Lukluk Long World
Responsibility Bilong Evriwan
“Man distroem winim 30 per cent long nature start long 1970 taem hem katem daon planti forest, spoelem freshwata and olketa samting long sea wea laef depend long hem,” wanfala article sei insaed niuspepa The Guardian Weekly. Article hia, wea olketa raetem followim wanfala report from thrifala organization, wea World Wide Fund for Nature (WWF) tu insaed diswan, sei hao nomata olketa Western kantri nao main wan bifor for iusim olketa natural resource, distaem olketa poor kantri nao “finisim natural resource bilong olketa kwiktaem tumas.” Wanfala wakman bilong WWF hem sei: “Mifala savve hem serious, bat hao serious nao mifala nating savve go kasem taem mifala just duim disfala report.” Nomata datfala report blamem olketa gavman for fail for stopem datfala problem, hem sei hao “evri man wanwan garem blame from wei for no care long olketa resource long world,” niuspepa hia talem.
Stap Healthy
“For kamap healthy, iu no need for duim barava hard waka,” The Physical Activity Guide wea Health Canada just releasem hem sei. The Toronto Star hem sei, “iu savve strongim health and heart bilong iu taem iu duim olketa smol samting for 10 minute long olketa difren taem go kasem total bilong wan hour evriday.” Wanem kaen samting nao hem gud for duim? Wakabaot, klaemem ladder, waka long garden, and duim exercise. Waka insaed haos olsem for swipim or moppim floor hem gud tu, and olketa helpem masol for savve bend. Disfala gaed hem sei iu savve kasem goal bilong 60 minute evriday “sapos iu putim physical waka insaed long evriday schedule bilong iu.” Dr. Francine Lemire, president bilong College of Family Physicians long Canada, hem sei: “Samfala research showimaot, sapos iu stap nating nomoa, danger wea diswan kosim long health bilong iu hem semsem olsem wei for smoke.”
Dadi wea Showimaot Interest Garem Son wea Moa Hapi
Olketa dadi wea showimaot interest long problem, skulwaka, and laef bilong son bilong olketa, mekem “olketa young man for fulap witim trust and hope,” The Times bilong London hem talem. Long wanfala survey wea Tomorrow’s Men project duim long 1,500 boy wea 13 kasem 19 year, winim 90 percent long olketa boy wea sei dadi savve stap witim olketa and barava interest long wei wea olketa muv ahed, olketa nao “barava feel gud abaotem seleva, hapi and feel sure.” Long narasaed, 72 percent long olketa boy wea sei dadi no mas or nating interest long olketa, olketa “no feel gud abaotem seleva and no sure, and olketa isi for feel wikdaon, no laekem skul and for police holem olketa.” Adrienne Katz, from Tomorrow’s Men project, lukim hao taem wea dadi and son iusim for stap tugeta hem no need for big tumas. Hem sei: “Important samting nao hem for pikinini luksavve hao samwan wantem, lovem, and lisin long hem.”
Kaikai Tugeta
Long planti kantri, dadi and mami sorre from samfala taem nomoa pikinini kaikai witim olketa, bat planti taem pikinini laekem kaikai long stoa. Bat hem no olsem long France. Niuspepa long France, La Croix, hem sei wanfala survey wea olketa just duim hem showimaot 84 percent long olketa famili long France kaikai tugeta long evening. For tok stret, datfala survey showimaot 95 percent long olketa wea 12 go kasem 19 year sei taem wea famili kaikai tugeta hem gud tumas. Samfala savveman strongim wei wea hem important for famili kaikai tugeta evritaem. Dr. François Baudier, from French Center for Health Education, hem sei: “Kaikai hem no taem for kaikai nomoa bat hem gudfala taem for sharem tingting.”
Asia wea Savve Kasem Disaster
“Sixfala long 10-fala main disaster long world last year hem happen long Asia, and killim dae 27,000 pipol and kostim US$38 billion,” South China Morning Post hem talem. Insaed diswan hem olketa nogud flood long Bangladesh and China and bushfire long Indonesia wea smoke bilong hem kasem olketa kantri klosap. “Asia kasem moa natural disaster winim eni ples moa long world,” United Nations Economic and Social Commission for Asia and Pacific hem sei. “Wei for katem daon danger bae kamap wanfala bigfala challenge long mek-21 century, especially long Asia.”