Umieranie lasów — to także Twoja sprawa!
CZY lubisz rozwiązywać zagadki? No to posłuchaj: Jestem kilkaset lat starszy od Ciebie, niemniej zagraża mi przedwczesna śmierć. Chociaż stanowię jedną całość, składam się z wielu elementów, których — trzeba to z przykrością przyznać — jest coraz mniej. Jestem zielony, a nazywają mnie czarnym. Kim jestem?
Jeśli odpowiedziałeś Schwarzwald (w języku niemieckim dosłownie: czarny las) w Niemczech, zgadłeś. Niestety, ciemne jodły i świerki, które niegdyś tak gęsto porastały stoki tego masywu górskiego i od których pochodzi jego nazwa, padają ofiarą pewnego milczącego zabójcy. Ale to jeszcze nie wszystko!
„Od Włoch po Danię, w całej Europie lasy umierają” — oświadczył w 1983 roku Peter Schütt, profesor botaniki leśnej na uniwersytecie w Monachium. Od tego czasu słuszność jego ostrzeżenia staje się coraz oczywistsza, mamy bowiem coraz więcej niezbitych dowodów rozprzestrzeniania się tego zjawiska na północnych terenach Skandynawii.
Także w Ameryce Północnej, zwłaszcza w Kanadzie, sytuacja jest poważna, ale nigdzie nie przedstawia się tak rozpaczliwie, jak w Europie. Ponieważ lasy odegrały ogromną rolę w historii jak i mitologii Niemiec — zajmują one 29 procent powierzchni tego kraju — więc nic dziwnego, że również poza niemieckim obszarem językowym przyjęło się określenie tego zjawiska „obumierania lasów” jako Waldsterben.
DLACZEGO UMIERANIE LASÓW NIE JEST DLA CIEBIE OBOJĘTNE
Czy lubisz od czasu do czasu pospacerować po lesie? Czy cieszy Cię radość dzieci obserwujących sarnę lub inne dzikie zwierzę w jego naturalnym środowisku? Pomyśl: Gdy zabraknie lasów, już nie będzie takich spacerów ani dzikiej zwierzyny czy świeżego, leśnego powietrza.
Zastanów się, jak niekorzystnie dalsze obumieranie lasów odbiłoby się na przemyśle drzewnym takich krajów, jak Kanada i Szwecja. W gruncie rzeczy ucierpiałaby na tym gospodarka światowa. Spróbuj oszacować — jeśli to w ogóle możliwe — ile kosztowałoby wtedy drewno i materiały drewnopochodne, na przykład papier.
Ponadto ogołocone z lasów tereny górzyste często nawiedzałyby klęski żywiołowe. W pewnej opublikowanej ostatnio w Monachium pracy naukowej podano, że połowa bawarskich wsi leżących na podgórzu Alp narażona jest na „usuwanie się głazów, lawiny i powodzie”, które mogą „całkowicie zatarasować drogi łączące poszczególne wsie”. W innych rejonach Alp sytuacja wygląda podobnie.
Profesor Schütt ostrzega jednak przed największym niebezpieczeństwem: Jeśli nie podejmie się jak najszybciej odpowiednich kroków, to „nasze ekosystemy leśne załamią się w ciągu najbliższych 10 do 20 lat”. Takie załamanie pociągnęłoby za sobą zmniejszenie się liczby gatunków roślin i zwierząt. Wywarłoby też wpływ na klimat i temperaturę na całej ziemi. Struktura opadów zmieniłaby się również do tego stopnia, że byłyby narażone na niebezpieczeństwo zasoby wody i zbiory.
A co z naszym zdrowiem? Czy można się spodziewać, że ludzie będą zdrowi, jeżeli oddychają tym samym skażonym powietrzem, które uśmierca drzewa? Z badań przeprowadzonych w Niemczech wynika, że zachodzi współzależność między zasięgiem oraz intensywnością zjawiska umierania lasów a częstością występowania i nasilania się chorób układu oddechowego u ludzi. Pewien chirurg pracujący na Uniwersytecie Kalifornijskim miał powiedzieć: „Jeśli w ciągu najbliższych 75 lat nie znajdzie się lekarstwa na raka, ucierpi wiele ludzi, ale jeśli w ciągu najbliższych 15 lat nie znajdzie się jakichś środków, aby ochronić przyrodę, ucierpią wszyscy”.
Dr Albert Hofmann ze Szwajcarii pisze: „Jeżeli nie ma żadnej istotnej różnicy w sposobie asymilowania dwutlenku węgla przez drzewa leśne, drzewa owocowe, rośliny jadalne, zboża itd.”, a niewątpliwie nie ma żadnej, „to należy liczyć się z tym, że w niedalekiej przyszłości zaczną również umierać rośliny, którymi się żywi człowiek”. Na zakończenie dr Hofmann mówi: „Umieranie naszych lasów niechybnie godzi w podstawy wszelkiego życia na ziemi”.
W książce Unser Wald Muss Leben (Nasz las musi żyć) nazwano umieranie lasów „największym wyzwaniem naszych czasów”. Biorąc pod uwagę obecną niebezpieczną sytuację, zapewne nie ma w tym twierdzeniu najmniejszej przesady.
Nie bez powodu mówi się: „Najpierw umrą lasy, potem ludzie”. Czy już nic nie da się zrobić?
[Ramka na stronie 2]
Problem nie tylko niemiecki
Szwajcaria: Z przeprowadzonych niedawno badań wynika, że liczba chorych drzew wzrosła w tym kraju do 46 procent; w samym tylko roku 1986 zwiększyła się o 10 procent.
Austria: Dyrektor Instytutu Leśnictwa na Wydziale Agronomii przy Uniwersytecie Wiedeńskim informuje, że u połowy drzew w tym kraju występują wyraźne objawy choroby. Jego zdaniem „w całej Austrii nie ma już ani jednego drzewa, które by nie doznało utajonych szkód”.
Jugosławia: U świerków i jodeł widać objawy choroby.
Francja: Do 1983 roku zaprzeczano istnieniu zjawiska umierania lasów, ale obecnie oznaki choroby drzew są widoczne.
Luksemburg: W 1984 roku po raz pierwszy doniesiono o stopniowej zagładzie lasów.
Czechosłowacja: W Rudawach, górach na granicy NRD i Czechosłowacji, obumarło już ponad 50 000 hektarów lasu.
Belgia: Ocenia się, że około 70 procent lasów we wschodniej części kraju choruje.
Anglia i Szkocja: Brytyjska Komisja Leśnictwa poinformowała w 1984 roku, że straty w lasach w południowej i zachodniej Szkocji oraz w północno-zachodniej Anglii są zjawiskami „nowymi i że szczególnie zagrożone są niektóre gatunki drzew”.