Young Pipol—Letem Parents Helpem Iu Protectim Heart!
LONG tingting bilong iu, wanem nao barava hardfala samting weacaptain bilong wanfala ship hem feisim? Waswe, hem for katkros long open sea? Staka taem datwan olraet nomoa. Ship maet no rek long open sea, bat hem rek klosap long shore. For tok stret, hem moa danger for captain leim ship long wharf winim wei for man mekem aeroplane landing. Why nao olsem?
Bifor captain leim ship long wharf, hem mas firstaem missim olketa danger wea stap long wanfala harbor. Taem hem steer, hem mas missim olketa nara ship, and mas savve tu sapos datfala ples garem current wea no showaot klia. Hem need for go raonem eni hip sandbis, reef, or rek wea stap haed andanit sea. Diswan bae moa hard sapos hem firstaem for hem kam long disfala harbor.
For winim olketa problem olsem, wanfala wise captain bae askem wanfala man (pilot) wea savve gud long datfala harbor. Datfala pilot savve standap saed long captain insaed wheel rum and leadim gogo bilong hem. Tufala waka tugeta for lukluk long olketa danger and steerim ship thru long eni smolfala pasis for go insaed harbor.
Important waka bilong pilot piksarem help wea olketa young Christian savve kasem taem olketa deal witim olketa hardfala samting long laef wea olsem raf sea. Wanem nao bae helpem olketa? Why nao olketa teenager needim datwan?
Tingim moa tokpiksa abaotem ship. Sapos iu wanfala young wan, iu lelebet olsem captain bilong wanfala ship bikos iu mas lane for karem responsibility for laef bilong iu. And parents nao olsem pilot wea garem waka for leadim iu thru long olketa hardfala samting wea iu feisim. Nomata olsem, taem iu teenager maet iu no really laek for acceptim advaes wea parents talem. Why nao olsem?
Problem nao hem heart. Tokpiksa heart maet muvim iu for laekem samting wea tambu or for rejectim eniting wea iu tingse hem stopem iu. Bible sei: “Wei bilong heart bilong man hem saedem nogud samting start kam from taem hem young.” (Genesis 8:21) Jehovah talem klia hao iu barava feisim hard samting. Hem talem warning olsem: “Heart nao savve trikim man winim eni nara samting, and from hem olobaot hem danger tumas.” (Jeremiah 17:9, Rotherham) Heart savve mekem grow olketa nogud feeling and tu, hem savve trikim young wan for tingse hem garem moa savve winim parents bilong hem, nomata parents nao garem moa savve. Bat, planti reason stap wea showimaot iu needim parents for helpem iu, taem iu trae for steerim gogo bilong iu insaed disfala hard taem.
Why Nao Iu Shud Obeyim Parents Bilong Iu?
Winim evri samting, iu shud duim diswan from Jehovah, wea hem nao startim famili, hem talem iu for lisin long parents bilong iu. (Ephesians 3:15) From God nao markem parents for lukaftarem iu, hem talem disfala kaonsel for iu: “Pikinini, hem stret for iu obeyim parents bilong iu wea Lord markem olketa for lukaftarem iu.” (Ephesians 6:1-3, Phillips; Psalm 78:5) Nomata iu teenager, parents bilong iu still garem waka for leadim iu, and iu mas herem olketa. Taem aposol Paul sei olketa pikinini mas obeyim parents, hem iusim wanfala Greek word wea fitim evri pikinini nomata olketa kasem wanem age. Wanfala example hem long Matthew 23:37, wea Jesus sei pipol long Jerusalem olsem “pikinini” bilong hem, nomata klosap evriwan big man finis.
Planti faithful man bifor go ahed for obeyim parents bilong olketa nomata olketa big finis. Nomata Jacob hem full-grown, hem luksavve hem shud obeyim komand bilong dadi bilong hem for no maritim woman wea no worshipim Jehovah. (Genesis 28:1, 2) Jacob masbi savve hao parents bilong hem feel nogud from brata bilong hem disaed for maritim olketa heathen woman bilong Canaan.—Genesis 27:46.
Nara samting wea join witim wei wea God markem Christian parents bilong iu for leadim iu, hem wei wea tufala nao barava fit for helpem iu. Datwan bikos olketa nao savve gud long iu. Tufala showimaot for planti year finis hao love bilong tufala for iu hem no selfish. Olsem wanfala pilot bilong ship, parents bilong iu savve finis long staka samting. Tufala seleva bin feelim “olketa samting wea young pipol wantem.” And from tufala worshipim Jehovah, tufala savve long gud samting wea kamap from wei for followim olketa Bible principle.—2 Timothy 2:22.
Taem samwan olsem stanbae for iu, diswan bae helpem iu for win taem iu feisim olketa hard samting. Tingim wei for fren witim olketa girl or boy. Hao nao Christian parents savve helpem iu saed long disfala samting wea iu maet hol bak for storyim?
Wei for Laekem Wanfala Girl or Boy
Olketa pilot savve talem olketa captain bilong ship for steer farawe from hip sandbis wea stap haed andanit sea. Hip sandbis hem soft bat danger fogud from olketa no stap long sem ples evritaem. Parents tu laekem iu for stap klia from olketa samting wea danger tumas saed long feeling. Parents savve hao feeling for laekem girl or boy savve kamap strong tumas and hard for minim. Taem feeling olsem kamap barava strong, hem savve mekem iu for ship rek.
Example bilong Dinah showimaot samting wea kamap taem man steer go klos tumas long danger. Maet feeling for laek savve and for enjoy muvim Dinah for fren witim olketa girl bilong Canaan wea garem olobaot fasin. Gogo, samting wea hem tingse hem for enjoy nomoa, hem lead go long barava sorre samting—wanfala young man wea pipol long datfala taon ‘tinghae’ long hem, hem rapem Dinah.—Genesis 34:1, 2, 19.
Kaen danger olsem hem kamap moa big from pipol distaem evritaem mekhae long sex. (Hosea 5:4) Staka young pipol maet showimaot hao wei for enjoyim hapitaem witim wanfala girl or boy hem samting wea barava set narawe. Maet heart bilong iu hapi tumas taem iu tingim wei for stap seleva witim samwan wea iu ting hem naesbola. Bat parents wea barava lovem iu, bae trae for protectim iu from wei for kaban witim olketa young wan wea no respectim olketa mark bilong God.
Laura agree hao fasin for laek faendaot mekem teenager no luksavve long danger. “Taem olketa girl long class bilong mi storyim hao olketa dance full naet witim olketa boy wea luk set, hem here olsem hem samting wea man mas no missim. Mi luksavve hao planti taem story bilong olketa ova tumas, nomata olsem mi garem feeling for laek savve and mi tingse mi missim wei for barava enjoy. Mi savve hem stret for parents bilong mi stopem mi for go long olketa kaen ples olsem, bat mi still garem feeling for laek go.”
Ship no savve stop kwiktaem. Parents savve hao strongfala feeling for laekem narawan hem semsem tu. Buk bilong Proverbs hem sei man wea no savve kontrolem strongfala feeling for laekem narawan hem olsem wanfala buluka wea olketa leadim go for busarem. (Proverbs 7:21-23) No letem iuseleva for ship rek saed long feeling or long spiritual wei. Parents bilong iu maet luksavve taem heart bilong iu start for mekem iu go rong saed long diswan, and maet olketa givim kaonsel long iu. Waswe, bae iu wise and herem olketa mekem iu no kasem trabol?—Proverbs 1:8; 27:12.
Nara samting, parents savve helpem iu for deal witim hevi wea kamap from olketa nara young wan. Hao nao olketa savve duim datwan?
Wei wea Olketa Nara Young Wan Strong for Pullim Iu
Wanfala strongfala tide or current savve mekem ship go difren. For stopem diswan for happen, captain mas stretem datfala ship. Long sem wei tu, sapos iu no duim samting for stretem gogo bilong iu, wei wea olketa young wan strong for pullim iu savve mekem iu go difren long spiritual wei.
Olsem samting wea kasem Dinah, “sapos iu fren witim pipol wea krangge, bae diswan barava spoelem iu.” (Proverbs 13:20, Today’s English Version) Tingim hao Bible sei olketa wea no savve long Jehovah or wea les for followim wei bilong hem olketa “krangge.”
Bat maet hem hard for iu rejectim tingting or fasin bilong olketa wea wan class witim iu. María José sei olsem: “Mi wantem olketa nara young wan for acceptim mi. From mi no laekem olketa for tingse mi difren, mi followim evri wei bilong olketa.” Maet iu no luksavve hao olketa nara young wan affectim finis music wea iu chusim, kaleko wea iu laek werem, or toktok bilong iu. Maet iu savve feel relax taem iu stap witim olketa young wan. Evriwan savve feel olsem, bat diswan mekem hem isi for olketa affectim iu, and maet datwan spoelem iu—Proverbs 1:10-16.
Caroline ting bak long olketa hardfala samting wea hem feisim: “Start from taem mi 13 year, klosap evri girl wea mi kaban witim garem boyfren, and for samfala year diswan pullim mi for laek olsem olketa. Bat mami bilong mi barava helpem mi long datfala hard taem. Hem lisin long mi for planti hour, hem story long wei wea mekem mi ting raonem samting, and hem helpem mi for luksavve hao hem moabeta for weit go kasem taem mi mature bifor mi fren.”
Olsem mami bilong Caroline, parents bilong iu tu maet warnim iu abaotem wei wea olketa nara young wan savve pullim iu. Or tufala maet stopem iu from samfala samting or from wei for kaban witim samfala fren. Nathan tingim hao samfala taem hem raoa witim parents bilong hem saed long diswan. Hem sei: “Olketa fren bilong mi invaetem mi for go witim olketa, bat parents bilong mi no laekem mi for go liu witim staka fren or for go long olketa party wea no eni mami and dadi stap for arrangem. Long datfala taem, mi nating minim why olketa nara parents letem bat parents bilong mi no letem.”
Bihaen nao Nathan hem just minim. Hem sei: “Mi savve hao samting wea kasem mi hem nao ‘krangge fasin wea stap insaed long heart bilong wanfala boy.’ Diskaen krangge fasin hem savve isi for kamap taem staka boy go liu tugeta. Bae wanfala start for duim nogud samting, narawan bae addim go, and then narawan just ova go moa. Gogo evriwan bae join insaed. Olketa young wan wea sei olketa servem Jehovah savve foldaon long disfala trap tu.”—Proverbs 22:15.
Nathan mas faet againstim feeling bilong hem, taem parents stopem hem for duim samting wea olketa nara young wan laekem hem for duim. María José feel olsem tu. Nomata olsem, tufala evriwan lisin long parents and bihaen tufala hapi tumas. Wanfala proverb hem sei: “Tanem kam ear bilong iu and herem toktok bilong olketa wea wise, mekem heart bilong iu hem kasem savve bilong mi.”—Proverbs 22:17.
Fit for Kasem Honor
Hem hard for steerim ship taem hem lei wansaed, and sapos hem lei tumas, hem savve kapsaet. Bikos iumi no perfect, fasin bilong iumi evriwan savve saedem selfish wei and samting wea tambu. Nomata olsem, long tokpiksa wei olketa young wan savve win for leim ship long wharf, sapos olketa followim gud direction bilong parents.
Tingim hao parents savve helpem iu for rejectim tingting wea sei wanfala road hem stap midolwan smol road for kasem laef and big road wea lead go long dae. (Matthew 7:13, 14) Nara rong tingting tu, hem for sei man fit for duim lelebet nogud samting bat no brekem law bilong God. Olsem wei for sei iu savve “teistim samting” bat no swallowim. Olketa wea trae for duim datwan “wakabaot krangge followim tufala difren tingting”—wei for servem Jehovah bat long semtaem lovem world and evriting insaed long world. Diswan hem isi for mekem man kapsaet long spiritual wei. (1 Kings 18:21; 1 John 2:15) Hao nao olsem? Bikos iumi man garem sin.
Sapos iumi followim feeling bilong iumi wea evritaem saedem sin, bae olketa feeling hia kamap moa strong. ‘Heart bilong iumi wea savve trikim iumi’ hem no satisfae witim wei for duim lelebet nogud samting nomoa. Hem laekem iumi for duim moa samting. (Jeremiah 17:9) Sapos iumi start for isisi go difren from truth, world bae kontrolem iumi long wei wea moa big. (Hebrews 2:1) Maet hem hard for iuseleva luksavve hao long spiritual wei iu start for lei wansaed, bat bae Christian parents bilong iu nao luksavve. Hem tru, tufala maet no savve lanem olketa niu samting kwiktaem olsem iu. Nomata olsem, tufala nao garem moa savve winim iu abaotem wei wea heart hem olobaot. And tufala want for helpem iu for “leadim heart bilong iu go long datfala wei” for kasem laef.—Proverbs 23:19.
For tok stret, iu mas no expectim parents for perfect taem tufala mas helpem iu saed long olketa samting wea lelebet hard, olsem music, hapitaem, and lukluk bilong iu. Parents bilong iu maet no garem wisdom bilong Solomon or patient fasin bilong Job. Olsem wanfala pilot, samtaem tufala maet chusim wei wea ova tumas for protectim iu. Nomata olsem, direction bilong tufala bae barava helpem iu sapos iu lisin long “discipline bilong dadi bilong iu, and no lusim law bilong mami bilong iu.”—Proverbs 1:8, 9.
Olketa nara young wan maet tok daonem parents bilong olketa. Bat, sapos parents bilong iu trae hard for followim samting wea Bible teachim, tufala bae stanbae for iu evritaem, nomata taem hem raf sea or fine sea, nomata iu feisim olketa barava hard samting. Olsem captain bilong ship hem need for followim advaes bilong wanfala pilot wea garem savve, iu tu needim parents bilong iu for directim iu, for leadim iu followim wisefala wei. Bae iu kasem staka gud samting taem iu duim diswan.
“Taem wisdom go insaed heart bilong iu and soul bilong iu barava laekem savve, wei for tingting gud bae gardim iu, fasin for luksavve bae protectim iu, sevem iu from nogud wei, from man wea tok abaotem rabis samting, from olketa wea lusim road bilong raeteous fasin and wakabaot long wei bilong darkness . . . Olketa wea raeteous bae stap long earth, and olketa wea no garem blame bae stap long hem.”—Proverbs 2:10-13, 21.
[Piksa long page 22]
Wei wea olketa nara young wan strong for pullim iu savve mekem iu go difren from truth
[Piksa long page 23]
Tingim samting wea kasem Dinah
[Piksa long page 24]
Olsem captain bilong ship hem kasem advaes from wanfala pilot wea garem savve, young pipol shud askem parents for helpem olketa
[Piksa Credit Line long page 24]
Photo: www.comstock.com