Gitshinyi 6
Nzambi Wanatshigina Ikombelelo Yagasue Ba?
1. Gula tuatalela Mbimbi ya Nzambi, mishindo tshi ya ikombelelo khuta iyadi ii tuajiya gutanga?
YESU wazuelele egi: ‘Nginyenu gu mufulo wazonda, ndaga ya njila idi muya gu gukuluga idi yakoma, mufulo wayo udi wagudibembeleela, athu adi mungina muene adi avula. Uvi njila idi muya gu monyo idi yazonda, mufulo wayo udi wakama, athu tumisala tumisala adi mungina muene.’ (Matayo 7:13, 14) Hagutalela Mbimbi ya Nzambi, ikombelelo idi mishindo iyadi phamba: gimoshi gia giamatshidia; giko gia mambo; gimoshi gia bonga, giko gia bola; gimoshi gimubata gu monyo, giko gimubata gu gufua.
2. Luholo tshi Bibiliya idi mudijiga egi ikombelelo yagasue yanasuanguluisago Nzambi?
2 Athu ako anatangiz’egi ikombelelo yagasue yanasuanguluisa Nzambi. Mavese a Bibiliya wawa adi mudijig’egi ishigo ngenyi ndo:
● “Enya Isalele atshitshile luko ndaga jiakhalele jiabola gudi [Yehowa]. Ene akombelele nzambi jia Bale nu nzambi [ya ifuanesa ya, NW] Asetalote nu nzambi jia enya Siliya nu jia enya Sidona nu jia enya Moaba nu jia enya Amona nu jia enya Filistiya. Ene abembele [Yehowa], gamukombelelego luko. Hene [Yehowa] wakuateele enya Isalele jikhabu.” (Manzuji 10:6-7) Gula tudi mukombelela isongo nga nzambi tshi muko gashigo Nzambi wa giamatshidia, Yehowa gajiilego gututshigina nga hazonda ndo.
● “Athu awa adi mungunemesa [Nzambi] gu kano, uvi mitshima yawo idi gualeha nu ame. Gukombelela gudi ene mungukombelela gudi gituhu. Ndaga ya ene adi mulongesa nduedi jialondele athu gifua mikhuala yami.” (Mako 7:6, 7) Gula athu adi muzuel’egi anakombelela Nzambi uvi adi mulonga matangi awo habugu dia gulonga malongo a Bibiliya, ukombeledi wawo udi wagituhu sha. Nzambi ganaguatshigina ndo.
● “Nzambi udi Givule, athu adi mumukombelela adi n’ayo ya gumukombelela mu mutshima nu mu giamatshidia.” (Yone 4:24) Ukombeledi wetu udi naye gudivua nu giamatshidia gia Mbimbi ya Nzambi.
Mabundu a Gikombelelo gia Mambo
3. Tanga luholo lumoshi lutuajiya gujiyila gikombelelo gia giamatshidia nu gikombelelo gia mambo.
3 Luholo tshi tuajiya gujiya egi gikombelelo egi gianaswanguluisa Nzambi nga ndo? Yesu wazuelel’egi: “Mutshi wagasue wabonga udi muyima mabundu abonga, uvi mutshi wagasue wabola udi muyima mabundu abola . . . Ngenyi, mbamukotelesa ngambi jia mambo gu ndaga jidi jiene mutshita.” Mu zuelelo diko, gula gikombelelo gia katuga gudi Nzambi, gidi naye gubuta mabundu abonga; uvi gula gikombelelo gia katuga gudi Satana, gidi naye gubuta mabundu abola.—Matayo 7:15-20.
4. Khalelo tshi diakhala nadio Akombeledi a Yehowa?
4 Gikombelelo gia giamatshidia gia nabuta athu adi nu guzumba mukathi diawo nu anadijiga guzumba gudi athu ako. Yakhala ngenyi, mukunda Yehowa muene hakhenji udi Nzambi wa guzumba. Yesu wazuelel’egi: “Gula muadizumba, athu agasue mbajiya egi: ‘Mudi alandudi ami.’” Luholo tshi ikombelelo yanatalela shigu jiji jia gikombelelo gia giamatshidia?—Yone 13:35; Luka 10:27; 1 Yone 4:8.
5. Luholo tshi mukanda umoshi udi muzuelela mumbungu wa ahiga mu Afrika?
5 Tutalele gale mumbungu wa ahiga mu Afrika. Mukanda umoshi (La nouvelle encyclopédie britannique) umuzuel’egi: “Sendese mu givuo gia 650 uu nu mu givuo gia 1905, adigile athu mu Afrika hehi nu 18 000 000 gu mumbungu wa ahiga u wakhalele mutshitshiwa mu membo a enya Mizuluma adi mu temu dia Sahara nu gu Kianga gia Inde. Mu gitshinyi gia ngiadi gia ivuo-khama ya 15 athu a gu Eropa asendesele gutshita mumbungu gu khanda ya weste ya Afrika, nunji mu givuo gia 1867 abatele masuwa a athu a mu Afrika hamutango wa 7 000 000 nu 10 000 000 mu uhiga gu membo a Amerika.”
6. Luholo tshi ikombelelo ya dinginyishile mu mumbungu wa ahiga?
6 Ikombelelo yadihagele gu khanda tshi mukumbi dia mvunze mu Afrika, kumbi diago mala, akhetu nu ana akhalele mukatuiwa mu membo awo nu iphuta yawo, agukanga minyoto, nu ngonji jia ibende, nu akhalele mudigiwa gifua khombo? Bethwell Ogot mufundji mumoshi wa jurnale (Daily Nation) ya gu Nairobi gu Kenya wafundjil’egi: “Ukilisto nu enya Mizuluma analonga egi athu adi naye gukhala a gudibungisa. Uvi ene nji ananginyisa matangi a gubuisa athu ahiga mu membo nunji ene anakhaphumuna ilema ya muila. . . . Tuajiya gutshigin’egi enya Mizuluma nu Akilisto a gu Eropa nu gu Moyen-orient adi nu ginemo gia koma mukunda nu ndaga ii atshitshile nu luholo luawo luagubatega meso mu ndaga jiabola jiakhalele mutshitshiwa athu a mu Afrika, ndaga ji jiabatela lamba diavula sendese ivuo yavula.”
Gikombelelo nu Gulua gua Ita
7. Ginemo tshi gidi mubata mafumu a ikombelelo mukunda nu gulua gua ita?
7 Gikombelelo gia mambo giadijigile mabundu agio a bola mu luholo luko. Hagufezegesa, Bibiliya idi gututuma ha ‘guzumba muthu na muku’enu’ uvi mafumu a ikombelelo a mu mavu a mudidi atumine athu hagulua ita.—Matayo 22:39.
8. (a) Luholo tshi mafumu a ikombelelo atumine athu hagudishiya mu Afrika mukumbi dia ita? (b) Mukumbi dia ita gu Nijeriya, itshi yazuelele pastere mumoshi mukunda nu mafumu a ikombelelo?
8 Athu avula anajiya egi mu givuo gia 1994, masele nu miphe yavula ya gu Rwanda yashiyile athu. Ikombelelo idi nu dishinda dia koma mu ita yavula idi muzoga mu membo a Afrika. Idi gifua mu kumbi dia ita yago yanosesele mahatshi avula mu dimbo dia Nijeriya, ikombelelo ya khanda jiyadi tshima ya tumine athu awo hagulua. Hakhalele muluiwa ita yene, pastere mumoshi wazuelel’egi mafumu a jinzo jia Nzambi “abemba mudimo wa’ahuile Nzambi.” Wazuelele luko egi: “Esue tuanaguditameg’egi atshitshidi a Nzambi na tuabua luko atshitshidi a Satana.”
9. Bibiliya imuzuel’egi tshi mukunda nu atshitshi a mudimo wa Satana?
9 Bibiliya yanazuela mahugo avula ndag’eji : “Satana diago wanadibalumuna gifua muanjelo wa muanya. Ngenyi ishigo ndaga ya gushimana gula atshitshidi enji a mudimo adi mudibalumuna nji gifua atshitshi a mudimo wa gubonga gua Nzambi.” (2 Kolinto 11:14, 15) Idi mushindo umoshi nu luholo athu avula abola anadimuenegesa gifua athu abonga, Satana wanahuiga athu nu enya mudimo wenji hagudimonegesa gifua athu abonga uvi adi athu abola nunji mabundu anabuta ene adi afukha.
10. Luholo tshi mafumu a ikombelelo anatuna Nzambi?
10 Mu mavu a mudidi, mafumu a ikombelelo analonga guzumba, guhuima, nu gubonga, uvi midimo yawo imudijiga umbalagaji, gulua gua ita, nu ndaga jishigo jia unzambi. Bibiliya idi muthondolola muho udi ene. Imuzuel’egi: “Ene anatshiginyisa egi: ‘Tuajiya Nzambi’ uvi anamutuna mu makalegelo awo.”—Tito 1:16.
Zogienu Mukhatshi dia “Babilona Diakoma”
11. Luholo tshi Bibiliya idi mumuenegesa gikombelelo gia mambo?
11 Gula tuatanga mukanda wa Bibiliya ou Yatuwuwe tuajiya gumona itshi idi Yehowa mutangiza mukunda nu ikombelelo ya mambo. Mukhatshi dia mukanda ou, gikombelelo gia mambo gidi mumuenegesewa gifua mukhetu, “Babilona diakoma.” (Yatuwuwe 17:5) Tala luholo tshi Nzambi gadi gumumuenegesa:
● “Thambi yakoma . . . mafumu a ha mavu adihanene ha guenda n’enji uthambi.” (Yatuwuwe 17:1, 2) Hagula akhale agujinginyina gudi Nzambi, gikombelelo gia mambo giadinginyisa gale mu ndaga jia politiki, nu guwambela mafumu a mbula-matadi ndaga jidi naye gutshita ene mahugo avula.
● ‘Mahatshi a ngambi jia Nzambi nu a athu a Nzambi nu a athu agasue ashiyiwe ha mavu asangewe mukatshi dia mavu ayo.’ (Yatuwuwe 18:24) Gikombelelo gia mambo giahanene lamba nunji giashiyile ngambi jia Nzambi nu luyadi giene gidi nu mukudi wa gufua gua inunu y’athu avula gu ita.
● “Muene waditumbuishile nu wadinginyishile mu gusuanguluga.” (Yatuwuwe 18:7, NW) Gikombelelo gia mambo giaheta umonyi wavula, mafumu enji anajinga gifua enya umonyi sha.
● ‘Mukunda nu ilumbelumbe yenji wahuigile athu agasue.’ (Yatuwuwe 18:23) Mu malongo enji a mambo a guzuel’egi monyo wanafua ndo, gikombelelo gia mambo gia kanguile njila mu ilumbelumbe ya muho nu muho nu wanga nunji gia muangele woma wa mvumbi nu gukombelela akhakha ago afile gale.
12. Ndaga tshi idi Bibiliya munana athu matshui mukunda nu gikombelelo gia mambo?
12 Bibiliya idi munana athu matshui mangololo egi: “Athu ami [zogienu mukhatshi dienji, NW] ha enue mukhadigo n’enji hamoshi mu gubola guenji nu ha enue mukhadigo nu khapho dienu mu malamba enji.”—Yatuwuwe 18:4, 5.
13. Itshi mbayibuila gikombelelo gia mambo nu athu agasue anagugitshitshila?
13 Gualeha ndo, Nzambi udi mushiya Babilona Diakoma, fumu ya gikombelelo gia mambo gia mavu a gasue. Bibiliya idi muzuel’egi: “Malamba amuhagewe mbamumbuiila, mbaza mu lusugu lumoshi, misongo ya gufua, masaga nu nzala, muene mbawukondewa tshuiya ndaga ya [Yehowa Nzambi, udi gumusophesa, NW] udi nu jingolo jiagsue.” (Yatuwuwe 18:8) Gula tushigo mutshigina guzula ndo khapho mu malamba enji, tudi naye gubatula shinga jia gasue nu gikombelelo gia mambo, gudinginyisa luko ndo mu midimo yenji yagasue, mawano enji, nu ndaga jenji jiagasue jianasuangulusago Nzambi. Idi ndaga ya gutshita muphushi sha. Monyo wetu udi mugingonza!—2 Kolinto 6:14-18.
[Foto ha diyiji 20, 21]
Gikombelelo gia mambo gia dinginyishile mu ita nu mu mumbungu wa ahiga
[Fundo diazanguiwa foto]
Udi muhana luendu gudi masuta: Daily Times of Nigeria; Ana adi mutshita mudimo wabala: © Penny Tweedie/Panos Pictures; masuwa a ahiga: Schomburg Center for Research in Black Culture/The New York Public Library/Astor, Lenox and Tilden Foundations