Obserwujemy świat

Zakażona krew?

Niedawno dziewięć dzienników wydawanych w rejonie Nowego Jorku zamieściło ogłoszenie zatytułowane „Do wszystkich, którzy od stycznia 1991 roku do grudnia 1996 roku otrzymali transfuzję krwi w którymś ze szpitali w stanie Nowy Jork lub New Jersey”. Chociaż według zleceniodawcy, Nowojorskiego Ośrodka Krwiodawstwa, chodzi o zapewnienie pacjentów leczonych transfuzją w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych, że zasoby krwi są bezpieczne, może to mieć odwrotny skutek. Dlaczego? Niewątpliwie niepokój budziło zawarte w komunikacie ostrzeżenie: „Osobom, które w tym okresie otrzymały składniki krwi, grożą choroby przenoszone przez krew, na przykład zarażenie wirusem HIV lub zapalenie wątroby”.

Nigdy nie jest za późno

Według brytyjskiej gazety The Daily Telegraph pewne 40-letnie badania wykazały, że zerwanie z paleniem tytoniu nawet w wieku 60 lat znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na raka. Profesor Julian Peto z Instytutu Raka w Sutton w Wielkiej Brytanii oświadczył: „Dopiero w zeszłym roku [1997] w pełni uzmysłowiliśmy sobie okropne skutki palenia — zabija ono połowę palaczy, a nie jedną czwartą, jak przedtem myśleliśmy — oraz ogromne korzyści wynikające z rzucenia [go], również w starszym wieku”. Przed niebezpiecznymi skutkami palenia często ostrzega się dzieci. Jednakże profesor Peto wskazuje, iż starsi ludzie powinni wiedzieć, że przezwyciężenie tego nałogu może w dużym stopniu zmniejszyć zagrożenie rakiem płuc.

Małżeństwo może zapewnić szczęście

Niektórzy potępiają małżeństwo, uważając je za uciążliwe, a w telewizyjnych serialach komediowych często przedstawia się ten związek jako coś okropnie staroświeckiego. Ale czego dowodzą fakty? Czy nieżonatym i niezamężnym żyje się lepiej? Nie zgadza się z tym pewna socjolog, której wypowiedź zamieszczono w dzienniku Philadelphia Inquirer. Według niej ludzie związani węzłem małżeńskim są „z reguły szczęśliwsi, zdrowsi i lepiej sytuowani”. Ogólnie rzecz biorąc, przeżywają mniej stresów, a poza tym istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że staną się przestępcami lub narkomanami, natomiast większe — że nie będą korzystać z opieki społecznej. Nic więc dziwnego, iż zdaniem znawców również żyją dłużej.

„Rosnący brak zaufania”

„W samym sercu Światowej Rady Kościołów zarysował się kryzys” — donosi francuski dziennik Le Monde. Rada, która w sierpniu ubiegłego roku obchodziła 50-lecie swego istnienia, stawia sobie za cel wspieranie dążeń zmierzających do zjednoczenia wyznań chrześcijańskich na całym świecie. W ostatnich latach jednak „rosnący brak zaufania” zaczął „zagrażać członkostwu” prawosławia w tej organizacji. Kościoły prawosławne skarżyły się między innymi na to, że niektóre kraje wschodnie „padły ofiarą prozelityzmu” prowadzonego przez misjonarzy katolickich i protestanckich. Jeden z kościołów, gruziński Kościół prawosławny, już wystąpił z rady, liczącej 330 członków. Jak więc czytamy we wspomnianej gazecie, „wycofanie się kościołów prawosławnych ze Światowej Rady w Genewie przestało być absurdalnym przypuszczeniem”.

Język uniwersalny?

„W pewnym kraju środkowoazjatyckim, gdzie rzadko używa się języków zachodnich”, ośmiolatek oświadcza ojcu, że musi się uczyć angielskiego. Ojciec pyta, dlaczego. „Dlatego, tatusiu, że komputer mówi po angielsku”. Jak wyjaśnia tygodnik Asiaweek, ta anegdota „stanowi przykład ukrytych skutków istnienia infostrady (...), możliwości przyśpieszenia już i tak szybkiej zmiany na jeden dominujący język — angielski”. W tygodniku dodano: „Nie wynika to z dążenia do powszechnego braterstwa. Po prostu jest praktyczne. Jeżeli chcemy podjąć rozmowę lub przeprowadzić transakcję przez Internet, pójdzie nam łatwiej, jeśli będziemy mieć wspólny środek porozumiewania się”. Dlaczego ma być nim język angielski? Ponieważ „komputery osobiste powstały w USA, podobnie jak Internet. Około 80% materiałów dostępnych w sieci jest skierowanych do odbiorcy angielskojęzycznego”. Wprowadzenie innych języków nieraz opóźnia się z powodu trudności w dostosowaniu ich do angielskiej klawiatury. „Trzeba będzie za to zapłacić pewną cenę” — oświadczono w tygodniku Asiaweek. „Lingwiści zapowiadają, że do końca przyszłego stulecia — a być może nawet w ciągu najbliższych 20 lat — połowa z jakichś 6000 dzisiejszych żywych języków wyjdzie z użycia”.

Objawy udaru

„Wiele osób nie potrafi wskazać choćby jednego symptomu udaru” — powiedziano w periodyku FDA Consumer. Dodano też: „Tylko trochę więcej niż połowa ankietowanych wymieniła przynajmniej jeden objaw udaru, a zaledwie 68 procent respondentów umiało wskazać jeden czynnik ryzyka”. Dzieje się tak, pomimo że udar jest główną przyczyną śmierci i kalectwa w uprzemysłowionym świecie zachodnim. Chcąc zmniejszyć skutki udaru, trzeba szukać pomocy medycznej w chwili pojawienia się pierwszych ostrzegawczych sygnałów. Najczęstszym zwiastunem jest raptowne osłabienie, drętwienie bądź paraliż twarzy, ręki lub nogi, nagłe pogorszenie albo utrata wzroku, zwłaszcza w jednym oku, trudności w mówieniu lub zrozumieniu mowy, niewyjaśnione zawroty głowy bądź utrata równowagi, szczególnie gdy występuje razem z innymi objawami.

Palenie łańcuszka szczęścia

Od roku 1992 w japońskim mieście Nagoja co roku odbywa się ceremonia palenia listów nadsyłanych w ramach łańcuszków szczęścia. Dyrekcja poczty poleciła ustawić w urzędach pocztowych na terenie całego miasta skrzynki na niechciane listy i zwróciła się do pewnej świątyni buddyjskiej z prośbą o uroczyste palenie tej korespondencji. W gazecie Asahi Evening News wyjaśniono, że zorganizowano to z myślą o „bardziej zabobonnych odbiorcach, obawiających się zbagatelizowania lub zniszczenia listów”. Skąd te obawy? We wspomnianych listach nie tylko obiecuje się korzyści tym, którzy usłuchają wskazówek. Grozi się także nieszczęściem każdemu, kto przerwie łańcuszek. Na przykład w jednym podkreślono ostrzegawczo, że pewien mieszkaniec Tokio, który to zrobił, został zamordowany.

Prawa słoni

W wielu regionach Indii słonie stanowią znaczną siłę roboczą. Czasopismo The Week informuje, że w północnoindyjskim stanie Uttar Pradeś władze umieściły słonie na liście płac jako pełnoprawnych pracowników. Zaczynają one pracować w wieku około 10 lat i mogą być zatrudnione przez jakieś 50 lat. Potem słoń otrzymuje emeryturę podobnie jak pracownicy państwowi, a mahaut, jego treser i opiekun, ma obowiązek dopilnować, by zwierzę było należycie pielęgnowane i karmione. Pracująca słonica dopiero po rocznym urlopie macierzyńskim, spędzonym w wygodnym zoo, wraca do ważnych zadań, takich jak przenoszenie pni, zaganianie do zagrody i tresowanie dzikich słoni oraz patrolowanie parków narodowych i lasów.

Rak często nie rozpoznany

„Oficjalne dane dotyczące przyczyn śmierci mogą zawierać niekompletne informacje o żniwie zbieranym przez raka” — donosi czasopismo New Scientist. Doktor Elizabeth Burton z Luizjańskiego Centrum Medycznego w Nowym Orleanie przeanalizowała zapiski z 1105 autopsji z lat 1986-1995, by porównać liczbę przypadków rozpoznania raka podczas bezpośredniego badania pacjenta z liczbą diagnoz potwierdzonych przez sekcję zwłok. Jak informuje Elizabeth Burton, u 44 procent pacjentów nie stwierdzono raka lub błędnie ustalono jego rodzaj. Ponieważ obecnie sekcję zwłok wykonuje się tylko w wypadku 10 procent zmarłych (w latach sześćdziesiątych — w wypadku 50 procent), „wiele pomyłek może nigdy nie wyjść na jaw” — czytamy we wspomnianym czasopiśmie.

Uparty pasożyt

Tasiemiec uzbrojony, pasożyt, który wywołuje u człowieka wągrzycę, wciąż daje się we znaki w krajach rozwijających się. Przyczyną choroby zazwyczaj jest zjedzenie niedogotowanej zarażonej wieprzowiny bądź innego pożywienia zawierającego larwy tasiemca. Według meksykańskiego dziennika Excélsior pasożyt ten jest „trudny do wykrycia”, toteż „może latami rozwijać się w organizmie człowieka, który w ogóle o tym nie wie”. Do objawów należy gorączka, ból głowy, napady padaczkowe i zaburzenia widzenia. Jak czytamy, w celu zlikwidowania tego pasożyta naukowcy z Narodowego Autonomicznego Uniwersytetu Meksyku pracują nad szczepionką dla świń.