Acts (Or Samting wea Olketa Aposol Duim)
1 Dear The·ophʹi·lus, long firstfala story wea mi raetem kam, mi storyim evri samting wea Jesus duim and teachim 2 go kasem day wea God tekem hem go ap long heven. Hem go ap bihaen hem talem olketa aposol wea hem chusim, samting wea hem laekem olketa for duim. Holy spirit leadim hem for duim diswan. 3 Insaed foti day bihaen Jesus safa and dae, plande taem nao hem kam long olketa aposol bilong hem, and hao hem kam long olketa nao pruvim hem laef bak. Hem storyim long olketa tu plande samting abaotem Kingdom bilong God. 4 Wanfala taem wea hem hipap witim olketa hem sei: “Iufala no lusim Jerusalem, bat iufala weitim samting wea Dadi promisim long iufala, and wea mi storyim long iufala, 5 bikos John baptaesim pipol long wata, bat klosap nao bae iufala baptaes long holy spirit.”
6 Narataem wea olketa hipap, olketa askem hem: “Hao Lord, distaem nao bae iu mekem rul bilong God kamap moa long Israel?” 7 Hem sei long olketa: “Dadi long heven nomoa garem paoa for markem taem for olketa samting wea bae happen and iufala no need for savve long olketa taem hia. 8 Bat taem iufala kasem holy spirit* datwan bae strongim iufala, and iufala bae talem pipol abaotem mi long Jerusalem, long evri ples long Ju·deʹa and long Sa·marʹi·a, and long evri farawe ples long earth.” 9 Bihaen hem talem olketa samting hia, olketa lukim hem go ap long skae. Gogo, hem lus insaed cloud and olketa no savve lukim hem nao. 10 Taem olketa gohed lukluk long skae bihaenem hem, seknomoa, tufala man wea werem white kaleko standap witim olketa 11 and sei: “Olketa man bilong Galʹi·lee, hao nao iufala lukluk go long skae olsem? Disfala man Jesus wea God tekem hem go ap long skae bae hem kam bak long sem wei tu olsem hao iufala lukim hem go ap long skae.”
12 Olketa lusim datfala maunten wea nem bilong hem Maunt Olive Tree and go bak moa long Jerusalem wea hem no farawe, hem samting olsem wan kilometer nomoa.* 13 Taem olketa kasem long there, olketa go long rum wea olketa stap long hem antap long wanfala haos. Olketa hia nao, Peter, John, James, Andrew, Philip, Thomas, Bar·tholʹo·mew and Matthew. Olketa narawan hem James, wea hem son bilong Al·phaeʹus, and Simon wea hem nao man wea garem strong tingting for duim samting, witim Judas, wea hem son bilong James. 14 Olketa hia witim samfala woman and Mary, wea hem mami bilong Jesus, witim olketa brata bilong Jesus, olketa gohed prea tugeta evritaem.
15 Long wanfala long olketa day hia wea olketa prea tugeta, samting olsem 120 brata and sista hipap tugeta. Peter standap and sei: 16 “Olketa brata, toktok wea holy spirit mekem David for talem hem mas kamap tru. Disfala toktok hem abaotem Judas, wea leadim olketa soldia for holem Jesus. 17 Judas hem wanfala long mifala and hem waka witim mifala tu. 18 Disfala man hem baem wanfala pis land witim selen wea olketa peim long hem for nogud samting wea hem duim. Taem hem foldaon, hed bilong hem nao go firstaem. Bele bilong hem bosta taem hem banga long graon and evri samting insaed hem kamaot nao. 19 Evriwan wea stap long Jerusalem herem story abaotem diswan, dastawe olketa kolem datfala pis land, A·kelʹda·ma, wea long languis bilong olketa hem minim, Pis Land bilong Blood. 20 Insaed datfala buk Psalms, hem sei: ‘Ples wea hem stap mas emti and no eniwan mas stap long hem,’ and hem sei tu, ‘Nara man nao mas tekem position bilong hem for lukaftarem waka.’ 21 Dastawe, wanfala man mas changem hem. Hem mas wanfala long olketa wea stap witim mifala long taem wea Lord Jesus duim waka bilong hem. 22 Hem mas man wea stap witim mifala start kam long taem wea John hem baptaesim Jesus go kasem taem wea God tekem Jesus from mifala and hem mas man wea lukim Jesus hem laef bak.”
23 So olketa chusim tufala man. Narawan hem Joseph wea olketa savve kolem hem Barʹsab·bas, wea nara nem bilong hem Justus, and narawan hem Mat·thiʹas. 24 Then olketa prea olsem: “Jehovah, iu nao savve gud long tingting bilong evriwan. Plis iu showim long mifala hu long tufala man hia nao iu chusim 25 for duim ministry and waka bilong aposol wea Judas hem lusim taem hem followim tingting bilong hemseleva.” 26 So olketa lukaotem wanfala saen from God for luksavve hu nao hem chusim long tufala hia, and Mat·thiʹas nao God chusim hem. So hem mek-twelv long olketa aposol.
2 Long day bilong Pentecost,* olketa brata and sista hipap tugeta long wanfala ples. 2 Seknomoa olketa herem wanfala noise wea start kam long skae. Hem here olsem bigfala wind and hem mek noise long full haos wea olketa sidaon insaed. 3 Olketa lukim samting olsem olketa smolfala fire wea laet. Olketa fire hia stap antap long evriwan long olketa, 4 and olketa kasem holy spirit and start for toktok long olketa difren languis. Holy spirit nao mekem olketa fit for duim datwan.
5 Long datfala taem olketa Jew wea lotu gud olketa stap long Jerusalem. Olketa kam from evri kantri long world. 6 Taem pipol herem datfala noise, staka hipap kam and olketa sapraes tumas from olketa herem languis bilong olketa nao olketa disaepol toktok long hem. 7 Olketa barava sapraes tumas and sei: “Olketa wea toktok hia olketa bilong Galʹi·lee, iaman? 8 So hao nao iumi herem olketa toktok long olketa difren languis bilong iumi? 9 Iumi bilong olketa ples olsem Parthia, Media and Eʹlam, witim Mes·o·po·taʹmi·a, Ju·deʹa and Cap·pa·doʹci·a, witim Ponʹtus, Asia,* 10 Phrygʹi·a, and Pam·phylʹi·a. Iumi bilong Egypt and olketa ples long Libʹy·a, wea hem klosap long Cy·reʹne. Iumi olketa wea visit kam from Rome, and iumi olketa Jew and olketa wea followim religion bilong olketa Jew, 11 olketa bilong Crete and bilong Arabia. Iumi herem olketa story long languis bilong iumi abaotem olketa nambawan samting wea God duim.” 12 From olketa barava sapraes and konfius, olketa sei: “Wanem nao disfala samting wea happen ia?” 13 Olketa narawan mekfani long olketa and sei: “Olketa drunk long wine ia.”
14 Peter standap witim elevenfala aposol and tok big olsem: “Iufala bilong Ju·deʹa and evriwan wea stap long Jerusalem. Iufala herehere gud long samting wea mi talem long iufala. 15 Iufala tingse pipol hia drunk, bat olketa no drunk ia. Hem mek-thri hour* nomoa. 16 Profet Joel nao hem storyim disfala samting bifor. Hem sei: 17 ‘Toktok bilong God hem olsem, “Long taem wea end hem kakam klosap, mi bae givim kam spirit bilong mi long evri difren kaen pipol. Olketa son and dota bilong iufala bae talem profesi* and olketa young man bilong iufala bae lukim olketa vision and olketa olo man bilong iufala bae lukim olketa dream. 18 Long datfala taem, mi bae givim spirit bilong mi long olketa man and woman wea wakaman bilong mi and olketa bae talemaot toktok bilong God. 19 Mi bae mekem olketa saen kamap long skae and olketa mirakol long earth. Olketa mirakol hia hem blood witim fire and smoke. 20 Sun bae hem dark and moon bae red olsem blood bifor datfala barava spesol day bilong Jehovah hem kam. 21 Eniwan wea prea long Jehovah for helpem hem,* bae hem sev.”’
22 “Pipol long Israel, herehere gud long disfala toktok: God sendem kam long iufala datfala man Jesus bilong Nazʹa·reth. Hem showimaot klia diswan taem hem iusim Jesus for duim olketa mirakol, olketa spesol samting, and olketa saen wea iufala savve long hem. 23 Man hia nao iufala holem and givim go long olketa nogud man for nilam hem long post and killim hem dae. God savve finis long disfala samting wea bae happen long Jesus and hem letem iufala for duim datwan. 24 Bat God mekem hem kamap free from dae taem hem mekem hem for laef bak moa, bikos hard tumas for dae hol strong long hem. 25 David sei olsem abaotem hem, ‘Mi tingim Jehovah evritaem, and from hem stap long raet saed bilong mi, no enitaem bae mi kasem trabol. 26 So mi barava hapi fogud and toktok bilong mi hem showimaot mi hapi. And tu, bae mi garem hope 27 bikos iu bae no leavim mi* long grev,* and iu bae no letem body bilong wakaman bilong iu wea faithful for rotten. 28 Iu nao showim mi road for kasem laef. From iu hapi long mi, datwan bae mekem mi hapi tumas.’
29 “Olketa brata and sista, mi laek for story witim iufala abaotem David, datfala grani bilong iumi bifor. Hem dae and olketa berem hem and grev bilong hem stap long disfala ples kam kasem distaem. 30 David hem wanfala profet and hem savve tu God promisim hem for mekem wanfala pikinini bilong hem for king. 31 David hem savve finis Christ bae hem laef bak. Hem storyim datwan and hem sei God no leavim Christ long grev* and body bilong hem no rotten. 32 God hem mekem disfala man Jesus for laef bak moa from dae and mifala evriwan nao lukim diswan. 33 From Jesus hem go ap long heven and sidaon long raet saed bilong God, hem kasem nao holy spirit* wea Dadi long heven promis for givim long hem. So disfala samting wea happen, wea iufala herem and lukim, hem nao datfala holy spirit wea hem givim kam. 34 David hem no go ap long heven, bat hem talem disfala toktok, ‘Jehovah sei olsem long Lord bilong mi: “Sidaon long raet saed bilong mi 35 go kasem taem mi givim paoa long iu for winim olketa enemy bilong iu.”’ 36 So pipol long Israel mas savve God mekem disfala man Jesus, wea iufala nilam long post, for hem Lord and Christ.”
37 Olketa sorre tumas taem olketa herem diswan and olketa sei long Peter and olketa nara aposol: “Olketa brata, wanem nao mifala mas duim?” 38 Peter sei long olketa: “Iufala mas repent and baptaes long nem bilong Jesus Christ mekem iufala kasem forgiveness for sin bilong iufala. Then iufala bae kasem datfala holy spirit.* 39 God hem promis for givim holy spirit long iufala, olketa pikinini bilong iufala, and olketa wea stap long farawe ples. Disfala promis hem for evriwan wea God bilong iumi Jehovah chusim for kam long hem.” 40 Peter hem talem klia staka nara samting long olketa and hem gohed for talem olketa: “Iufala mas lusim nogud pipol hia mekem iufala no dae.” 41 Olketa wea barava bilivim toktok bilong hem olketa baptaes, and long datfala taem 3,000 pipol* nao joinim sekson bilong olketa. 42 Olketa hia gohed lane from olketa aposol. Olketa sharem eni samting wea olketa garem and olketa kaikai and prea tugeta.
43 Olketa aposol duim staka mirakol and saen. Evriwan lukim diswan and hem mekem olketa barava respectim God. 44 Olketa wea biliv long Jesus stap tugeta and sharem evri samting wea olketa garem. 45 Olketa salem pis land bilong olketa and evri samting wea olketa ownim and sharem selen wea olketa kasem long eniwan wea needim samting. 46 Evriday olketa hipap tugeta long temple. Olketa hapi tumas taem olketa go kaikai tugeta long haos bilong narawan and willing for sharem kaikai bilong olketa. 47 Olketa praisem God and evriwan tinghae long olketa. Evriday Jehovah gohed for sevem pipol and olketa hia kamap disaepol.
3 Wanfala day, long taem bilong prea long mek-naen hour,* Peter and John go long temple. 2 Samfala pipol karem kam wanfala man wea leg bilong hem nogud start kam long taem wea hem born. Evriday olketa savve putim hem klosap long gate bilong temple wea olketa kolem Nambawan Gate, mekem hem savve askem selen long pipol wea kam long temple. 3 Taem hem lukim Peter and John klosap for go insaed temple, hem askem selen long tufala. 4 Peter and John luk stret long datfala man and sei long hem: “Iu luk kam long mitufala.” 5 Hem lukluk long tufala bikos hem tingse bae tufala givim hem eni samting. 6 Bat Peter sei: “Mi no garem silver and gold, bat mi bae givim long iu samting wea mi garem: Long nem bilong Jesus Christ bilong Nazʹa·reth, iu standap and wakabaot!” 7 So Peter holem raet hand bilong datfala man and mekem hem standap. Semtaem nomoa leg bilong hem strong nao. 8 Hem standap and hem wakabaot nao. Then hem go insaed temple witim tufala. Hem wakabaot and jampjamp and praisem God. 9 Olketa pipol lukim hem wakabaot and praisem God. 10 Olketa luksavve hem nao man wea savve sidaon olowe long gate long temple wea olketa kolem Nambawan Gate for askem selen long pipol. Olketa sapraes fogud long samting wea happen long hem.
11 Taem man hia gohed hol strong long Peter and John, olketa pipol ran kam long olketa long area wea olketa kolem, ‘Varanda bilong Solʹo·mon,’ and olketa barava sapraes tumas nao long samting wea happen. 12 Taem Peter lukim diswan, hem sei long olketa: “Pipol long Israel, hao nao iufala sapraes long diswan? Hao, iufala tingse from mitufala lovem God and from paoa bilong mitufala seleva nao hem mekem disfala man wakabaot? 13 God bilong Abraham and bilong Isaac and bilong Jacob, wea hem God bilong olketa grani bilong iumi long bifor kam, hem mekhae long Jesus, wea hem Wakaman bilong hem. Hem nao man wea iufala les long hem and givim go long nara pipol for killim hem dae nomata Pilate laek letem hem for go free. 14 Iufala les long datfala man wea holy and raeteous, bat iufala askem Pilate for letem go free man wea hem killim dae narawan. 15 Iufala killim dae man wea God markem for givim laef long pipol. Bat God mekem hem laef bak, and mitufala nao lukim datwan. 16 Faith bilong mitufala long Jesus nao mekem leg bilong disfala man wea iufala lukim and savve long hem for kamap gud moa. Jesus nao mekem mitufala garem faith olsem and dastawe leg bilong disfala man hem gud bak olsem iufala evriwan lukim finis. 17 Olketa brata bilong mi, mi savve iufala and olketa bigman bilong iufala tu no barava minim samting wea iufala duim. 18 God letem olketa samting hia for happen mekem toktok bilong hem wea olketa profet talem firstaem hem kamap tru. Olketa profet sei bae Christ hem safa.
19 “So iufala mas repent and changem wei bilong iufala,* mekem Jehovah savve forgivim olketa sin bilong iufala, strongim iufala, 20 and sendem kam datfala Christ wea God chusim for iufala, wea hem nao Jesus. 21 Hem mas stap long heven go kasem taem God stretem bak evri samting wea hem storyim long olketa holy profet bilong hem long bifor. 22 Moses hem sei, ‘Jehovah God bae chusim wanfala brata bilong iufala for kamap profet olsem mi. Iufala mas duim evri samting wea hem talem long iufala. 23 Eniwan* wea no obeyim datfala Profet, God bae finisim hem.’ 24 Iu savve, start kam long profet Samuel, evri profet story abaotem datfala Christ.* 25 Iufala nao olketa son bilong olketa profet and iufala nao kasem gud samting from datfala agreement wea God mekem witim olketa grani bilong iufala, taem hem sei long Abraham, ‘Evri famili long earth bae kasem blessing bikos long olketa pikinini bilong iu.’ 26 God chusim Wakaman bilong hem and sendem hem kam long iufala firstaem. Hem sendem hem for blessim iufala taem hem helpem iufala lusim olketa nogud wei bilong iufala.”
4 Taem Peter and John gohed story long pipol hia, olketa hed priest, bigman long temple,* and olketa Sadducee kam long tufala. 2 Olketa kros bikos long wanem tufala hia teachim long pipol. Olketa sei Jesus hem laef bak. 3 Olketa holem tufala and putim tufala long cell. From hem evening finis, tufala stap long there go kasem next day. 4 Bat staka long olketa wea herem toktok bilong Peter, olketa biliv nao. Samting olsem 5,000 man nao olketa biliv.
5 Long next day nomoa, olketa bigman and olketa man wea teachim law hipap long Jerusalem. 6 Anʹnas, wea hem hed priest, witim Caʹia·phas, John, Alexander, and olketa nara man long famili bilong hed priest, olketa hipap long there tu. 7 Olketa mekem Peter and John standap front long evriwan and askem tufala: “Hu nao givim paoa long iutufala for duim diswan?” 8 God givim holy spirit long Peter and hem sei long olketa:
“Iufala olketa bigman 9 laek for savve long wanem gudfala samting nao mitufala duim for mekem leg bilong disfala man hem gud bak moa. 10 Iufala and evri pipol long Israel tu mas savve disfala man wea standap front long iufala evriwan hem gud bak bikos long nem bilong Jesus Christ bilong Nazʹa·reth. Jesus nao iufala nilam hem long post bat God mekem hem for laef bak. 11 Hem nao ‘ston wea iufala olketa man wea wakem haos les long hem, wea hem kamap main ston long kona.’ 12 Iufala mas savve tu hem nomoa man wea savve sevem iumi bikos no eni man* moa long earth hem kasem paoa from God for sevem iumi.”
13 Taem olketa lukim Peter and John no fraet for story, and luksavve tufala no skul gud,* olketa barava sapraes. Olketa luksavve tufala savve gogo witim Jesus bifor, 14 and taem olketa lukim datfala man wea gud bak moa hem standap witim olketa, olketa stap kwaet nao. 15 So olketa talem thrifala hia for go aot from datfala hae kot.* Olketa story tugeta 16 and sei: “Wanem nao bae iumi duim long tufala man hia? Evriwan long Jerusalem savve long big samting wea tufala duim, and hard for iumi sei datwan hem no happen. 17 Iumi mas tok strong long tufala and warnim tufala for no story long eniwan moa long nem bilong Jesus, mekem pipol long nara ples moa no herem diswan.”
18 So olketa kolem tufala kam bak and talem tufala for mas no storyim or teachim eni samting long nem bilong Jesus long eni ples. 19 Bat Peter and John sei long olketa: “Hem saed bilong iufala sapos iufala tingse hem stret long tingting bilong God for mifala obeyim iufala and no obeyim God. 20 Bat hard tumas for mifala no storyim olketa samting wea mifala lukim and herem.” 21 Olketa no faendem eni gudfala reason for panisim tufala and olketa fraetem pipol hia bikos taem olketa lukim samting wea happen, olketa praisem God. So olketa warnim tufala moa and letem tufala for go. 22 Disfala man wea tufala duim mirakol for healim hem, hem winim foti year finis.
23 Bihaen olketa letem tufala for go, tufala go long olketa nara disaepol and storyim samting wea olketa hed priest and olketa bigman talem long tufala. 24 Taem olketa disaepol herem diswan, olketa prea long God and sei:
“Lord bilong evri samting, iu nao wakem skae and earth and sea and evri samting wea stap long olketa. 25 Iu givim holy spirit long grani bilong mifala David, wea hem wakaman bilong iu, and hem sei: ‘Why nao pipol long evri ples olketa olobaot and why nao olketa tingim nomoa olketa iusles samting? 26 Olketa king long earth redi for faet and olketa bigman hipap tugeta for againstim Jehovah and man wea hem chusim.’ 27 Hem nao samting wea happen bikos Herod and Pontius Pilate witim pipol long olketa nara kantri and pipol long Israel tu, olketa hipap tugeta long disfala taon for againstim Jesus, wea hem nao holy wakaman bilong iu wea iu chusim. 28 Olketa hipap for duim samting wea iu talem bae happen. Olketa samting hia happen bikos iu garem paoa and bikos datwan hem fitim plan bilong iu. 29 Plis Jehovah, herem nogud samting wea olketa sei bae olketa duim, and mekem olketa wakaman bilong iu no fraet for talemaot message bilong iu. 30 Gohed iusim paoa bilong iu for healim pipol and for showim olketa saen and duim olketa mirakol long nem bilong Jesus, wea hem nao holy wakaman bilong iu.”
31 Bihaen olketa prea finis, haos wea olketa hipap insaed hem seksek nao. God givim holy spirit long evriwan and olketa nating fraet nao for talemaot message bilong God.
32 Disfala big sekson wea biliv garem wan mind* and no eniwan long olketa tingse samting wea hem garem hem bilong hemseleva nomoa bat olketa sharem evri samting wea olketa garem. 33 Olketa aposol gohed talemaot long pipol Lord Jesus hem laef bak. Olketa duim diswan long barava gudfala wei, and God hem barava blessim olketa. 34 Evriwan kasem nao need bilong olketa, bikos evriwan wea ownim pis land or haos, olketa salem and tekem kam datfala selen 35 and givim long olketa aposol. Then olketa aposol nao sharem datfala selen long evriwan fitim samting wea olketa needim. 36 Wanfala man bilong Cyʹprus hem long there. Hem wanfala Levite and nem bilong hem Joseph. Olketa aposol savve kolem hem Barʹna·bas, wea minim ‘man for strongim narawan.’ 37 Hem salem wanfala pis land wea hem ownim and givim selen hia long olketa aposol.
5 Wanfala man wea nem bilong hem An·a·niʹas witim waef bilong hem Sap·phiʹra, salem wanfala pis land. 2 Hem keepim haf long selen wea hem tekem bat hem no talem olketa aposol. Waef bilong hem tu savve long diswan. Then hem tekem nara haf long selen hia and givim long olketa aposol. 3 Peter hem sei: “An·a·niʹas, iu barava no fraet for againstim holy spirit taem iu laea olsem! Iu keepim nao haf long selen wea iu tekem taem iu salem datfala pis land. Hao nao iu letem Satan switim iu for duim olsem? 4 Datfala pis land hem bilong iu, iaman? Bihaen iu salem finis, selen wea iu tekem hem bilong iu tu. So hao nao iu garem nogud tingting olsem? Iu no laea long olketa man ia, God nao iu laea long hem.” 5 Semtaem An·a·niʹas herem diswan nomoa, hem foldaon and dae nao. Evriwan wea herem story abaotem diswan, olketa barava fraet. 6 Olketa young man getap and pasolem body bilong hem long kaleko, karem hem go aotsaed, and berem hem.
7 Samting olsem thrifala hour bihaen datwan, waef bilong hem kam insaed long haos. Hem no savve tu long samting wea happen. 8 Peter sei long hem: “Hao, diswan nao evri selen wea iutufala tekem for pis land wea iutufala salem?” Woman hem sei: “Hem nao ia.” 9 Peter sei long hem: “Hao nao iutufala plan for trae for trikim spirit bilong Jehovah? Iu savve, olketa wea berem hasband bilong iu kam finis, and olketa bae karem iu go aotsaed tu.” 10 Semtaem nomoa, hem foldaon and dae nao. Taem olketa young man kam insaed haos, olketa lukim hem dae finis, so olketa karem hem go aotsaed and berem hem saed long hasband bilong hem. 11 From diswan, full kongregeson and evriwan wea herem story abaotem olketa samting hia, olketa barava fraet.
12 Pipol lukim olketa aposol duim staka mirakol and olketa saen and olketa savve hipap tugeta long area wea olketa kolem, ‘Varanda bilong Solʹo·mon.’ 13 Olketa narawan fraet for hipap witim olketa. Nomata olsem, pipol gohed praisem olketa disaepol. 14 Staka man and woman biliv long Lord and kamap disaepol nao. 15 Then olketa tekem kam pipol wea sik and leim olketa long olketa bed saed long olketa main road. Olketa hope taem Peter hem go pas shadow bilong hem savve kasem olketa mekem olketa gud bak. 16 Staka pipol long olketa taon raonem Jerusalem tu olketa tekem kam pipol wea sik and wea demon stap long olketa, and evriwan gud bak.
17 Bat hae priest and olketa nara priest, wea hem nao olketa Sadducee, olketa barava jealous. So olketa getap 18 and holem nao olketa aposol and putim olketa long prison. 19 Bat long datfala naet, angel bilong Jehovah openem olketa door long prison and tekem olketa go aot and hem sei: 20 “Iufala go standap long temple and storyim long pipol evri samting wea olketa mas duim for kasem laef olowe.” 21 Bihaen olketa herem diswan, olketa go long temple long early morning and start for teachim pipol.
Taem hae priest and olketa nara priest kam, olketa kolem kam olketa man bilong Hae Kot bilong olketa Jew* and olketa bigman bilong Israel. Olketa talem olketa security for go tekem kam olketa aposol from prison. 22 Taem olketa security kasem datfala prison, olketa aposol lus nao. So olketa go bak 23 and sei: “Olketa door long prison barava lok gud and olketa security standap for gaedem olketa door. Bat taem mifala openem olketa door, mifala no lukim eniwan stap insaed.” 24 Taem bigman long temple and olketa hed priest herem diswan, olketa barava konfius and no savve long wanem bae happen. 25 Wanfala man hem kam and sei: “Olketa man wea iufala putim long prison olketa standap long temple and teachim pipol.” 26 Bigman bilong temple and olketa police bilong hem go for holem olketa aposol. Olketa no raf long olketa from olketa fraetem pipol, nogud olketa sutim olketa long ston.
27 So olketa tekem kam olketa aposol long ples wea hae kot hipap insaed. Then hae priest hem kwestinim olketa 28 and sei: “Mifala stopem iufala finis for no teach long disfala nem, batawea, evriwan long Jerusalem herem teaching bilong iufala nao, and iufala laekem mifala for mas kasem blame for dae bilong disfala man.” 29 Peter and olketa nara aposol sei: “God nao hem ruler wea mifala mas obeyim, no olketa man. 30 Iufala killim dae Jesus taem iufala hangem hem long post, bat God bilong olketa grani bilong iumi mekem hem for laef bak. 31 God mekem disfala man for sidaon long raet saed bilong hem. Hem markem hem for sevem pipol and givim laef long olketa. God duim diswan for pipol bilong Israel savve repent and hem forgivim olketa. 32 Mifala lukim olketa samting hia. And tu, holy spirit wea God givim long olketa wea obeyim hem, helpem mifala for talemaot olketa samting hia.”
33 Taem olketa herem diswan, olketa kros fogud and laek killim dae olketa aposol. 34 Bat wanfala man hem standap for toktok long datfala kot. Nem bilong hem Ga·maʹli·el, and hem wanfala Pharisee wea teachim Law and wea pipol tinghae long hem. Hem talem olketa for tekem olketa aposol aotsaed firstaem. 35 Then hem sei long olketa: “Pipol long Israel, iufala tingting gud firstaem bifor iufala duim eni samting long olketa man hia. 36 Long bifor, wanfala man wea nem bilong hem Theuʹdas hem sei hem wanfala bigman. Samting olsem 400 man nao followim hem. Gogo samfala pipol killim hem dae. Then olketa wea followim hem ranawe and grup wea hem startim hem finis nao. 37 Bihaen, long taem bilong census, pipol followim wanfala man bilong Galʹi·lee wea nem bilong hem Judas. Bat man hia tu hem dae and evriwan wea followim hem go stap long olketa didifren ples. 38 Dastawe distaem mi talem iufala, No duim eni samting long olketa man hia. Iufala leavim olketa nomoa, bikos sapos disfala teaching or waka hem bilong olketa man, bae hem finis nomoa ia, 39 bat sapos hem bilong God, hard tumas for iufala stopem olketa. Nogud nao iufala faet againstim God.” 40 So olketa followim nao samting wea Ga·maʹli·el talem. Olketa kolem olketa aposol kam bak insaed, whipim olketa, and stopem olketa for no story long nem bilong Jesus. Then olketa letem olketa for go.
41 So nomata datfala hae kot spoelem olketa, olketa hapi nomoa from olketa savve God nao letem datwan for kasem olketa bikos olketa faithful for followim Jesus. 42 Evriday long temple and long haos tu haos olketa gohed for teachim pipol and talemaot gud nius abaotem Jesus, wea hem nao datfala Christ.
6 Long datfala taem, olketa disaepol gohed for kamap staka. Olketa disaepol wea story long Greek languis komplenim olketa disaepol wea story long Hebrew languis. Olketa sei olketa widow woman bilong olketa no kasem nao kaikai wea olketa narawan savve kasem evriday. 2 So twelvfala aposol kolem kam evri disaepol and sei long olketa: “Hem no stret for mifala busy for sharem kaikai, and lusim disfala waka for talemaot message bilong God. 3 So olketa brata, iufala mas lukaotem sevenfala man wea pipol tinghae long olketa. Olketa mas man wea God givim spirit long olketa and wea garem gudfala tingting. Mifala bae markem olketa for duim disfala waka, 4 and mifala bae gohed for prea and talemaot message bilong God.” 5 Evriwan hapi long samting wea olketa aposol talem. So olketa chusim Stephen wea God givim holy spirit long hem and wea hem garem strongfala faith. Olketa chusim tu Philip, Prochʹo·rus, Ni·caʹnor, Tiʹmon, Parʹme·nas, witim Nic·o·laʹus, wea hem wanfala man bilong Antioch wea followim religion bilong olketa Jew. 6 Olketa tekem kam olketa man hia long olketa aposol, and bihaen olketa aposol prea, olketa putim hand bilong olketa long olketa man hia.
7 Plande pipol moa herem message bilong God and staka pipol long Jerusalem kamap disaepol. Plande priest tu olketa biliv.
8 God hem barava hapi long datfala man Stephen and givim paoa long hem for duim olketa mirakol and saen wea pipol lukim. 9 Bat samfala bilong wanfala sekson wea pipol kolem ‘Sinagog bilong olketa man wea free’* and samfala moa bilong Cy·reʹne, Alexandria, witim olketa bilong Ci·liʹcia and Asia,* olketa kam for raoa witim Stephen. 10 Bat olketa no savve talem eni samting nao from Stephen hem wise tumas and holy spirit leadim hem long toktok bilong hem. 11 Olketa talem samfala man for sei: “Mifala herem man hia hem toktok againstim Moses and God,” 12 and olketa mekem pipol and olketa bigman witim olketa man wea teachim law for kros tumas. Seknomoa olketa kam holem Stephen and tekem hem long Hae Kot bilong olketa Jew.* 13 Olketa tekem kam samfala man long kot for olketa laea and sei: “Disfala man gohed for tok againstim disfala holy ples and againstim Law. 14 Mifala herem disfala man sei Jesus bilong Nazʹa·reth bae aotem disfala holy ples and talem samting wea difren from wanem Moses hem talem long iumi.”
15 Olketa wea sidaon insaed long datfala kot olketa lukluk strong long hem and feis bilong hem luk olsem feis bilong wanfala angel.
7 Bat hae priest hem sei: “Hao, olketa samting hia hem tru tu?” 2 Stephen hem sei: “Olketa brata and olketa dadi, iufala herehere kam. God wea garem bigfala paoa hem kam long grani bilong iumi Abraham taem hem long Mes·o·po·taʹmi·a, bifor hem go stap long Haʹran. 3 God sei long hem, ‘Lusim hom and pipol bilong iu and go long nara ples wea bae mi showim long iu.’ 4 So hem lusim Chal·deʹa and hem go stap long Haʹran. Bihaen dadi bilong hem dae, God talem hem for kam stap long disfala ples wea iufala stap distaem. 5 Nomata eni smol pis land long ples hia, God no givim long hem tu. Bat taem Abraham no garem eni pikinini yet, God promis bae hem givim disfala ples long hem and olketa pikinini bilong hem, and bae hem nao ownim for olowe. 6 God talem tu long Abraham bae olketa pikinini bilong hem go stap long nara kantri wea hem no bilong olketa. Pipol long datfala kantri bae mekem olketa for slave bilong olketa and bae spoelem olketa for 400 year. 7 God hem sei, ‘Mi bae judgem pipol long datfala kantri wea mekem olketa hia for slave. Bihaen, olketa bae lusim datfala kantri and worshipim mi long disfala ples.’
8 “God mekem wanfala agreement tu witim Abraham for hem and evri pikinini boy bilong hem mas circumcise.* So long mek-eit day bihaen pikinini bilong hem Isaac hem born, Abraham circumcisem hem. Pikinini bilong Isaac hem Jacob, and Jacob hem garem twelvfala son wea olketa nao twelvfala grani bilong iumi. 9 Olketa hia jealous long Joseph and salem hem long pipol long Egypt. Bat God helpem hem, 10 and sevem hem from olketa hard taem wea hem kasem. Hem mekem Joseph wise tumas and hem mekem Pharʹaoh, wea hem king bilong Egypt, tinghae long hem. Pharʹaoh mekem hem wanfala bigman long Egypt and markem hem for lukaftarem evri samting long haos bilong hem. 11 Wanfala big hangre hem kasem evri ples long Egypt and long Caʹnaan wea mekem laef bilong pipol barava hard tumas. Olketa grani bilong iumi tu no garem eni kaikai. 12 Bat Jacob hem herem olketa long Egypt garem kaikai so hem sendem go long there olketa son bilong hem, wea hem nao olketa grani bilong iumi. 13 Long mek-tu taem wea olketa go long Egypt, Joseph talem olketa brata bilong hem hu nao hem. Long datfala taem nao Pharʹaoh hem savve abaotem famili bilong Joseph. 14 So Joseph sendem nius go long dadi bilong hem witim olketa relative bilong hem for lusim Caʹnaan and kam long Egypt. Evriwan long olketa* hem seventi-faev. 15 So Jacob hem go for stap long Egypt and hem dae long there. Olketa nara grani bilong iumi tu dae long there 16 and olketa tekem bon bilong olketa go long Sheʹchem. Olketa berem olketa insaed long datfala grev wea Abraham baem from olketa son bilong Haʹmor long Sheʹchem.
17 “Taem God hem klosap for duim samting wea hem promisim long Abraham, namba bilong pipol bilong iumi long Egypt hem staka tumas. 18 Gogo wanfala niu king rulim Egypt wea hem no savve long Joseph. 19 Disfala king iusim paoa bilong hem long nogud wei for againstim pipol bilong iumi. Hem forcem olketa dadi for lusim baby bilong olketa for dae. 20 Long datfala taem Moses hem born and hem barava luk naes tumas. For thrifala month mami and dadi bilong hem lukaftarem hem long haos bilong olketa. 21 Gogo olketa lusim hem and dota bilong Pharʹaoh tekem hem and adoptim hem nao. 22 From datwan, olketa bilong Egypt teachim Moses evri samting wea olketa savve long hem. Olketa samting wea hem duim and toktok bilong hem barava nambawan.
23 “Taem hem foti year, hem laekem tumas for go lukim olketa brata bilong hem, wea hem nao olketa son bilong Israel. 24 Hem lukim wanfala man bilong Egypt hem spoelem wanfala brata hia, so Moses killim dae datfala man bilong Egypt for changem bak rong wea hem duim. 25 Hem tingse olketa brata bilong hem bae luksavve God iusim hem for sevem olketa, bat olketa no luksavve long datwan. 26 Long next day, hem kam long olketa and hem lukim tufala man faet. Hem trae for stopem tufala and sei, ‘Iutufala brata nomoa ia. Hao nao iutufala faet olsem?’ 27 Bat man wea killim narawan hem no laekem samting wea Moses talem and hem sei, ‘Hu nao givim iu paoa for bossim and judgem mifala? 28 Hao, iu laek for killim mi dae tu olsem datfala man bilong Egypt wea iu killim dae yesterday?’ 29 Taem Moses herem datwan, hem ranawe from Egypt and hem go stap long Midʹi·an. Gogo hem marit and garem tufala boy.
30 “Foti year bihaen, Moses hem long wilderness,* klosap long Maunt Siʹnai, and hem lukim wanfala angel long fire wea gohed bonem wanfala tree. 31 Moses hem barava sapraes for lukim datwan. Bat taem hem go klosap for lukluk long datfala tree, hem herem Jehovah tok kam olsem, 32 ‘Mi nao God bilong olketa grani bilong iufala, mi God bilong Abraham, Isaac, and Jacob.’ Moses hem barava seksek fogud and hem fraet for lukluk moa long datfala tree. 33 Jehovah sei long hem, ‘Aotem sandol bilong iu, bikos iu standap long ples wea hem holy. 34 Mi lukim olketa barava spoelem pipol bilong mi long Egypt, and mi herem krae bilong olketa. So mi kam daon for sevem olketa. Distaem bae mi sendem iu go long Egypt.’ 35 Diswan nao Moses wea olketa les long hem and wea olketa sei long hem, ‘Hu nao givim iu paoa for bossim and judgem mifala?’ God hem iusim datfala angel wea Moses lukim long datfala tree for talem Moses for go leadim and sevem pipol bilong hem. 36 Hem leadim olketa bilong Israel for go aot from Egypt. Hem duim olketa mirakol and olketa saen long there and long Red Sea. Hem duim olketa mirakol and saen for foti year long wilderness tu.
37 “Diswan nao Moses wea hem sei long olketa son bilong Israel, ‘God bae chusim wanfala brata bilong iufala for kamap profet olsem mi.’ 38 Hem nao man wea stap witim pipol bilong Israel long wilderness and wea datfala angel story witim hem long Maunt Siʹnai. Hem stap tu witim olketa grani bilong iumi bifor. Hem herem toktok bilong God wea garem paoa and hem talem datwan long iufala. 39 Olketa grani bilong iumi no laek obeyim hem. Olketa les long hem and evritaem laek for go bak long Egypt nomoa. 40 Olketa sei long Aaron, ‘Moses nao leadim iumi go aot from Egypt bat iumi no savve wea nao hem, so iu wakem kam olketa god for leadim iumi.’ 41 So olketa wakem wanfala idol wea luk olsem young buluka. Olketa tekem sakrifaes go long idol hia and mekem feast for hapi long datfala samting wea olketa wakem. 42 So God hem lusim olketa and letem olketa for worshipim olketa samting long skae. Olketa profet bifor talem diswan finis insaed long olketa Holy Raeting, wea sei: ‘Pipol bilong Israel, for foti year wea iufala stap long wilderness, iufala busarem olketa animal and givim olketa narafala sakrifaes, bat iufala no duim datwan for mi. 43 Iufala karem go long evri ples datfala tent bilong Moʹloch and datfala karving bilong star, wea hem nao datfala god Reʹphan. Hem nao olketa image wea iufala wakem for worshipim olketa. So mi bae sendem iufala go farawe winim Babylon.’
44 “Olketa grani bilong iumi bifor garem datfala tent taem olketa long wilderness. Tent hia showimaot God hem stap witim olketa. God talem Moses for wakem datwan and olketa wakem followim plan wea God showim long hem. 45 Bihaen, olketa pikinini bilong olketa grani bilong iumi tekem disfala tent taem olketa go witim Joshua long ples bilong difren pipol. Taem olketa go insaed long datfala ples, God raosem pipol hia. Datfala tent hem stap long there go kasem taem bilong David. 46 God hem hapi long David and David ask for hem savve wakem wanfala haos for God bilong Jacob. 47 Bat Solʹo·mon nao wakem haos for hem. 48 Nomata olsem, Barava Haefala God hem no stap insaed olketa haos wea man wakem. Wanfala profet hem story abaotem diswan. Hem sei, 49 ‘Toktok bilong Jehovah hem olsem, Heven hem throne bilong mi, and earth hem ples for mi putim leg bilong mi. Wanem kaen haos nao bae iufala wakem for mi? Wea nao ples for mi rest long hem? 50 Evri samting hia mi nao mi wakem!’
51 “Iufala olketa bighed man wea satem ear bilong iufala and les for changem tingting bilong iufala.* Evritaem iufala againstim holy spirit olsem olketa grani bilong iufala bifor. 52 Olketa grani bilong iufala spoelem evri profet long bifor kam. Olketa killim dae olketa wea talem profesi abaotem datfala raeteous man wea bae kam. Hem nao man wea iufala givim hem go long enemy and killim hem dae no longtaem go nomoa. 53 God iusim olketa angel for givim datfala Law long iufala, bat iufala nating obeyim.”
54 Taem olketa herem diswan, olketa kros fogud and laek killim hem. 55 Bat God givim holy spirit long Stephen. Hem luk go ap long skae, and hem lukim bigfala paoa bilong God hem shaen braet tumas and Jesus hem standap long raet saed bilong God. 56 Hem sei: “Mi lukim skae hem open and Son bilong man hem standap long raet saed bilong God.” 57 Taem olketa herem Stephen hem tok olsem, olketa barava singaot big and satem ear bilong olketa. Semtaem nomoa, olketa ran go long hem. 58 Olketa pullim hem go aotsaed long taon and sutim hem long ston. Olketa man wea talem laea toktok abaotem Stephen givim longfala kaleko bilong olketa for wanfala young man lukaftarem, wea nem bilong hem Saul. 59 Taem olketa gohed sutim Stephen long ston, hem sei olsem: “Plis Lord Jesus, mi putim laef* bilong mi long hand bilong iu nao.” 60 Hem nildaon long graon and hem singaot big olsem: “Jehovah, iu no panisim olketa for disfala rong.” Bihaen hem tok olsem nomoa hem dae nao.*
8 Saul hem agree for olketa killim dae Stephen.
Start long datfala day olketa barava spoelem olketa disaepol long Jerusalem, so olketa go stap long olketa narafala ples long Ju·deʹa and Sa·marʹi·a. Olketa aposol nomoa stap long Jerusalem. 2 Olketa man wea faithful long God go berem Stephen. Olketa sorre and krae big tumas for hem. 3 Saul hem barava spoelem olketa disaepol. Hem go insaed olketa haos and hem kasholem olketa man and woman for putim olketa long prison.
4 Bat olketa disaepol wea go stap long olketa difren ples talemaot gud nius long pipol long evri ples wea olketa kasem. 5 Philip hem go long datfala taon Sa·marʹi·a and hem start for preach long pipol abaotem Christ. 6 Evriwan barava interest taem olketa herem samting wea Philip talem and lukim olketa saen wea hem duim. 7 Staka long olketa pipol hia demon stap long olketa, and olketa demon savve singaot big taem olketa kamaot from olketa. Staka wea paralaes and kripol tu olketa gud bak. 8 So from diswan pipol wea stap long datfala taon olketa barava hapi tumas.
9 Wanfala man wea nem bilong hem Simon hem stap long datfala taon. Hem mekem pipol long Sa·marʹi·a barava sapraes long enikaen magic wea hem savve duim. Hem savve tok praod abaotem hemseleva and sei hem wanfala bigman. 10 Nomata olketa man nating and olketa bigman tu savve lisin long hem and sei: “God givim bigfala paoa long disfala man.” 11 Olketa tinghae long hem bikos for lelebet longtaem finis hem duim enikaen magic samting wea mekem olketa barava sapraes. 12 Bat taem Philip talem olketa datfala gud nius abaotem Kingdom bilong God and abaotem nem bilong Jesus Christ, olketa man and woman bilivim samting wea hem talem and olketa baptaes. 13 Simon tu hem biliv. Bihaen hem baptaes, hem savve stap olowe witim Philip. Hem barava sapraes long olketa saen and nambawan mirakol wea hem lukim Philip hem duim.
14 Taem olketa aposol long Jerusalem herem pipol long Sa·marʹi·a olketa biliv, olketa sendem Peter and John long there. 15 So tufala go long pipol long Sa·marʹi·a and prea long God for givim holy spirit long olketa. 16 Olketa hia baptaes nomoa long nem bilong Lord Jesus, bat God no givim yet holy spirit long olketa. 17 Then Peter and John putim hand bilong tufala long olketa pipol hia, and God givim holy spirit long olketa.
18 Taem Simon lukim God givim spirit long pipol wea Peter and John putim hand bilong tufala long olketa, hem laek givim selen long tufala, 19 and hem sei: “Iutufala givim disfala paoa long mi tu, mekem eniwan wea mi putim hand bilong mi long hem, bae God givim holy spirit long hem.” 20 Bat Peter sei long hem: “Iu witim selen bilong iu bae finis, bikos iu tingse iu savve peim disfala present wea God givim free nomoa. 21 Iu no fit for duim disfala waka, bikos God hem savve tingting bilong iu hem no stret. 22 So repent and lusim disfala nogud wei bilong iu. Prea long Jehovah and changem nogud tingting bilong iu mekem hem savve forgivim iu. 23 Mi lukim iu barava jealous tumas and iu evritaem laek for duim samting wea no stret.” 24 Simon hem sei: “Plis, iufala prea long Jehovah for mi, mekem olketa samting wea iufala talem hem no kasem mi.”
25 Bihaen olketa story long evriwan long datfala ples and talemaot message bilong Jehovah, olketa go bak long Jerusalem. Taem olketa gogo bak, olketa talemaot gud nius long plande pipol long olketa vilij long Sa·marʹi·a.
26 Bat angel bilong Jehovah hem sei olsem long Philip: “Iu go followim datfala south road wea start long Jerusalem go kasem Gaʹza.” Disfala road hem go pas long drae ples. 27 So Philip hem go followim road hia and meetim wanfala man bilong E·thi·oʹpi·a. Hem wanfala bigman wea lukaftarem selen bilong queen* bilong E·thi·oʹpi·a. Hem stap kam long Jerusalem wea hem go long there for worshipim God, 28 and hem gogo bak long ples bilong hem. Hem sidaon insaed long chariot* bilong hem and hem readim big datfala profesi wea Isaiah hem raetem. 29 Holy spirit hem sei long Philip: “Ran go long datfala chariot.” 30 Taem Philip ran go kasem chariot hia, hem herem datfala man hem readim profesi bilong Isaiah, and hem sei: “Hao, iu minim samting wea iu readim?” 31 Man hia sei: “Hao nao bae mi savve sapos no eniwan minim kam long mi?” Hem askem Philip for kam insaed long chariot and sidaon witim hem. 32 Profesi wea hem readim hem sei olsem: “Olketa tekem hem go for busarem hem olsem wanfala sheepsheep. Hem no talem eni samting olsem wanfala pikinini sheepsheep wea no krae taem olketa katem hair bilong hem. 33 Taem olketa gohed spoelem hem, olketa kotem hem long wei wea no stret. From laef bilong hem long earth bae finis, hu nao bae story abaotem laen bilong hem?”
34 Datfala bigman sei long Philip: “Plis iu talem mi, Hu nao disfala profet storyim? Waswe, hem storyim hemseleva or hem storyim difren man?” 35 Philip start for tok abaotem disfala profesi and hem gohed for talem gud nius abaotem Jesus long man hia. 36 Taem olketa gogo followim road hia yet, olketa lukim wanfala pool wata, and bigman hia sei: “Lukim! Wata nao long there. Hao, hem fitim mi for baptaes distaem?” 37* —— 38 Semtaem nomoa datfala bigman talem draeva for stopem chariot. Philip witim bigman hia go daon insaed wata, and Philip baptaesim hem nao. 39 Taem tufala go aot from wata hia nomoa, spirit bilong Jehovah leadim Philip go long nara ples and bigman hia no lukim hem moa. Datfala bigman hapi tumas and gohed long gogo bilong hem. 40 Philip hem go long Ashʹdod. Hem go long evri taon long datfala area for talemaot gud nius, gogo hem kasem Caes·a·reʹa.
9 Saul hem barava laekem yet for killim dae olketa disaepol bilong Lord and hem gohed talem bae hem duim datwan. Hem go long hae priest 2 and askem hem for raetem olketa leta long olketa sinagog* long Damascus. Olketa leta hia bae givim hem paoa for holem and tekem go long Jerusalem eni man or woman wea followim datfala niu wei.*
3 Taem hem klosap kasem Damascus, seknomoa wanfala laet from skae hem shaen raonem hem. 4 Hem foldaon long graon and herem wanfala toktok wea sei: “Saul, Saul, why nao iu againstim mi?” 5 Saul hem sei: “Hu nao iu?” Hem sei: “Mi Jesus. Mi nao man wea iu againstim mi. 6 Getap and go long taon. Bae wanfala man hem talem iu wanem iu mas duim.” 7 Olketa man wea gogo witim Saul olketa seke and no talem eni samting nao bikos olketa herem datfala toktok bat olketa no lukim hu nao toktok kam. 8 Saul hem getap, bat nomata eye bilong hem open, hem no savve lukim eni samting nao. So olketa holem hand bilong hem and leadim hem go long Damascus. 9 For thrifala day hem no lukim eni samting and hem no kaikai or drink tu.
10 Wanfala disaepol stap long Damascus wea nem bilong hem An·a·niʹas. Hem lukim Lord insaed wanfala vision and hem sei long hem: “An·a·niʹas!” Then An·a·niʹas hem sei: “Lord, mi long hia.” 11 Lord sei long hem: “Iu getap and go long haos bilong Judas long datfala road wea olketa kolem Stret Road. Ask for wanfala man wea nem bilong hem Saul. Hem man bilong Tarsus. Distaem hem gohed prea long there 12 and insaed wanfala vision hem lukim wanfala man kam long hem wea nem bilong hem An·a·niʹas. Hem putim hand bilong hem long hem for mekem hem savve lukluk moa.” 13 Bat An·a·niʹas hem sei: “Lord, mi herem staka story abaotem olketa nogud samting wea disfala man hem duim long olketa disaepol* bilong iu long Jerusalem. 14 Hem garem paoa from olketa hed priest for holem eniwan wea trust* long nem bilong iu.” 15 Bat Lord hem sei long hem: “Iu go nao, bikos mi chusim disfala man for talemaot nem bilong mi long pipol long olketa difren kantri and long olketa king and olketa son bilong Israel tu. 16 Bae mi showim hem evri nogud samting wea bae kasem hem from hem talemaot nem bilong mi.”
17 So An·a·niʹas hem go nao. Hem go insaed long datfala haos and putim hand bilong hem long Saul and sei: “Saul, brata bilong mi. Datfala Lord Jesus wea iu lukim long road, hem sendem mi kam mekem iu savve lukluk moa and iu savve kasem holy spirit.” 18 Semtaem nomoa, samting wea luk olsem scale bilong fish hem foldaon from eye bilong hem and hem savve lukluk nao. Hem getap and hem baptaes. 19 Bihaen hem kaikai hem strong bak nao.
Hem stap witim olketa disaepol long Damascus for lelebet taem. 20 Long semtaem tu hem go preach long olketa sinagog abaotem Jesus and talem long pipol Jesus hem Son bilong God. 21 Evriwan wea herem samting wea hem talem olketa barava sapraes and sei: “Hem nao disfala man wea barava spoelem olketa long Jerusalem wea trust long disfala nem. Hem kam long hia for holem olketa and tekem olketa go long olketa hed priest!” 22 Bat Saul hem gohed strong long ministry bilong hem. Hem pruvim long olketa Jew long Damascus Jesus hem datfala Christ. Olketa Jew hia no savve talem eni samting againstim datwan nao.
23 Bihaen plande day hem go pas, olketa Jew mekem plan for killim Saul dae. 24 Bat gogo, Saul hem savve long nogud plan bilong olketa. Evri day and evri naet olketa savve weitim hem long olketa gate mekem olketa savve killim hem dae. 25 So long wanfala naet olketa disaepol putim hem insaed long wanfala basket. Olketa daonem basket hia go aotsaed long wanfala window long wall bilong datfala taon.
26 Taem hem kasem Jerusalem hem trae for joinim grup bilong olketa disaepol bat olketa fraetem hem bikos olketa no bilivim hem wanfala disaepol. 27 So Barʹna·bas hem helpem Saul. Hem tekem hem go long olketa aposol and storyim long olketa hao Saul hem lukim Lord long road and Lord hem story witim Saul. Hem talem olketa tu hao Saul hem no fraet for story long nem bilong Jesus long Damascus. 28 So Saul hem gohed stap witim olketa and hem go long evri ples long Jerusalem and hem no hol bak for story long nem bilong Lord. 29 Hem story and raoa tu witim olketa Jew wea story long Greek languis, bat olketa trae for killim hem dae. 30 Taem olketa brata long there luksavve long diswan, olketa tekem hem long Caes·a·reʹa and sendem hem go long Tarsus.
31 Start long datfala taem, olketa disaepol long Ju·deʹa, Galʹi·lee, and Sa·marʹi·a stap gud and no eniwan againstim olketa. Faith bilong olketa kamap strong. Namba bilong olketa disaepol kamap staka bikos olketa obeyim Jehovah and holy spirit hem mekem olketa strong.
32 Peter hem gogo raon long evri ples and hem go kasem olketa disaepol* wea stap long Lydʹda tu. 33 Hem lukim wanfala man long there wea paralaes. Nem bilong hem Ae·neʹas. Hem leidaon long bed bilong hem for eitfala year. 34 Peter sei long hem: “Ae·neʹas, Jesus Christ hem healim iu nao. Getap and stretem bed bilong iu.” Semtaem nomoa, hem getap nao. 35 Evriwan wea stap long Lydʹda and long Sharʹon olketa lukim hem, and olketa biliv long Lord.
36 Long Jopʹpa wanfala disaepol hem stap wea nem bilong hem Tabʹi·tha. Long Greek languis, nem bilong hem Dorʹcas. Hem evritaem helpem pipol and duim gud samting for pipol wea poor. 37 Taem Peter hem long Lydʹda, Dorʹcas hem sik and hem dae. So olketa wasim body bilong hem and putim hem long rum antap. 38 Olketa disaepol long Jopʹpa herem Peter hem long Lydʹda, wea hem klosap nomoa. So olketa sendem tufala man for go askem hem olsem: “Plis, iu kam kwiktaem long mifala.” 39 Peter hem go witim olketa and taem hem kasem long there, olketa tekem hem go long datfala rum antap. Staka widow woman gohed krae and showim Peter olketa kaleko wea Dorʹcas hem sewim taem hem laef yet. 40 Peter talem evriwan for go aotsaed. Hem nildaon and prea. Then hem luk go long body hia and sei: “Tabʹi·tha, iu getap!” Tabʹi·tha openem eye bilong hem and taem hem lukim Peter, hem start for getap. 41 Peter holem hand bilong hem and helpem hem for standap. Hem kolem olketa disaepol* and olketa widow woman for kam lukim Tabʹi·tha hem laef nao. 42 Evriwan long Jopʹpa herem diswan and staka biliv long Lord. 43 Peter hem stap for lelebet longtaem long Jopʹpa witim Simon, wea hem man for redyim skin bilong animal wea pipol savve iusim for wakem samting.
10 Wanfala man wea nem bilong hem Cornelius hem stap long Caes·a·reʹa. Hem bigman bilong olketa soldia wea olketa kolem, sekson bilong Italy. 2 Hem witim full famili bilong hem olketa worshipim God. Hem duim gud samting for pipol wea poor and hem prea strong long God evritaem. 3 Long wanfala aftanun, long samting olsem mek-naen hour,* Cornelius lukim wanfala vision. Wanfala angel bilong God kam long hem and sei: “Cornelius!” 4 Cornelius luk long hem and hem fraet. Hem sei: “Wanem ia Lord?” Hem sei long hem: “God hem herem olketa prea bilong iu and hem lukim tu olketa gudfala samting wea iu duim for pipol wea poor. Hem no forgetim olketa samting hia. 5 Talem samfala man for go long Jopʹpa for tekem kam wanfala man wea nem bilong hem Simon. Nara nem bilong hem Peter. 6 Disfala man hem stap long haos bilong wanfala man wea nem bilong hem Simon tu. Hem man for redyim skin bilong animal wea pipol savve iusim for wakem samting. Haos bilong hem stap long saedsea.” 7 Datfala angel wea story witim Cornelius lusim hem nao. Semtaem nomoa, Cornelius kolem kam thrifala long olketa wakaman bilong hem. Tufala waka long haos bilong hem and narawan hem wanfala soldia wea worshipim God. 8 Hem story long thrifala hia and talem olketa evri samting wea happen and sendem olketa go long Jopʹpa.
9 Long samting olsem mek-six hour* long next day, thrifala hia klosap for kasem datfala taon. Long semtaem, Peter hem go ap long ruf* bilong haos for prea. 10 Hem hangre fogud and hem laek for kaikai. Bat taem olketa gohed redyim kaikai hem lukim wanfala vision. 11 Hem lukim skae hem open and hem lukim samting olsem wanfala barava big kaleko. Hem olsem samwan holem fofala end bilong datfala kaleko and isisi daonem kam long earth. 12 Insaed long kaleko hia hem olketa didifren kaen animal wea garem fofala leg witim olketa samting olsem snek and lizard, and olketa bird wea flae. 13 Hem herem wanfala angel sei olsem long hem: “Peter, iu getap. Killim dae eni animal long hia and kaikaim!” 14 Peter sei long hem: “Nomoa ia. No enitaem mi kaikaim eni samting wea hem no klin olsem.” 15 Angel hia sei moa long hem: “God mekem olketa samting hia for klin nao, so iu no sei olketa samting hia hem no klin.” 16 Mek-thri taem moa Peter herem toktok bilong datfala angel. Semtaem nomoa, datfala kaleko hem go ap moa long skae.
17 Peter hem barava konfius and no minim nao samting wea hem lukim long datfala vision. Long taem hia olketa man wea Cornelius sendem kam olketa ask raon for haos bilong Simon. Gogo olketa standap long gate nao. 18 Olketa singaot go and askem sapos Simon Peter hem stap long there. 19 Taem Peter hem tingting yet abaotem datfala vision, holy spirit sei long hem: “Thrifala man lukaotem iu. 20 Iu go daon long olketa and no fraet for go witim olketa bikos mi nao sendem olketa kam.” 21 So Peter hem go daon long olketa man hia and sei: “Mi nao man wea iufala lukaotem. Wanem nao iufala kam for hem?” 22 Olketa sei: “Wanfala bigman bilong army, wea nem bilong hem Cornelius nao sendem mifala kam. Hem wanfala man wea raeteous and hem worshipim God. Olketa Jew barava tinghae long hem. Wanfala angel nao talem hem for askem iu for kam long haos bilong hem and for herem olketa samting wea iu bae talem.” 23 So hem talem olketa for kam and stap witim olketa long haos.
Long next day hem go witim olketa man hia and samfala brata long Jopʹpa go witim hem tu. 24 Long day bihaen moa hem kasem Caes·a·reʹa. Cornelius hem weitim olketa for kam, so hem talem olketa relative and olketa gud fren bilong hem for kam tu. 25 Taem Peter kasem haos, Cornelius hello long hem and then hem baodaon long Peter nao. 26 Bat Peter mekem hem for standap moa and sei: “Iu standap, mi man olsem iu nomoa ia.” 27 Taem Peter gohed story witim Cornelius, tufala go insaed long haos. Hem lukim plande pipol hipap insaed and 28 hem sei long olketa: “Iufala savve finis law bilong mifala hem stopem olketa Jew for no visitim or fren gud witim eniwan wea hem no wanfala Jew. Bat God hem showim long mi finis for mi mas no sei nara pipol olketa no klin. 29 Dastawe taem iu sendem samfala man for tekem mi kam, mi no les for kam. So mi laek for savve long why nao iufala laekem mi for kam.”
30 Cornelius hem sei: “Tuday hem mek-foa day bihaen mi prea long haos bilong mi. Hem mek-naen hour* long aftanun, olsem distaem, and seknomoa wanfala man hem standap front long mi wea kaleko bilong hem shaen fogud. 31 Hem sei: ‘Cornelius, God hem herem prea bilong iu and hem tingim tu olketa gudfala samting wea iu duim for pipol wea poor. 32 So talem samfala man for go long Jopʹpa for tekem kam wanfala man wea nem bilong hem Simon. Nara nem bilong hem Peter. Disfala man hem stap long haos bilong wanfala man wea nem bilong hem Simon tu. Hem man for redyim skin bilong animal wea pipol savve iusim for wakem samting. Haos bilong hem stap long saedsea.’ 33 Dastawe mi sendem samfala man for tekem iu kam. Hem gud tumas nao iu kam. Distaem mifala evriwan hipap front long God for herem evri samting wea Jehovah talem long iu for talem long mifala.”
34 So Peter hem start for toktok and sei: “Distaem mi barava luksavve God hem no favorim eniwan. 35 Long evri kantri long world, sapos man worshipim God and duim samting wea stret, God bae hapi long hem. 36 God hem sendem wanfala message long olketa son bilong Israel. Message hia hem datfala gud nius abaotem peace wea iumi savve garem bikos long samting wea Jesus Christ hem duim. Gud nius hia hem olsem: Jesus hem Lord bilong evriwan. 37 Iufala savve long samting wea pipol story abaotem long evri ples long Ju·deʹa. Diswan hem start long Galʹi·lee bihaen John hem preach abaotem wei for baptaes. 38 Story hia hem olsem: God hem markem Jesus, wea hem from Nazʹa·reth, for kamap datfala Christ. Hem iusim holy spirit and paoa for duim datwan. Jesus hem go raon long evri ples for duim gud samting and for healim evriwan wea Devil spoelem. Hem savve duim diswan bikos God nao helpem hem. 39 Mifala lukim evri samting wea hem duim long Ju·deʹa and Jerusalem. Olketa killim hem dae and hangem hem long post tu. 40 Long mek-thri day God mekem hem for laef bak and letem pipol for lukim hem. 41 Hem no letem evriwan for lukim hem bat hem letem nomoa mifala wea kaikai and drink witim hem bihaen hem laef bak for lukim hem. God markem mifala firstaem for lukim hem and story abaotem hem. 42 Hem talem mifala for mas preach long pipol tu and for talem long evriwan God hem markem disfala man for judgem olketa wea laef and olketa wea dae finis. 43 Evri profet story abaotem Jesus. Olketa sei, long nem bilong hem, God bae forgivim sin bilong eniwan wea biliv long hem.”
44 Taem Peter hem toktok yet abaotem olketa samting hia, holy spirit kam long evriwan wea herem message bilong God. 45 Olketa brata wea circumcise* wea kam witim Peter, olketa sapraes fogud bikos God givim holy spirit* tu long olketa wea no Jew. 46 Olketa herem olketa toktok long olketa difren languis and praisem God. Then Peter hem sei: 47 “God givim holy spirit long pipol hia olsem hem givim long iumi tu, so hem no fitim for eniwan stopem olketa for baptaes long wata!” 48 So hem talem olketa for baptaes long nem bilong Jesus Christ. Then olketa askem hem for stap witim olketa for lelebet taem.
11 Olketa aposol and olketa brata long Ju·deʹa herem olketa wea no Jew tu olketa biliv. 2 So taem Peter kam long Jerusalem, olketa wea strong for sei man mas circumcise,* olketa raoa witim hem. 3 Olketa sei Peter hem go long haos bilong olketa man wea no circumcise and hem kaikai witim olketa. 4 So Peter hem storyim long olketa evri samting wea happen. Hem sei:
5 “Mi lukim wanfala vision taem mi prea long datfala taon Jopʹpa. Mi lukim samting olsem wanfala barava big kaleko wea luk olsem samwan holem fofala end bilong datfala kaleko and isisi daonem kam long earth. Datfala samting hem kam klosap long mi. 6 Mi luk go insaed long kaleko hia and mi lukim olketa didifren kaen animal wea garem fofala leg, witim olketa wild animal, olketa samting olsem snek and lizard, and olketa bird wea flae. 7 Mi herem tu wanfala angel hem sei long mi, ‘Peter, iu getap. Killim dae eni animal long hia and kaikaim!’ 8 Bat mi sei, ‘Nomoa ia Lord. No enitaem mi kaikaim eni samting wea hem no klin olsem.’ 9 Mek-tu taem moa datfala angel hem sei, ‘God mekem olketa samting hia for klin nao, so iu no sei olketa samting hia hem no klin.’ 10 Mek-thri taem moa mi herem toktok bilong datfala angel then datfala kaleko hem go ap moa long skae. 11 Semtaem nomoa, thrifala man kam long haos wea mifala stap. Wanfala man sendem olketa kam from Caes·a·reʹa for faendem mi. 12 Holy spirit talem mi for no fraet for go witim olketa. Sixfala brata hia tu go witim mi, and mifala go long haos bilong datfala man.
13 “Hem talem mifala hem lukim wanfala angel kam long haos bilong hem and sei, ‘Sendem olketa man go long Jopʹpa for faendem Simon, wea nara nem bilong hem Peter. 14 Bae hem storyim long iufala olketa samting wea iu and famili bilong iu mas duim for sev.’ 15 Bat taem mi start for story, datfala holy spirit wea iumi kasem long firstaem, hem kam long olketa tu. 16 Taem mi lukim diswan, mi tingim toktok bilong Lord wea hem savve sei, ‘John baptaesim pipol long wata, bat iufala bae baptaes long holy spirit.’ 17 So sapos God givim sem present long olketa wea hem givim long iumi wea biliv long Lord Jesus Christ, hem no fitim for mi stopem samting wea God laekem.”
18 Taem olketa herem olketa samting hia, olketa no gohed raoa witim Peter nao. Olketa praisem God and sei: “So hem klia nao! God givim chance long olketa wea no Jew tu for repent mekem olketa savve kasem laef.”
19 Olketa disaepol wea go stap long olketa farawe ples olsem Phoe·niʹcia, Cyʹprus, and Antioch bikos long hard taem wea kamap bihaen Stephen hem dae, olketa talemaot datfala message long olketa Jew nomoa. 20 Bat samfala disaepol from Cyʹprus and Cy·reʹne kam long Antioch and talemaot datfala gud nius abaotem Lord Jesus long pipol wea story long Greek languis. 21 Jehovah hem blessim olketa and staka pipol biliv and followim Lord nao.
22 Taem olketa long kongregeson long Jerusalem herem diswan, olketa sendem Barʹna·bas long Antioch. 23 Taem hem kasem Antioch and lukim God hem barava blessim olketa, hem hapi tumas. Hem encouragem olketa for faithful long Lord and for gohed strong. 24 Hem duim olsem bikos hem wanfala gud man wea garem faith and wea God givim holy spirit long hem. From diswan staka pipol biliv long Lord nao. 25 Then Barʹna·bas hem go long Tarsus for lukaotem Saul 26 and taem hem faendem hem, hem tekem hem kam bak long Antioch. So tufala stap witim kongregeson long there for wanfala year and teachim staka pipol. Long Antioch nao olketa disaepol kasem datfala nem ‘Christian.’ God nao givim disfala nem long olketa.
27 Long datfala taem, samfala profet wea stap long Jerusalem olketa kam long Antioch. 28 Wanfala hem Agʹa·bus. Holy spirit mekem hem talemaot wanfala big hangre hem klosap for kasem evri ples, wea gogo datwan hem happen long taem bilong Claudius. 29 So olketa disaepol disaed for sendem relief supply for helpem olketa brata long Ju·deʹa, fitim wanem man wanwan savve givim. 30 Olketa givim olketa samting hia long Barʹna·bas and Saul for tekem go long olketa elder.
12 Long datfala taem, King Herod hem start for spoelem samfala long olketa kongregeson. 2 Hem talem olketa soldia bilong hem for tekem sword and killim dae James wea hem brata bilong John. 3 Herod luksavve olketa Jew hapi long diswan, so hem talem olketa soldia for go for holem Peter tu. Datwan hem long taem for kaikaim bred wea no garem yeast. 4 Olketa soldia holem Peter and putim hem long prison. Herod markem sixtinfala soldia for gaedem hem. Fofala soldia nao waka long wanfala shift. Hem duim olsem bikos hem laek for keepim Peter go kasem taem Pasova hem finis, then tekem hem go long olketa pipol. 5 So Peter hem stap long prison bat evriwan long olketa kongregeson gohed prea strong long God for helpem hem.
6 Long naet bifor Herod bae tekem Peter go long olketa pipol, olketa taengem hem long tufala chain and hem sleep midol long tufala soldia. Olketa security standap long door bilong prison tu. 7 Seknomoa, angel bilong Jehovah standap insaed long datfala prison and wanfala laet hem shaen kam insaed. Hem sekem Peter for wekapem hem and sei: “Kwiktaem, iu getap nao!” Semtaem nomoa, chain long hand bilong hem foldaon nao. 8 Angel sei long hem: “Redyim iuseleva and werem sandol bilong iu.” Peter obeyim hem nao. Angel hem sei moa: “Iu werem longfala kaleko bilong iu and kam followim mi.” 9 Peter hem go aot from cell hia and go followim datfala angel. Hem tingse hem lukim wanfala vision nomoa and hem no savve samting wea angel hia duim hem really happen. 10 Tufala go pas long first grup bilong olketa security and then go pas long nara grup moa. Gogo tufala kasem nao iron gate for go aotsaed long prison, and hem open seleva nomoa for tufala go aot and go insaed long taon nao. Olketa go followim wanfala road and semtaem nomoa datfala angel lusim hem nao. 11 Long taem hia nao Peter hem luksavve Jehovah sendem kam angel bilong hem for sevem hem from Herod and from olketa nogud samting wea olketa Jew laekem for kasem hem.
12 Bihaen hem luksavve long diswan, hem go long haos bilong Mary, wea hem mami bilong John. Nara nem bilong John hem Mark. Staka disaepol hipap long there and prea. 13 Peter hem noknok long door and wanfala haosgele wea nem bilong hem Rhoda hem kam for lukim hu nao hem noknok. 14 Taem gele hia heresavve Peter nao hem toktok kam, hem hapi fogud. Hem no openem door, bat hem ran go bak insaed and talem olketa Peter nao hem standap aotsaed long door. 15 Olketa sei long hem: “Ating iu krangge ia!” Bat gele hia hem gohed for sei Peter nao long door. Olketa sei: “Hem angel bilong hem nao ia.” 16 Peter hem gohed for noknok. Taem olketa openem door, olketa lukim hem and sapraes fogud. 17 Hem mekem saen for evriwan kwaet firstaem. Hem storyim evri samting wea Jehovah duim for aotem hem from prison and hem sei: “Talem olketa samting hia long James and long olketa brata.” Then nomoa hem go aot and go long narafala ples nao.
18 Long early morning, olketa soldia gohed long big story abaotem wea nao Peter hem go. 19 Herod lukaotem hem long evri ples bat no faendem hem. So hem kwestinim olketa security and then talem olketa soldia for tekem olketa and panisim olketa. Then hem lusim Ju·deʹa and go stap long Caes·a·reʹa for lelebet longtaem.
20 Herod hem kros long pipol bilong Tyre and Siʹdon. Kantri bilong Herod nao givim kaikai long olketa. So samfala long olketa hia kam for askem Blastus, wea hem boss long haos bilong king, for helpem olketa mek peace witim king. 21 Long wanfala day, taem olketa pipol hipap, Herod werem spesol kaleko bilong hem. Hem sidaon long ples for judgem man and hem toktok long olketa pipol hia. 22 Olketa singaot olsem: “Ino man nao toktok. Hem wanfala god ia!” 23 Semtaem nomoa, angel bilong Jehovah mekem olketa worm kaikaim Herod and hem dae nao, bikos olketa pipol hia shud praisem God bat hem letem olketa for praisem hemseleva nomoa.
24 Pipol long staka ples herem message bilong Jehovah and kamap disaepol.
25 Bihaen Barʹna·bas and Saul duim datfala relief waka long Jerusalem, olketa go bak moa long Antioch. Olketa tekem tu John, wea nara nem bilong hem Mark.
13 Samfala profet and teacher stap long kongregeson long Antioch. Olketa hia nao: Barʹna·bas and Symʹe·on, wea nara nem bilong hem Niʹger. Samfala moa hem Saul, Lucius bilong Cy·reʹne, and Manʹa·en wea skul witim King Herod. 2 Taem olketa gohed worshipim Jehovah and followim kastom for no kaikai,* holy spirit hem sei: “Markem Barʹna·bas and Saul for duim spesol waka wea mi chusim tufala for duim.” 3 So narataem moa olketa no kaikai. Olketa prea and putim hand long tufala and sendem tufala go.
4 Holy spirit sendem tufala hia go long Se·leuʹcia. Then tufala go insaed wanfala boat for go long Cyʹprus. 5 Taem tufala kasem Salʹa·mis, tufala preach insaed olketa sinagog* bilong olketa Jew. John tu hem go for helpem tufala.
6 Olketa lusim Salʹa·mis and go kasem Paʹphos long end long island. Long there nao olketa meetim wanfala Jew wea nem bilong hem Bar-Jeʹsus. Hem wanfala laea profet and man for duim magic. 7 Hem waka for datfala bigman Sergius Paulus, wanfala man wea garem bigfala savve. Sergius Paulus kolem kam Barʹna·bas and Saul bikos hem barava laek for herem message bilong God. 8 Bat disfala man for duim magic, wea nem bilong hem Elʹy·mas, hem againstim tufala. (Nem bilong hem minim “man for duim magic.”) Hem laek stopem Sergius Paulus for no biliv long Lord. 9 God givim holy spirit long Saul, wea nara nem bilong hem Paul. Hem luk stret go long Elʹy·mas 10 and sei: “Iu man for barava laea and trikim pipol. Iu pikinini bilong Devil stret ia. Iu againstim evri samting wea stret. Iu mekem olketa stretfala wei bilong Jehovah luk olsem laea samting. No duim datwan moa! 11 Jehovah bae panisim iu and mekem iu blind and iu bae no lukim sun for lelebet taem.” Semtaem nomoa, samting olsem smoke mekem hem no savve lukluk nao. Hem lukaotem eniwan for holem hand bilong hem and leadim hem. 12 Taem datfala bigman lukim samting wea happen, hem biliv nao bikos hem barava sapraes long olketa samting wea hem lanem abaotem Jehovah.
13 Paul and tufala wea go witim hem go insaed wanfala boat long Paʹphos and go kasem Perga long Pam·phylʹi·a. Bat long there John hem lusim olketa and go bak long Jerusalem. 14 Olketa lusim Perga and go kasem Antioch long Pi·sidʹi·a. Long Sabbath olketa go insaed long sinagog and sidaon. 15 Bihaen olketa long sinagog readim Law and raeting bilong olketa profet, olketa bigman bilong sinagog askem Paul and Barʹna·bas olsem: “Olketa brata, sapos iufala garem eni toktok for encouragem pipol long hia, plis iufala talem kam.” 16 So Paul hem standap and mekem saen long olketa for olketa mas kwaet and sei:
“Pipol long Israel and iufala olketa narawan wea worshipim God, iufala herehere kam. 17 God bilong pipol bilong Israel chusim olketa grani bilong iumi. Taem olketa stap long Egypt, wea hem no ples bilong olketa, hem helpem olketa, and hem iusim bigfala paoa for tekem olketa aot from datfala ples. 18 For samting olsem foti year wea olketa stap long wilderness,* hem no kwiktaem for kros long nogud samting wea olketa duim. 19 Bihaen hem finisim pipol bilong sevenfala nation long Caʹnaan, hem divaedem land hia and givim for olketa tribe bilong Israel. 20 Evri samting hia hem happen insaed 450 year.
“Bihaen diswan nao hem givim olketa judge long olketa go kasem taem bilong profet Samuel. 21 Start long datfala taem olketa laek for garem wanfala king. God markem Saul, wea hem son bilong Kish and wea hem from tribe bilong Benjamin. Hem rul for foti year. 22 Bihaen God aotem Saul hem markem David nao for king bilong olketa. God hem sei olsem abaotem hem: ‘David, wea hem son bilong Jesʹse, hem barava wan mind witim mi and bae hem duim evri samting wea mi laekem hem for duim.’ 23 God hem promisim finis wanfala man from laen bilong David bae sevem Israel. Datfala man hem Jesus. 24 Bifor hem kam, John hem preach long evriwan bilong Israel and talem olketa for baptaes for showimaot olketa repent. 25 Taem ministry bilong John klosap for finis, hem savve sei: ‘Iufala tingse mi hu nao ia? Mi no datfala man ia. Wanfala man bae kam bihaen long mi, and mi no fit for aotem sandol bilong hem.’
26 “Herehere kam, iufala olketa brata, wea iufala olketa son bilong Abraham, and olketa narawan wea worshipim God. God hem sendem kam long iumi nao disfala message abaotem wei for iumi sev. 27 Pipol long Jerusalem and olketa bigman bilong olketa no luksavve long man wea datfala message hem story abaotem. Taem olketa judgem hem olketa duim samting wea olketa profet talem, wea olketa savve readim olowe long Sabbath. 28 Then, nomata olketa no faendem eni samting wea mekem man hia fit for dae, olketa talem Pilate for mas killim hem dae. 29 Bihaen olketa duim long Jesus evri samting wea olketa Holy Raeting sei bae kasem hem, olketa aotem hem from datfala post and berem hem. 30 Bat God mekem hem laef bak. 31 Olketa wea go witim hem from Galʹi·lee go kasem Jerusalem olketa lukim hem staka taem. Olketa nao story abaotem hem long olketa pipol.
32 “So mifala talemaot datfala gud nius long iufala abaotem promis wea God talem long olketa grani bilong iumi. 33 God hem mekem datfala promis for barava kamap tru for iumi olketa pikinini bilong olketa. Hem duim diswan taem hem mekem Jesus laef bak olsem datfala mek-tu psalm hem talem, wea sei: ‘Iu nao Son bilong mi. Start long distaem, mi nao Dadi bilong iu.’ 34 God mekem Jesus for laef bak and hem bae no garem moa body bilong man wea savve dae and rotten. God showimaot diswan hem tru taem hem sei: ‘Bae mi faithful for showimaot long iufala love wea mi promisim long David.’ 35 Long nara psalm moa hem sei: ‘Iu bae no letem body bilong wakaman bilong iu wea faithful for rotten.’ 36 Taem David hem laef, hem duim wanem God hem laekem, and then hem dae.* Olketa berem hem witim olketa grani bilong hem and body bilong hem rotten. 37 Bat datfala man wea God mekem hem for laef bak moa, body bilong hem nating rotten nomoa.
38 “Olketa brata, mi laek talem long iufala, God bae forgivim olketa sin bilong iufala bikos long dae bilong disfala man. 39 Law bilong Moses no savve mekem iufala raeteous, bat bikos long dae bilong disfala man, eniwan wea biliv, bae God sei hem raeteous. 40 So iufala mas lukaot gud, nogud nao samting wea olketa profet raetem hem kasem iufala, wea hem sei: 41 ‘Iufala wea barava les and ting daonem olketa samting wea mi duim bae lukim datwan and sapraes. Then iufala bae nomoa nao. Diswan hem bikos samting wea mi duim long taem bilong iufala, hard for iufala bilivim nomata sapos eniwan storyim long iufala.’”
42 Taem Paul and Barʹna·bas go aot from sinagog, olketa pipol askem tufala for kam bak long next Sabbath for storyim moa olketa samting hia. 43 So bihaen evriwan lusim sinagog, staka Jew and olketa wea followim religion bilong olketa Jew, olketa go followim Paul and Barʹna·bas. Tufala strongim olketa for gohed kasem love* bilong God.
44 Long next Sabbath klosap evriwan long datfala taon hipap kam for herem message bilong Jehovah. 45 Taem olketa Jew lukim olketa pipol hia, olketa jealous fogud. Olketa talem barava nogud toktok againstim samting wea Paul talem. 46 Then Paul and Barʹna·bas no hol bak for story and sei: “Iufala nao mas first wan for herem message bilong God bat iufala les long datwan wea showimaot iufala no fit for kasem laef olowe. So distaem mifala go long olketa wea no Jew nao. 47 Jehovah hem sei olsem long mifala: ‘Iu nao laet wea mi markem for pipol long evri kantri, mekem iu talemaot samting wea mi bae duim for sevem olketa man long evri ples long earth.’”
48 Taem olketa wea no Jew herem diswan, olketa hapi and mekhae long message bilong Jehovah, and evriwan wea showimaot olketa laekem laef olowe, olketa biliv. 49 Pipol long evri ples long datfala area olketa herem message bilong Jehovah. 50 Bat olketa Jew mekem olketa big woman wea worshipim God and olketa bigman bilong taon for againstim Paul and Barʹna·bas. Olketa mekem pipol spoelem tufala and raosem tufala from datfala taon. 51 So tufala aotem dust from leg bilong tufala, wea diswan hem wanfala saen for warnim olketa. Then tufala go long I·coʹni·um. 52 God hem gohed for givim holy spirit long olketa disaepol and olketa hapi tumas.
14 Long I·coʹni·um, Paul and Barʹna·bas go insaed sinagog* bilong olketa Jew. From tufala story gud tumas, staka Jew and staka pipol bilong Greece* olketa biliv. 2 Bat olketa Jew wea no biliv, mekem olketa wea no Jew for garem barava nogud tingting abaotem olketa brata and for againstim olketa. 3 So tufala stap lelebet longtaem long I·coʹni·um and Jehovah strongim tufala for no fraet for story. Hem givim paoa long tufala for duim olketa mirakol and saen for showimaot tru samting nao tufala talem abaotem love bilong hem. 4 Evri pipol long datfala taon, olketa divaed long tufala grup. Samfala saedem olketa Jew and olketa narawan saedem tufala aposol hia. 5 Olketa Jew and olketa bigman bilong olketa witim olketa wea no Jew, olketa laek for spoelem Paul and Barʹna·bas and for sutim tufala long ston. 6 Taem tufala savve abaotem diswan, tufala ranawe go long olketa taon long Lyc·a·oʹni·a, wea hem nao Lysʹtra and Derʹbe, and olketa area raonem tufala taon hia. 7 Long there tufala gohed for talemaot gud nius.
8 Wanfala man stap long Lysʹtra wea kripol start from taem wea hem born. 9 Disfala man hem sidaon and lisin long Paul taem hem story. Paul lukluk long hem and luksavve man hia hem garem faith and bikos long datwan hem savve gud bak moa. 10 Paul hem tok big and sei: “Standap long leg bilong iu.” So man hia jamp ap and start for wakabaot. 11 Taem pipol lukim samting wea Paul duim, olketa singaot olsem long Lyc·a·oʹni·an languis: “Olketa god kamap olketa man and kam daon long iumi!” 12 So Barʹna·bas olketa kolem long Zeus, and bikos Paul nao man for toktok, olketa kolem hem long Herʹmes. 13 Temple bilong Zeus hem stap aotsaed nomoa long gate for go insaed long Lysʹtra. Priest bilong Zeus hem tekem kam long gate bilong taon olketa buluka and flaoa. Datfala priest and olketa pipol laek givim sakrifaes long Paul and Barʹna·bas.
14 Taem Barʹna·bas and Paul* savve long wanem pipol hia duim, tufala brekem kaleko bilong tufala. Tufala ran go long pipol hia and singaot 15 olsem: “Olketa, hao nao iufala duim olsem? Mitufala man olsem iufala nomoa ia! Mitufala kam for talem gud nius long iufala mekem iufala lusim olketa iusles samting hia and worshipim God wea laef. Hem nao wakem skae and earth and sea and evri samting wea stap long olketa. 16 Start long bifor and kam kasem distaem, hem letem pipol wea no Jew for followim mind bilong olketa seleva nomoa. 17 Nomata olsem, hem duim olketa gud samting for showimaot gudfala wei bilong hem long iufala. Hem givim rain for iufala and mekem garden bilong iufala barava grow gud. Hem givim staka kaikai and mekem iufala hapi.” 18 Nomata tufala talem olketa samting hia, bat tufala mas barava waka hard tu for stopem pipol hia for no givim sakrifaes long olketa.
19 Olketa Jew kam from Antioch and I·coʹni·um and mekem pipol for againstim Paul. Olketa sutim hem long ston and pullim hem go aotsaed long taon from olketa tingse hem dae nao. 20 Bat taem olketa disaepol kam standap raonem hem, hem getap and go long taon. Long next day, hem go long Derʹbe witim Barʹna·bas. 21 Tufala talemaot gud nius long pipol long datfala taon, and plande long olketa kamap disaepol. Then tufala go bak long Lysʹtra, I·coʹni·um, and Antioch. 22 Long there, tufala strongim olketa disaepol and encouragem olketa for gohed biliv long Lord, and sei: “Iumi mas kasem plande hard samting firstaem bifor iumi savve go insaed Kingdom bilong God.” 23 Tufala markem samfala man wea biliv long God for elder long olketa kongregeson. Tufala prea and followim kastom for no kaikai,* and then givim olketa elder hia long Jehovah bikos olketa biliv long hem.
24 Then tufala go pas long Pi·sidʹi·a go kasem Pam·phylʹi·a. 25 Bihaen tufala talemaot message bilong God long Perga, tufala go long At·ta·liʹa. 26 Then tufala go insaed boat for go long Antioch. Hem nao taon wea bifor olketa brata askem God for blessim* tufala long disfala waka wea tufala duim finis.
27 Taem tufala kasem Antioch tufala hipimap evriwan long kongregeson. Tufala storyim staka samting wea God iusim tufala for duim. Tufala storyim tu chance wea God givim long olketa wea no Jew for olketa savve biliv. 28 Tufala stap witim olketa disaepol for longtaem lelebet.
15 Samfala man kam from Ju·deʹa and teachim olketa brata olsem: “Sapos iufala no followim law bilong Moses wea sei man mas circumcise,* God bae no sevem iufala.” 2 Paul and Barʹna·bas no agree witim diswan and raoa witim olketa. So olketa brata disaed for sendem Paul and Barʹna·bas and samfala nara brata for go storyim diswan witim olketa aposol and olketa elder long Jerusalem.
3 So olketa long kongregeson go lusim olketa long midol road and then olketa tane go bak. Paul and Barʹna·bas and olketa nara brata gogo moa and kasem Phoe·niʹcia and Sa·marʹi·a. Olketa story abaotem pipol wea no Jew olketa biliv, and taem olketa brata herem diswan olketa hapi tumas. 4 Taem olketa kasem Jerusalem, olketa long kongregeson, olketa aposol, and olketa elder barava hapi for lukim olketa. Paul and Barʹna·bas storyim evri samting wea God iusim tufala for duim. 5 Bat samfala wea biliv wea olketa Pharisee bifor, olketa standap and sei: “Olketa wea no Jew wea biliv mas circumcise and iumi mas talem olketa for followim law bilong Moses.”
6 So olketa aposol and olketa elder hipap tugeta for story abaotem diswan. 7 Bihaen long bigfala story hia, Peter hem standap and sei long olketa: “Olketa brata, iufala savve, long iumi evriwan God chusim mi nao for first wan for talemaot gud nius long pipol wea no Jew mekem olketa tu savve biliv. 8 God, wea savve gud long tingting bilong evriwan, hem givim holy spirit long olketa for showimaot hem hapi long olketa, olsem hem duim long iumi tu. 9 Long tingting bilong hem, olketa semsem nomoa witim iumi. Hem mekem heart bilong olketa kamap klin bikos olketa showimaot faith. 10 Hao, iufala laek for mekem God feel nogud? Distaem iufala putim bigfala hevi long olketa disaepol for duim samting wea nomata iumi and olketa grani bilong iumi no savve duim tu. 11 Bat samting wea iumi bilivim nao, God bae sevem iumi bikos long love wea Lord Jesus hem showimaot. Olketa disaepol wea no Jew bilivim datwan tu.”
12 Taem evriwan herem datwan, olketa kwaet nao and lisin taem Barʹna·bas and Paul storyim olketa saen and mirakol wea God iusim tufala for duim for pipol wea no Jew. 13 Taem tufala story finis, James hem sei: “Olketa brata, herehere kam long mi firstaem. 14 Olsem Symʹe·on* hem storyim gud long iumi finis, distaem God hem acceptim pipol wea no Jew mekem hem savve chusim samfala wea no Jew tu for garem nem bilong hem. 15 Diswan hem semsem witim samting wea olketa profet talem. Olketa sei: 16 ‘Bihaen olketa samting hia, mi bae kam bak and wakem moa haos bilong David wea foldaon. Bae mi mekem datfala haos for gud bak. 17 Diswan hem for pipol savve lukaotem Jehovah. Olketa hia nao hem olketa man wea stap yet, and olketa wea no Jew wea garem nem bilong mi. Hem nao toktok bilong Jehovah wea hem duim evri samting hia, 18 and wea hem disaed for duim long bifor kam yet.’ 19 So long tingting bilong mi, iumi no mekem hem hard for olketa wea no Jew wea worshipim God distaem. 20 Bat iumi raet go and talem olketa for stap klia long eni samting wea pipol iusim for worshipim idol,* for no durong,* for no kaikaim eni animal wea olketa skwisim nek bilong hem, and for stap klia long blood. 21 Diswan hem bikos start long taem bifor kam, samting wea pipol long evri taon savve duim long Sabbath nao hem for readim long sinagog* olketa law hia from olketa raeting bilong Moses.”
22 Then olketa aposol and olketa elder and evriwan long kongregeson disaed for sendem tufala man wea lead insaed kongregeson for go witim Paul and Barʹna·bas long Antioch. Olketa chusim Judas wea nara nem bilong hem Barʹsab·bas, witim Silas. 23 Olketa raetem wanfala leta and sendem, wea sei olsem:
“Dear olketa brata wea no Jew wea stap long Antioch, Syria, and Ci·liʹcia. Mifala olketa aposol and olketa elder. Mifala olketa brata bilong iufala, and mifala talem kam hello for iufala. 24 Story wea mifala herem nao hem olsem: Samfala long mifala talem samting wea mekem iufala feel nogud and trae for spoelem faith bilong iufala. Bat mifala no talem olketa for duim datwan. 25 Mifala evriwan agree for chusim tufala man and for sendem tufala kam long iufala. Tufala bae kam witim tufala gud fren bilong mifala Barʹna·bas and Paul, 26 wea willing for putim laef bilong tufala long danger for nem bilong Lord bilong iumi, Jesus Christ. 27 So mifala sendem kam Judas and Silas mekem tufala tu savve talem long iufala olketa samting hia wea mifala raetem kam long iufala. 28 Samting wea holy spirit helpem mifala for disaedem nao hem for no putim eni hevi long iufala, bat for askem iufala for duim nomoa olketa important samting hia: 29 Stap klia long eni kaikai wea pipol sakrifaesim long olketa idol, stap klia long blood, no kaikaim eni animal wea olketa skwisim nek bilong hem, and no durong. Sapos iufala stap klia long olketa samting hia, bae iufala stap gud. Hem nomoa ia!”
30 So olketa man hia go long Antioch. Olketa hipimap olketa disaepol and givim datfala leta long olketa. 31 Olketa readim datfala leta and olketa hapi tumas long samting wea olketa readim. 32 Judas and Silas wea tufala profet tu gohed for talem plande samting long olketa brata for helpem and strongim olketa. 33 Bihaen tufala stap long there for lelebet taem, olketa brata sei gudbae long tufala and tufala go bak long Jerusalem. 34* —— 35 Bat Paul and Barʹna·bas gohed teach long Antioch. Tufala witim staka narawan tu talemaot gud nius abaotem message bilong Jehovah.
36 Bihaen lelebet taem, Paul hem sei long Barʹna·bas: “Kam, iumi go visitim olketa brata long evri taon wea iumi preachim message bilong Jehovah finis. Iumi go lukim hao nao olketa gohed distaem.” 37 Barʹna·bas laekem tumas for John mas go witim tufala. Nara nem bilong John hem Mark. 38 Bat Paul no laekem hem for go witim tufala, bikos taem olketa kasem Pam·phylʹi·a, hem no gohed long datfala waka bat hem lusim olketa. 39 Diswan mekem Paul and Barʹna·bas for barava raoa nao, so tufala go difren. Barʹna·bas tekem Mark and tufala go insaed boat for go long Cyʹprus. 40 Paul chusim Silas, and bihaen olketa brata askem Jehovah for blessim hem, hem go nao 41 long Syria and Ci·liʹcia and hem strongim olketa brata long olketa kongregeson long there.
16 Paul hem kasem Derʹbe and then hem go long Lysʹtra. Wanfala disaepol stap long there wea nem bilong hem Timothy. Mami bilong hem wanfala Jew woman wea biliv and dadi bilong hem man bilong Greece. 2 Olketa brata long Lysʹtra and I·coʹni·um savve talem olketa gud samting abaotem Timothy. 3 Paul sei hem laek for tekem Timothy witim hem so hem circumcisem* hem. Hem duim olsem bikos tufala bae go long olketa ples wea olketa Jew stap and evriwan long olketa savve dadi bilong Timothy hem man bilong Greece. 4 Taem olketa gogo long olketa taon, olketa storyim long olketa brata samting wea olketa aposol and elder long Jerusalem disaedem for evriwan mas followim. 5 So faith bilong olketa long olketa kongregeson hem gohed for kamap strong, and evriday plande pipol moa olketa biliv.
6 Olketa go kasem tu olketa ples long Phrygʹi·a and Ga·laʹti·a, bikos holy spirit stopem olketa for no storyim gud nius long Asia.* 7 Taem olketa kasem Mysʹi·a, olketa trae for go long Bi·thynʹi·a, bat spirit bilong Jesus* stopem olketa for no go long there. 8 So olketa go pas nomoa long Mysʹi·a and go kasem Troʹas. 9 Long naet, Paul hem lukim wanfala vision. Hem lukim wanfala man bilong Mac·e·doʹni·a hem standap and sei long hem: “Plis, iu kam long Mac·e·doʹni·a and helpem mifala.” 10 Bihaen Paul lukim vision hia nomoa, mifala go long Mac·e·doʹni·a nao bikos mifala luksavve God laekem mifala for go talemaot gud nius long pipol long there.
11 So mifala go insaed long wanfala boat long Troʹas and go stret long Samʹo·thrace. Long next day mifala go long Ne·apʹo·lis, 12 and then mifala go moa long Phi·lipʹpi, wea hem wanfala taon wea gavman bilong Rome hem rulim. Phi·lipʹpi hem main taon long wanfala area long Mac·e·doʹni·a. Mifala stap long datfala taon for tu-thri day. 13 Long Sabbath mifala go aotsaed long gate bilong datfala taon and go long wanfala river bikos mifala herem wanfala ples for prea hem long there. Mifala sidaon and preach long olketa woman wea hipap long there. 14 Wanfala woman wea worshipim God hem long there tu, wea nem bilong hem Lydʹi·a. Hem from datfala taon Thy·a·tiʹra and hem savve salem olketa purple kaleko.* Hem lisin long Paul, and Jehovah openem heart bilong hem for bilivim samting wea Paul storyim. 15 Bihaen Lydʹi·a and evriwan wea stap long haos bilong hem olketa baptaes, hem sei long mifala: “Sapos iufala tingim mi olsem wanfala woman wea faithful long Jehovah, iufala mas kam stap long haos bilong mi.” So mifala mas go nao from hem laekem tumas for mifala go witim hem.
16 Long wanfala taem wea mifala go long datfala ples for prea, mifala meetim wanfala gele wea demon stap long hem. Disfala gele savve talem olketa samting wea no happen yet and olketa boss bilong hem savve tekem staka selen long diswan. 17 Gele hia hem gohed followim Paul and mifala. Hem singaot olsem: “Olketa man hia wakaman bilong Barava Haefala God. Olketa talem long iufala God hem sevem iufala.” 18 Plande day nao gele hia hem duim olsem gogo Paul hem les for herem diswan. Hem tan raon and sei long datfala demon: “Long nem bilong Jesus Christ, mi talem iu for mas kamaot from disfala gele.” Semtaem nomoa, datfala demon hem kamaot from gele hia nao.
19 Taem olketa boss bilong hem luksavve bae olketa no tek selen moa from datwan, olketa holem Paul and Silas and tekem tufala go long olketa bigman wea stap long market. 20 Olketa leadim tufala go long olketa magistrate* and sei: “Olketa Jew hia kosim problem long taon bilong iumi. 21 Samting wea olketa teachim hem tambu for iumi followim bikos iumi pipol bilong Rome.” 22 Evriwan long there againstim tufala nao. Olketa magistrate talem olketa police for brekem kaleko bilong tufala and whipim tufala long olketa stik. 23 Bihaen olketa whipim tufala nogud, olketa putim tufala long prison and talem man wea lukaftarem prison for gaedem gud tufala. 24 From diswan, hem putim tufala long wanfala rum midol long prison wea olketa barava gaedem gud, and hem putim leg bilong tufala long stock.*
25 Long midolnaet Paul and Silas gohed prea and singsing for praisem God. Olketa nara man insaed long prison tu herem tufala. 26 Seknomoa wanfala big earthquake hem barava sekem faondeson bilong datfala prison. Semtaem nomoa evri door hem open and olketa chain wea olketa taengem long olketa man insaed prison hem aot nao. 27 Taem datfala man wea lukaftarem prison hem wekap and lukim olketa door long prison hem open, hem tingse olketa man insaed prison ranawe finis, so hem tekem sword bilong hem and laek for killim dae hemseleva. 28 Bat Paul hem singaot big olsem: “Iu no spoelem iuseleva, mifala evriwan stap nomoa!” 29 So datfala man hem askem wakaman bilong hem for tekem kam laet and hem ran go insaed. Hem nildaon front long Paul and Silas and hem seksek fogud from hem fraet. 30 Then hem tekem tufala go aotsaed and hem sei: “Wanem nao mi mas duim for God sevem mi?” 31 Tufala sei long hem: “Iu mas biliv long Lord Jesus mekem God bae sevem iu and famili bilong iu.” 32 Tufala storyim message bilong Jehovah long hem and evriwan long haos bilong hem. 33 Semtaem tu, man hia hem tekem Paul and Silas for wasim garekil bilong tufala. Then hem and evriwan long famili bilong hem baptaes. 34 Hem tekem tufala go long haos bilong hem and givim kaikai long tufala. Hem and famili bilong hem barava hapi tumas bikos hem biliv long God.
35 Taem hem daylaet, olketa magistrate sendem olketa police for go and sei: “Letem tufala man hia for go free.” 36 So datfala man wea lukaftarem prison hem storyim long Paul samting wea olketa police talem. Hem sei: “Olketa magistrate sendem kam olketa police. Olketa talem for iutufala savve go free. So iutufala go, iutufala free nao.” 37 Bat Paul sei long olketa: “Nomoa ia! Olketa seleva nao mas kam aotem mitufala. Olketa laek aotem mitufala haed bikos nomata mitufala man bilong Rome and no duim eni rong samting bat olketa whipim mitufala nogud front long evriwan and putim mitufala long prison.” 38 So olketa police go talem diswan long olketa magistrate. Olketa magistrate fraet nao taem olketa herem tufala man hia bilong Rome. 39 So olketa kam and sei sorre long Paul and Silas. Then olketa aotem tufala from prison and talem tufala for lusim datfala taon. 40 Taem tufala kamaot from prison, tufala go long haos bilong Lydʹi·a. Taem tufala lukim olketa brata tufala strongim olketa and then tufala go nao.
17 Olketa go pas long Am·phipʹo·lis and Ap·ol·loʹni·a and kasem Thes·sa·lo·niʹca. Long there, wanfala sinagog* bilong olketa Jew hem stap, 2 and Paul hem go insaed olsem hem savve duim evritaem. Long thrifala Sabbath hem iusim olketa Holy Raeting for story witim olketa. 3 Hem iusim olketa raeting hia for pruvim Christ hem mas safa and laef bak moa. Hem sei: “Disfala man Jesus wea mi story abaotem long iufala, hem nao datfala Christ.” 4 From diswan samfala biliv and joinim Paul and Silas. Staka long olketa hem pipol bilong Greece* wea worshipim God witim plande long olketa big woman tu.
5 Olketa Jew jealous fogud. So olketa go faendem samfala nogud man long market for go witim olketa and startim bigfala raoa long datfala taon. Olketa brekem door long haos bilong Jaʹson and go insaed for tekem Paul and Silas go long pipol wea hipap aotsaed. 6 Olketa no faendem tufala so olketa holem Jaʹson and samfala nara brata and tekem olketa go long olketa bigman bilong taon. Olketa singaot olsem: “Tufala man wea mek trabol long evri ples finis, tufala kam long iumi nao 7 and Jaʹson tekem tufala long haos bilong hem. Evriwan hia olketa againstim law bilong King,* and sei narafala king hem stap, wea hem nao Jesus.” 8 Taem olketa pipol and olketa bigman bilong taon herem diswan, olketa kros fogud. 9 Bihaen olketa bigman bilong taon tekem selen from Jaʹson and olketa narawan, olketa letem olketa for go free.
10 Taem hem naet nomoa, olketa brata sendem Paul and Silas long Be·roeʹa. Taem tufala kasem long there, tufala go insaed long sinagog bilong olketa Jew. 11 Olketa Jew long Be·roeʹa garem gudfala tingting winim olketa long Thes·sa·lo·niʹca. Diswan hem bikos olketa willing for herem message bilong God and evriday olketa lukluk gud long olketa Holy Raeting for savve sapos samting wea olketa herem hem tru or nomoa. 12 From diswan staka long olketa biliv. Plande big woman bilong Greece and olketa man tu biliv. 13 Bat taem olketa Jew long Thes·sa·lo·niʹca savve Paul hem talemaot message bilong God long Be·roeʹa tu, olketa kam long there for mekem pipol kros long olketa. 14 Semtaem nomoa, olketa brata sendem Paul go daon long saedsea, bat Silas and Timothy tufala gohed stap long there nomoa. 15 Olketa wea go witim Paul tekem hem olowe go kasem Athens. Paul askem olketa for pasim message long Silas and Timothy for tufala mas kam kwiktaem long hem. Then olketa go nao.
16 Taem Paul weitim tufala long Athens, hem barava feel nogud* nao from hem lukim staka idol long datfala taon. 17 So hem go long sinagog for story long olketa Jew and nara pipol wea worshipim God. Evriday hem savve story tu witim pipol wea hem meetim long market. 18 Bat samfala savveman wea followim teaching bilong Ep·i·cu·rus* and Zeno,* olketa raoa witim Paul, and samfala long olketa sei: “Disfala man hem savve toktok nating nomoa. Wanem nao hem laek storyim long iumi?” Olketa narawan sei: “Luk olsem hem story abaotem olketa difren god.” Olketa talem olsem bikos Paul hem talemaot gud nius abaotem Jesus and hem sei pipol wea dae bae laef bak moa. 19 So olketa holem hem and tekem hem go long Ar·e·opʹa·gus,* and sei: “Mifala laek savve long disfala niu teaching wea iu storyim. 20 Iu storyim samfala samting wea here difren long mifala. So mifala laek savve moa abaotem diswan.” 21 Hem wei bilong pipol bilong Athens and pipol wea kam stap long there for laek storyim enikaen niu samting wea olketa herem. 22 Paul hem standap long Ar·e·opʹa·gus and hem sei:
“Olketa man bilong Athens, mi lukim iufala savve lotu gud tumas* winim olketa nara pipol. 23 Taem mi go raon long taon bilong iufala, mi lukluk gud long olketa samting wea iufala worshipim. Mi lukim tu wanfala altar wea garem toktok long hem wea sei: ‘Altar bilong god wea mifala no savve long hem.’ Disfala god wea iufala worshipim nomata iufala no savve long hem, hem nao mi storyim long iufala. 24 God wea wakem world and evri samting insaed, and wea hem nao Lord bilong heven and earth, hem no stap insaed olketa temple wea man wakem. 25 Hem no needim eni man for helpem hem long eni samting bikos hem nao mekem olketa man laef and savve brith and hem givim evri samting long olketa. 26 God wakem pipol long evri kantri long world from wanfala man nomoa and hem wakem olketa for stap long evri ples long earth. Hem nao markem taem for olketa samting hem happen and hem markem olketa ples wea man savve stap. 27 Diswan hem for pipol traem best for savve long God, and gogo bae olketa savve long hem nao, bikos hem no hard nomoa for savve long hem. 28 Hem nao mekem iumi laef and savve wakabaot and duim samting. Samfala man bilong iufala raet olsem tu. Olketa sei: ‘Iumi evriwan olketa pikinini bilong hem.’
29 “So from iumi olketa pikinini bilong God, hem no fitim for iumi tingse God hem olsem samting wea olketa man wakem followim tingting bilong olketa, and wea olketa wakem from gold, silver, or ston. 30 Hem tru, God no judgem pipol bifor wea duim kaen samting olsem from olketa no savve, bat distaem hem talem olketa man long evri ples for olketa mas repent. 31 Diswan hem bikos hem markem wanfala day for judgem olketa man evriwea long world. Hem bae judgem olketa long stretfala wei and hem bae iusim wanfala man wea hem markem for duim diswan. Evri man savve trustim diswan from hem mekem disfala man for laef bak moa.”
32 Taem olketa herem Paul storyim pipol bae laef bak, samfala mekfani, bat olketa narawan sei: “Bae enitaem moa iu storyim diswan long mifala.” 33 So Paul hem go from olketa. 34 Bat samfala man joinim Paul and biliv. Olketa nao Di·o·nysʹi·us, wea hem wanfala judge long datfala kot long Ar·e·opʹa·gus, and wanfala woman wea nem bilong hem Damʹa·ris, witim samfala moa.
18 Bihaen diswan, Paul lusim Athens and go long Corinth. 2 Hem meetim wanfala Jew from Ponʹtus wea nem bilong hem Aqʹui·la and waef bilong hem Pris·cilʹla. No longtaem go nomoa tufala lusim Italy for kam stap long Corinth bikos Claudius hem talem olketa Jew for mas lusim Rome. So Paul hem go long tufala. 3 Waka bilong tufala hem for wakem tent. Paul tu savve wakem tent. So hem stap long haos bilong tufala, and olketa waka tugeta. 4 Evri Sabbath hem savve preach long sinagog* and changem tingting bilong olketa Jew and pipol bilong Greece for mekem olketa biliv.
5 Bihaen Silas and Timothy arrive kam from Mac·e·doʹni·a, Paul hem barava busy nao for preachim message bilong God. Hem preach long olketa Jew for pruvim Jesus nao hem datfala Christ. 6 From olketa gohed for againstim Paul and tok spoelem hem, hem sekem kaleko* bilong hem and sei long olketa: “Sapos iufala no sev, hem saed bilong iufala nao, hem no rong bilong mi ia. Start long distaem bae mi go long olketa pipol wea no Jew.” 7 So Paul hem lusim sinagog and go long haos bilong wanfala man wea worshipim God wea nem bilong hem Titius Justus. Haos hia hem stap klosap nomoa long datfala sinagog. 8 Bigman bilong sinagog, wea nem bilong hem Crisʹpus, and evriwan wea stap long haos bilong hem, olketa biliv long Lord. Staka nara pipol long Corinth wea herem gud nius, olketa biliv and baptaes tu. 9 Long wanfala naet, Paul hem lukim wanfala vision. Long datfala vision Lord hem sei long hem: “Iu no fraet. Gohed for preach and no givap. 10 Mi stap witim iu and mi bae no letem eniwan for killim or spoelem iu bikos staka pipol long disfala taon bae biliv long mi.” 11 So hem stap long there for wan year and sixfala month and hem teachim pipol abaotem toktok bilong God.
12 Long taem wea Galʹli·o hem bigman bilong A·chaʹia, olketa Jew againstim Paul and tekem hem go long datfala ples for judgem man 13 and sei: “Disfala man hem mekem pipol worshipim God long wei wea hem againstim law.” 14 Bat bifor Paul savve talem eni samting, Galʹli·o hem sei long olketa Jew: “Sapos man hia duim eni samting wea no stret or duim wanfala barava nogud samting, bae mi willing for herem samting wea iufala laek talem. 15 Bat sapos diswan hem bikos iufala raoa abaotem eni toktok or nem or law bilong iufala nomoa, iufala nao mas stretem datwan. Mi no laek for judgem kaen samting olsem.” 16 Then hem raosem olketa from datfala ples for judge. 17 So olketa holem bigman bilong sinagog, wea nem bilong hem Sosʹthe·nes, and olketa killim hem nogud front long datfala ples for judgem man. Bat Galʹli·o hem nating warim nomoa samting olketa duim.
18 Bihaen Paul hem stap long there for samfala day moa, hem lusim olketa brata and hem go insaed long wanfala boat for go long Syria. Pris·cilʹla and Aqʹui·la go witim hem tu. Hem kat hair long Cenʹchre·ae for showimaot hem mekem wanfala promis long God. 19 Taem olketa kasem Ephʹe·sus, hem lusim tufala long there. Then hem go long sinagog and iusim olketa Holy Raeting for story witim olketa Jew. 20 Nomata olketa gohed askem hem for stap lelebet taem moa witim olketa, hem no willing 21 bat hem sekhand witim olketa and hem sei: “Sapos hem will bilong Jehovah, bae mi kam bak moa long iufala.” Then hem go insaed wanfala boat long Ephʹe·sus 22 and hem go kasem Caes·a·reʹa. Hem go lukim olketa brata long kongregeson long there, and then hem go long Antioch.
23 Hem stap lelebet longtaem long there. Then hem lusim datfala ples and go long staka difren ples long Ga·laʹti·a and Phrygʹi·a for strongim olketa disaepol.
24 Wanfala Jew from Alexandria wea nem bilong hem A·polʹlos, hem kam long Ephʹe·sus. Hem savve tumas for story and hem savve gud tu long olketa Holy Raeting. 25 Disfala man hem lanem finis teaching bilong Jehovah. From God givim holy spirit long hem, hem barava strong for preach and teachim pipol stret samting abaotem Jesus. Bat hem savve nomoa long baptism wea John preach abaotem. 26 Disfala man hem no fraet for story insaed long sinagog. Taem Pris·cilʹla and Aqʹui·la herem hem, olketa tekem hem go long haos bilong tufala and helpem hem for minim gud moa teaching bilong God. 27 Hem laek go tu long A·chaʹia so olketa brata raetem leta go long olketa disaepol long there for talem olketa for lukaftarem hem. Taem hem kasem long there, hem barava helpem olketa wea biliv. Olketa biliv bikos God hem kaen tumas long olketa. 28 Hem barava pruvim long evriwan teaching bilong olketa Jew hem no stret and hem iusim olketa Holy Raeting for showimaot Jesus nao hem datfala Christ.
19 Long datfala taem wea A·polʹlos hem stap long Corinth, Paul hem go followim road long olketa maunten, gogo hem kasem Ephʹe·sus. Hem lukim samfala disaepol long there 2 and hem sei long olketa: “Hao, holy spirit kam long iufala tu taem iufala biliv?” Olketa sei long hem: “Mifala no savve eni samting abaotem holy spirit.” 3 Hem sei: “Sapos olsem, wanem kaen baptaes nao iufala baptaes long hem?” Olketa sei: “Mifala baptaes followim teaching bilong John.” 4 Paul sei: “John hem baptaesim pipol for showimaot olketa repent. Hem talem olketa for biliv long man wea bae kam bihaen long hem, wea hem nao Jesus.” 5 Taem olketa herem diswan, olketa baptaes long nem bilong Lord Jesus. 6 Paul hem putim hand bilong hem long olketa. Semtaem nomoa holy spirit hem kam long olketa, and olketa toktok long olketa difren languis and talem profesi.* 7 Samting olsem twelvfala man nao diswan happen long olketa.
8 For thrifala month Paul hem go olowe long sinagog* and hem strong for preach and hem story gud tumas abaotem Kingdom bilong God. 9 Bat samfala long olketa strong hed tumas and no laek biliv. Olketa tok spoelem datfala niu wei* front long evriwan. So Paul lusim olketa. Hem tekem olketa disaepol witim hem and evriday hem preach long skul bilong Ty·ranʹnus. 10 Hem duim olsem for tufala year. From diswan olketa Jew and olketa bilong Greece* wea stap long Asia* olketa herem message bilong Lord.
11 God hem gohed givim paoa long Paul for duim olketa mirakol. 12 Pipol savve tekem eni kaleko bilong Paul and putim long body bilong olketa wea sik, and olketa gud bak moa and olketa demon go aot from olketa. 13 Bat samfala Jew wea savve gogo raon for raosem olketa demon, olketa trae for iusim nem bilong Lord Jesus for duim diswan. Olketa sei: “Long nem bilong Jesus wea Paul preach abaotem, mi talem iufala for mas kamaot.” 14 Sevenfala son bilong wanfala hed priest bilong olketa Jew wea nem bilong hem Sceʹva, olketa tu duim diswan. 15 Bat wanfala demon hem sei long olketa: “Mi savve long Jesus and mi savve long Paul tu, bat iufala hu ia?” 16 Datfala man wea demon stap long hem, hem getap and faetem olketa, gogo hem winim sevenfala evriwan nao. Olketa garekil and naked* and olketa ranawe from datfala haos. 17 Taem olketa Jew and olketa bilong Greece wea stap long Ephʹe·sus olketa herem diswan, evriwan fraet fogud and mekhae long nem bilong Lord Jesus. 18 And plande long olketa wea biliv olketa kam and talemaot rong bilong olketa. 19 Staka wea duim magic tekem kam olketa buk bilong olketa and bonem front long evriwan. Taem olketa addim kost bilong evri buk hia hem kasem 50,000 silver coin. 20 Datfala message bilong Jehovah hem go kasem staka nara ples moa and plande pipol nao bilivim datwan.*
21 Bihaen evri samting hia hem happen, Paul disaed for go firstaem long Mac·e·doʹni·a and A·chaʹia, and then long Jerusalem. Hem sei: “Bihaen mi kasem long there, mi mas go long Rome tu.” 22 So hem sendem Timothy and E·rasʹtus, wea tufala savve helpem hem, for go long Mac·e·doʹni·a firstaem long hem. Bat Paul hem stap lelebet taem moa long Asia.
23 Long datfala taem bigfala raoa hem kamap abaotem datfala niu wei. 24 Wanfala man wea nem bilong hem De·meʹtri·us, hem savve wakem olketa barava smolfala temple long silver wea olsem temple bilong Arʹte·mis. Hem savve helpem olketa man wea wakem olketa smol temple tu for kasem staka selen from datwan. 25 Hem kolem kam olketa hia and olketa narawan wea wakem olketa kaen samting olsem. Hem sei: “Iufala savve iumi evriwan kasem big selen from disfala waka wea iumi duim. 26 Iufala lukim and herem tu datfala man Paul hem mekem pipol for bilivim difren samting. Hem sei olketa god wea man wakem hem no olketa god nomoa ia. Hem duim diswan long Ephʹe·sus and klosap evri ples long Asia tu. 27 Mi wari nogud diswan mekem pipol tok nogud abaotem bisnis bilong iumi. Woman god bilong iumi Arʹte·mis hem nambawan bat luk olsem pipol bae ting nating long temple bilong hem. And tu, evriwan long Asia and long world barava mekhae long Arʹte·mis, bat disfala toktok bilong Paul bae mekem no eni man praisem hem nao.” 28 Taem olketa herem diswan, olketa kros fogud and singaot olsem: “Arʹte·mis bilong mifala long Ephʹe·sus nao hem nambawan!”
29 Evriwan long taon barava olobaot nao. Olketa holem Gaʹius and Ar·is·tarʹchus and ran go long stadium.* Tufala hia bilong Mac·e·doʹni·a and tufala savve gogo witim Paul. 30 Paul hem laek go insaed for story witim olketa pipol hia, bat olketa disaepol stopem hem. 31 Samfala man for organizem olketa show long datfala stadium wea kaen long Paul, olketa tu sendem message for hem mas no go bikos hem danger tumas. 32 Samfala singaot and talem wanfala samting and olketa narawan singaotem difren samting bikos olketa no minim wanem nao gohed. Staka no savve long why nao olketa hipap long there. 33 So olketa Jew holem Alexander and pushim hem go front long olketa pipol hia. Hem mekem saen for evriwan stap kwaet from hem laek story long olketa. 34 Bat taem olketa luksavve hem wanfala Jew, evriwan gohed singaot for tufala hour and talem disfala sem toktok: “Arʹte·mis bilong mifala long Ephʹe·sus nao hem nambawan!”
35 Bigman bilong taon traem best bilong hem for mekem evriwan stap kwaet. Taem olketa kwaet nomoa hem sei: “Herehere kam firstaem iufala olketa man bilong Ephʹe·sus! Pipol long evri ples savve nambawan temple bilong Arʹte·mis and image bilong hem wea foldaon kam from skae hem stap long taon bilong iumi. 36 Hard for eniwan sei olketa samting hia no tru. So hem gud for iufala stap kwaet firstaem and no duim eni krangge samting 37 bikos iufala tekem kam tufala man hia wea nating stealim nomoa temple bilong iumi and no tok spoelem tu woman god bilong iumi. 38 So sapos De·meʹtri·us and olketa man wea wakem samting long silver accusim olketa hia long eni samting, olketa savve long day wea kot hem open, and olketa bigman stap for judgem olketa case olsem. 39 Bat sapos iufala laek storyim eni nara samting moa, pipol long taon nao mas disaedem datwan followim law long taem wea evriwan hipap. 40 Nogud nao gavman sei iumi againstim olketa bikos tuday iumi hipap and mek trabol long disfala taon bat iumi no garem eni gudfala reason for diswan.” 41 Bihaen hem talem olsem, hem talem evriwan for lusim ples hia.
20 Bihaen bigfala raoa hia hem finis, Paul sendem message for olketa disaepol kam long hem. Hem encouragem olketa, then hem sekhand witim olketa and go long Mac·e·doʹni·a. 2 Hem go long olketa difren ples long Mac·e·doʹni·a and encouragem olketa disaepol, then hem go long Greece. 3 Hem stap long there for thrifala month. Taem hem redi for go insaed long wanfala ship for go long Syria hem herem olketa Jew plan for killim hem dae. So hem disaed for followim road go bak long Mac·e·doʹni·a moa and go olowe kasem Syria. 4 Olketa wea go witim hem nao Sopʹa·ter, wea hem son bilong Pyrʹrhus bilong Be·roeʹa, witim Ar·is·tarʹchus and Se·cunʹdus bilong Thes·sa·lo·niʹca. Olketa narawan hem Gaʹius bilong Derʹbe, Timothy, and Tychʹi·cus witim Trophʹi·mus, wea tufala bilong Asia.* 5 Olketa hia go firstaem and weitim mifala long Troʹas. 6 Bihaen olketa day for kaikaim bred wea no garem yeast, mifala go insaed wanfala ship long Phi·lipʹpi and long mek-faev day nao mifala kasem olketa long Troʹas. Mifala stap long there for sevenfala day.
7 Long first day long week,* mifala hipap for kaikai tugeta and Paul hem story long olketa bikos hem bae lusim datfala ples long next day. Hem story, gogo hem midolnaet nao. 8 Datfala rum antap wea mifala hipap insaed hem garem staka laet. 9 Wanfala young man wea nem bilong hem Euʹty·chus, hem sidaon long window taem Paul hem gohed story. Gogo Euʹty·chus hem deepim sleep nao and hem foldaon from mek-thri story. Taem olketa go kasem hem, hem dae finis. 10 Paul hem go daon and leidaon antap long hem. Hem holem hem and sei: “Iufala stap kwaet, hem laef nao ia.” 11 Then Paul hem go bak moa long rum antap and brekem bred and hem kaikai. Hem gohed story gogo hem daylaet nao, then hem lusim olketa. 12 So olketa tekem boy hia go and olketa hapi tumas bikos hem laef nao.
13 Paul hem laek for wakabaot go long Asʹsos. Bat hem talem mifala for go firstaem and meetim hem long there, then bae hem kam witim mifala long ship. So mifala go insaed long ship and go for Asʹsos nao. 14 Taem hem meetim mifala long Asʹsos, hem kam insaed ship and mifala go long Mit·y·leʹne. 15 Long next day, mifala lusim long there and anka klosap long Chiʹos. Bat long next day moa, mifala stop lelebet long Saʹmos. Long day bihaen mifala go stret long Mi·leʹtus 16 bikos Paul hem disaed for no go long Ephʹe·sus. Hem no laek for stap longtaem long Asia bat hem hariap for go long Jerusalem bikos hem laek kasem long there long day bilong Pentecost* sapos hem fitim.
17 Nomata olsem, taem Paul hem long Mi·leʹtus hem sendem message long olketa elder long kongregeson long Ephʹe·sus for kam long hem. 18 Taem olketa kasem hem, hem sei long olketa: “Start long taem wea mi kam stap witim iufala long Asia go kasem taem wea mi lusim iufala, iufala savve gud long wei bilong mi. 19 Mi no tingim miseleva taem mi duim waka bilong Lord and plande taem mi krae tu. Taem olketa Jew trae for killim mi dae, mi kasem enikaen hard taem. 20 Mi evritaem talem iufala olketa samting for helpem iufala and mi teachim iufala long pablik and long haos tu haos. 21 Mi story gud long olketa Jew and olketa pipol bilong Greece* for olketa mas repent, worshipim God, and garem faith long Lord bilong iumi Jesus. 22 Distaem mi mas go long Jerusalem bikos holy spirit leadim mi go long datfala taon, nomata mi no savve wanem nao bae kasem mi long there. 23 Wanfala samting nomoa mi savve. Long evri taon wea mi go long hem, holy spirit hem gohed for warnim mi. Hem sei bae mi go long prison and bae mi kasem hard taem. 24 Nomata olsem, long tingting bilong mi, laef* bilong mi hem no important. Samting wea important long mi nao hem for finisim resis bilong mi and ministry wea Lord Jesus givim long mi for talemaot long evriwan gud nius abaotem love bilong God.
25 “Distaem mi savve no eniwan long iufala wea mi preach abaotem Kingdom long iufala, bae lukim mi moa. 26 So distaem mi laekem iufala for savve, sapos eniwan hem no sev, bae mi no kasem blame for datwan 27 bikos mi traem best for talem iufala evri samting wea God bae duim for olketa man. 28 Holy spirit hem markem iufala for elder long kongregeson bilong God wea hem baem long blood bilong Son bilong hem. So iufala mas lukluk gud long iufala seleva and lukaftarem olketa sheepsheep. 29 Bihaen mi lusim iufala, mi savve samfala man wea olsem olketa wild dog bae kam and joinim iufala and olketa bae no kaen long olketa sheepsheep. 30 Samfala long iufala tu bae talem olketa samting wea no stret for mekem olketa disaepol followim olketa.
31 “So iufala lukaot gud and no forgetim hard waka wea mi duim for iufala. For thrifala year nao mi teachim iufala evriwan and mi krae for iufala tu. 32 Distaem, mi laekem God and message abaotem love bilong hem for protectim iufala. Diswan bae strongim iufala and mekem iufala savve kasem samting wea God givim long olketa holy pipol bilong hem wea hem chusim. 33 Mi no kavetem silver, gold, or kaleko bilong eniwan. 34 Iufala savve finis miseleva nao waka hard for kasem samting wea mi and olketa fren bilong mi needim. 35 Evri samting wea mi duim hem example for iufala followim, mekem iufala tu mas waka for helpem olketa wea wik, and tingim disfala toktok bilong Lord Jesus, ‘Man wea givim samting hem barava hapi winim man wea kasem samting.’”
36 Bihaen hem talem olketa samting hia, hem nildaon witim olketa and hem prea. 37 Evriwan barava krae nao. Olketa holem Paul and kissim hem 38 bikos olketa sorre tumas taem hem sei bae olketa no lukim hem moa. So olketa go lusim hem long ship.
21 Taem mifala lusim olketa mifala sorre tumas. Mifala go insaed wanfala ship and go stret long Cos. Long next day mifala go kasem Rhodes, then mifala lusim long there and go long Patʹa·ra. 2 Long there mifala faendem wanfala ship wea go long Phoe·niʹcia, so mifala go insaed and go nao. 3 Mifala go raon long raet saed long datfala island, Cyʹprus, and go olowe kasem Syria. Mifala go shore long Tyre bikos olketa laek aotem kago long there. 4 Mifala go lukaotem olketa disaepol and stap long there for sevenfala day. From samting wea holy spirit showim long olketa disaepol hia, olketa gohed talem Paul for mas no go long Jerusalem. 5 Bihaen sevenfala day hia, mifala lusim datfala ples. Olketa disaepol hia witim olketa woman and pikinini tu wakabaot witim mifala go kasem saedsea, and long there mifala nildaon long sandbis and prea. 6 Mifala sekhand long olketa and go insaed long datfala ship, bat olketa hia go bak long haos bilong olketa.
7 Mifala lusim Tyre and go kasem Ptol·e·maʹis. Mifala meetim olketa brata long there and stap witim olketa for wanfala day. 8 Long next day, mifala go moa and kasem long Caes·a·reʹa. Mifala go stap long haos bilong Philip wea hem man for talemaot gud nius. Hem wanfala long sevenfala man wea olketa aposol chusim long Jerusalem. 9 Disfala man hem garem fofala dota wea no marit* wea savve talem profesi.* 10 Mifala stap long there for lelebet longtaem. Taem mifala long there wanfala profet wea stap kam long Ju·deʹa, wea nem bilong hem Agʹa·bus, 11 hem kam long mifala. Hem tekem belt bilong Paul and taemapem long tufala leg and tufala hand bilong hemseleva. Then hem sei: “Holy spirit hem talem disfala toktok, ‘Hem nao samting wea olketa Jew long Jerusalem bae duim long man wea ownim disfala belt, and bae olketa givim hem long pipol wea no Jew.’” 12 Taem mifala herem diswan, mifala and olketa wea stap long there gohed talem Paul for hem mas no go long Jerusalem. 13 Paul hem sei: “Hao nao iufala krae and mekem mi sorre tumas? Mi redi nomoa for olketa taemapem mi and for mi dae long Jerusalem, mekem pipol praisem nem bilong Lord Jesus.” 14 Paul hem no laek followim samting wea mifala talem, so mifala sei: “Samting wea Jehovah laekem nao hem mas happen.”
15 Bihaen diswan, mifala redyim olketa samting bilong mifala then mifala go long Jerusalem nao. 16 Samfala disaepol wea stap long Caes·a·reʹa olketa go witim mifala tu for tekem mifala go long man wea mifala bae stap long haos bilong hem. Man hia hem Mnaʹson bilong Cyʹprus, wea hem wanfala long olketa firstfala disaepol. 17 Taem mifala kasem Jerusalem, olketa brata barava hapi for lukim mifala. 18 Long next day, Paul kam witim mifala for go lukim James, and olketa nara elder stap long there tu. 19 Paul hem meetim olketa and storyim staka samting wea hem duim long ministry bilong hem long olketa nara kantri, wea God nao iusim hem for duim datwan.
20 Bihaen olketa herem diswan, olketa mekhae long God and sei olsem long Paul: “Brata, iu lukim staka thousand Jew olketa biliv nao and olketa strong for followim Law bilong Moses. 21 Bat story wea gogo raon nao iu teachim olketa Jew wea stap long olketa nara kantri for no followim Law bilong Moses. Iu talem olketa for no circumcisem* pikinini bilong olketa and for no followim olketa nara samting long worship bilong iumi. 22 Wanem nao bae iumi duim? Pipol bae herem iu arrive finis. 23 So mifala laekem iu for duim wanfala samting. Fofala man stap wea mekem promis and olketa gohed followim yet datwan. 24 Iu go witim olketa man hia and duim samting followim law for kamap klin. Iu peim tu evri samting for diswan mekem olketa savve katem short hair bilong olketa. Then evriwan bae savve samting wea pipol storyim abaotem iu hem no tru, and tu, samting wea iu duim hem stret and iu followim Law bilong Moses. 25 Mifala raetem leta finis long olketa wea no Jew wea biliv. Mifala talem disison bilong mifala for olketa mas stap klia long eni kaikai wea pipol sakrifaesim long olketa idol, for stap klia long blood, no kaikaim eni animal wea olketa skwisim nek bilong hem, and no durong.”*
26 Then long next day, Paul hem go witim olketa man hia and olketa duim samting followim law for kamap klin. Olketa go insaed long temple for talem wanem day nao sevenfala day for kamap klin bae finis, mekem priest savve givim sakrifaes for evriwan long olketa long datfala day.
27 Klosap long taem for sevenfala day hia hem finis, olketa Jew from Asia* lukim Paul hem stap long temple and olketa mekem evriwan for kros and olketa holem hem nao. 28 Olketa singaot olsem: “Pipol long Israel, iufala helpem mifala! Disfala man hem teachim pipol long evri ples for againstim pipol bilong iumi, and for againstim Law bilong iumi and disfala temple. Hem tekem kam insaed temple tu pipol bilong Greece, wea mekem disfala holy ples for no klin.” 29 Olketa talem olsem bikos olketa lukim Trophʹi·mus, wea hem man bilong Ephʹe·sus, hem wakabaot witim Paul long datfala taon, and olketa tingse Paul tekem hem go insaed long temple. 30 Evriwan long datfala taon olketa kros and singaot. Olketa ran kam long Paul for holem hem and olketa pullim hem go aotsaed long temple. Semtaem nomoa olketa gate bilong temple hem sat nao. 31 Taem olketa hia gohed whipim Paul, komanda bilong olketa soldia hem herem nius abaotem bigfala trabol wea gohed long Jerusalem. 32 So hem tekem olketa soldia and olketa bigman bilong army and hem ran go long olketa nao. Taem pipol hia lukim komanda witim olketa soldia, olketa stop for whipim Paul.
33 Komanda hia hem kam long Paul. Hem holem hem and talem olketa for taengem hem long tufala chain. Then hem askem olketa pipol hu nao hem, and wanem samting nao hem duim. 34 Bat samfala long olketa pipol hia singaot and talem wanfala samting and olketa narawan singaotem difren samting. From evriwan singaot olobaot olsem, komanda hia no barava savve long wanem hem happen. So hem talem olketa for tekem Paul go long haos bilong olketa soldia. 35 Bat taem Paul go ap followim ladder long haos bilong olketa soldia, pipol hia barava raf tumas so olketa soldia mas karem hem nao. 36 Olketa pipol gohed followim olketa and singaot olsem: “Killim hem dae!”
37 Taem olketa klosap for tekem Paul go insaed haos bilong olketa soldia, hem sei long datfala komanda: “Hao, mi savve talem iu wanfala samting?” Man hia sei: “Man, iu savve story long Greek languis ia? 38 Mi tingse iu nao datfala man bilong Egypt wea iu leadim olketa narawan for againstim gavman, and wea iu tekem go long wilderness* 4,000 man wea iusim naef for killim pipol dae.” 39 Then Paul sei: “Mi wanfala Jew bilong Tarsus, datfala big taon long Ci·liʹcia. So plis, iu letem mi for toktok firstaem long olketa pipol hia.” 40 Datfala komanda hem letem Paul for story nao. So Paul hem standap long ladder and hem mekem saen for pipol hia stap kwaet. Taem evriwan barava kwaet, hem gohed nao for story long Hebrew languis. Hem sei:
22 “Olketa brata and olketa dadi, iufala herehere kam firstaem. Mi laek ansarem toktok bilong iufala.” 2 Taem olketa herem hem story long Hebrew languis, olketa kwaet tumas nao, and hem sei: 3 “Mi wanfala Jew wea mi born long Tarsus long Ci·liʹcia, bat mi skul long hia and Ga·maʹli·el nao teacher bilong mi. Hem teachim mi for barava followim Law bilong olketa grani bilong iumi. Mi tu strong for duim waka bilong God olsem iufala distaem. 4 Mi nao man wea holem olketa man and woman wea followim datfala niu wei* and putim olketa long prison. Mi spoelem olketa and samfala long olketa dae tu. 5 Hae priest and olketa bigman savve diswan hem tru. Olketa nao raetem olketa leta for mi tekem go long olketa bigman bilong iumi long Damascus, mekem mi savve go long there for holem olketa hia and tekem olketa long Jerusalem for panisim olketa.
6 “Bat long midolday, taem mi klosap kasem Damascus, seknomoa wanfala laet from skae hem barava shaen raonem mi. 7 Mi foldaon long graon and mi herem wanfala toktok wea sei, ‘Saul, Saul, why nao iu againstim mi?’ 8 Mi sei, ‘Hu nao iu?’ Hem sei long mi, ‘Mi Jesus bilong Nazʹa·reth. Mi nao man wea iu againstim mi.’ 9 Olketa man wea go witim mi olketa lukim datfala laet bat olketa no minim toktok bilong datfala man wea story kam long mi. 10 Mi sei long hem, ‘Lord, wanem nao mi mas duim?’ Hem sei long mi, ‘Iu getap and go long Damascus. Wanfala man long there bae talem iu evri samting wea iu mas duim.’ 11 Bat from datfala laet barava braet tumas mi no savve lukim eni samting, so olketa wea go witim mi nao holem hand bilong mi and leadim mi go long Damascus.
12 “Wanfala man stap long there wea nem bilong hem An·a·niʹas. Hem worshipim God and barava followim Law. Olketa Jew tinghae long hem. 13 Hem kam standap klosap long mi and hem sei, ‘Saul, brata bilong mi, iu lukluk moa!’ Semtaem nomoa mi lukim hem nao. 14 Hem sei, ‘God bilong olketa grani bilong iumi, hem chusim iu for savve long wanem hem laek for duim and for lukim datfala raeteous man and for herem toktok bilong hem. 15 Diswan hem bikos hem chusim iu for talemaot long evri man olketa samting wea iu lukim and herem. 16 So iu no weit moa. Iu go and baptaes mekem God forgivim olketa sin bilong iu bikos iu showimaot faith long nem bilong Jesus.’*
17 “Taem mi kasem bak Jerusalem moa, mi prea long temple, gogo mi lukim wanfala vision nao. 18 Long vision hia Lord hem sei long mi: ‘Iu kwiktaem! Iu go nao. Lusim Jerusalem bikos olketa bae no hapi long wanem iu bae talem abaotem mi.’ 19 Mi sei, ‘Lord, evriwan savve finis hem wei bilong mi bifor for go lukaotem long olketa sinagog* pipol wea biliv long iu and for whipim olketa and putim olketa long prison. 20 Taem olketa killim dae Stephen wea talem pipol abaotem iu, mi tu standap long there and mi agree long wanem olketa duim. Mi nao lukaftarem kaleko bilong olketa wea killim hem dae.’ 21 Bat hem sei long mi, ‘Iu go nao bikos mi bae sendem iu go long olketa kantri wea stap farawe.’”
22 Then olketa wea lisin long hem olketa singaot olsem long hem: “Killim hem dae. Hem no fit for laef!” 23 Olketa singaot, olketa torowem olobaot kaleko bilong olketa, and olketa torowe dust long air. 24 So komanda hia hem talem olketa for tekem Paul go long haos bilong olketa soldia for olketa mas whipim and kwestinim hem for savve long why nao pipol singaot big olsem. 25 Bat taem olketa taengem hand bilong hem long post for whipim hem, Paul sei olsem long bigman bilong army wea standap long there: “Hao, hem stret for iufala whipim wanfala man bilong Rome wea iufala no kotem hem yet?” 26 Taem bigman hia hem herem diswan, hem go long datfala komanda and hem sei: “Wanem nao bae iu duim? Man hia hem bilong Rome ia.” 27 So datfala komanda hem go long hem and askem hem: “Hao, iu man bilong Rome?” Hem sei: “Ia.” 28 Komanda hem sei: “Mi peim bigfala selen for mi kamap man bilong Rome.” Paul sei: “Bat mi ia, mi born olsem man bilong Rome nao ia.”
29 Semtaem nomoa olketa wea redi for whipim hem olketa lusim hem. Then komanda hia hem fraet nao bikos hem luksavve Paul hem man bilong Rome and hem talem olketa soldia finis for taengem hem long chain.
30 From komanda barava laek savve long why nao olketa Jew accusim Paul, long next day hem talem for olketa hed priest and olketa bilong Hae Kot bilong olketa Jew* for hipap. Then hem tekem kam Paul. Hem aotem chain wea olketa taengem long hem and mekem hem standap front long olketa.
23 Paul hem luk stret go long evriwan insaed datfala Hae Kot bilong olketa Jew* and hem sei: “Olketa brata, long tingting bilong mi, no enitaem mi duim samting wea againstim God.” 2 Semtaem nomoa hae priest An·a·niʹas talem olketa wea standap klosap long Paul for hitim mouth bilong hem. 3 Paul sei long hem: “Iu man for laea tumas* ia! Bae God hem panisim iu. Hao nao iu laek judgem mi followim samting wea Law hem talem, bat iuseleva nao iu brekem Law taem iu talem olketa for hitim mi?” 4 Olketa wea stap long there sei long Paul: “Hao nao iu tok spoelem hae priest bilong God?” 5 Paul sei: “Sorre tumas olketa brata, mi nating savve hem hae priest. Olketa Holy Raeting sei, ‘Iu mas no tok spoelem eni bigman bilong iu.’”
6 Taem Paul luksavve haf long olketa wea insaed datfala hae kot hem olketa Sadducee and nara haf hem olketa Pharisee, hem singaot olsem: “Olketa brata, mi wanfala Pharisee, and dadi and olketa grani bilong mi Pharisee tu. Iufala judgem mi bikos mi bilivim olketa wea dae finis bae laef bak.” 7 From hem talem diswan, olketa Pharisee and Sadducee olketa raoa and olketa divaed nao. 8 Diswan hem bikos olketa Sadducee sei eniwan wea dae finis no savve laef bak and olketa sei no eni angel or spirit hem stap. Bat olketa Pharisee bilivim evri samting hia. 9 So tufala sekson hia gohed singaot big, and samfala man wea teachim law and wea olketa Pharisee tu, olketa standap and tok strong olsem: “Mifala nating faendem disfala man hem duim eni rong samting. Maet wanfala angel or spirit nao story long hem.” 10 Raoa hia kamap big, gogo datfala komanda hem wari nogud olketa killim dae Paul. So hem talem olketa soldia for go tekem Paul from olketa and tekem hem go long haos bilong olketa soldia.
11 Long datfala naet, Lord hem kam long hem. Hem standap klosap long hem and sei: “Iu no fraet! Iu talem finis long evriwan long Jerusalem olketa samting abaotem mi, and iu mas talem pipol abaotem mi long Rome tu.”
12 Long morning, samfala Jew mekem wanfala plan for killim dae Paul, and olketa swear satem olketa seleva for no kaikaim or drinkim eni samting go kasem taem wea olketa duim datwan. 13 Winim foti man nao olketa insaed long disfala plan. 14 Olketa go long olketa hed priest and olketa bigman and sei: “Mifala swear satem mifala seleva for no kaikaim eni samting go kasem taem mifala killim dae Paul. 15 So iufala witim olketa insaed long hae kot mas talem long komanda for tekem kam Paul long iufala. Talem hem iufala laek askem samfala kwestin moa long Paul. Bat taem hem kam followim road, bae mifala weitim hem for killim hem dae.”
16 Boy bilong sista bilong Paul hem herem plan bilong olketa for weitim Paul, so hem kam long haos bilong olketa soldia and hem storyim datwan long Paul. 17 So Paul kolem kam wanfala bigman bilong olketa soldia and sei long hem: “Tekem disfala young man go long komanda, bikos hem garem wanfala samting for storyim long hem.” 18 So man hia tekem hem go long datfala komanda and sei: “Datfala man Paul, wea hem stap long prison, hem kolem mi and askem mi for tekem disfala young man long iu bikos hem garem wanfala samting for storyim long iu.” 19 Komanda holem hand bilong datfala young man and tekem hem go for tufala story seleva. Hem sei: “Wanem nao iu laek talem mi?” 20 Datfala young man hem sei: “Olketa Jew plan for askem iu for tekem Paul go long hae kot tumoro. Olketa laekem iu for tingse diswan hem for askem samfala kwestin moa for barava savve long wanem nao hem happen. 21 Iu mas no letem olketa trikim iu. Winim foti man nao weitim hem. Olketa swear satem olketa seleva for no kaikaim or drinkim eni samting go kasem taem wea olketa killim dae Paul. Distaem olketa weit nomoa for iu duim samting wea olketa askem.” 22 So komanda sei long datfala young man: “Iu no talem eniwan iu storyim diswan long mi.” Then hem talem hem for go nao.
23 Hem kolem kam tufala bigman bilong olketa soldia and sei: “Talem 200 soldia witim seventi man wea raedem horse, and 200 man wea faet witim spia, for olketa mas redi for go long Caes·a·reʹa long mek-thri hour* tunaet. 24 Givim samfala horse long olketa tu, mekem Paul hem raed antap for olketa tekem hem go long datfala bigman, Felix.” 25 Hem raetem wanfala leta tu wea sei:
26 “From Claudius Lysʹi·as. For bigman bilong Ju·deʹa, Felix: Mi talem kam hello for iu. 27 Olketa Jew holem disfala man and olketa redi for killim hem dae. Semtaem nomoa, mi kam witim olketa soldia and sevem hem bikos mi herem hem wanfala man bilong Rome. 28 From mi laek savve long wanem rong samting nao olketa sei hem duim, mi tekem hem go long hae kot bilong olketa. 29 Olketa sei hem talem samfala samting wea hem difren from wanem Law bilong olketa talem, bat hem no duim eni samting wea fitim for olketa putim hem long prison or for olketa killim hem dae. 30 From mi herem plan bilong olketa for killim hem dae, dastawe mi kwiktaem sendem hem kam long iu and mi talem olketa wea againstim hem for storyim disfala case long iu.”
31 So olketa soldia followim samting wea datfala komanda talem and tekem Paul long An·tipʹa·tris long datfala naet. 32 Long next day olketa soldia go bak long haos bilong olketa. Bat olketa man wea raedem horse tekem Paul and go moa, 33 gogo olketa kasem Caes·a·reʹa nao. Olketa givim Paul long Felix witim datfala leta tu. 34 So Felix hem readim datfala leta and askem Paul wea nao hem kam from. Paul talem Felix hem kam from Ci·liʹcia. 35 Felix hem sei: “Taem olketa wea againstim iu arrive kam, bae mi herem evri samting abaotem case bilong iu.” Then hem talem olketa soldia for putim hem long haos bilong Herod and gaedem hem gud.
24 Faevfala day bihaen, hae priest An·a·niʹas hem kam long Caes·a·reʹa. Hem kam witim samfala bigman and wanfala lawyer, wea nem bilong hem Ter·tulʹlus. Olketa kam long datfala bigman Felix for talem samfala samting againstim Paul. 2 Taem olketa kolem hem kam, Ter·tulʹlus accusim Paul and sei long Felix:
“Sir Felix, iu nao mekem pipol long kantri bilong mifala stap long peace and from iu wise tumas, iu mekem olketa bigfala change kamap long disfala kantri. 3 Mifala evriwan barava thankiu for evri samting hia. 4 Mi no laek weistim taem bilong iu, so plis, mi laekem iu for kaen long mifala and herem samting wea mifala laek talem. 5 Disfala man hem man for mek trabol. Hem mekem olketa Jew long evri ples for againstim gavman and leadim datfala sekson wea olketa kolem ‘olketa Naz·a·reneʹ.’ 6 Hem trae for duim samting wea mekem temple for no holy, so mifala holem hem nao. 7* —— 8 Taem iu askem hem bae iu faendaot olketa samting wea mifala talem hem tru.”
9 Taem olketa Jew herem datwan, olketa tu tok spoelem hem and sei evri samting hia hem tru. 10 Taem Felix mekem saen long Paul for hem savve toktok, Paul hem sei:
“Mi savve iu judgem pipol long disfala kantri for staka year finis, dastawe mi hapi for iu nao judge taem mi ansarem toktok wea pipol hia talem againstim mi. 11 And tu, hem no hard for iu faendaot diswan hem mek-twelv day nomoa bihaen mi go long Jerusalem for worshipim God. 12 Bae iu faendemaot tu no enitaem olketa lukim mi raoa witim eniwan long temple or mekem pipol long olketa sinagog* or long datfala taon for hipap and mek trabol. 13 Nomata olketa samting wea olketa talem abaotem mi distaem, olketa no savve pruvim long iu tu. 14 Mi talem stret long iu, mi bilong disfala sekson wea olketa kolem ‘olketa Naz·a·reneʹ’ and mi worshipim God bilong olketa grani bilong mi followim hao olketa Naz·a·reneʹ worshipim God. Mi bilivim evri samting wea Law talem and wea olketa profet raet abaotem. 15 Biliv bilong mi and olketa man hia hem for God bae mekem pipol wea raeteous and pipol wea no raeteous for laef bak. 16 Dastawe tu mi gohed waka hard for garem gudfala konsens front long God and olketa man. 17 So bihaen samfala year, mi go long Jerusalem for givim selen for helpem pipol bilong mi and for mi givim olketa sakrifaes long God. 18 Hem nao wanem mi duim taem olketa Jew kam long mi long temple. Mi duim finis samting wea law talem for mi klin. No staka pipol hipap raonem mi and no eni raoa gohed tu. Bat samfala Jew from Asia* stap long there, 19 wea sapos olketa laek accusim mi long eni samting, fitim olketa nao for story witim iu long hia. 20 Or maet olketa man long hia savve talem eni samting wea olketa faendem mi duim rong taem olketa kotem mi long Hae Kot bilong olketa Jew.* 21 Olketa savve accusim mi long wanfala samting nomoa. Taem mi stap long datfala kot mi sei, ‘Iufala judgem mi bikos mi bilivim olketa wea dae finis bae laef bak!’”
22 Bat from Felix hem savve gud long olketa samting abaotem disfala niu wei,* hem ting for muvim datfala case for narataem moa. So hem sei long olketa: “Taem Lysʹi·as, datfala komanda bilong army hem arrive kam, then bae mi disaedem case bilong iufala.” 23 Hem talem bigman bilong army for olketa gohed gaedem Paul. Hem talem olketa for no strict tumas and letem olketa fren bilong hem tekem kam olketa samting wea hem needim.
24 Bihaen samfala day go pas, Felix hem arrive kam witim waef bilong hem, Dru·silʹla, wea hem wanfala Jew. Hem askem olketa for tekem kam Paul and hem lisin long wanem hem talem abaotem wei for biliv long Christ Jesus. 25 Bat taem Paul gohed for storyim wei for duim stret samting, wei for man kontrolem seleva, and hao God bae judgem evriwan, Felix hem fraet nao. So hem sei: “Iu go firstaem, and taem mi free bae mi sendem olketa man for tekem iu kam moa.” 26 Felix hem ting maet Paul bae givim eni selen long hem. Dastawe plande taem nao hem sendem olketa man for tekem Paul kam for story long hem. 27 Bihaen tufala year, Porcius Festus nao changem Felix, bat from Felix laek for mekem olketa Jew hapi long hem, hem leavim Paul long prison.
25 Then Festus hem kam for rulim datfala province. Thrifala day bihaen, hem lusim Caes·a·reʹa and go long Jerusalem. 2 Olketa hed priest and bigman bilong olketa Jew talem samfala samting againstim Paul. So olketa barava askem Festus 3 for helpem olketa long wanfala samting. Olketa laekem hem for sendem Paul go long Jerusalem. Olketa askem diswan bikos olketa bae weitim hem long road for killim hem dae. 4 Bat Festus hem sei Paul bae stap nomoa long Caes·a·reʹa and klosap bae hem go long there tu. 5 Hem sei: “So sapos man hia hem duim eni samting wea no stret, olketa bigman bilong iufala savve go witim mi and accusim hem long there.”
6 Festus hem stap long there for samting olsem eit or tenfala day, then hem go long Caes·a·reʹa. Long next day, hem sidaon long ples for judgem man and talem olketa for tekem kam Paul. 7 Taem Paul hem arrive, olketa Jew wea kam from Jerusalem olketa standap raonem hem and accusim hem long staka nogud samting wea olketa no savve pruvim.
8 Bat Paul hem sei: “Mi no duim eni samting wea againstim Law bilong olketa Jew, or againstim temple, or againstim King long Rome.”* 9 Festus laekem olketa Jew for hapi long hem, so hem sei long Paul: “Hao, iu laek for go long kot long Jerusalem? Mi bae stap long there taem olketa judgem iu long kot.” 10 Paul hem sei: “Disfala kot hem bilong King long Rome, and hem nao ples wea barava fitim for olketa judgem mi long hem. Iuseleva savve, mi no duim eni nogud samting againstim olketa Jew. 11 Sapos mi duim eni nogud samting wea mekem mi fit for dae, mi mas dae nao. Bat sapos olketa man wea accusim mi olketa laea nomoa, bae hem againstim law for givim mi go long olketa. Mi laekem King long Rome nao for judgem case bilong mi!” 12 Bihaen Festus hem story witim olketa man wea savve givim advaes long hem, hem sei long Paul: “From iu laekem King long Rome for judgem case bilong iu, bae iu mas go long hem nao.”
13 Tu-thri day bihaen, King A·gripʹpa and Ber·niʹce kam long Caes·a·reʹa for visitim Festus. 14 From olketa bae stap long there for lelebet taem, Festus storyim case bilong Paul long king. Hem sei:
“Wanfala man wea Felix putim long prison hem stap kam kasem distaem. 15 Taem mi long Jerusalem, olketa hed priest and olketa bigman bilong olketa Jew talem mi samfala samting againstim hem and olketa askem mi for panisim hem. 16 Bat mi talem olketa hem againstim law bilong Rome for givim man go long olketa wea accusim hem. Hem mas garem chance firstaem for standap front long olketa and ansarem toktok bilong olketa. 17 So taem olketa hipap long hia, mi no weistim taem moa. Next day nomoa mi sidaon long ples for judgem man and askem olketa for tekem hem kam. 18 Taem olketa wea againstim hem standap and toktok, olketa nating talem nomoa eni nogud samting wea mi tingse hem duim. 19 Raoa bilong olketa hem abaotem lotu bilong olketa nomoa, and abaotem wanfala man wea nem bilong hem Jesus. Man hia hem dae finis, bat Paul sei hem laef bak nao. 20 So from mi no savve hao for stretem disfala raoa, mi askem hem sapos hem laek for go long Jerusalem for olketa long there judgem case bilong hem. 21 Bat Paul ask for olketa gohed gaedem hem go kasem taem King long Rome judgem case bilong hem. So mi talem olketa for keepim hem go kasem taem wea mi bae sendem hem go long King.”
22 A·gripʹpa sei long Festus: “Mi tu laek herem wanem disfala man bae talem.” Festus sei: “Tumoro nao bae iu herem toktok bilong hem.” 23 So long next day, A·gripʹpa and Ber·niʹce kam long datfala ples. Tufala staelem tumas kakam bilong tufala for mekem pipol lukim and mekhae long tufala. Tufala kam insaed long datfala kot witim olketa komanda bilong army and olketa bigman long taon. Then Festus talem olketa soldia for tekem Paul kam insaed long kot. 24 Festus hem sei: “King A·gripʹpa and iufala evriwan wea stap long hia, disfala man wea iufala lukim, hem nao man wea evri Jew long hia and long Jerusalem olketa kam long mi and tok againstim hem. Olketa singaot and sei hem mas dae. 25 Bat mi luksavve hem no duim eni samting wea fitim for olketa killim hem dae. So taem disfala man sei hem laekem King long Rome for judgem case bilong hem, mi disaed for sendem hem go. 26 Mi mas raetem leta long King long Rome abaotem disfala man, bat problem nao, mi no savve wanem nao for raetem. Dastawe mi laekem iufala, and main wan nao iu, King A·gripʹpa, for lukluk long disfala case mekem mi savve raetem eni samting go long King. 27 Long tingting bilong mi, hem no fitim for sendem eni man olsem long Rome and no talem wanem rong samting nao hem duim.”
26 A·gripʹpa sei long Paul: “Distaem mi letem iu for ansarem toktok wea pipol hia talem againstim iu.” So Paul hem mekem saen for olketa lisin long hem, and hem sei:
2 “King A·gripʹpa, mi hapi from iu nao bae judgem mi tuday taem mi ansarem toktok wea olketa Jew hia talem againstim mi. 3 Why mi hapi nao hem bikos iu man wea savve tumas long kastom bilong olketa Jew and samting olketa raoa abaotem. So plis, mi laekem iu for herem kam evri samting wea mi talem.
4 “Plande Jew savve long mi start kam long taem mi young go kasem taem wea mi stap long Jerusalem. 5 Sapos olketa hia willing, olketa savve talem iu mi wanfala Pharisee bifor. Olketa Pharisee strict tumas winim olketa nara Jew long hao olketa worship. 6 Bat distaem olketa kotem mi bikos mi barava bilivim datfala promis wea God talem long olketa grani bilong iumi. 7 Twelvfala tribe bilong iumi tu hope for lukim datfala promis hem kamap tru, taem olketa worshipim God evri naet and evri day. So King, hem nao why olketa Jew accusim mi, bikos mi tu bilivim datfala sem promis.
8 “Why nao hem hard for iufala bilivim God bae mekem olketa wea dae for laef bak? 9 Long bifor, mi tingse hem stret nomoa for duim enikaen samting againstim Jesus bilong Nazʹa·reth 10 and hem nao mi duim long Jerusalem. Olketa hed priest givim paoa long mi for putim olketa disaepol* long prison, and taem olketa killim olketa dae, mi tu mi barava agree long diswan. 11 Plande taem long olketa sinagog* mi panisim olketa for trae mekem olketa lusim biliv bilong olketa. From mi barava kros long olketa, mi lukaotem olketa long olketa nara taon tu for mi spoelem olketa.
12 “Long wanfala taem hia, mi gogo long Damascus bikos olketa hed priest markem mi for duim sem samting long there tu. 13 Long midolday, taem mi gogo followim road, mi lukim wanfala laet from skae wea braet winim sun hem barava shaen raonem mi and raonem olketa wea gogo witim mi. 14 Mifala evriwan foldaon long graon and mi herem wanfala toktok long Hebrew languis, wea sei: ‘Saul, Saul, why nao iu againstim mi? Iu againstim waka bilong God and diswan spoelem iuseleva nomoa.’ 15 Bat mi sei, ‘Hu nao iu?’ Lord hem sei long mi, ‘Mi Jesus. Mi nao man wea iu againstim mi. 16 Iu standap, bikos mi chusim iu for helpem mi. Dastawe mi mekem iu lukim mi, for iu mas storyim olketa samting abaotem mi wea iu lukim finis, and olketa samting wea mi bae showim long iu. 17 And tu, mi bae sevem iu from olketa Jew and olketa wea no Jew wea mi bae sendem iu go long olketa. 18 Mi sendem iu for openem eye bilong olketa and for mekem olketa lusim darkness and kam long laet, and for olketa no stap anda long paoa bilong Satan bat for olketa kam long God. From diswan, God bae forgivim sin bilong olketa. From olketa biliv long mi, God bae mekem olketa holy and givim reward long olketa tu, olsem hem duim long olketa narawan wea faithful.’
19 “So King A·gripʹpa, mi duim samting wea Jesus talem mi for duim insaed long datfala vision. 20 Firstaem mi go long pipol long Damascus and then long Jerusalem. Then mi go long evri ples long Ju·deʹa and tu long olketa wea no Jew. Mi talemaot message for olketa mas repent and worshipim God and for duim samting wea showimaot olketa repent. 21 Dastawe olketa Jew holem mi long temple and trae for killim mi dae. 22 Bat from God helpem mi, mi gohed talemaot datfala gud nius kam kasem distaem long olketa man nating and long olketa bigman. Mi storyim nomoa samting wea olketa profet and Moses raet abaotem. Olketa sei 23 Christ bae safa and from hem nao first wan wea laef bak, hem bae preach abaotem laet long olketa Jew and olketa wea no Jew.”
24 Taem Paul hem gohed for ansarem toktok bilong olketa, Festus hem tok big and sei: “Paul, iu studyim tumas olketa buk gogo iu krangge nao!” 25 Bat Paul hem sei: “Sir Festus, mi no krangge ia. Samting wea mi talem hem tru and hem no toktok bilong man wea krangge. 26 King A·gripʹpa hem savve gud long olketa samting hia dastawe mi savve story olsem long hem. Olketa samting hia no haed nomoa, so mi sure hem mas savve long evri samting hia. 27 Waswe King A·gripʹpa, iu bilivim samting wea olketa profet talem? Mi savve iu bilivim nomoa ia.” 28 Bat A·gripʹpa hem sei: “Story bilong iu hem gud tumas Paul. Betawei iu no gohed long story bilong iu bikos ating no longtaem nomoa bae mi Christian nao.” 29 Paul hem sei: “Nomata hem tek longtaem or lelebet taem nomoa, mi prea long God for iu and evriwan wea herehere kam for olsem mi, bat no for olketa taengem iufala long chain olsem mi.”
30 Then king hem standap. Festus and Ber·niʹce and olketa man wea sidaon witim olketa standap tu. 31 Taem olketa go aot olketa story tugeta olsem: “Disfala man hem no duim eni samting wea fitim for olketa putim hem long prison or for olketa killim hem dae.” 32 And tu, A·gripʹpa sei long Festus: “Sapos disfala man hem no ask for King long Rome* judgem case bilong hem, fitim for hem savve go free nomoa ia.”
27 Festus hem sei for mifala and samfala narawan long prison for mas go long Italy long wanfala ship. So olketa markem Julius, wanfala bigman bilong olketa soldia wea olketa kolem olketa, sekson bilong Au·gusʹtus, for gaedem Paul and olketa man hia long datfala gogo. 2 Mifala go insaed wanfala ship long Ad·ra·mytʹti·um wea redi for go long olketa ples long Asia.* Taem mifala go, Ar·is·tarʹchus, wea hem from Thes·sa·lo·niʹca long Mac·e·doʹni·a, hem go witim mifala tu. 3 Long next day mifala go shore long Siʹdon, and from Julius hem barava kaen long Paul, hem letem hem for go lukim olketa fren bilong hem and olketa lukaftarem hem.
4 Mifala lusim Siʹdon and from wind hem barava big mifala go klosap long Cyʹprus, mekem bigfala wind hia hem no bangam mifala tumas. 5 Mifala sail long open sea go pas long Ci·liʹcia and Pam·phylʹi·a. Gogo mifala go shore long Myʹra long Lyʹci·a. 6 Long there, Julius, datfala bigman bilong olketa soldia, hem faendem wanfala ship from Alexandria wea redi for go long Italy, and hem mekem mifala for go insaed. 7 Wind hem big tumas so for plande day nao mifala isisi sail go kasem Cniʹdus. Bat bihaen, mifala mas change and sail go long Sal·moʹne long Crete mekem bigfala wind hia hem no bangam mifala tumas. 8 Mifala go followim datfala island. Wind hem mekem mifala waka hard tumas bat gogo mifala kasem ples wea olketa kolem Fair Havens,* wea hem klosap long datfala taon La·seʹa.
9 From mifala delay tumas, and datfala day for no kaikai* hem go pas finis, hem danger nao for gogo long sea. So Paul 10 hem sei: “Olketa, long tingting bilong mi, disfala gogo bae hem nogud tumas ia. Disfala ship witim kago bilong hem bae lus, and maet iumi* tu bae lus.” 11 Bat bigman bilong olketa soldia hem no followim toktok bilong Paul. Hem followim nao samting wea kapten and man wea ownim datfala ship tufala talem. 12 Harbor long Fair Havens hem no gudfala ples for ship hem haed taem sea hem raf tumas, so klosap evriwan agree for lusim datfala ples. Olketa laek for trae kasem Phoenix, wea hem wanfala gud harbor long Crete wea hem feisim northeast and southeast.
13 Wind wea no strong tumas hem blow kam from south so olketa tingse bae olketa kasem Phoenix nao. So olketa apim anka and isisi sail followim shore long Crete. 14 Bat no longtaem bihaen, wanfala big wind wea olketa kolem Eu·ro·aqʹui·lo* hem blow kam. 15 Datfala wind hem strong tumas and ship hia no savve sail go feisim wind, so mifala letem nomoa for wind hem pushim go ship bilong mifala. 16 Mifala go klosap long wanfala smol island wea olketa kolem Cauʹda, mekem wind no bangam mifala tumas. Nomata olsem, mifala mas barava waka hard for pullim kam dingi insaed long bihaen bilong ship. 17 Bihaen olketa pullim dingi insaed long ship, olketa taengem samfala rope raonem ship hia for mekem hem strong. Olketa fraet nogud ship hem rek long Syrʹtis, wea hem ples wea sea hem nating deep. So olketa slakem rope for daonem datfala big sail and letem nomoa wind for pushim go ship. 18 Bat bikos sea hem raf tumas and ship hem barava rola olobaot, long next day olketa torowem samfala kago insaed long sea mekem ship hem no hevi tumas. 19 Long mek-thri day moa olketa torowem olketa rope wea olketa iusim for apim sail bilong datfala ship.
20 For staka day nao mifala no lukim sun or eni star, and from hem big wind and rain tu, hem luk olsem mifala bae dae nao. 21 Olketa no kaikai for staka day. Then Paul hem standap and sei: “Olketa, mi talem iufala finis for iumi no lusim Crete. Bat iufala no laek herem mi. Dastawe disfala nogud samting kasem iumi. 22 Nomata olsem, iufala hapi and no wari bikos no eniwan long iufala bae dae. Disfala ship nomoa bae lus. 23 Last naet, God wea mi worshipim hem sendem wanfala angel kam long mi. 24 Hem sei, ‘Iu no fraet Paul. Iu bae kasem Rome and bae iu lukim King.* God bae sevem evriwan insaed disfala ship.’ 25 So iufala mas hapi and no wari. Mi barava sure God bae duim samting wea datfala angel storyim long mi. 26 Nomata olsem, bae iumi rek klosap long wanfala island.”
27 Long mek-fotin naet, ship hem barava rola olobaot long sea wea olketa kolem Aʹdri·a. Long midolnaet olketa crew tingse olketa klosap kasem land nao. 28 So olketa tekem wanfala hevi samting wea olketa taengem rope long hem and torowem long sea for chekim deep bilong hem wea hem thirti-six meter. Then olketa muv go lelebet moa and duim sem samting. Long there, deep bilong sea hem twenti-seven meter. 29 Olketa fraet nogud mifala bangam wanfala reef, so olketa torowem fofala anka from bihaen bilong ship. Olketa laekem tumas for hem mas daylaet kwiktaem. 30 Olketa crew laek for ranawe from ship so olketa daonem dingi long sea. Olketa laekem olketa narawan for tingse olketa go for daonem olketa anka long front long ship. 31 Paul hem sei long olketa soldia and bigman bilong olketa: “Sapos olketa crew hia ranawe from ship, bae iufala dae nao ia.” 32 Then nomoa olketa soldia katem olketa rope and letem go datfala dingi.
33 Taem hem klosap daylaet Paul hem talem evriwan for mas kaikai. Hem sei: “Diswan nao hem mek-fotin day wea iufala lukluk and weit nomoa. Iufala nating kaikaim eni samting tu. 34 So plis iufala mas kaikai nao mekem iufala strong. No eni hair long hed bilong iufala bae hem lus.” 35 Bihaen hem tok olsem hem tekem wanfala bred. Front long evriwan hem prea long God, then hem brekem datfala bred and kaikaim. 36 So evriwan hapi and olketa kaikai nao. 37 Namba bilong mifala evriwan insaed long datfala ship hem 276 man. 38 Bihaen olketa kaikai and fulap, olketa torowem olketa bag wheat insaed long sea for mekem ship hia hem no hevi tumas.
39 Taem hem daylaet, olketa lukim land bat olketa no savve long nem bilong datfala ples. Olketa lukim wanfala bay wea garem sandbis long hem so olketa ting for mas steerim ship hia go olowe kasem sandbis nao. 40 Olketa katem rope bilong olketa anka and letem foldaon insaed long sea. Long semtaem olketa aotem rope from olketa padol for steerim ship. Then olketa apim smolfala sail long front bilong ship and sail go for datfala sandbis. 41 Olketa kasem ples wea sea hem nating deep and olketa mekem datfala ship for pas long sand. Front long ship hia hem pas bat olketa wave bangam bihaen bilong hem and hem brek nao. 42 Olketa soldia disaed for killim dae evri man wea olketa gaedem, mekem no eniwan swim go long shore for ranawe. 43 Bat bigman bilong olketa soldia hem laek for sevem Paul, so hem stopem olketa for no killim olketa dae. Hem talem olketa wea savve swim for jamp insaed sea firstaem, and swim go long shore. 44 Hem talem olketa narawan for holem eni pis timba or olketa nara samting from datfala ship and float go long shore. So evriwan kasem shore and no eniwan hem dae.
28 Taem mifala kasem shore mifala faendemaot nem bilong datfala island hem Malta. 2 Pipol long datfala island* olketa kaen tumas long mifala. Hem rain and hem cold fogud so olketa wakem fire and lukaftarem mifala. 3 Paul tekem wanfala hip firewood and putim antap long fire bat wanfala poison snek kamaot from firewood hia and baetem hand bilong hem. 4 Taem olketa pipol hia lukim datfala poison snek long hand bilong Paul, olketa sei: “Ating disfala man hem killim dae eniwan ia. Nomata hem no dae long sea, bae hem dae nao ia. Diswan nao panis bilong hem.” 5 Paul hem sekem hand bilong hem and snek hia foldaon insaed long fire, bat Paul hem olraet nomoa. 6 Bat olketa tingse body bilong hem bae boela or seknomoa bae hem foldaon and dae. Olketa gohed lukluk bat no eni samting nomoa happen long hem, so olketa tingting difren moa and sei masbi hem wanfala god.
7 Klosap long ples hia, bigman bilong datfala island wea nem bilong hem Pubʹli·us, hem garem olketa planteison bilong hem. Hem kaen tumas long mifala and for thrifala day hem barava lukaftarem mifala. 8 Dadi bilong Pubʹli·us hem sik big and leidaon nomoa. Body bilong hem hot and hem garem barava nogud beleran. Paul go long hem and prea. Hem putim hand bilong hem long man hia and healim hem. 9 Bihaen diswan, evriwan long datfala island wea sik kam long Paul and hem healim olketa tu. 10 Olketa givim staka present long mifala, and taem mifala redi for go moa long ship, olketa givim samting wea mifala needim for gogo bilong mifala.
11 Thrifala month bihaen, mifala go insaed wanfala ship wea anka long Malta long olketa month wea sea hem raf tumas. Datfala ship hem from Alexandria and front bilong hem garem image bilong olketa son bilong Zeus. 12 Mifala sail go kasem Syracuse and anka long there for thrifala day. 13 Mifala lusim long there and sail go raon kasem Rheʹgi·um. Long next day wanfala wind from south hem blow kam, and long day bihaen, mifala kasem long Pu·teʹo·li. 14 Mifala meetim samfala brata long there wea laekem tumas for mifala stap witim olketa for wanfala full week. Bihaen nao mifala gogo for Rome. 15 Taem olketa brata long Rome herem mifala kam, samfala kam meetim mifala long market long Apʹpi·us and olketa narawan meetim mifala long ples wea olketa kolem Thrifala Resthaos. Taem Paul lukim olketa, diswan barava strongim hem and hem thankiu long God. 16 Taem mifala kasem Rome, olketa letem Paul for stap seleva and wanfala soldia nomoa gaedem hem.
17 Thrifala day bihaen, Paul kolem kam olketa bigman bilong olketa Jew. Taem evriwan hipap tugeta, hem sei: “Olketa brata, mi no duim eni samting wea againstim pipol bilong iumi or againstim kastom bilong olketa grani bilong iumi. Nomata olsem, olketa holem mi long Jerusalem, then olketa givim mi go long olketa bigman bilong Rome. 18 Olketa askem staka kwestin long mi bat olketa no faendem mi duim eni samting wea mekem mi fit for dae, so olketa laek for letem mi go free. 19 Olketa Jew no laekem olketa for letem mi go free, so mi mas ask for King long Rome* nao hem judgem case bilong mi, bat mi no duim diswan for accusim pipol bilong mi. 20 Olketa taengem mi long disfala chain bikos long datfala hope bilong Israel. Dastawe mi laekem tumas for lukim and story witim iufala.” 21 Olketa sei long hem: “No eniwan long Ju·deʹa raetem kam eni leta abaotem iu, and no eni brata wea kam long hia storyim eni nogud samting abaotem iu tu. 22 Bat mifala laek herem tingting bilong iu, bikos mifala savve pipol long evri ples tok againstim disfala sekson wea iu insaed.”
23 Olketa markem wanfala day for story moa witim hem and staka pipol nao kam long ples wea hem stap. Start long morning go kasem evening hem barava storyim gud Kingdom bilong God long olketa. Hem iusim law bilong Moses and samting wea olketa profet raetem for story gud abaotem Jesus tu. 24 Samfala bilivim samting wea hem talem bat olketa narawan no laek bilivim hem. 25 From olketa no savve agree, olketa go nao. Bat bifor olketa go, Paul hem sei:
“Samting wea holy spirit mekem profet Isaiah for talem long olketa grani bilong iufala hem barava fitim. 26 Hem sei, ‘Go long pipol hia and sei: “Iufala bae herem samting bat bae no minim datwan, and iufala bae lukim samting bat bae no minim datwan tu. 27 Tingting bilong pipol hia hem sat nao. Olketa herem samting bat no followim datwan. Olketa satem eye bilong olketa and satem ear bilong olketa mekem olketa no lukim or herem eni samting. From datwan olketa no minim wanem nao olketa mas duim, dastawe olketa no kam bak long mi for mi healim olketa.”’ 28 So iufala evriwan mas savve, olketa wea no Jew herem disfala nius abaotem samting wea God duim for sevem pipol, and bae olketa laekem tumas.” 29* ——
30 So for tufala year Paul hem stap long wanfala haos wea hem rentim and hem hapi for story long eniwan wea kam for lukim hem. 31 Hem no fraet for preach abaotem Kingdom bilong God long olketa, and teachim olketa abaotem Lord Jesus Christ, and no eniwan trae for stopem hem.
Long Greek languis hem sei, “pneuʹma.” Lukim Appendix 7B.
Long Greek languis hem sei, “sabbatou . . . odon.” Diswan hem toktok wea showimaot Law hem tambuim man for wakabaot farawe from haos bilong hem long Sabbath.
Long Greek languis “Pentecost” hem minim “mek-fifti.” Olketa celebratem diswan long mek-fifti day bihaen Nisan 16.
Long olketa Christian Greek Scripture, “Asia” hem minim wanfala province bilong Rome wea stap long west saed long Asia Minor. Diswan no minim bigfala area wea olketa kolem Asia distaem.
Samting olsem 9 klok long morning. Diswan hem thrifala hour bihaen sun hem kamap.
Diswan savve minim for talem samting wea bae happen long future, or wanfala message from God, or for talemaot toktok bilong God.
Long Greek languis hem sei, “Eniwan wea prea long nem bilong Jehovah.”
Long Greek languis hem sei, “soul bilong mi.” Lukim Appendix 7A.
Long Greek languis hem sei, “Haʹdes.” Lukim Appendix 8.
Long Greek languis hem sei, “Haʹdes.” Lukim Appendix 8.
Long Greek languis hem sei, “pneuʹma.” Lukim Appendix 7B.
Or, “holy spirit wea hem wanfala present.”
Long Greek languis hem sei, “soul.” Lukim Appendix 7A.
Samting olsem 3 klok long aftanun. Diswan hem naenfala hour bihaen sun hem kamap.
Long Greek languis hem sei, “tan raon.”
Long Greek languis hem sei, “soul.” Lukim Appendix 7A.
Long Greek languis hem sei, “talemaot olketa day hia.”
Bigman hia hem boss bilong olketa security long temple.
Long Greek languis hem sei, “nem.”
Luk olsem diswan minim olketa no go long olketa skul bilong olketa rabbi.
Sanhedrin.
Long Greek languis hem sei, “wanfala heart and wanfala soul.”
Sanhedrin.
Luk olsem disfala toktok “Sinagog bilong olketa man wea free,” hem minim wanfala grup bilong olketa Jew or olketa man wea followim religion bilong olketa Jew wea hipap tugeta for prea and readim olketa Holy Raeting. Luk olsem olketa hia olketa prisoner or slave bifor bat then olketa kamap free.
Long olketa Christian Greek Scripture, “Asia” hem minim wanfala province bilong Rome wea stap long west saed long Asia Minor. Diswan no minim bigfala area wea olketa kolem Asia distaem.
Sanhedrin.
Diswan minim for katem skin long private part.
Long Greek languis hem sei, “soul.” Lukim Appendix 7A.
Staka taem disfala word hem minim ples wea no staka pipol stap, and ples wea pipol no wakem garden long hem. Maet hem no garem staka tree or hem no garem wata.
Or, “wea skin bilong heart and ear bilong iufala no circumcise.”
Long Greek languis hem sei, “pneuʹma.” Lukim Appendix 7B.
Long Greek languis hem sei, “hem sleep nao.”
Long Greek languis hem sei tu, “Candace.” Diswan hem wanfala title bilong plande queen bilong Ethiopia.
Wankaen trak wea garem tufala tyre and olketa horse nao savve pullim.
Disfala verse hem stap long samfala Bible transleison, bat hem no stap long samfala main Greek Bible bilong bifor.
Diswan hem ples wea olketa Jew hipap for readim Law and prea.
Diswan hem minim teaching and wei wea olketa Christian followim.
Long Greek languis hem sei, “olketa holy wan.”
Long Greek languis hem sei, “singaot long datfala nem.”
Long Greek languis hem sei, “olketa holy wan.”
Long Greek languis hem sei, “olketa holy wan.”
Samting olsem 3 klok long aftanun. Diswan hem naenfala hour bihaen sun hem kamap.
Samting olsem 12 klok long midolday. Diswan hem sixfala hour bihaen sun hem kamap.
Staka haos long Israel long datfala taem garem ruf wea flat. Pipol savve wakabaot antap, sleep, or sidaon long there witim olketa fren.
Samting olsem 3 klok long aftanun. Diswan hem naenfala hour bihaen sun hem kamap.
Diswan minim for katem skin long private part.
Long Greek languis hem sei, “holy spirit wea hem wanfala present.”
Diswan minim for katem skin long private part.
Or, “fasting.”
Diswan hem ples wea olketa Jew hipap for readim Law and prea.
Staka taem disfala word hem minim ples wea no staka pipol stap, and ples wea pipol no wakem garden long hem. Maet hem no garem staka tree or hem no garem wata.
Long Greek languis hem sei, “hem sleep nao.”
Or, “God barava kaen long olketa.”
Diswan hem ples wea olketa Jew hipap for readim Law and prea.
Luk olsem diswan hem minim pipol wea no Jew wea savve story long Greek languis.
Long Greek languis hem sei, “tufala aposol, Barʹna·bas and Paul.”
Or, “fasting.”
Long Greek languis hem sei, “askem God for barava kaen long tufala.”
Diswan minim for katem skin long private part.
Diswan hem narafala wei for talem nem bilong Simon (Peter).
Long Greek languis hem sei, “eni samting wea kamap dirty bikos pipol iusim for worshipim idol.”
Lukim “Durong” long Appendix 4.
Diswan hem ples wea olketa Jew hipap for readim Law and prea.
Disfala verse hem stap long samfala Bible transleison, bat hem no stap long samfala main Greek Bible bilong bifor.
Diswan minim for katem skin long private part.
Long olketa Christian Greek Scripture, “Asia” hem minim wanfala province bilong Rome wea stap long west saed long Asia Minor. Diswan no minim bigfala area wea olketa kolem Asia distaem.
Diswan hem holy spirit wea God givim long Jesus.
Or, salem purple dye for dyem kaleko.
Magistrate hem bigman long taon wea gavman bilong Rome hem rulim.
Diswan hem wanfala timba wea olketa mekem hol long hem for putim hand and leg bilong man insaed mekem hem safa.
Diswan hem ples wea olketa Jew hipap for readim Law and prea.
Luk olsem diswan hem minim pipol wea no Jew wea savve story long Greek languis.
Long Greek languis hem sei, “Caeʹsar.” Diswan hem title bilong samfala king long Rome.
Long Greek languis hem sei, “pneuʹma.” Lukim Appendix 7B.
Lukim “Epicurus” long dictionary long Appendix 15.
Lukim “Zeno” long dictionary long Appendix 15.
Wanfala hill long Athens bifor wea Supreme Kot savve hipap long hem.
Long Greek languis hem sei, “fraet long olketa god.”
Diswan hem ples wea olketa Jew hipap for readim Law and prea.
Man sekem kaleko long wei olsem for showimaot no eniwan fit for blamem hem.
Diswan savve minim for talem samting wea bae happen long future, or wanfala message from God, or for talemaot toktok bilong God.
Diswan hem ples wea olketa Jew hipap for readim Law and prea.
Diswan hem minim teaching and wei wea olketa Christian followim.
Luk olsem diswan hem minim pipol wea no Jew wea savve story long Greek languis.
Long olketa Christian Greek Scripture, “Asia” hem minim wanfala province bilong Rome wea stap long west saed long Asia Minor. Diswan no minim bigfala area wea olketa kolem Asia distaem.
Long Greek languis disfala word hem no minim man hem barava naked bat hem werem yet smol kaleko bilong hem.
Or, “hem garem bigfala paoa.”
Diswan hem ples wea pipol savve hipap. Hem raon and olketa wakem long ston. Klosap 25,000 pipol nao savve sidaon insaed.
Long olketa Christian Greek Scripture, “Asia” hem minim wanfala province bilong Rome wea stap long west saed long Asia Minor. Diswan no minim bigfala area wea olketa kolem Asia distaem.
Long kalenda distaem, disfala day hem Sunday. Olketa Jew ting long diswan olsem first day long week.
Long Greek languis “Pentecost” hem minim “mek-fifti.” Olketa celebratem diswan long mek-fifti day bihaen Nisan 16.
Luk olsem diswan hem minim pipol wea no Jew wea savve story long Greek languis.
Long Greek languis hem sei, “soul.” Lukim Appendix 7A.
Diswan minim wanfala gele wea hem no sleep witim eni man.
Diswan savve minim for talem samting wea bae happen long future, or wanfala message from God, or for talemaot toktok bilong God.
Diswan minim for katem skin long private part.
Lukim “Durong” long Appendix 4.
Long olketa Christian Greek Scripture, “Asia” hem minim wanfala province bilong Rome wea stap long west saed long Asia Minor. Diswan no minim bigfala area wea olketa kolem Asia distaem.
Staka taem disfala word hem minim ples wea no staka pipol stap, and ples wea pipol no wakem garden long hem. Maet hem no garem staka tree or hem no garem wata.
Diswan hem minim teaching and wei wea olketa Christian followim.
Long Greek languis hem sei, “singaot long nem bilong Jesus.”
Diswan hem ples wea olketa Jew hipap for readim Law and prea.
Sanhedrin.
Sanhedrin.
Long Greek languis hem sei, “iu olsem wanfala dirty wall wea olketa paintim long white paint.”
Samting olsem 9 klok long naet. Diswan hem thrifala hour bihaen sun hem go daon.
Disfala verse hem stap long samfala Bible transleison, bat hem no stap long samfala main Greek Bible bilong bifor.
Diswan hem ples wea olketa Jew hipap for readim Law and prea.
Long olketa Christian Greek Scripture, “Asia” hem minim wanfala province bilong Rome wea stap long west saed long Asia Minor. Diswan no minim bigfala area wea olketa kolem Asia distaem.
Sanhedrin.
Diswan hem minim teaching and wei wea olketa Christian followim.
Long Greek languis hem sei, “Caeʹsar.” Diswan hem title bilong samfala king long Rome.
Long Greek languis hem sei, “olketa holy wan.”
Diswan hem ples wea olketa Jew hipap for readim Law and prea.
Long Greek languis hem sei, “Caeʹsar.” Diswan hem title bilong samfala king long Rome.
Long olketa Christian Greek Scripture, “Asia” hem minim wanfala province bilong Rome wea stap long west saed long Asia Minor. Diswan no minim bigfala area wea olketa kolem Asia distaem.
Diswan minim “Sef Harbor.”
Diswan hem kamap long datfala month, Tishri, wea hem taem bilong rain and taem wea sea savve raf tumas.
Long Greek languis hem sei, “olketa soul bilong iumi.”
Diswan hem wanfala wind wea blow kam from northeast.
Long Greek languis hem sei, “Caeʹsar.” Diswan hem title bilong samfala king long Rome.
Pipol wea no story long Greek languis.
Long Greek languis hem sei, “Caeʹsar.” Diswan hem title bilong samfala king long Rome.
Disfala verse hem stap long samfala Bible transleison, bat hem no stap long samfala main Greek Bible bilong bifor.