Archeologia i ziemia potwierdzają Słowo Prawdy

„Zrozumcie to całym sercem i całą duszą swoją, że ze wszystkich wspaniałych obietnic, które przyrzekł wam Bóg wasz, Jahwe [Jehowa], ani jedna nie zawiodła: wszystkie wam się spełniły; żadna z nich nie stała się próżna”. — Joz. 23:14, BT.

1. Dla kogo były przeznaczone dary Jehowy: Ziemia i Słowo Prawdy?

ZIEMIA Obiecana, którą Jehowa Bóg dał swemu ludowi Izraelowi, popiera i potwierdza Słowo Prawdy, Biblię, będącą drogocennym darem nie tylko dla Izraelitów, ale także dla wszystkich innych wielbicieli prawdziwego Boga. Słowo Boże wskazuje na ową ziemię, a ona z kolei potwierdza to Słowo, w szczególności niezbitymi dowodami archeologicznymi obalając złośliwą krytykę Biblii. Uważamy, że zainteresują cię, czytelniku, niektóre z tych faktów i odniesione do nich komentarze, pochodzące od znanych autorytetów w dziedzinie archeologii.

2, 3. Przytocz wypowiedzi rzeczoznawców, wskazujące, że złośliwa i krzywdząca krytyka Biblii została pokonana przez dobro, jakie zdziałała archeologia.

² „Należy stwierdzić, że archeologia biblijna przyczyniła się w znacznym stopniu do skorygowania opinii panującej powszechnie u schyłku XIX wieku i w pierwszych latach XX wieku, która w wielu wypadkach kwestionowała wiarygodność dziejów biblijnych”. Takie oświadczenie złożył J.A. Thompson w książce pt.: Biblia i archeologia (na stronie 10).

³ „W Palestynie wyłoniły się znów na światło dzienne często wspominane w Piśmie świętym miejscowości i miasta. Ich wygląd i położenie odpowiada dokładnie opisom biblijnym”. Taki jest pogląd Wernera Kellera, wyłuszczony w przedmowie do książki: A jednak Pismo święte ma rację. Dlatego też kończy on swoje słowa wstępne wyznaniem: „Wobec przemożnej obfitości autentycznych i pewnych wyników badań prześladowało mnie stale stwierdzenie, skierowane do (...) starającej się przynieść Biblii ujmę krytyki: ‚A jednak Pismo święte ma rację!’” — Strony 7 i 9.

4. Czy poza Biblią istnieją jakieś dowody na potwierdzenie potopu?

⁴ Czy słyszałeś już o tym, że doniesienie biblijne o potopie bywa podawane w wątpliwość? Niejedni krytycy Biblii szydzili z niego, co działo się z ujmą dla Boga i Chrystusa Jezusa oraz ze szkodą dla tych, co się poddali wpływowi tej propagandy. Istnieją jednak wykopaliska archeologiczne, które się tłumaczy jako potwierdzenie sprawozdania biblijnego o wielkim potopie, zapisanego w siódmym rozdziale księgi 1 Mojżeszowej. Archeologia potwierdziła też doniesienie biblijne o ‚wieży, której wierzch miał dosięgać nieba’. — 1 Mojż. 11:3, 4.

5. Wskaż na mapach położenie wspomnianych w tym paragrafie miejscowości, których lokalizacja dziś już nie ulega wątpliwości.

⁵ Do miejscowości wspomnianych w sprawozdaniu księgi 1 Mojżeszowej, w rozdziałach 10 i 11, których istnienie i lokalizacja zostały potwierdzone przez znaleziska archeologiczne, należą między innymi: Kalach, Erek, Ur Chaldejskie i Haran; okazało się, że były to wszystko spore miasta. Tablice klinowe, znalezione w ruinach pałacu w Mari, wymieniają osoby występujące w 11 rozdziale księgi 1 Mojżeszowej: Pelega, Saruga, Nachora, Tarego i Harana. Podobnie występują tam wzmianki o starodawnym Sychem i o studniach Beer-Szeby.

6. Podaj, jakie stwierdzono fakty co do Jerycha, i pokaż na jednej z map, gdzie leżało to miasto.

⁶ W księdze Jozuego 6:20, 24 znajdujemy wzmiankę o zagładzie starożytnego miasta Jerycha, położonego po zachodniej stronie wielkiej zapadliny Jordanu, przy czym sprawozdanie wskazuje, że upadek murów Jerycha i zdobycie miasta przez Hebrajczyków pod dowództwem Jozuego nastąpiło za sprawą cudu. Dopóki nie rozporządzano dowodami archeologicznymi na potwierdzenie tego doniesienia biblijnego, aż nadto często kwestionowano jego prawdziwość. Dzisiaj już nic takiego nie jest możliwe. Archeologia potwierdza sprawozdanie biblijne o zburzeniu tego miasta. Prace archeologiczne prowadzone są w Jerychu od roku 1930. Archeolodzy stwierdzili, że miasto otoczone było podwójnym murem, który runął ze zboczy wzniesienia, jak gdyby go przewróciło trzęsienie ziemi albo inna niewidzialna siła. Oba mury łączyły górą belki, a na nich wznoszono domy. Na pewnym odcinku część murów stała na swoim miejscu; być może tam właśnie mieścił się dom Rachab, który przetrwał katastrofę opisaną w Biblii. Archeolodzy znaleźli również wyraźne ślady olbrzymiego pożaru. Miasto zostało spalone. Pożar szalał z wielkim nasileniem, ponieważ warstwa popiołu jest niezwykle gruba. Według wszelkiego prawdopodobieństwa zebrano cały dostępny materiał palny, by dokonać kompletnego zniszczenia. Miasto nie było splądrowane, ale też nie odbudowywano go przez szereg stuleci, aż do czasów króla Achaba; wtedy to także według słów Biblii podjęto odbudowę Jerycha. W dobie dzisiejszej można udać się do doliny Jordanu, na miejsce, gdzie odkopano ruiny starożytnego miasta Jerycha, i na własne oczy zobaczyć archeologiczne poświadczenie prawdziwości sprawozdania biblijnego.

7. Jakie dalsze miejsca zasługują na naszą uwagę, co wiemy o każdym z nich i gdzie się one znajdują na dużej mapie?

⁷ Do podobnych znalezisk archeologicznych jak ruiny Jerycha należą też ruiny Chazar, innego miasta zdobytego przez Izraelitów pod dowództwem Jozuego; tam również widać ślady zburzenia. Innym pozabiblijnym dokumentem wskazującym, iż rzeczywiście Izraelici zajęli ziemię Kanaan, jest pomnik z Neftoa (Joz. 15:9), na którym widnieją odpowiednie wzmianki. Ponadto na liście znalezisk archeologicznych figurują pozostałości miasta Betel (Sędz. 1:22-25), miejsca, gdzie się znajdowały niektóre miasta filistyńskie (Jer. 25:17, 20), ruiny Gabaa (zwanego też Geba lub Gibea — 1 Sam. 10:20-26), zachowane do dziś miejsce, gdzie leżało Mikmasz (Machmas — 1 Sam. 13:5, 23), miejsce, gdzie Dawid pokonał Goliata (1 Sam. 17:2, 3), ruiny Bet-Szan i świątyni Astarty (1 Sam. 31:10), Megiddo z wielkimi stajniami, położone w północnej części równiny Jezreel (1 Król. 9:15), Esjon-Geber z zakładami przetwórstwa miedzi i stocznią okrętową (1 Król. 9:26), miejsce, na którym stało Gebal (Ezech. 27:9), twierdza Mispa (Masfa — 1 Król. 15:16, 22) oraz pałace Samarii ze sprzętami z kości słoniowej i innych kosztownych materiałów (1 Król. 22:39).

8. Co podaje Biblia o królu Meszy?

⁸ Słowo Prawdy podaje w księdze 2 (4) Królewskiej 1:1: „Następnie po śmierci Achaba — zbuntował się Moab przeciw Izraelowi” (BT). Wiadomość tę potwierdza i poszerza doniesienie z 2 (4) Królewskiej 3:4, 5: „Mesza, król Moabitów, był hodowcą trzód i dostarczał królowi Izraela sto tysięcy owiec i wełny ze stu tysięcy baranów. Lecz po śmierci Achaba król Moabu zbuntował się przeciwko królowi Izraela” (BT). Z dalszych wierszy tego rozdziału dowiadujemy się, jakie kroki przedsięwziął król Jehoram przeciw królowi moabskiemu Meszy. Moabici ponieśli sromotną klęskę i zostali rozgromieni.

9. Jak archeologia poszerzyła znane przedtem wiadomości o Meszy, potwierdzając zarazem doniesienie biblijne?

⁹ Archeologia wydobyła na jaw dokument potwierdzający ten bunt, sporządzony z rozkazu samego króla Meszy; jest nim kamień nazwany Kamieniem Moabskim. Zapisany został on dialektem niewiele różniącym się od biblijnego języka hebrajskiego. Król moabski ustawił ten kamień w pewnej mierze właśnie dla upamiętnienia swego buntu. Znaleziono go w roku 1868 na terytorium Moabu, mniej więcej w połowie długości wschodniego wybrzeża morza Martwego. Król Moabu podaje się w nim za czciciela boga Kemosza. We wspomnianym dokumencie Mesza wymienia również Boga izraelskiego, Jehowę. Bożek Kemosz nie potrafił obronić Moabu. Zapis Meszy na kamieniu Moabskim nie zdołał przesłonić zwycięstwa Jehowy nad Moabem. Prorok Jeremiasz oświadczył: „Zginąłeś, ludu Kemosza”. A Sofoniasz prorokował: „Moab będzie jak Sodoma, a synowie Ammona jak Gomora” (Jer. 48:46; Sof. 2:9, BT). Na królu Meszy i jego narodzie, na Moabitach, słowa te spełniły się w całej rozciągłości. Warto nadmienić, że na Kamieniu Moabskim nie tylko widnieje tetragram zapisany literami hebrajsko-fenickimi, ale wymieniono tam również czternaście miejsc wspomnianych w sprawozdaniu biblijnym. Kamień ten jest już od dłuższego czasu do dyspozycji badaczy Biblii.

10. Gdzie leżą ruiny Sodomy i Gomory? Kto to poświadcza?

¹⁰ „Moab będzie jak Sodoma, a synowie Ammona jak Gomora” — czytamy u proroka Sofoniasza. Jaki więc los właściwie spotkał Sodomę i Gomorę oraz sąsiednie miasta tamtej okolicy? „Dziś możemy z całą pewnością powiedzieć, że (...) zagadkę, jaką stanowi zagłada obydwu tych miast, zdołano już rozwiązać”, oświadcza Werner Keller. Rozwiązanie zagadki jest następujące: Szczątki przeżartych zepsuciem miast owej niziny znajdują się na terenie zalanym dzisiaj przez wody południowego krańca morza Martwego, których poziom jest teraz wyższy niż przed katastrofą, która pochłonęła te miejscowości. Można rzeczywiście zgodnie z prawdą powiedzieć, że „od czasu, (...) kiedy Izrael objął w posiadanie (...) Palestynę, odkrycia archeologiczne i inne dowody materialne rzucają stale coraz więcej światła na przekazy biblijne”. „Krótko mówiąc, możemy teraz znowu uważać Biblię od początku do końca za autentyczny dokument historii religijnej”, stwierdza archeolog Albright.

11. Wymień podane tu „dziwy” i pokaż je na załączonych mapach.

¹¹ Dowodem spełnienia się proroczych zapowiedzi Jehowy o wytraceniu Jego nieprzyjaciół, mieszkających kiedyś w poszczególnych miastach, są zachowane do dziś ruiny danych miejscowości. Ruiny te stanowią doprawdy cudowne potwierdzenie wiarogodności wypowiedzi proroków Bożych. Do takich „cudów”, czyli „dziwów”, zdaniem pewnego uczonego zaliczyć można miasta: Tyr, Sydon, Betel, Samarię, Jeruzalem i Babilon, jak również narody: Egipcjan, Edomitów i Filistynów. Ogólnie rzecz biorąc, prace archeologiczne prowadzono między innymi w następujących miejscowościach: Chazor, Korozain, Nazaret, Cezarea, Samaria, Sychem, Szilo, Betel, Jerycho, Gabaon, Geba, Jeruzalem, Qumran, Bet-Sur, Lakisz, Debir oraz Esjon-Geber; lista bynajmniej na tym się nie kończy.

12. Czym były Lakisz i Azeka, gdzie leżały, i jak dziś jeszcze potwierdzają prawdziwość Słowa Bożego?

¹² Na dużej mapie, zamieszczonej w tym wydaniu Strażnicy, bez trudu można w krainie Szefela odnaleźć miasto Lakisz; opodal leżało też miasto Azeka. Odkopano ruiny obu tych miast i wydobyto na jaw skarby archeologiczne, które dostarczają licznych szczegółowych wiadomości i potwierdzają dane występujące w sprawozdaniach biblijnych. W roku 1935 w ruinach wartowni znajdującej się przy bramie w podwójnym murze okalającym Lakisz znaleziono osiemnaście skorupek glinianych z napisami. Okazało się, że był to zbiór listów; kolekcja ta znana jest teraz pod nazwą „Listów z Lakisz”. Listy owe potwierdzają między innymi, że posługiwano się wówczas sygnalizacją ogniową, o jakiej wspomina Pismo święte w księdze Jeremiasza 6:1 (NW), oraz wskazują, że Lakisz istotnie leżało w sąsiedztwie Azeki, o czym jest mowa w proroctwie Jeremiasza 34:7. Potwierdzają również wzmiankę biblijną o tym, że Lakisz i Azeka były ostatnimi ufortyfikowanymi grodami, jakie pozostały w Judzie. Dalej potwierdzają też fakt, że Juda wbrew nakazowi Jehowy zwróciła się o pomoc do Egiptu. „Listy z Lakisz” to po prostu raporty placówki wojskowej, stawiającej opór Nabuchodonozorowi. Wynika z nich także, iż ówcześni Żydzi nie wzbraniali się przed używaniem imienia Jehowy. W „Listach z Lakisz” występuje tetragram — cztery hebrajskie litery oznaczające imię Boga, Jehowa.

13. (a) Jakie miejsca, potwierdzające rzetelność sprawozdania biblijnego, można jeszcze dzisiaj oglądać w Samarii? (b) Co poza tym mogą dziś oglądać turyści? Gdzie te miejsca znajdują się na mapie?

¹³ Ósmy rozdział księgi Jozuego donosi, że Jozue zbudował dla Jehowy ołtarz na górze Ebal, po czym cały lud izraelski oraz jego starsi przełożeni, sędziowie, kapłani i lewici, a na równi z rodowitymi Izraelitami także osiadli przybysze, zgromadzili się u stóp gór Ebal i Garizim. Odczytano tam Izraelowi słowa błogosławieństwa i przekleństwa. Góry Garizim i Ebal stoją po dzień dzisiejszy. Każdy może je zwiedzić. W roku 1963 grupa kilkuset świadków Jehowy obejrzała tę i inne okolice Ziemi Obiecanej, przy czym właśnie tam, w południowej części Samarii, w pobliżu gór Garizim i Ebal, wielu z nich — jak niegdyś Jezus — piło wodę ze Studni Jakubowej koło wioski Sychar, bo w tym miejscu ciągle jeszcze wypływa z ziemi potok chłodnej, orzeźwiającej wody. Rzeka Jordan, jezioro Genezaret (Galilejskie), miasta Betlejem i Hebron, dolina Hinnom i wiele, wiele innych miejsc geograficznych istnieje nadal i można je oglądać. Fakt, że jeszcze dzisiaj daje się je zobaczyć na własne oczy, dobitnie potwierdza rzetelność Słowa Prawdy.

14. Co widział Jezus, gdy siedział na górze Oliwnej? Co widać stamtąd dzisiaj?

¹⁴ Wspomniane wyżej przykłady są oczywiste, i tak samo oczywista jest ścisłość Pisma świętego w szczegółach związanych z wielkim proroctwem, które swego czasu podał Jezus. W Ewangelii według Marka 13:3 czytamy, że przy tej okazji Jezus „siedział na górze Oliwnej, na wprost świątyni” (Db). Góra Oliwna do dziś stoi na swoim miejscu. Kiedy się z niej spojrzy na zachód, przez obszar ogrodu Getsemane, ponad dolinę Kidron (Cedron), na wschodnie mury dzisiejszego Jeruzalem — widać miejsce, gdzie za dni Jezusa była wspaniała świątynia, jak to przedstawiono na kalendarzu wydanym przed dwoma laty przez Towarzystwo Strażnica. W miejscu, gdzie wtedy stała ta świątynia, dzisiaj wznosi się meczet mahometański zwany Kopułą na Skale. Miejsce jest to samo, okolica ta sama, a więc geografia potwierdza doniesienie Ewangelii według Marka 13:3. Siedząc na górze Oliwnej, Jezus rzeczywiście znajdował się na wprost świątyni, a również dzisiaj widzi się stamtąd miejsce zajęte wówczas pod świątynię.

15. Jaki mamy pozabiblijny dowód istnienia Poncjusza Piłata? Gdzie go znaleziono?

¹⁵ W opisach końcowej fazy służby kaznodziejskiej Jezusa pojawia się imię Poncjusza Piłata. Niedawno temu w Cezarei na równinie przybrzeżnej dokonano cennego odkrycia archeologicznego, związanego z rzymskim namiestnikiem Jeruzalem z czasów Chrystusa Jezusa, to znaczy właśnie z Poncjuszem Piłatem. Dotychczas Piłat znany był tylko z doniesień biblijnych i z pism starożytnych historyków, w szczególności Józefa Flawiusza, ale nie znano żadnego świadectwa archeologicznego, które by potwierdzało jego istnienie. Dopiero w roku 1961 włoska ekspedycja archeologiczna, zorganizowana staraniem Uniwersytetu Mediolańskiego, znalazła w pobliżu Cezarei płytę kamienną o wymiarach około 80 na 55 centymetrów, a na niej pismem łacińskim wyryte imiona: Poncjusz Piłat oraz Tyberiusz. Jest to archeologiczny dowód istnienia Piłata. Świadkowie Jehowy wiedzą, że taki Piłat żył i działał, ponieważ dowierzają Pismu świętemu. Ale jak wyjaśnią napis o Poncjuszu Piłacie ci, którzy zaprzeczają prawdziwości Biblii?

16. Jaką korzyść odnosimy z poparcia udzielanego Biblii przez archeologię?

¹⁶ Lista dowodów, którymi owa Ziemia wspiera Słowo Prawdy, ciągle się wydłuża, a tu omówiliśmy zaledwie małą ich część. Jak powinny na nas oddziaływać zdobyte wiadomości z tego zakresu? Co one nam dają? Jaki pożytek odnosimy z poparcia, którego archeologia dostarcza Biblii? Pod jakim względem pomocny jest w dzisiejszych czasach ten wspaniały dar Jehowy, jakim była Ziemia Obiecana? Znajomość Pisma świętego i poznanie tej Ziemi oraz poparcie, jakiego Biblii udziela archeologia i omawiana Ziemia, powinny w nas spotęgować szacunek dla Słowa Prawdy. Podobnie jak odkrycie starodawnych rękopisów przyczyniło się do odtworzenia czystego, pierwotnego tekstu Biblii, tak wykopaliska wynoszące na światło dzienne niezliczone świadectwa kultury materialnej potwierdziły ponad wszelką wątpliwość, że dane zawarte w Piśmie świętym są pod względem historycznym, chronologicznym i geograficznym prawdziwe aż do najdrobniejszych szczegółów.

17, 18. (a) Jaki pogląd wyraził publicznie kierownik biblioteki przy Muzeum Brytyjskim? (b) A jaki — archeolog Glueck?

¹⁷ Tak więc archeologia miesza szyki krytykom Biblii. Znany uczony angielski, długoletni dyrektor Muzeum Brytyjskiego i kierownik istniejącej przy nim biblioteki, powiedział o Biblii, co następuje: „Dowody archeologiczne przyczyniły się znacznie do przywrócenia jej autorytetu, a nawet do podniesienia jej wartości ponad dawniejszy poziom, gdyż dzięki pełniejszej wiedzy o jej podłożu i o środowisku, w jakim powstała, stała się teraz bardziej zrozumiała. Archeologia nie wypowiedziała jeszcze ostatniego słowa; ale wyniki dotychczas osiągnięte potwierdzają to, co nasuwa na myśl wiara, a mianowicie, że na rozwoju wiedzy Biblia może tylko zyskać”.

¹⁸ Archeolog Nelson Glueck napisał w książce „Rzeki na pustyni” (Rivers in the Desert, strona 31): „Faktem jest wszakże, iż można z całą stanowczością twierdzić, że żadne odkrycie archeologiczne nigdy nie podważyło jakiejkolwiek wypowiedzi biblijnej”.

19. (a) Co poświadczyła archeologia? (b) Jak możemy się zapoznawać z Ziemią Obiecaną?

¹⁹ Przypomnijmy sobie jeszcze raz po kolei, jak fakty dostarczone przez archeologię przysłużyły się sprawie prawdy Słowa Bożego. Archeologia potwierdza prawdziwość opowiadań o patriarchach, realność rządów Saula i panowania Dawida; pomaga w określeniu położenia geograficznego, w ustaleniu chronologii wydarzeń biblijnych; zapoznaje nas z obyczajami i w ogóle kulturą czasów biblijnych. Ukazuje nam tło historyczne Biblii i ułatwia zrozumienie właściwego znaczenia niektórych słów występujących w tekście Pisma świętego. Nie da się zaprzeczyć, że Ziemia Słowa Prawdy istnieje; znajduje się u nas, na naszej planecie. Czy więc starasz się poznać ją możliwie jak najdokładniej? Czy zaglądasz do map zamieszczonych ewentualnie w twoim egzemplarzu Pisma świętego lub do innych map, aby znaleźć położenie miejscowości i terenów, których nazwy spotykasz podczas czytania doniesień biblijnych bądź podczas grupowego studium Słowa Bożego? Czy pragniesz poszerzyć u siebie zrozumienie tego, o czym się dowiadujesz z Biblii? Na pewno! Odtwarzanie w wyobraźni szczegółów geograficznych omawianej Ziemi niewątpliwie pomnaża nasze zrozumienie spisanego Słowa (czego przecież powinniśmy wszyscy pragnąć). Możemy stopniowo coraz lepiej poznawać Ziemię Obiecaną, a tym samym coraz gruntowniej poznamy samą Biblię.

20. Jak powinniśmy reagować na dary Jehowy: tę Ziemię i Słowo?

²⁰ Ziemia ta naprawdę wychwala swego Stworzyciela. A my ze swej strony cieszymy się z jej wychwalania. Dar ów wywyższa Dawcę. Radujemy się z tego wywyższenia Jehowy. Z szacunkiem odnosimy się również do Słowa Bożego i miłujemy ten Jego dar. Razem z psalmistą wypowiadamy słowa Psalmu 119:130, 140: „Objaśnianie słów Twoich oświeca i naucza niedoświadczonych. (...) Najbardziej niezawodna jest Twoja mowa i sługa Twój ją miłuje” (BT). Jesteśmy sługami Jehowy. Miłujemy Jego Słowo Prawdy!

21. Jaką wartość mają dla nas słowa z księgi Jozuego 23:14?

²¹ Krytycy i przeciwnicy Słowa Bożego nie mają nic do zaofiarowania prócz fałszu, powątpiewania, zagmatwania i wypaczenia. Nas to nie interesuje. Świadkowie Jehowy uznają natomiast słuszność oceny Jozuego i gotowi są za nim mówić: ‚Rozumiemy to całym sercem i całą duszą swoją, że ze wszystkich wspaniałych obietnic, które przyrzekł Bóg nasz, Jehowa, ani jedna nie zawiodła: wszystkie się spełniły; żadna z nich nie stała się próżna’. — Joz. 23:14, BT.

[Mapa na stronie 9]

[Patrz publikacja]

MEZOPOTAMIA

SENNAAR

Haran

Niniwa

Kalach

Mari

Rzeka Eufrat

Rzeka Tygrys

Babilon

Erek

Ur

Zatoka Perska

[Ilustracja na stronie 10]

Kamień Moabski z uwidocznionym imieniem Bożym

[Ilustracja na stronie 12]

Jeden z „Listów Lakisz”, zawierający w starożytnym piśmie hebrajskim imię „Jehowa”

[Ilustracja na stronie 13]

Znaleziona w Cezarei część napisu, zawierająca w drugim wierszu słowa: „[Pon]tius Pilatus”