E Amonitanan—Un Pueblo Cu A Recompensa Bondad Cu Hostilidad
E STAD moderno cu yama Amman, capital dje reino hasemita di Jordania, ta conserbá e recuerdo di un pueblo cu a disparcé for dje esena terenal. Nan tabata yama e amonitanan. Ken nan tabata, i ki les nos por siña for di nan caida?
E amonitanan tabata desendientenan dje homber hustu Lot. (Génesis 19:35-38) Siendo cu Lot tabata un subrino di Abraham, lo bo por bisa cu e amonitanan tabata primu dje israelitanan. Sin embargo, Lot su desendientenan a acudí n’e adoracion di diosnan falsu. Tog, Jehova Dios a mantené un interes den nan. Segun cu e nacion di Israel tabata acercando e Tera Primintí, Dios a spierta nan: “No molestiá [e amonitanan] ni drenta den conflicto cu nan, pasobra lo mi no duná bo nada dje tera dje yunan di Amon como pertenencia, pasobra ta n’e yunan di Lot mi a dun’é como pertenencia.”—Deuteronomio 2:19.
E amonitanan a apreciá tal bondad? Al contrario, nan a nenga di reconocé cu Jehova a duna nan algu. Nan a recompensá Dios su interes bondadoso den nan cu hostilidad implacabel pa cu Dios su pueblo, e israelitanan. Aunke e israelitanan a cumpli cu Jehova su mandamentu i no a haci ningun movecion agresivo contra nan, e amonitanan i nan rumannan moabita a sinti nan menasá. Ta cierto cu e amonitanan no a haci ningun atake militar, pero sí nan a contratá un profeta yamá Balam i a pidié p’e maldicioná Israel!—Númeronan 22:1-6; Deuteronomio 23:3-6.
Anto algu straño a sosodé. Bijbel ta informá cu Balam no tabata capas pa expresá su maldicion. E por a pronunciá solamente bendicion riba nan, bisando: “Esnan cu ta bendicioná bo ta esnan bendicioná, i esnan cu ta maldicioná bo ta esnan maldicioná.” (Númeronan 24:9) Esnan enbolbí, incluyendo e amonitanan, mester a siña un les poderoso for di esaki: Ora e pueblo di Dios tabata enbolbí, Dios tabata bon prepará pa intervení na nan fabor!
Sin embargo, e amonitanan a sigui busca manera pa oponé Israel. Durante e era dje Huesnan, Amon a colaborá cu Moab i Amalek i a invadí e Tera Primintí, yegando te na Jérico. Sin embargo, e victoria tabata di un duracion corticu, ya cu e Hues israelita Ehud a core cu e invasornan bek. (Huesnan 3:12-15, 27-30) Un tregua incómodo a permanecé te den e dianan di Hues Jefte. P’e tempu ei e nacion di Israel a cai den idolatria, pues Jehova a retirá su proteccion., Dje manera ei, pa rond di 18 aña Dios “a bende nan . . . den man dje yunan di Amon.” (Huesnan 10:6-9) Atrobe e amonitanan a sufri un derota amargo ora e israelitanan a renunciá idolatria i a uni forsa bou dje liderato di Jefte.—Huesnan 10:16–11:33.
Israel su era di gobernacion dor di huesnan a terminá cu e coronacion di su promé rey, Saul. Pronto despues cu Saul a cuminsá reina Amon su hostilidad a lanta cabes atrobe. Rey Nahas a haci un atake di sorpresa riba e stad israelita di Jabes-galad. Ora e hombernan dje stad ei a roga pa pas, Nahas e amonita a bini cu e exigencia cruel aki: “Bou dje condicion aki lo mi cer’é cu boso, bou dje condicion di saca tur wowo drechi di boso.” Historiador Flavio Josefo ta afirmá cu esaki a ser hací parcialmente como un medida di defensa, di manera cu “ora nan wowo robes ser cubrí cu nan escudo, nan por ta henteramente inútil den guera.” Sin embargo, e berdadero propósito dje ultimátum sin piedad aki tabata pa haci dje israelitanan aki un ehempel humiyante.—1 Samuel 11:1, 2.
Atrobe e amonitanan a recompensá Jehova su bondad cu hostilidad. Jehova no a ignorá e menasa malicioso aki. “E spiritu di Dios a cuminsá obra riba Saul ora el a tende e palabranan aki [di Nahas], i su rabia a bira hopi cayente.” Bou di direccion dje spiritu di Dios, Saul a reuní un ehército di 330.000 homber di bataya cu a derotá e amonitanan asina cabalmente cu “no a keda entre nan dos persona huntu.”—1 Samuel 11:6, 11.
E amonitanan su preocupacion egoista cu nan propio interes, nan insensibilidad i nan golosidad cu tempu a hiba na nan ruina completo. Manera Jehova su profeta Sofonías a profetisá, nan a bira “manera Gomora . . . un ruina desolá, asta pa tempu indefiní . . . pasobra nan a reprochá i a sigui bira arogante pa cu e pueblo di Jehova di ehércitonan.”—Sofonías 2:9, 10.
Lidernan di mundu awe mester tuma nota di loke a sosodé cu Amon. Di un manera similar Dios a mustra e nacionnan un midí di bondad permitiendo nan pa biba riba e banki di su pia, e tera. Pero en bes di percurá p’e tera, nacionnan egoista ta ruinand’e, nan a asta menasá e planeta cu destruccion nuclear. En bes di mustra bondad na adoradornan di Jehova riba tera, hopi biaha e nacionnan ta mustra hostilidad, sometiendo nan na persecucion cruel. P’esei, e les dje amonitanan ta cu Jehova no ta considerá e accion di recompensá su bondad cu hostilidad como algu leve. I na su debido tempu, lo e tuma accion, mescos cu el a haci den pasado.—Compará cu Salmo 2:6-12.
[Plachi na página 9]
Ruinanan romano na Amman, e sitio di Raba, capital dje amonitanan
[Rekonosementu]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Plachi na página 10]
E amonitanan a biba den e área aki
[Rekonosementu]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Plachi Rekonosementu na página 8]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.