Referanse jia Mukanda wa Gukalegela mu Gudibungisa gua Lujingu nu Mudimo wa Uklisto
SEPTEMBRE 2-8
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | HEBELU 7-8
‘Nganga-nzambi wa Ivo nu Ivo Gifua Melekisedeke’
(Hebelu 7:1, 2, NWT) Melekisedeke owu wakhalele fumu ya Salema, wakhalele nji nganga-nzambi wa Nzambi wa gudinyinyiga. Wataganele nu Abalahama tangua diakhalele muvutuga Abalahama gungima dia gushiya mafumu nu wamushimbigile, 2 Abalahama wamuhuile gitshidi gia kumi gia ima yakhalele nayo muene. Thomo jina dia Melekisedeke didi mukotelesa egi “Fumu ya nduedi,” nu udi nji fumu ya Salema, yakotelesa egi: “Fumu ya Guhuima.”
it-2-F diyiji 249
Melekisedeke
Melekisedeke wakhalele Fumu ya dimbo dikulu dia Salema nu ‘nganga-nzambi wa Nzambi wa Gudinyinyiga,’ Yehowa. (Gis 14:18, 22) Muene nganga-nzambi wa thomo Biblia idi muzuelela; wakalegele mudimo wene matangua azonda gutuama dia givo 1933 G.T.D. Luholo Melekisedeke wakhalele Fumu wa dimbo dia Salema didi mukotelesa egi “Guhuima,” mupostolo Phaula udi gumutamega egi “Fumu ya Guhuima.” Luko, ha gutadila jina dienji, wakhalele “Fumu ya nduedi.” (Heb 7:1, 2) Yajiya gukhala egi Salema ikulu yene yabuile dimbo dia Yelusalema. Jina dienji diabungishiwe ha guzola jina dia Yelusalema, handaga matangua ako ana guzuelela Yelusalema gifua “Salema.”—Ngi 76:2.
Gungima dia gubinga Kedole-Laomele nu mafumu akhalele gudivua nawo, Abalama (Abalahama) wayile mu Baba dia Shave nga ndo “Baba dia fumu.” Guene Melekisedeke “wayile nu mapha nu matombe” nu walombele Nzambi mukunda nu Abalahama egi: ‘Nzambi wa Gudinyinyiga yago wafugile dilu nu mavu asuanguluise Abalama, Nzambi wa Gudinyinyiga atumbuishiwe, muene wahanene mbalagaji ha mago aye!’ Mu tangua diene Abalahama wahanele fumu yago wakhalele nganga-nzambi “gitshidi gia kumi,” yakotelesa egi “ima ya ndando” yatambudile muene gu ita gudi mafumu adivuile nu Kedole-Laomele.—Gis 14:17-20; Heb 7:4.
(Hebelu 7:3, NWT) Muene gashigo nga shenji nga ginenji nga khakh’enji, ene ashigo muzuela nga ha fundo dimoshi ndaga ya guvualewa guenji nga ya gufua guenji, muene udi gifua Muna Nzambi, muene udi musala nganga-nzambi wa ivo nu ivo.
it-2-F diyiji 250 par. 3
Melekisedeke
Mu luholo lutshi Melekisedeke gakhalelego nu ‘gisendeselo nga gisugishilo gia monyo wenji’?
Mupostolo Phaula udi mumonesa ndaga imoshi ya ndando yatadila Melekisedeke, udi muzuela egi: “Muene gashigo nga shenji nga ginenji nga khakh’enji, ene ashigo muzuela nga ha fundo dimoshi ndaga ya guvualewa guenji nga ya gufua guenji, muene udi gifua Muna Nzambi, muene udi musala nganga-nzambi wa ivo nu ivo.” (Heb 7:3) Melekisedeke wakhalele gifua athu agasue, wavualewe nu wafuile. Uvi Biblia yanago guhana jina dia shenji nu dia ginenji nu dia khakh’enji, nu yanago guzuelela senga yenji. Luko, gushigo nga fundo dimoshi mu Biblia adi muzuelela guvualewa guenji nga gufua guenji. Hene, yakhalele diago yatagana ha gumufuanesa nu Yesu Klisto yago udi nganga-nzambi wa ivo nu ivo. Guakhalelego nu nganga-nzambi mumoshi wahinyine gutuama nga gungima dia Melekisedeke; luholo lumoshi nji gushigo nga muthu wakhalele nganga-nzambi wakoma gifua Yesu. Luko, Biblia idi mumonesa egi gushigo nga muthu mbawumuhingana. Enji, ikhale Yesu wavalewe mu giphuta gia Yuda nu gia ufumu wa Davidi, gabuilego nganga-nzambi handaga wavualewe mu giphuta giene. Gabuilego nji nganga-nzambi nu fumu handaga wavalewe mu giphuta giene. Uvi ndaga jiabalegele ngenyi luholo Yehowa wamulayele najio.
(Hebelu 7:17) Ndaga ya mukanda wa Nzambi udi muzuela egi: ‘Aye udi nganga-nzambi wa ivo nu ivo gifua Melekisedeke.’
it-2-F diyiji 249
Melekisedeke
Unganga-nzambi wa Klisto. Mu profesi imoshi yakoma idi mutadila Masiya, Yehowa wahanele laji edi gudi “Fumu” wa Davidi egi: ‘Aye udi nganga-nzambi wa ivo nu ivo gifua Melekisedeke!’ (Ngi 110:1, 4) Profesi eyi yasonegewe mu ngolo jia Nzambi yakuatesele enya Yuda ha gujiya egi Masiya walayewe mbawukhala nganga-nzambi nu fumu. Mukanda mupostolo Phaula wasonegele Aklisto a gu Yuda, udi gutukuatesa ha gukatula badute mukunda nu muthu wadiangele guzuelewa “Yesu, yago wabuile nganga-nzambi wakoma wa ivo nu ivo gifua Melekisedeke.”—Heb 6:20; 5:10; tala GIKOTELO (ALLIANCE).
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Hebelu 8:3, NWT) Nganga-nzambi wakoma wagasue wana guhagewa ha guhana misomonyi nu milambu; hene yakhalele nu ndando egi muthu owu nji akhale nu gima gia guhana.
w00-F 15/8 diyiji 14 par. 11
Milambu Yasuanguluishile Nzambi
11 Mupostolo Phaula udi muzuela egi: ‘nganga-nzambi wakoma wagasue wana guhagewa ha guhana misomonyi nu milambu.’ (Hebelu 8:3) Phaula udi mukhaphumuna mudimo wakhalele mutshita nganga-nzambi wakoma gu Isalele mu itshinyi mbadi, udi muzuelela ‘misomonyi’ nu “milambu,” nga ‘milambu mukunda nu gubola.’ (Hebelu 5:1) Matangua avula, athu ana gudihana bakado ha gumonesa egi ana gudizumba nu ana gusuanguluga nu athu ako. Ana gudihana nji ha gukolesa ufuta wawo nu hagula athu ako a atshigine. (Gisendeselo 32:20; Ishima 18:16) Luholo lumoshi nji tuajiya guzuela egi ima yavula athu akhalele muhana mu Mukhuala wa Moize yakhalele gifua ‘musomonyi’ akhalele muhana gudi Nzambi hagula a atshigine nu asuanguluge nawo. Gula muthu washiya mukhuala, wakhalele naye gulonda ndaga mukunda nu gubola guenji, nu “guhana milambu mukunda nu gubola” hagula amutotesele. Mu mikanda itano yadiangele gusonegewa gudi Moize, gifua Guzoga nu Levi nu Lutango, idi muzuelela milambu nu misomonyi ya maluholo avula athu akhalele muhana. Ngatshima yajiya gukhala lamba ha gukuata nga guwunguluga ndaga jiagasue jiazonda-zonda jiatadila milambu yene, uvi gutadila ndaga jiko jidi muzuelela milambu gudi nu ndando.
(Hebelu 8:13, NWT) Tangua didi muzuelela muene “gikotelo gihe-gihe,” udi mubuisa gikotelo gia gudiangele gikulu. Henyaha, gikotelo giene gidi mubua gikulu nu gia gulaya gidi hehi nu gutota.
it-1-F diyiji 79-80 par. 7
Gikotelo
Mu luholo lutshi gikotelo gia mukhuala giabuile “gikulu”?
Uvi, gikotelo gia Mukhuala giabuile “gikulu” luholo Nzambi wazuelele mu njila ya profete Yelemiya egi gikotelo gihe-gihe mbagikhala guene. (Yel 31:31-34; Heb 8:13) Gufua gua Klisto ha mutshi wa lamba mu givo 33 gia T.D. guakatudile gikotelo gia mukhuala (Kol 2:14), gikotelo gihe-gihe giahinganale gikotelo gikulu.—Heb 7:12; 9:15; Makal 2:1-4.
SEPTEMBRE 9-15
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | HEBELU 9-10
‘Givule-vule gia Ndaga Jiabonga Mbajiza’
(Hebelu 9:12-14, NWT) Ganginyinego ha fundo diabalega gijila nu mahatshi a khombo nga a mitumba ya ngombe, muene wahanene mahatshi enji hakhenji gifua mulambu, watuhanele guhuluga gua ivo nu ivo. 13 Handaga mahatshi a khombo nu a ngombe jia milume, nu uto wa ngombe ya mukaji yawetshiewe, idi ene mumuanga ha mila ya athu adi nu gubola mu mitshima, idi guabongesa gu gubola ogu gua muila, 14 gula yajiya gukhala ngenyi tuajiya guzuela egi mahatshi a Klisto abalega luko ngolo! Mu nyuma ya ivo nu ivo Klisto wadihanele gudi Nzambi gifua mulambu watagana. Mahatshi enji akatula midimo yagasue ya githuhu idi mu mitshima yetu hagula esue tuajiya gumona muho wa gutshitshila Nzambi wa monyo mudimo ba?
it-2-F diyiji 490 par. 5
Gutotesela
Ha gutadila mukhuala Nzambi wahanele enya Isalele, gula muthu watshita gubola gudi Nzambi nga gudi muthu n’amuko, wakhalele naye thomo gulonda ndaga luholo Mukhuala wakhalele muzuela, hagula amutotesele gubola guenji; matangua ako gungima, akhalele muhana mulambu wa mahatshi gudi Yehowa. (Levi 5:5–6:7) Hene mupostolo Phaula wazuelele egi: ‘Yadiago ha gulandula Mukhuala, gima giagasue gidi mubuishiwa giabonga khuta mu mahatshi, gula gunosesewa gua mahatshi guthuhu, gutotesewa gua gubola gushigo guene.’ (Heb 9:22) Uvi, mulambu wa mahatshi a shitu wakhalelego mukatula diago gubola nu wakhalelego mukuatesa athu ha gukhala nu mitshima yaphelegeta mu luholo luatagana. (Heb 10:1-4; 9:9, 13, 14) Uvi, gikotelo gihe-gihe giahanele njila ya gutotesela athu gubola mu njila ya mulambu wa gibawu gia Yesu Klisto. (Yel 31:33, 34; Mat 26:28; 1Kol 11:25; Ef 1:7) Ikhale tangua diakhalele Yesu ha mavu, wamonesele egi wakhalele nu ufumu wa gutotesela athu gubola luholo gasagele muenya misongo ya khonzo.—Mat 9:2-7.
(Hebelu 9:24-26, NWT) Handaga Klisto ganginyinego ha fundo dia gijila diatungiwe nu mago a athu, didi mufuana fundo dia gijila dia giamatshidia, uvi muene wanginyine mu dilu diago, luenyelu udi mudimonega gu phala ya Nzambi mukunda nu esue. 25 Nganga-nzambi wakoma wa enya Yuda wana ngina mu fundo diabalega gijila givo nu givo nu mahatshi a shitu, uvi Klisto ganginyinego mahugo avula ha gudihana muene hakhenji gifua mulambu. 26 Gula ndo, nga wakhalele nayo gumona lamba hugo nu hugo sendese gu gufugiwa gua mavu uu nu mangino. Giamatshidia luenyelu, muene wamuenegene khuta hugo dimoshi diago. Masugu a gisugishilo akhalele hehi hagula adihane gifua mulambu mukunda nu gutotesa gubola.
cf-F diyiji 183 par. 4
‘Landula Gunguhata’
4 Biblia yanago gumonesa luholo ndaga jiabalegele mu dilu tangua Yesu gavutugile, nu luholo amuyambele nga luholo gadivile tangua adimonele nu shenji. Uvi, Biblia yamonesele gutuama ndaga mbajibua matangua azonda gungima dia guvutuga guenji mu dilu. Enya Yuda akhalele mutshita wano wa gijila givo nu givo mu siekle 15 nu ndambo. Lusugu lumoshi mu givo, nganga-nzambi wakoma wakhalele mungina mu tempelo ha fundo Diabalega Gijila, wakhalele mumuanga mahatshi a shitu ha guhana mulambu mu Lusugu lua Gutotesela Gubola, gutuama dia mushete wa gikotelo. Ndaga jiakhalele mutshita nganga-nzambi wakoma mu lusugu luene, jiakhalele mumonesa ndaga mbajitshita Masiya. Yesu watagenesele profesi eyi hugo dimoshi tangua diavutugile muene mu dilu. Wayile gutuama dia fundo dia lutumbu dia Yehowa mu dilu—fundo diabalega gijila—nu wamonesele ndando ya mulambu wa gibawu gienji gudi Shenji. (Hebelu 9:11, 12, 24) Yehowa watshiginyile mulambu wene ba?
(Hebelu 10:1-4, NWT) Handaga Mukhuala udi givule-vule gia ndaga jiabonga mbajiza, uvi ishigo mubuisa athu adi musuena hehi nu Nzambi athu atagana mu njila ya milambu ya muho umoshi idi muhanewa masugu agasue gu givo gia mudidi. 2 Gula ngenyi ndo, nga athu abembele guhana milambu, handaga gula abuishile athu ana gutshita mudimo wa gijila athu aphelegeta, nga ayijilego egi adi athu abola ba? 3 Giamatshidia mudimo wa milambu eyi udi muwunguluisa athu gubola guawo gua givo nu givo, 4 handaga mahatshi a ngombe nu a khombo ajiyilego gukatula gubola.
it-2-F diyiji 548 par. 6
Gukhala Athu Atagana
Mukhuala wa Moize Wakhalele Watagana. Mukhuala Nzambi wahanele enya Isalela mu njila ya Moize wakhalele mutadila nji guhagewa gua nganga-nzambi nu guhanewa gua milambu ya shitu. Ndaga eji jiagasue jiakatugile gudi Nzambi nu jiakhalele jiatagana; uvi, gifua luholo mupostolo Phaula wayimonesa mu njila ya nyuma, ikhale Mukhuala, nga unganga-nzambi, nga milambu yabuishilego athu akhalele mu Mukhuala athu atagana. (Heb 7:11, 19; 10:1) Hafundo dia gukatula athu mu uhiga wa gubola nu gufua, Mukhuala wamonesele gubola haphelo. (Lomo 3:20; 7:7-13) Ndaga eji jiagasue jiakatugile gudi Nzambi jiataganesele mafelela enji mu luholo lumoshi ngenyi. Mukhuala watshitshile mudimo wa “mutaledi” ha gutuameza athu gudi Klisto. Ngenyi, mukhuala wabuile ‘givule-vule gia ndaga jiabonga mbajiza.’ (Gal 3:19-25; Heb 10:1) Hene, tangua Phaula udi muzuela egi: ‘Ndaga Mukhuala wajiyilego gutshita handaga wakhalele waleba’ (Lomo 8:3), udi mutshigina guzuelela nganga-nzambi wakoma wa enya Yuda, yago wakhalelego watagana (luholo mukhuala wakhalele mutoga, wakhalele nu ginemo giatadila milambu nu gia gungina ha fundo Diabalega Gijila mu Lusugu lua Gutotesela Gubola ha guhana mulambu wa mahatshi) ha ‘guhuluisa diago-diago’ athu akhalele muene mukalegela mudimo luholo Hebelu 7:11, 18-28 idi guyimonesa. Ikhale milambu yakhalele muhana nganga-nzambi jia mu giphuta gia Alona yakhalele mukuatesa athu ha gukhala athu abonga gutuama dia Nzambi, uvi yakhalelego diago guakatula mu uhiga wa gubola. Gishina giene mupostolo Phaula wazuelele egi milambu ya gutotesela gubola yajiyilego gubuisa athu ‘adi musuena hehi nu Nzambi athu abonga,’ yakotelesa egi mu matangi’awo. (Heb 10:1-4; fuanesa nu Heb 9:9.) Nganga-nzambi wakoma gakhalelego nu luholo lua guhana gibawu giatagana giajiya gukatula athu mu gubola. Phamba unganga-nzambi wa Klisto nu gibawu gienji yajiya gukatula athu mu gubola.—Heb 9:14; 10:12-22.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Hebelu 9:16, 17, NWT) Gula muthu wasonega mukanda ha gujiya nanyi mbawusala nu ima yenji tangua mbadifua muene, ha gutshigina mukand’owu, adi naye gudiangela gujiya gula muthu wawusonegele wafile gale, 17 handaga mukanda wa gusalela gua ima wajiyilego gutshiginyiwa gula muthu wawusonegele yowu nu monyo, ene mbawutshigina khuta gula muthu yonyi wafua gale.
w92-F 1/3 diyiji 31 par. 4-6
Mihu yana Guhula Athu ana Gutanga Mikanda Yetu
Mupostolo Phaula wazuelele egi muthu wakhalele naye gufua hagula Nzambi akote gikotelo nu athu. Ha gufezegesa, tuajiya gutanga gikotelo gia Mukhuala. Moize wakhalele mutageneshi wa gikotelo giakotele Nzambi nu enya Isalele. Moize watshitshile mudimo wakoma diago, muene wadivuile nu enya Isalele tangua akotele gikotelo giene. Yakhalele gifua Moize wakotele gikotelo egi gia Mukhuala giakatugile gudi Yehowa. Yakotelesa egi Moize wahanele mahatshi enji ha gukota gikotelo gia mukhuala ba? Ndo sha. Ahanele mahatshi a shitu ha fundo dia mahatshi a Moize.—Hebelu 9:18-22.
Itshi Yehowa wakadigile ha gukota gikotelo gihe-gihe nu Isalele ya mu nyuma? Yesu Klisto wakhalele nu mudimo wakoma wa mutageneshi mu gikotelo gia Yehowa nu Isalele ya mu nyuma. Ngatshima Yehowa wakhalele ha gishina gia gikotelo giene, uvi Yesu wagitagenesele. Yesu gashigo phamba mutageneshi wa gikotelo giene. Hakhalele muene ha mavu, wakhalele gudivua nji muabonga nu athu a thomo atombewe ha gukhala mu gikotelo giene. (Luka 22:20, 28, 29) Luko, wakhalele watagana ha guhana mulambu mukunda nu gutaganesa gikotelo giene. Mulambu wene wakhalelego gifua milambu ya shitu, uvi wahanele monyo wenji watagana. Hene mupostolo Phaula wazuelele egi Klisto udi mutageneshi wa gikotelo gihe-gihe. Gungima dia ‘gungina gua Klisto . . . mu dilu, henyaha udi gudimuenesa gutuama dia Nzambi mukunda nu esue,’ ngenyi, gikotelo gihe-gihe giataganesewe diago.—Hebelu 9:12-14, 24.
Tangua mupostolo Phaula udi muzuela egi Moize nu Yesu akotele ikotelo, gashigo muzuela egi ene adi ha gishina gia ikotelo yene, handaga yakotewe gudi Nzambi. Uvi, Moize nu Yesu akhalele atageneshi a ikotelo yene, handaga muyadi’awo atshitshile mudimo wa luholo lumoshi hagula ikotelo yene ikotewe. Mu ikotelo yene, gufua guakhale nu funu: Gufua gua shitu ha fundo dia Moize, nu gufua gua Yesu ha guhana mahatshi enji mukunda nu athu adi mu gikotelo gihe-gihe.
(Hebele 10:5-7, NWT) Ngenyi hakambele muene ha guza ha mavu, wazuelele egi: “‘Aye watshiginyilego milambu ya gushiyiwa nga misomonyi, uvi walondele muila mukunda nu ame. 6 Aye wasuangulugilego nu milambu ya guwotshia nga milambu ya gutshuigila nawo gubola.’ 7 Hangima wazuelele gamba: ‘Nzambi Tala! Ami’owu ngaza (gifua mudi ya gusonega ndaga yami mu mukanda) ha gutshita gutshigina guaye.’”
it-1-F diyiji 263-264 par. 8
Gubatijiwa
Luka udi muzuela egi Yesu wakhalele mutshita gisambu mu tangua dia gubatijiwa guenji. (Luka 3:21) Luko, musonegi wa mukanda wa Hebelu udi muzuela egi tangua diajile Yesu Klisto ha “mavu” (ishigo mukotelesa tangua diavalewe muene handaga gakhalelego nu luholo lua gutanga nga guzuela mbimbi eji, uvi udi muzuelela tangua diayile muene gudi Yone ha gubatijiwa nu hasendesele muene mudimo wenji) wazuelele mbimbi jidi mu gudivua nu Ngimbo 40:6-8 (LXX) egi: ‘Aye watshiginyilego milambu ya gushiyiwa nga misomonyi, uvi walondele muila mukunda nu ame. . . . Nzambi Tala! Ami’owu ngaza (gifua mudi ya gusonega ndaga yami mu mukanda) ha gutshita gutshigina guaye.’ (Heb 10:5-9) Yesu wakhalele muenya gifutshi gia Yuda. Gifutshi giene giakotele gikotelo nu Nzambi. Gikotelo giene giakhalele mutamegewa egi gikotelo gia Mukhuala. (Guz 19:5-8; Gal 4:4) Luholo Yesu wavualewe mu giphuta gia enya Yuda, wakhalele mu gikotelo nu Yehowa tangua diayile muene gudi Yone ha gubatijiwa. Ndaga yatshitshile Yesu yabalega ndaga Mukhuala wakhalele gumutoga ha gutshita. Wadimonesele gudi Yehowa ha gutshita “gutshigina” guenji: yakotelesa egi guhana muila wenji “walondewe” ha gusugisa milambu ya shitu yakhalele muhanewa mu gudivua nu Mukhuala. Mupostolo Phaula udi muzuela egi: “Mu njila ya “gutshigina”, atuwovuele mu gubola mu njila ya mulambu wa muila wahanele Yesu Klisto hugo dimoshi.” (Heb 10:10, NWT) Yesu watshitshile nji gutshigina gua Shenji luholo wakalegele mudimo wa Ufumu, nu wadihanele nji mukunda nu mudimo wene. (Luka 4:43; 17:20, 21) Yehowa watshiginyile mulambu wa Mun’enji luholo wamumbile maji mu nyuma nu wazuelele egi: ‘Aye udi mun’ami, ngana guguzumba, wana gungusuanguluisa.’—Mako 1:9-11; Luka 3:21-23; Mat 3:13-17.
SEPTEMBRE 16-22
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | HEBELU 11
“Gukhala nu Gutshigina Gudi nu Ndando”
(Hebelu 11:1, NWT) Gutshigina gudi gukhala nu felela egi ndaga udi munengena mbajitagenesewa, gudi nji gijiyishilo gia ndaga jidi jishigo mumonega gu meso.
w16.10-F diyiji 27 par. 6
Monesa Gutshigina mu Ndaga Jialayele Yehowa
6 Biblia yana guhana ukoteleshi wa gutshigina mu mukanda wa Hebelu 11:1. (Tanga.) Gudi nu ndaga mbadi tuanago gumona jidi ha gishina gia gutshigina: (1) “Gukhala nu felela mu ndaga”—yajiya gukotelesa ndaga jialayele Nzambi egi mbajibua mu masugu adi muza, uvi khenji jibuago, gifua gisugishilo gia ndaga jiabola nu guza gua mavu ahe-ahe. (2) “Ndaga jidi jishigo mumonega gu meso.” Mu verse eyi, mbimbi ya Greki yabalumuiwe egi “gijiyishilo gia ndaga” idi mumonesa “gukhala diago nu gutshigina” mu ndaga jia giamatshidia uvi jishigo mumonega, gifua gutshigina egi Yehowa nu Yesu Klisto nu anjelo ana gukhala guene. Gutshigina nji ndaga yatadila midimo ya Ufumu wa mu dilu. (Heb. 11:3) Luholo lutshi tuajiya gumonesa egi felela dietu didi diago dia giamatshidia nu tuana gusha gutshigina mu ndaga jianago gumonega jidi mu Mbimbi ya Nzambi? Tudi naye guyimonesa mu mbimbi nu mu midimo yetu—handaga gula yene ndo tuajiyilego guzuela egi tudi nu gutshigina.
(Hebelu 11:6, NWT) Uvi, muthu gashigo nu gutshigina gajiyilego gusuanguluisa Nzambi, handaga muthu udi musuena hehi nu Nzambi udi naye gutshigina egi Nzambi wana gukhala guene, nu muene wana gushimbiga athu adi gumukamba nu mutshima umoshi.
w13-F 1/11 diyiji 11 par. 2-5
“Muene Wana Gushimbiga athu adi Gumukamba nu Mutshima Umoshi”
Luholo lutshi tuajiya gusuanguluisa Yehowa? Mupostolo Phaula wasonegele egi “muthu udi gashigo nu gutshigina gajiyilego gusuanguluisa [Nzambi].” Phaula gashigo muzuela egi idi lamba ha gusuanguluisa Nzambi gula muthu gashigo nu gutshigina. Uvi, udi muzuela egi gajiyilego gusuanguluisa Nzambi. Mu guzuela guko, gutshigina gudi nu ndando ha gusuanguluisa Nzambi.
Gutshigina gua luholo lutshi guana gusuanguluisa Yehowa? Gutshigina guetu gudi Nzambi guana gutoga ndaga mbadi. Thomo, tudi naye gutshigina egi “Nzambi wana gukhala guene.” Mu Biblia jiko mbimbi yene yabalumuiwe egi “gutshigina egi udi diago guene” nu “gutshigina egi wana gukhala guene.” Luholo lutshi tuajiya gusuanguluisa Nzambi gula tuanago gutshigina egi wana gukhala guene? Gutshigina gua giamatshidia guana gutoga ndaga jiavula, handaga, ikhale bademo ana gutshigina egi Yehowa wana gukhala guene. (Yakoba 2:19) Gutshigina egi Nzambi udi diago guene gudi naye gututuma ha gutshita ndaga jidi gumusuanguluisa.—Yakoba 2:20, 26.
Ya mbadi, “tudi naye gutshigina egi” Nzambi “muene wana gushimbiga.” Muthu udi nu gutshigina gua giamatshidia wana gutshigina diago egi ngolo jiana gutshita muene ha gusuanguluisa Nzambi jishigo jia githuhu. (1 Kolinto 15:58) Luholo lutshi tuajiya gusuanguluisa Yehowa gula tushigo musha gutshigina mu ngolo jienji nu tushigo mutshigina egi mbawutushimbiga? (Yakoba 1:17; 1 Phetelo 5:7) Gula muthu udi muzuela egi Nzambi ganago gudisagesa nu ganago gusuanguluga nu athu nga ndo ganago gukhala nu khadilo dia guhana, ngenyi idi mukotelesa egi ganago gujiya Nzambi Biblia yana guzuelela.
Akuatshi Yehowa wana gushimbiga? Phaula udi muzuela egi: “Athu adi gumukamba nu mutshima umoshi.” Mukanda umoshi athu ana gubalumuna Biblia ana gukalegela udi muzuela egi mbimbi ya Greki yabalumuiwe egi “gumukamba nu mutshima umoshi” ishigo mukotelesa “guya mukamba” Nzambi, uvi, idi mumonesa gusuena n’enji ha “gumukombelela.” Mukanda uko udi mumonesa egi mbimbi eyi ya Greki idi muhana matangi a gudihana nu gutshita ngolo gubemba ndo. Yadiago, Yehowa wana gushimbiga athu anyi gutshigina guana guatuma ha gumukombelela nu mutshima umoshi nu gikhesa giagasue.—Matayo 22:37.
(Hebelu 11:33-38, NWT) Mukunda nu gutshigina, atambuile mavu a khanda nu khanda, atshitshile ndaga jiabonga, ahetele yaatendelele Nzambi, abategele makano a shitu jia khoshi, 34 ajimine tshuya tuabala, alengele ha gushiyiwa gu phogo ya khusa, ene akhalele aleba, uvi gungima abua enya ngolo, ene akhalele abala mu ita, abalegele masuta a mu membo ako ngolo mu ita. 35 Akhetu amonene athu awo azugile gu gufua, uvi athu ako asagesewe mangololo handaga atunyine ha guhuluishiwa mu njila ya gibawu gimoshi ngenyi, hagula ahete gufuzumuga guabalega gubonga. 36 Ako alelewe, ako akhuphuwe, ako ajitshigiwe malenge nu ambiwe mu bologo. 37 Ako nji asonewe maseso, abatuwe hakatshi na katshi nu shiyi, ashiwe nu phogo ya khusa, ene akhalele muhilagana guogu nu guogu agusudiga ilema ya imeme nu khombo. Akhalele phutu, akhalele musagesewa nu mutshitshiwa muabola; 38 mavu ataganenego ha gukhala nu athu a luholo elu. Ene akhalele muwungagana mu mavu a luselenga nu mu milundu, akhalele mukhala mu mawina a maseso nu a mu mavu.
w16.10-F diyiji 23 par. 10-11
Kolesa Gutshigina Guaye mu Ndaga Wana Gudifelela
10 Mu Hebelu mukapho 11, mupostolo Phaula udi muzuelela malamba akombeledi avula a Nzambi ago ashigo mutangewa majina ataganele nawo. Udi mutanga akhetu a gutshigina afuishile an’awo, uvi gungima ana ene afuzumugile. Gungima udi mutanga athu ako “atunyine ha guhuluishiwa mu njila ya gibawu gimoshi ngenyi, hagula ahete gufuzumuga guabalega gubonga.” (Heb. 11:35) Ngatshima tushigo mujiya gula nanyi mupostolo Phaula wakhalele muzuelela, uvi athu ako mukatshi diawo gifua Nabota nu Zakaliya, ashiyiwe nu maseso handaga atumagele Nzambi nu akalegele gutshigina guenji. (1 Maf. 21:3, 15; 2 Gudi. 24:20, 21) Danyele nu mafuta enji akhalele nu luholo lua ‘gutshigina guhuluishiwa’ gula nga asalelego ya gujinginyina. Uvi, gutshigina guawo mu ngolo jia Nzambi guakuatesele ha guzuela, ha ‘gubatega makano a shitu jia khoshi’ nu ha ‘gujima tshuya tuabala.’—Heb. 11:33, 34; Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23.
11 Ba profeta gifua Mikaya nu Yelemiya, “alelewe . . . nu ambiwe mu bologo” mukunda gutshigina guawo. Athu ako gifua Eliya, “akhalele muwungagana mu mavu a luselenga nu mu milundu, akhalele mukhala mu mawina a maseso nu a mu mavu.” Mukut’awo agasue akolesele handaga akhalele nu “felela egi ndaga adi munengena mbajitagenesewa.”—Heb. 11:1, 36-38; 1 Maf. 18:13; 22:24-27; Yel. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Hebelu 11:4, NWT) Mukunda nu gutshigina, Abele wahanele Nzambi mulambu wa ndando yavula gubalega Gayino, nu mukunda nu gutshigina guenji, Abele watshiginyiwe egi wakhalele muthu wabonga, Nzambi watshinyile mulambu wenji diago, ngatshima wafuile gale, muene yowu genji muzuela mukunda nu gutshigina guenji.
it-1-F diyiji 907-908 par. 6
Gutshigina
Ifezegeselo ya Athu Amonesele Gutshigina mu Tangua Dikulu. Athu agasue adi mukatshi dia “thundu yakoma ya matemue” idi muzuelela Phaula (Heb 12:1, NWT) akhalele nu gutshigina guakola. Ha gufezegesa, idi yadiago egi Abele wakhalele mujiya ndaga jiazuelele Nzambi jiatadila “vungu” mbadidiata “nyoga” gu muto. Luko, wamonele ijiyishilo ya gutaganesewa gua ndaga jiazuelele Yehowa gudi mvuaji jienji mu Edene. Tangua Adama nu fami yenji akayewe mu Edene, akhalele muheta ima ya gudia mu kiza gia gu phala yawo, handaga mavu atewe mukumbu nu akhalele muzola miya nu minzumbu. Idi naye gukhala egi Abele wakhalele mumona muabonga luholo mutshima wa Eva wakhalele gudi mulumi’enji nu luholo Adama wakhalele gumuhinyina. Idi yadiago egi wavuile gin’enji muzuelela misongo yabala ya gubuta. Luko, wamonele luholo akeluba akhalele mubamba mufulo wa gilanga gia Edene nu phogo ya khusa yakhalele mulema tshuya. (Gis 3:14-19, 24) Ndaga eji jiagasue jiakhalele ‘ijiyishilo ya ndaga,’ yakuatesele Abele ha gutshigina egi athu adi naye guhuluishiwa mu njila ya ‘vungu dialayewe.’ Hene, mukunda nu gutshigina guenji, Abele “wahanele Nzambi mulambu” wa ndando yavula gubalega Gayino.—Heb 11:1, 4.
(Hebelu 11:5, NWT) Mukunda nu gutshigina, Nzambi wabatele Henoke fundo diko hagula gamonyigo gufua, nu gamuenewego handaga Nzambi wadiangele gumubata fundo diko. Mukanda wa Nzambi udi muzuela egi gutuama egi abatewe fundo diko, Henoke wakhalele musuanguluisa Nzambi.
wp17.1-F diyiji 12-13
“Wakhalele Musuanguluisa Nzambi”
Mu luholo lutshi Henoke “wabatewe fundo diko” hagula “gamonyigo gufua”? Idi naye gukhala egi Yehowa wamukatudile mu lujingu ha gumubata gu gufua nu gisemo giagasue hagula gavuigo lamba dia gufua. Uvi thomo, “Henoke wakhalele musuanguluisa Nzambi.” Mu luholo lutshi? Yajiya gukhala egi gutuama dia gufua guenji, Henoke wahetele vizio gudi Nzambi, nu yajiya gukhala luko egi vizio yene yakhalele gumumonesa mavu a phaladiso. Henoke wahetele gijiyishilo giamumonesele egi Yehowa wamutshiginyile, gungima wafuile. Mupostolo Phaula wasonegele mukunda nu Henoke nu mala nu akhetu ako akhalele a gujinginyina egi: “athu awa agasue akhalele nu gutshigina hafuile ene.” (Hebelu 11:13) Gungima, yajiya gukhala egi mbalagaji jienji jiakambele muila wenji, uvi “gamuenewego,” nu yajiya gukhala nji egi Yehowa watotesele muila wene hagula mbalagaji jiene jiwubolesago nga guwukalegela ha gukudisa gikombelelo gia mambo.
SEPTEMBRE 23-29
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | HEBELU 12-13
“Ndola Yana Gumonesa Guzumba gua Yehowa”
(Hebelu 12:5, NWT) Enue muabuita diago mutshima gu mbimbi adi gumiwambela gifua ana egi: “Mun’ami, usegululago ndola idi Yehowa guguhana. Aye ulebigo muila hadi muene gugubalela;
w12-F 15/3 diyiji 29 par. 18
Utadigo “Ndaga Jidi Gungima”
18 Lubelo. Itshi yajiya gubua gula tuasendesa guvua khabu ha gutangiza ndola yatuhanewe? Tuajiya nji “guleba muila.” (Heb. 12:5) Gula tudi “musegulula” lubelo handaga tushigo gulutshigina nga ndo tudi “muleba muila” handaga tuatshigina lubelo luatuhanewa, ngenyi idi mumonesa egi—tuatshiginyilego diago guheta gubonga gua lubelo luene nga gutulondega. Idi ndaga yabonga ha gulandula mbimbi jiazuelele Salomo egi: “Landula muabonga ndaga ngagulongesele; ujibembigo. ujibambe, handaga jidi monyo waye.” (Ish. 4:13, NWT) Gifua luholo muwendeshi wa gamiyo (mashinyi) wana landula mikhuala ya njila, esue nji tudi naye gutshigina lubelo ludi gutuhanewa, gulukalegela, nu guya gutuama.—Ish. 4:26, 27; Tanga Hebelu 12:12, 13.
(Hebelu 12:6, 7, NWT) Handaga Yehowa wana guhana ndola gudi athu ana guzumba muene, yadiago, muthu yagasue yajiya muene gifua mun’enji, wana gumuwasa.” 7 Gula mudi mumona lamba, mudi naye gukolesela handaga idi mukatshi dia ndola idi gumihuiwa. Nzambi wana gumizula gifua an’enji. Mona tshi ganago guhuiwa ndola gudi sh’enji?
w12-F 1/7 diyiji 21-22 par. 3
“Tangua Mudi Mukombelela, Zuelenu egi: ‘Tata’”
Tata wana guzumba an’enji wana guahana ndola handaga wana tshigina egi tangua ana ene mbaakula, mbaakhale muabonga. (Efeso 6:4) Tata wa luholo elu ganago gubemba an’enji mu gubola, uvi gashigo naye gukhala muenya ndaga jiakola-kola gudi an’enji. Luholo lumoshi nji, Shetu wa mu dilu, matangua ako wajiya gutuhana ndola gula idi mutoga ngenyi. Uvi, wana gutuhana ndola nu guzumba guagasue, ganago gubalegesa nga hazonda. Luholo lumoshi nu Shenji, Yesu gakhalelego muenya ndaga jiakola-kola, ikhale tangua alandudi enji akhalelego mukalegela muphushi lubelo gakhalele guahana.—Matayo 20:20-28; Luka 22:24-30.
(Hebelu 12:11, NWT) Yadiago, hatudi muhuwa ndola, mu tangua diene tuanago gukhala nu gusuanguluga, tuana khala nu gikenene. Uvi gungima, ndola yene yana guzola mabundu a guhuima nu nduedi gudi athu ana guyihanewa.
w18.03-F diyiji 32 par. 18
‘Vuenu Malongo nu Buenu Athu Atema’
18 Ngatshima ndola yajiya guhana gikenene, uvi gula tuasegulula ndola yene, yajiya gutubatela malamba avula. (Heb. 12:11) Tutadilenu ifezegeselo eyi mbadi ya Gayino nu Fumu Sedesiase. Tangua Gayino gakudishile matangi abola a gushiya Abele, Nzambi wamubalele egi: “Mukunda natshi wavua khabu nu waleba muila? Gula wasendesa gutshita ndaga jiabonga, mbangushigo gugutshigina ba? Uvi gula watshitshilego ndaga jiabonga, gubola guogu gugubandemena ha mufulo, nu gudi mutshigina guguhinyina; aye mbawuhinyina gubola guene ba?” (Gis. 4:6, 7, NWT) Uvi Gayino gavuidilego Nzambi. Gungima, washiyile mukombu’enji Abele nu wahetele malamba akola nu lujingu luenji! (Gis. 4:11, 12) Gula nga watshiginyile lubelo Yehowa wamuhanele, nga malamba ene amubuidilego.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Hebelu 12:1, NWT) Hene, handaga tudi ya gujietewa gudi thundu yakoma ya matemue, tukatulenu inemo yagasue nu gubola gudi gutukanga njila nu guleba guagasue, nu tulengenu phushi nu gukolesela guagasue mu musende wa phushi wambiwa gutuama dietu,
w11-F 15/9 diyiji 17-18 par. 11
Tulengenu Phushi nu Gukolesela Guagasue
11 ‘Thundu yakoma ya matemue’ akhalele akombeledi a Yehowa anyi asalele a gujinginyina uu nu gu gufua guawo. Afuanesewe nu athu akhalele mulenga phushi anyi abingile musende wa phushi. Ngatshima afuile gale, ene adi gifua athu adi nu eksperianse ya musende wa phushi nu adi muhana gikhesa gudi athu ahe-ahe adi mutshita musende wa phushi. Tangiza luholo muthu muhe-muhe udi mulenga phushi wajiya gudivua gula wajiya egi udi mutalewa gudi athu adi nu eksperianse ya musende wa phushi. Idi naye gumuhana gikhesa ha gutshita ngolo hagula ahete gu gisugishilo. Thundu yakoma ya matemue awa amonesele diago egi ikhale tudi mutagana nu malamba, tuajiya gubinga musende wa phushi. Hene, gifezegeselo gia “thundu yakoma ya matemue,” giakuatesele Aklisto a Hebelu a mu siekle ya thomo ha guheta gikhesa nu ha ‘gulenga phushi nu gukolesela guagasue.’ Esue nji mangino gifezegeselo giawo giajiya gutukuatesa.
(Hebelu 13:9, NWT) Muhuigiwago gu malongo angane a muho nu muho, idi yabonga egi mutshima ukolesewe mu mutshima wabonga uvi ndo mu ima ya gudia, eyi yanago gubata gubonga gudi athu ana gudihana gudi yene.
w89-F 15/12 diyiji 22 par. 10
Tuhanenu Milambu Yana Gusuanguluisa Yehowa
10 Hene, enya Yuda akhalele naye gutema hagula “ahuigiwago gu malongo angane a muho nu muho” a enya Yuda anyi akhalelego akombeledi a Yehowa. (Galatiya 5:1-6) Mutshima wajiyilego ‘gukolesewa’ mu njila ya malongo awa, uvi ‘mu njila ya mutshima wabonga wa Nzambi’ ha gusala ya gujinginyina mu giamatshidia. Idi mumonega egi athu ako akhalele mumana mu ndaga yatadila ima ya gudia nu milambu, handaga mupostolo Phaula wazuelele egi mutshima wakhalelego wakola “mu njila ya ima ya gudia, eyi yanago gubata gubonga gudi athu ana gudihana gudi yene.” Ndaga yana gubata gubonga gua mu nyuma idi gukhala ya gujinginyina gudi Nzambi nu guhana mersi mukunda nu gibawu, uvi ishigo gudisagesa mukunda nu ima ya gudia nu gunemesa masugu amoshi ngenyi. (Lomo 14:5-9) Luko, Mulambu wa Klisto wakatudile ndando ya mulambu wa enya Levi.—Hebelu 9:9-14; 10:5-10.
SEPTEMBRE 30–OCTOBRE 6
UMONYI UDI MU MBIMBI YA NZAMBI | YAKOBA 1-2
“Njila idi Mubata gu Gubola nu gu Gufua”
(Yakoba 1:14, NWT) Uvi muthu wagasue wana gulolewa gula wabemba egi ananewe nu akuatewe mu muheto wa ngina yenji.
g17.4-F diyiji 14
Gulolewa
Wana gulolewa gula matangi adi gugujila a gutshita ndaga imoshi yabola. Ha gufezegesa, tangua udi musumba ima, wamona gima gimoshi giagusuanguluisa. Matangi agujila egi wajiya gugikuya gaye athu gugumona ndo. Uvi mutshima waye udi mutuna! Gungima, wakatula matangi ene, na waya gaye. Ngenyi, wabinga diago gulolewa guene.
NDAGA BIBLIA YANA GUZUELA
Gulolewa guanago gugubuisa muthu wabola. Biblia yana gulongesa egi mukut’etu agasue tuana gulolewa. (1 Kolinto 10:13) Ndaga tuana gutshita gula tualolewa yene idi nu ndando. Athu ako ana gutangiza ndaga jiabola, gungima ndaga jiene jiana guabuisa. Uvi ako ana gukatula matangi ene mbala imoshi.
“Muthu wagasue wana gulolewa gula wabemba egi ananewe nu akuatewe mu muheto wa ngina yenji.”—Yakoba 1:14, NWT.
(Yakoba 1:15, NWT) Gungima, gula ngina yakola, yana gubata gu gubola; gubola gu khanda yenji, gula guakalegewa, guana gubata gu gufua.
g17.4-F diyiji 14
Gulolewa
Biblia idi mumonesa ndaga jiana gubata muthu ha gutshita gubola. Yakoba 1:15 imuzuela egi: “gula ngina [yabola] yakola, yana gubata gu gubola.” Mu guzuela guko, gifua luholo mukhetu udi gu vumo wana guvuala mona, luholo lumoshi nji, gula tudi mukolesa ngina yabola, mbayitutuma ha gutshita ndaga yabola. Uvi, Tuajiya gutuna gukhala ahiga a ngina jiabola nu tuajiya nji gujibinga.
Kamba Ndaga Jiko jia Ndando jia mu Nyuma
(Yakoba 1:17, NWT) Ima yagasue yabalega gubonga nu yatagana yana gukatuga mu dilu, yana gukatuga gudi Tata wafugile muanya mu dilu, muene gashigo mubalumuga nu gashigo musombegesa gifua givule-vule.
it-2-F diyiji 168 par. 3
Muanya
Yehowa udi “Tata wafugile muanya mu dilu.” (Yak 1:17, NWT) Muene gashigo phamba “Muhanyi wa kumbi mukunda nu guphelegetesa lusugu, nu mikhuala ya mbeji nu ya themua mukunda nu guphelegetesa mu phipha” (Yel 31:35, NWT) uvi udi nji Muhanyi wa muanya wagasue wa mu nyuma. (2Kol 4:6) Mikhuala yenji, nu ba desizio enji nu mbimbi yenji idi muanya mukunda nu athu ana gubemba egi y’atuameze. (Ngi 43:3; 119:105; Ish 6:23; Yesh 51:4) Muyimbi wa ngimbo wazuelele egi: “Mukunda nu muanya waye esue nji tudi mumona muanya.” (Ngi 36:9; fuanesa nu Ngi 27:1; 43:3.) Luholo muanya wa kumbi wana guya nu guzoga mu gimenegena uu ‘haphelegeta diago lusugu,’ luholo lumoshi nji, njila ya athu abonga yana guphelegetesewa mu njila ya ndunge jia Nzambi, yana guya nu guphelegeta muavula diago. (Ish 4:18) Gulandula njila ya Yehowa gudi mukotelesa egi tudi muwenda mu muanya wenji. (Yesh 2:3-5) Uvi, gula muthu udi mutala ima mu luholo luabola nga udi nu matangi abola, yakotelesa egi muthu muene udi diago mu phipha yakola ya mu nyuma. Yesu wazuelele egi: ‘Uvi gula diso diaye didi diabola, muila waye wagasue mbawuzala nu phipha. Ngenyi gula muanya wa mukatshi diaye udi phipha, phipha eyi yabalega sha gubuita!’—Mat 6:23; fuanesa nu Mikh 15:9; 28:54-57; Ish 28:22; 2Phet 2:14.
(Yakoba 2:8, NWT) Mudi mutshita muabonga gula mudi mutshita diago gifua mudi muzuela mukhuala wa fumu mu mukanda wa Nzambi egi: “Zumba muku’enu gifua muwadizumba aye hakhaye.”
it-2-F diyiji 162 par. 7
Mukhuala
“Mukhuala wa fumu.” “Mukhuala wa fumu” wana gukhala nu ndando mukatshi dia mikhuala iko yana gutuameza athu gifua luholo fumu wana gukhala nu ndando mukatshi dia athu. (Yak 2:8) Guzumba guakhalele ha gishina gia gikotelo gia Mukhuala; luko, mukhuala [owu] wa fumu: “Udi naye guzumba muthu na mukuenu gifua wazumba muila waye” wakhalele mukhuala wa mbadi owu wasugishile Mikhuala yagasue nu ba profete. (Mat 22:37-40) Ngatshima Aklisto ashigo mu gikotelo gia Mukhuala, uvi ana gulandula mukhuala wa Fumu Yehowa nu Mun’enji, Fumu Yesu Klisto, mu gudivua nu gikotelo gihe-gihe.