Tajemnica długowieczności

KAŻDY normalny człowiek chciałby żyć jak najdłużej. Ale jak długiego życia można się spodziewać? Jaka jest granica trwania życia ludzkiego? Czy można w jakiś sposób przedłużyć życie? W czym tkwi tajemnica długowieczności? Warto sobie zadać takie pytania, a znalezienie odpowiedzi może pomóc zaskarbić sobie życie znacznie dłuższe, niż to się obecnie wydaje możliwe.

Zanim poszukamy odpowiedzi, musimy sobie wyjaśnić różnicę między dwoma ważnymi wyrażeniami: „trwanie życia” i „przeciętne trwanie życia”. Termin trwanie życia odnosi się do biologicznej granicy długości życia jednostki. Przez przeciętne trwanie życia rozumie się średnią liczbę lat, którą spodziewa się przeżyć grupa ludzi urodzonych w tym samym roku. Niestety, w ciągu dziejów człowieka jego przeciętne trwanie życia nigdy nie dorównywało oczekiwanemu trwaniu życia.

Przeciętne trwanie życia w różnych czasach

„Przez całe swoje życie człowiek musi wiele wycierpieć i oglądać rzeczy, których nie znosi. Określam więc granicę życia ludzkiego na siedemdziesiąt lat”. Są to słowa Solona, ateńskiego męża stanu i greckiego prawodawcy, który żył około 600 roku p.n.e. Jego zdaniem czas trwania życia ludzkiego wynosił 70 lat. Z napisów nagrobkowych wynika jednak, że około roku 400 p.n.e. w Grecji ludzie żyli średnio około 29 lat.

W dawnych czasach przeciętna życia w innych krajach europejskich prawdopodobnie nie różniła się zbytnio od średniej w starożytnej Grecji. Ze względu na wysoką śmiertelność dzieci przeciętny czas trwania życia był znacznie niższy od granicy biologicznej. W ramce na następnej stronie podano średnią długość życia w niektórych krajach europejskich, dzięki czemu możemy porównać dane z czasów starożytnych z danymi zebranymi na przełomie XIX i XX wieku oraz w dobie obecnej.

Liczby w ramce świadczą o tym, że w XX wieku przeciętne trwanie życia znacznie wzrosło. Niejeden z nas może zadawać sobie pytanie, jak długo taki wzrost się utrzyma. James F. Fries i Lawrence M. Crapo tak piszą w książce Vitality and Aging (Żywotność a proces starzenia się), 1981, s. 74-76, o zwiększaniu się przeciętnej trwania życia:

„Przeciętna długość życia w USA podniosła się z około 47 lat na przełomie XIX i XX wieku do 73 lat w dobie obecnej, co stanowi wzrost o ponad 25 lat. (...) Krytyczna ocena tych danych prowadzi jednak do wniosku, że zwiększenie się przeciętnej długości życia wynika nie tyle z przedłużania naturalnego trwania życia, co z eliminowania przedwczesnej śmierci. Biorąc pod uwagę przeciętne trwanie życia poszczególnych grup wiekowych, trzeba uznać, że z wiekiem wzrost ten maleje. Przeciętne trwanie życia osób mających 40 lat i powyżej zwiększyło się stosunkowo niewiele. Dla wieku od 75 lat wzrost jest ledwie dostrzegalny, a od 85 lat jest już niezauważalny. (...) Według naszych najśmielszych ocen średnia długość życia biologicznego ludzi wynosi maksimum 85 lat”.

A co powiedzieć o możliwości znacznego przedłużenia życia przez właściwe odżywianie, używanie witamin, lekarstw i tak dalej? Na stronie 18 swej książki Fries i Crapo wyjaśniają:

„Przez całe stulecia alchemicy starali się bezskutecznie sporządzić eliksiry młodości. Dosłownie setkom substancji, między innymi różnym ziołom, lekarstwom, witaminom, wyciągom z komórek zwierzęcych, sfermentowanemu mleku oraz rozmaitym surowicom i cudownym napojom przypisywano właściwości odmładzające. Nie ma jednak na to żadnych przekonujących dowodów. W naszym kraju (USA) zyskał sobie złą sławę tradycyjny olej wężowy, ale wciąż jeszcze mamy nasze witaminy. Od jakiegoś czasu w Rumunii Ana Aslan poleca gerowital jako środek zapobiegający przedwczesnemu starzeniu się. Gerowital, którego głównym składnikiem jest nowokaina, lek miejscowo znieczulający, zastosowano w leczeniu Chruszczowa (1894-1971), Sukarno (1901-1970), Ho Szi Mina (1890-1969) i innych wybitnych osobistości. Oczywiście nie ma dowodów na to, jakoby ten środek odznaczał się działaniem, jakie mu się przypisuje, nie ma więc podstaw do przyjęcia z góry, że tak jest na pewno. Każda z przytaczanych przez obrońców gerowitalu osobistości zmarła, i to wcale nie w wieku zasługującym na uwagę.

„W roku 1974 Packer i Smith opublikowali w znanym amerykańskim czasopiśmie naukowym artykuł na temat doświadczeń, które zdawały się wskazywać, że witamina E znacznie przedłuża życie zwykłych ludzkich komórek tkanki łącznej hodowanych w probówkach. Potem odwołali swe twierdzenie, ponieważ ani oni, ani inni nie potrafili powtórzyć wyników pierwszych eksperymentów. Jak dotąd żadna dieta, żaden styl życia, ani też żadne środki wzmacniające, witaminy czy lekarstwa nie zdołały przedłużyć życia ludzkiego. Wśród 4 miliardów ludzi, którzy żyli i umarli, wypróbowano chyba każdą możliwą kombinację sposobów odżywiania się, ciał czynnych i rozmaitych stylów życia. Fakt, iż dzisiaj prawie nie ma stulatków, zdecydowanie przemawia przeciw łatwej drodze do długiego życia, w przeciwnym razie ktoś by ją już znalazł”.

Najwidoczniej człowiek nie jest w stanie przedłużyć trwania życia, choć przeciętne trwanie życia trochę się zwiększyło, zwłaszcza dzięki znacznemu zmniejszeniu się śmiertelności wśród dzieci. Z ludzkiego punktu widzenia widoki na wzrost trwania życia są naprawdę mizerne. Istnieje jednak niezawodna nadzieja, że nasze życie będzie przedłużone. Jak?

Przedłużenie trwania życia ludzkiego

Prawie 2000 lat temu Jezus Chrystus zapytał: „Kto z was przez swoje starania zdoła dodać łokieć do długości swego życia?” (Łuk. 12:25). Oczywiście nikt! Ale Jezus powiedział też: „Co niemożliwe u ludzi, jest możliwe u Boga” (Łuk. 18:27).

Według pierwotnego zamierzenia Bożego człowiek miał żyć wiecznie. Pierwszy człowiek Adam mógł się cieszyć bezkresnym życiem pod warunkiem posłuszeństwa wobec Boga (Rodz. 2:15-17). Adam jednak zaprzepaścił tę sposobność wskutek nieposłuszeństwa i cały ród ludzki odziedziczył po nim grzech oraz śmierć (Rzym. 5:12).

Wielu przedpotopowych patriarchów, którzy jeszcze nie odbiegli zbyt daleko od pierwotnej doskonałości Adama, żyło prawie tysiąc lat (Rodz. 5:5-31). Po potopie długość życia gwałtownie się zmniejszyła, toteż Mojżesz mógł za swoich czasów napisać: „Dni naszych lat samo przez się jest lat siedemdziesiąt; a jeśli wskutek niezwykłej tężyzny jest osiemdziesiąt lat, i tak trzymają się ich udręka i boleść” (Ps. 90:10).

Później prorok Izajasz przepowiedział: „Faktycznie [Bóg] pochłonie śmierć na zawsze; i Pan Wszechwładny, Jehowa, bez wątpienia otrze łzy z każdego oblicza” (Izaj. 25:8). Obietnicę tę powtórzono w ostatniej księdze Biblii, gdzie czytamy: „I otrze Bóg wszelką łzę z ich oczu, i nie będzie już śmierci, nie będzie też żałoby ani krzyku, ani bólu” (Obj. 21:4).

Nasuwa się jednak pytanie: Czy automatycznie dostąpię tych błogosławieństw, czy też muszę najpierw coś czynić, żeby je sobie zaskarbić? Biblia mówi dalej: „Kto zwycięży, odziedziczy to i będę jego Bogiem, a on będzie moim synem. Ale jeśli chodzi o tchórzów i wyzutych z wiary, i obrzydliwych w swym plugastwie, i morderców, i rozpustników, i uprawiających spirytyzm, i bałwochwalców oraz wszystkich kłamców — tych udziałem będzie jezioro pałające ogniem i siarką. To oznacza drugą śmierć” (Obj. 21:7, 8).

A zatem chcąc żyć wiecznie, trzeba być zwycięzcą, to znaczy, nie wolno się dać zwyciężyć światu ani jego praktykom wymienionym w Objawieniu 21:8. Ważne jest też, aby nabywać wiedzy o Bogu i Jego Synu (Jana 17:3).

Czy będziesz zwycięzcą? Czy znajdziesz się wśród milionów ludzi, którzy wkrótce doznają błogosławieństwa życia wiecznego? Jeżeli poczynisz odpowiednie kroki, będziesz mógł odpowiedzieć na to pytanie twierdząco.

[Ramka na stronie 11]

Przeciętne trwanie życia

Kraj W dawnych Około Obecnie

czasacha roku 1900

Austria 37 40 73

Bułgaria 39 40 72

Francja 28 47 75

Grecja 29 40 74

Hiszpania 37 35 76

Jugosławia 33 52b 70

RFN 35 47 73

Rumunia 34 42c 71

Wielka Brytania 33 50 74

Węgry 36 38 70

Włochy 27 45 74

Dane te zaczerpnięto z książek History of Human Life Span and Mortality pióra Gy. Acsádiego i J. Nemeskériego (Budapeszt, 1970, s. 222) oraz Old Age Among the Ancient Greeks pióra Bessiego E. Richardsona (s. 234). Dane dotyczące okresu około roku 1900 pochodzą z publikacji Demographic Yearbook, 1967, wydanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych (New York 1968, s. 722-738) oraz z The Milbank Memorial Fund Quarterly (t. 38, 1960, s. 132). Dane dotyczące obecnych czasów oparto na publikacji 1986 World Population Data Sheet, wydanej przez Population Reference Bureau.

[Przypisy]

[Ilustracja na stronie 10]

„W ciągu stuleci alchemicy starali się bezskutecznie przyrządzić eliksir młodości”