Olketa Butterfly, Plant, and Ants—Important Wei for Fren
MAN FOR RAET FOR WEKAP! LONG NETHERLANDS
LONG July, olketa smol blue butterfly long Western Europe savve hao hem taem nao for olketa mekem next genereson kamap. For duim diswan, olketa no needim wanfala partner nomoa. Olketa needim tu olketa blue marsh gentians flaoa and waka bilong olketa hangre red ants. Why nao olsem? Wanem nao waka bilong olketa plant and ants insaed laef bilong olketa butterfly hia?
Wanfala ples for lukim disfala interesting wei wea thrifala samting hia fren tugeta, hem long Dwingelderveld National Park long north part bilong Netherlands. Disfala ples hem hom bilong staka blue butterfly hia. Long season bilong spring and summer, graon long Dwingelderveld hem luk olsem wanfala carpet wea olketa wakem from staka plant wea garem flaoa, insaed diswan olketa blue marsh gentians, pink bog heather, and yellow bog asphodels. Olketa blue butterfly barava laekem tumas olketa smolfala flaoa bilong bog heather wea luk naes and olketa flaoa bilong blue marsh gentian—bat hem from tufala difren reason. Disfala bog heather wea garem flaoa hem ples wea olketa laekem tumas for kasem kaikai bilong olketa, and datfala marsh gentian olketa tingim olsem ples for keepim olketa samting. Bat wanem nao bae olketa butterfly keepim long there?
Wanfala Plan for Stap Laef
Bihaen olketa faendem partner finis, mere butterfly bae lukaotem wanfala marsh gentian wea hem tol winim olketa plant wea stap raonem hem. Disfala butterfly sidaon long flaoa and putim samfala white egg insaed. Bihaen foa go kasem tenfala day, olketa egg hia brek open, and samting olsem tu go kasem sixfala smol caterpillar startim niu laef bilong olketa taem olketa stap insaed flaoa bilong marsh gentian. Bihaen tu or thri week wea olketa no stop for kaikai, olketa caterpillar klaem go daon long graon.
Hem barava interesting hao olketa caterpillar savve weit go kasem evening bifor olketa go daon. Diswan hem barava important, from long evening tufala kaen red ants, wea stap tu insaed datfala national park, savve lusim haos bilong olketa for go lukaotem kaikai. Olketa caterpillar foldaon midolwan long road bilong olketa ants hia wea lukaotem kaikai. Nomata samting wea olketa caterpillar hia duim maet luk olsem wei for killim olketa seleva, hem really part long plan for stap laef. So, wanem moa bae happen?
No longtaem bihaen, samfala red ants kasem disfala caterpillar wea blokem road bilong olketa. Kwiktaem nomoa olketa pullim go datfala caterpillar long haos bilong olketa. Taem hem insaed, olketa treatim disfala caterpillar olsem wanfala spesol visitor and hem go ahed for stap sef and feel satisfae thru long olketa season bilong autumn, winter, and spring, insaed wanfala ples wea garem staka kaikai. Hem tru, disfala caterpillar no garem planti difren kaen kaikai for chus from—samfala baby ants nomoa and main kaikai, hem kaikai wea olketa ants toroaotem for feedim hem. Bat olketa ants kasem gud samting tu from diswan. Olketa savve evritaem kasem honey wata wea datfala caterpillar savve mekem kamap. Nomata taem caterpillar hia kasem pupal stage, hem go ahed for givim olketa ants samfala honey wata witim samfala nara samting wea kamaot from body bilong hem wea olketa ants savve laek for kaikaim. Bat long dat taem, disfala wei wea olketa stap tugeta hem klosap for finis.
Visitor wea Kamap No Welkam
Insaed datfala pupal stage, caterpillar hia start for change for kamap butterfly. Taem hem change finis, pupa bilong hem brek open and wanfala butterfly kamaot. Hem interesting for savve hao diswan happen long early morning. Why nao olsem? Bikos long morning olketa ants no busy tumas, and no olsem taem wea olketa caterpillar klaem daon from plant go long graon, distaem hem gud for stap klia long olketa ants wea bin keepim hem.
Taem olketa ants kam for tekem honey wata from pupa, olketa seke fogud taem olketa faendem wanfala difren creature wea garem wing insaed haos bilong olketa—and olketa stretawe attakim disfala samting wea no welkam. Kwiktaem nomoa caterpillar hia wea change long butterfly hem resis go long ples for go aot from haos bilong olketa ants for sevem olketa leg bilong hem and laef bilong hem tu. Taem hem aotsaed from haos bilong olketa ants, disfala butterfly klaemap wanfala smol branch and olketa ants stop for ranem hem.
From hem kasem wanfala hae sef ples, disfala butterfly savve openem olketa wing bilong hem and draem olketa. Then, klosap wan year from taem wea hem startim laef, datfala important taem hem kam and butterfly hia sekem wing bilong hem for firstaem. Lukim hem flae go—hem seksekem wing taem hem flae ovarem graon! Insaed samfala day nomoa bae hem faendem partner bilong hem and start for lukaotem wanfala tol blue marsh gentian. Hem taem nao for redy for mekem next genereson kamap.
[Box long page 20]
Butterfly wea Stap Long Danger
Ples bilong datfala blue butterfly hem nao heath. Olketa heath kamap staka handred year go pas finis long area long Western Europe long ples olketa man katem daon olketa tree bilong taem bifor. Long bifor, olketa heath wea garem purple flaoa barava kavarem bigfala area, hem kavarem tu samfala part bilong Belgium, Germany, and long Netherlands, bat distaem only samfala smolfala area nomoa stap. From diswan, datfala blue butterfly hem start for lusim faet for laef bilong hem. Insaed ten year wea go pas, hem lus from 57 bilong 136 ples wea olketa savve hem natural ples bilong olketa long Netherlands. For tok stret, laef bilong hem barava stap long danger so olketa putim nem bilong hem long European List bilong Endangered Butterflies, wanfala pepa wea Council bilong Europe mekem wea listim nem bilong olketa butterfly wea stap long danger.
For mek sure Dwingelderveld National Park bae stap olsem sef ples for datfala blue butterfly, olketa wea lukaftarem park distaem trae for keepim datfala heathland taem olketa iusim olketa sem wei for farm olsem olketa farmer iusim insaed planti handred year wea go pas finis. Olsem bifor, olketa shepherd witim olketa sheep wakabaot long heath, and olketa buluka kaikai long olketa field wea garem strong grass. Olketa sheep and buluka savve kliarem olketa ples wea ling, bog heather, and nara kaen plant savve grow. (Long distaem, samting olsem 580 difren kaen plant grow insaed datfala park.) Olsem ansa long diswan, olketa blue butterfly long Dwingelderveld duim tu samting for helpem wei wea olketa stap laef—namba bilong olketa go ahed for grow. For tok stret, disfala heathland park wea big and moa important winim eni narawan long Europe hem wanfala ples wea gud tumas for olketa butterfly, 60 percent bilong evri difren kaen butterfly wea stap long Netherlands hem stap long there.
[Piksa long page 18]
Wanfala butterfly visitim wanfala blue marsh gentian and putim olketa egg bilong hem insaed
[Piksa long page 19]
Red ants lukaftarem pupa
Ants long page 18 and 19: Piksa bilong David Nash; www.zi.ku.dk/personal/drnash/atta/
[Piksa long page 19]
Pink bog heather
[Piksa long page 19]
Yellow bog asphodel
[Olketa piksa long page 20]
Sheep and buluka help for mekem gud moa ples bilong butterfly