Ze stresem można sobie poradzić!

„Stres zawsze będzie obecny w naszym życiu, dlatego nie powinniśmy próbować go wyeliminować, lecz raczej przemyśleć, w jaki sposób na niego reagujemy” (Leon Chaitow, znany autor publikacji na temat zdrowia).

BIBLIA zapowiedziała, że „w dniach ostatnich nastaną krytyczne czasy trudne do zniesienia”. Jak wskazują niezbite dowody, żyjemy właśnie w tym okresie, spełnia się bowiem proroctwo, według którego ludzie mieli być „zarozumiali, wyniośli, bluźniercy, nieposłuszni rodzicom, niewdzięczni, nielojalni, wyzuci z naturalnego uczucia, nieskłonni do jakiejkolwiek ugody, oszczercy, nie panujący nad sobą, zajadli, nie miłujący dobroci, zdrajcy, nieprzejednani, nadęci pychą” (2 Tymoteusza 3:1-5).

Nic więc dziwnego, że tak trudno zachowywać pogodę ducha! Dotyczy to nawet osób, które próbują wieść pokojowe życie. „Wiele nieszczęść spotyka prawego” — napisał psalmista Dawid (Psalm 34:19; porównaj 2 Tymoteusza 3:12). Możesz jednak znacznie złagodzić działanie stresu i nie pozwolić, by cię przytłoczył. Weź pod uwagę poniższe rady.

Dbaj o siebie

Uważaj, co jesz. Zdrowo się odżywiać to uwzględniać w swym jadłospisie białka, owoce, warzywa, zboża i inne ziarna oraz nabiał. Zachowuj ostrożność, jeśli chodzi o białą mąkę i nasycone kwasy tłuszczowe. Kontroluj spożycie soli, rafinowanego cukru oraz alkoholu i kofeiny. Dzięki lepszemu odżywianiu możesz się stać mniej podatny na stres.

Zażywaj ruchu. „Ćwiczenie cielesne jest (...) pożyteczne” — przyznano w Biblii (1 Tymoteusza 4:8). Umiarkowane, lecz regularne zażywanie ruchu — zdaniem niektórych najlepiej trzy razy w tygodniu — wzmacnia serce, poprawia krążenie, obniża poziom cholesterolu i zmniejsza ryzyko zawału serca. Ponadto wysiłek fizyczny pobudza organizm do wydzielania endorfin i zapewne dlatego dodatnio wpływa na samopoczucie.

Wysypiaj się. Brak snu prowadzi do wyczerpania i zmniejsza odporność na stres. Jeżeli masz kłopoty ze spaniem, staraj się kłaść do łóżka i wstawać o stałych porach. Jak twierdzą niektórzy, aby drzemki w ciągu dnia nie wpływały niekorzystnie na sen w nocy, nie powinny trwać dłużej niż 30 minut.

Bądź dobrze zorganizowany. Ludzie umiejętnie gospodarujący czasem znacznie lepiej radzą sobie ze stresem. Jeśli chcesz być dobrze zorganizowany, ustal najpierw, którym obowiązkom dać pierwszeństwo. Następnie ułóż taki plan, żeby ich nie zaniedbywać (porównaj 1 Koryntian 14:33, 40 i Filipian 1:10).

Utrzymuj zdrowe więzi

Korzystaj ze wsparcia. W sytuacjach stresowych krąg przyjaciół i znajomych przynajmniej w pewnej mierze zabezpiecza przed załamaniem psychicznym. Bardzo pomocne okazuje się znalezienie choćby jednego zaufanego przyjaciela, któremu można się zwierzyć. Przysłowie biblijne powiada: „Prawdziwy towarzysz miłuje przez cały czas i jest bratem urodzonym na czasy udręki” (Przysłów 17:17).

Rozwiązuj konflikty. „Niech słońce nie zachodzi nad waszym rozdrażnieniem” — napisał apostoł Paweł (Efezjan 4:26). Mądrzej jest szybko łagodzić nieporozumienia, niż trwać w złości — potwierdziły to badania, którymi objęto 929 osób po zawale serca. W porównaniu z pacjentami o łagodnym usposobieniu ludzie przejawiający duży stopień wrogości okazali się trzy razy bardziej narażeni na to, że w ciągu 10 lat po pierwszym zawale umrą wskutek zatrzymania krążenia. Prowadzący owe badania wskazują, że choć główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest najwidoczniej gniew, te same skutki mogą mieć inne negatywne emocje, które pobudzają organizm do wydzielania dużych ilości hormonów pojawiających się w czasie stresu. „Zazdrość jest zgnilizną dla kości” — czytamy w Księdze Przysłów 14:30.

Znajduj czas dla rodziny. Izraelskim rodzicom polecono spędzać czas z dziećmi i wpajać im w serca prawe zasady (Powtórzonego Prawa 6:6, 7). W ten sposób tworzyła się między nimi jednocząca więź, której dzisiaj w rodzinach niestety brakuje. Z pewnej ankiety wynika, że małżonkowie pracujący zawodowo spędzają na zabawie z dziećmi średnio 3,5 minuty dziennie. Tymczasem bliscy są niezastąpionym źródłem siły w sytuacjach stresowych. „Rodzina to jakby grupa wsparcia emocjonalnego, w której na stałe masz szczególne miejsce, która doskonale wie, kim jesteś, i lubi cię bez względu na wszystko” — podaje pewna książka na temat stresu. „Współdziałanie z rodziną jest najlepszym sposobem na złagodzenie stresu”.

Prowadź zrównoważone życie

Przejawiaj rozsądek. Osoba nieustannie nadwerężająca swe siły fizyczne i emocjonalne znajduje się na najlepszej drodze do wyczerpania i być może depresji. Konieczne trzeba zachowywać równowagę. „Mądrość z góry jest (...) rozsądna” — napisał uczeń Jakub (Jakuba 3:17; porównaj Kaznodziei 7:16, 17 i Filipian 4:5). Naucz się odmawiać, gdy czyjaś prośba przekracza rozsądne granice tego, co możesz zrobić.

Nie porównuj się z innymi. W Liście do Galatów 6:4 czytamy: „Ale niech każdy sprawdza, jakie jest jego dzieło, a wtedy będzie miał powód do radosnego uniesienia ze względu na samego siebie, a nie w porównaniu z drugim”. Bóg nie czyni niekorzystnych porównań nawet w sprawach wielbienia i nie żąda, byśmy robili więcej, niż pozwalają nam na to osobiste warunki. Przyjmuje nasze ofiary ‛według tego, co mamy, a nie według tego, czego nie mamy’ (2 Koryntian 8:12).

Korzystaj z odpoczynku. Sam Jezus, skądinąd bardzo pracowity, znajdował czas na odpoczynek dla siebie i swych uczniów (Marka 6:30-32). Natchniony pisarz Księgi Kaznodziei uważał, że zdrowa rozrywka przynosi korzyści, napisał bowiem: „I pochwaliłem weselenie się, gdyż dla ludzi nie ma nic lepszego pod słońcem niż to, żeby jedli i pili, i się weselili i żeby to im towarzyszyło w ich trudzie przez dni ich życia, które prawdziwy Bóg dał im pod słońcem” (Kaznodziei 8:15). Zrównoważone korzystanie z przyjemności może odprężać i stanowić przeciwwagę dla stresów.

Wyrób sobie właściwy pogląd na stres

Kiedy przeżywasz stres:

Nie myśl, że straciłeś uznanie u Boga. Biblia wspomina o Annie, wiernej kobiecie, która miała „gorycz w duszy” (była „głęboko zasmucona”, Revised Standard Version) (1 Samuela 1:4-11). W Macedonii Paweł ‛pod każdym względem przeżywał udręki’ (2 Koryntian 7:5, Biblia poznańska). Przed śmiercią Jezus ‛cierpiał mękę’ — znajdował się pod wpływem tak silnego stresu, że „jego pot stał się jak krople krwi spadające na ziemię” (Łukasza 22:44).a A przecież wymienione osoby były wiernymi sługami Bożymi. Dlatego gdy przeżywasz stres, nie ma powodu myśleć, iż Bóg cię opuścił.

Wyciągaj lekcje z przykrych doświadczeń. Paweł pisał, że musi zmagać się z ‛cierniem w ciele’ — zapewne jakąś dolegliwością, która mocno mu dokuczała (2 Koryntian 12:7). Niemniej pięć lat później mógł powiedzieć: „We wszystkim oraz we wszelkich warunkach poznałem tajemnicę i tego, jak być nasyconym, i tego, jak głodować; jak mieć obfitość i jak cierpieć nędzę. Do wszystkiego mam siłę dzięki temu, który mi udziela mocy” (Filipian 4:12, 13). Paweł nie cieszył się z tego ‛ciernia w ciele’, ale cierpliwie go znosząc, nauczył się jeszcze bardziej polegać na Bogu, który daje siłę (Psalm 55:22).

Pielęgnuj usposobienie duchowe

Czytaj Słowo Boże i rozmyślaj nad nim. „Szczęśliwi, którzy są świadomi swej potrzeby duchowej” (Mateusza 5:3). Czytanie Słowa Bożego i rozmyślanie nad nim ma ogromne znaczenie. Często się zdarza, że po wnikliwych poszukiwaniach w Piśmie Świętym znajdujemy odpowiednie słowa zachęty, niezbędne do przetrwania kolejnego dnia (Przysłów 2:1-6). „Kiedy się we mnie namnożyło niepokojących myśli, twoje [Boże] pocieszenia zaczęły pieścić mą duszę” — wyznał psalmista (Psalm 94:19).

Regularnie się módl. Paweł napisał: „Niech wasze gorące prośby zostaną przedstawione Bogu (...); a pokój Boży, który przewyższa wszelką myśl, będzie strzegł waszych serc i władz umysłowych przez Chrystusa Jezusa” (Filipian 4:6, 7). Ten „pokój Boży” istotnie może wziąć górę nad naszymi wzburzonymi uczuciami i je uspokoić, nawet jeśli będzie nam potrzebna „moc wykraczająca poza to, co normalne” (2 Koryntian 4:7).

Bierz udział w chrześcijańskich zebraniach. Zbór chrześcijański jest cennym źródłem wsparcia, ponieważ jego członkowie — posłuszni radom — ‛zważają jedni na drugich, żeby się pobudzać do miłości i do szlachetnych uczynków, zachęcając się nawzajem’. Nie bez przyczyny w I wieku Paweł napisał do chrześcijan pochodzenia hebrajskiego, by ‛nie opuszczali wspólnych zebrań’ (Hebrajczyków 10:24, 25).

Niezawodna nadzieja

Oczywiście radzenie sobie ze stresem zwykle wymaga czegoś więcej niż przestrzegania kilku prostych wskazówek. Na ogół niezbędna jest radykalna zmiana sposobu myślenia. Niewykluczone, że trzeba będzie nauczyć się inaczej reagować na trudne sytuacje, by nie dać się im przytłoczyć. Jeśli ktoś często znajduje się w stanie silnego stresu, może zajść konieczność poszukania fachowej pomocy lekarskiej.

Bez wątpienia w dzisiejszych czasach niczyje życie nie jest całkowicie wolne od szkodliwego stresu. Biblia zapewnia jednak, że wkrótce Bóg skieruje szczególną uwagę na ludzi i usunie warunki, które przysparzają im tylu zmartwień. W 21 rozdziale Księgi Objawienia, wersecie 4 czytamy, iż Bóg „otrze z ich oczu wszelką łzę i śmierci już nie będzie ani żałości, ani krzyku, ani bólu już nie będzie”. Wierna Bogu ludzkość wreszcie zazna bezpieczeństwa. Prorok Micheasz zapowiedział: „Będą siedzieć, każdy pod swą winoroślą i pod swym drzewem figowym, i nikt nie będzie ich przyprawiał o drżenie; powiedziały to bowiem usta Jehowy Zastępów” (Micheasza 4:4).

[Przypis]

[Ramka na stronie 12]

Stres a operacja

Niektórzy lekarze przed przystąpieniem do operacji badają stan emocjonalny pacjenta. Na przykład chirurg dr Camran Nezhat mówi:

„Jeżeli w wyznaczonym dniu pacjentka mówi mi, że jest przerażona i nie chce być operowana, zmieniam termin zabiegu”. Dlaczego? Doktor Nezhat wyjaśnia: „Każdy chirurg wie, że pacjenci, którzy panicznie boją się operacji, bardzo źle ją znoszą. Silnie krwawią, częściej dochodzi u nich do zakażeń i powikłań. Wolniej wracają do zdrowia. Najlepiej, gdy przed zabiegiem są spokojni”.

[Ilustracje na stronie 10]

Pielęgnowanie usposobienia duchowego pomaga zachowywać spokój

[Ilustracje na stronie 11]

Dbałość o zdrowie sprzyja zmniejszeniu napięcia emocjonalnego

Odpoczynek

Właściwe odżywianie

Ruch