W poszukiwaniu nowego porządku światowego
„ŻADNE mapy nie wskażą nam drogi tam, dokąd zmierzamy — do tworzonego przez nas nowego świata. Mając za sobą 90 lat wojen, konfliktów i nieufności, wybiegnijmy myślą w przyszłość — w nowy wiek, w nowe tysiąclecie pokoju, wolności i dobrobytu”.
Słowa te wypowiedział 1 stycznia 1990 roku prezydent USA, George Bush. Jak podała japońska gazeta Mainichi Daily News z 3 stycznia 1990 roku, radziecki prezydent Michaił Gorbaczow w analogicznym orędziu zaproponował na lata dziewięćdziesiąte współpracę, której celem byłoby uwolnienie świata „od strachu i nieufności, od niepotrzebnej broni, od przestarzałych koncepcji politycznych i doktryn militarnych oraz od sztucznych barier dzielących narody i państwa”.
A zatem żywiono wielkie nadzieje. Podobnie było w rok później. W orędziu o stanie państwa wygłoszonym 29 stycznia 1991 roku prezydent Bush nawiązał do wojny w rejonie Zatoki Perskiej i oświadczył: „Zagrożone jest coś więcej niż jeden mały kraj [Kuwejt]; zagrożona jest wielka idea — idea nowego ładu światowego, w którym różne państwa zespoli dążenie do zaspokojenia naturalnych pragnień rodzaju ludzkiego: pragnienia pokoju i bezpieczeństwa, wolności i rządów prawa”.
Niełatwe zadanie
W dążeniu do ustanowienia nowego porządku światowego człowiek napotyka liczne przeszkody. Na pewno należą do nich konflikty zbrojne. W czasopiśmie Time z 28 stycznia 1991 tak skomentowano działania wojenne w Iraku i Kuwejcie: „W miarę jak spadały bomby i nadlatywały pociski, nadzieje na nowy ład światowy ustępowały miejsca znajomemu nieładowi”. Dodano jeszcze: „Nie należy się łudzić, że okrzyczany nowy porządek już istnieje albo że jest bliski”.
Nigdy nie udało się zorganizować współpracy na skalę międzynarodową i to hamuje ludzkie wysiłki mające doprowadzić do ustanowienia na ziemi nowego ładu. W sprawozdaniu opublikowanym na łamach czasopisma The World & I (ze stycznia 1991 roku) znawcy analizowali „kształtującą się politykę zagraniczną każdego z supermocarstw i jej przypuszczalny wpływ na nowy porządek światowy”. Wydawca doszedł do następującego wniosku: „Z historii wynika, że nawet w najlepszym okresie granica między wojną a pokojem jest bardzo nietrwała. Współpraca międzynarodowa, zwłaszcza między największymi potęgami, ma zasadnicze znaczenie dla udanego przejścia od zimnej wojny do nowego porządku na świecie”.
Przeszkodę w stworzeniu tak upragnionego nowego ładu stanowią też problemy ze środowiskiem naturalnym. W raporcie State of the World 1991 (Stan świata w roku 1991; publikacja Worldwatch Institute) Lester R. Brown oświadczył: „Nikt nie może z całą pewnością powiedzieć, jaki będzie ten nowy porządek. Ale jeśli chcemy zapewnić następnemu pokoleniu obiecującą przyszłość, to najbliższe dziesięciolecia muszą być okresem nadzwyczajnych wysiłków na rzecz powstrzymania degradacji środowiska naturalnego naszej planety”. W raporcie poinformowano, że zanieczyszczenie powietrza „w setkach miast osiągnęło poziom zagrażający zdrowiu, a w szeregu krajów — powodujący niszczenie upraw”. Dodano tam: „W miarę wzrostu liczby mieszkańców naszej planety ubywa gatunków roślin i zwierząt. Niszczenie i skażenie środowiska zmniejsza zróżnicowanie biologiczne ziemi. Wzrost temperatury i postępujące niszczenie powłoki ozonowej może jeszcze zwiększyć te straty”.
Najwyraźniej więc na drodze do nowego porządku światowego ludzie napotykają mnóstwo przeszkód. Czy zdołają osiągnąć cel? Czy można powiedzieć, że zbliża się nowy świat? A jeśli tak, to jak zostanie ustanowiony?