan rabia i frustracion den mal conducta—como si esei ta castiga nan mayornan pa nan divorcio. Dennis ta corda: “Mi a keda infeliz i desconsolá despues cu mi mayornan a divorciá. Mi a cuminza haya problema na scol i a keda sintá un aña. Despues di esei . . . mi a bira e payaso dje klas i a busca pelea.”
Conducta escandaloso por wel hala atencion di bo mayornan. Pero, kico esei realmente ta logra, fuera di aumenta presion di un situacion yen di presion? Realmente, malecho solamente ta castigo pa malechor. (Galatio 6:7) Purba di comprende cu bo mayornan també ta sufri i cu loke ta parce negligencia di nan parti no ta hací pa malu. E mama di Dennis a admiti: “Mi definitivamente a neglisha mi yiunan. Despues dje divorcio, mi mes tabata asina un desaster, mi simplemente no por a yúdanan.”
E Bijbel ta conseha den Hebreo 12:13: “Sigi haci camina recto pa boso pia, pa loke ta coho no wordu sacá for di djoint.” Aunque ta falta disiplina di mayornan, no tin excuus pa mal conducta. (Santiago 4:17) Acepta responsabilidad pa bo accion i eherce disiplina propio.—1 Corintio 9:27.
Evita, també, di tuma decision lihé, tal como bandona cas. “Hende sabí ta considera nan paso.” (Proverbio 14:15) Si bo mayornan ta parce mucho destraí ne tempo ei pa nan scuchábo, pakico no papia tocante bo decision cu un amigo di mas edad?
Ainda, bo por tin varios preocupacion tocante bo futuro. Siendo cu bo mayornan a faya den nan matrimonio, ta di comprende cu bo por preocupábo tocante di e posibilidad di bo mes logrando felicidad den bo matrimonio. Afortunadamente, infelicidad matrimonial no ta algo cu bo ta hereda di bo mayornan—manera bo purunchi. Bo ta único, i logramento di bo matrimonio ta depende, no di fracaso di bo mayornan, sino dje extento cu abo i bo casá ta aplica e Palabra di Dios.
Kizás bo ta haya també cu bo ta preocupábo tocante loke na antes a bini di mes—tal como cuminda, paña, cas, i placa. Sin embargo, mayornan generalmente ta percura un manera pa mantene nan yiunan despues di divorcio, aunque bo mama mes tin cu bai traha. No obstante, e buki na inglés Sobrebibando divorcio ta duna e spiertamento realista: “Loke a mantene un solo famía awor mester mantene dos, forzando un rebahamento di nivel di bida pa cada miembro di famía.”
Pues, por wel ta cu bo tin cu costumábo cu un bida sin loke bo tabata recibi—tal como paña nobo. Pero e Bijbel ta hácinos corda: “Nos no a trece nada na mundo, ni tampoco nos no ta hiba nada cu nos. Pues, teniendo cuminda, cas i bistí, láganos keda contentu cu esei.” (1 Timoteo 6:7, 8) Kizás bo por asta yuda traha un presupuesto nobo pe famía. Corda, també, cu Jehova Dios ta “tata di mucha homber sin tata.” (Salmo 68:5) Bo por keda sigur cu e ta profundamente interesá den loke bo mesté.
Jeremías a bisa: “Ta bon pa homber balente hiba e yugo durante su hubentud.” (Lamentacion 3:27) Berdad, tin poco “bon” mirando bo mayornan separa. Pero ta posibel pa saca probecho for di tal experencia negativo.
Investigador Judith Waller-stein a bisa: “E crecimento emocional i intelectual [di yiu di mayornan divorciá] cu e crisis dje famía a saca na cla tabata impresivo i aveces conmovedor. E yiunan . . . a considera seriamente experencia di nan mayornan i a saca conclusion pensativo pa nan mes futuro. Nan tabata interesá pa haya manera pa evita error cu nan mayornan a haci.”
No cabe duda, e separacion di bo mayornan siguramente lo laga un marca riba bo bida. Pero, si e marca ta un mancha cu lo desparce of si ta un herida gangrená ta depende mashá di loke bo ta haci.
[Plachi na página 35]
Mirando e kibramento di e matrimonio di bo mayornan por ta un experencia di mas doloroso cu bo por imaginá
[Plachi na página 38]
Repasamento di memoria di con bida tabata por solamente desconsolábo mas