Czy są „inteligentne”?

CZAPLA wyrusza na połów z przynętą w dziobie. Gdy spostrzega w strumieniu rybę, wypuszcza przynętę, na przykład piórko. Zwabiona tą przynętą ryba zbliża się do powierzchni wody, a wtedy nasza czapla zręcznie ją chwyta i ma obiad gotowy — radzi sobie jak zawodowy rybak.

Czy jest to dowód inteligencji? W pewnej publikacji naukowej określono inteligencję następująco: „Zdolność uświadamiania sobie swojej osobowości jako realnie istniejącego bytu w obrębie swego środowiska, jak również zdobywania oraz zachowywania w pamięci wiedzy, uczenia się i wyciągania wniosków z nabytego doświadczenia, rozwiązywania problemów i skutecznego przystosowywania się do stale zmieniających się sytuacji”.

Najwidoczniej czapla nauczyła się już czegoś z doświadczenia i potrafi rozwiązać problem. Opierając się na powyższej definicji, niektórzy powiedzieliby więc, że czapla jest „inteligentna”. Ale można podać jeszcze inne przykłady.

Pszczoła miodna również jest stworzeniem, które zdaje się być „inteligentne”. W celu zbadania jej „inteligencji” dr James Gould z Uniwersytetu w Princeton, który obserwował zachowanie się pszczół, podawał im pokarm, ale ilekroć wracały do ula, przesuwał pożywienie na nieco inne miejsce. Podczas kolejnych prób przemieszczał je o jedną całą i jedną czwartą poprzedniej odległości od ula. Wkrótce pszczoły przechytrzyły badacza. Krążyły wokół miejsca, w którym spodziewały się następnym razem znaleźć pokarm.

Dr Gould mimo wszystko sądzi, że większość dowodów inteligencji zwierząt należy przypisać instynktowi. Czy w takim razie potrafił wyjaśnić, jak pszczoły wyciągają wnioski z minionych wydarzeń? „Nie potrafię”, odparł, po czym dodał: „Życzyłbym sobie, żeby tego nigdy nie robiły!”

Bez względu na to, czy zwierzęta kierują się „inteligencją”, czy instynktem, pozostaje pytanie: Co jest źródłem ich mądrości? Wprawdzie dr Gould przyznaje, że nie potrafi tego wyjaśnić, ale w zasadzie zajmuje w tej sprawie następujące stanowisko: „Ewolucja może zaprogramować w bardzo maleńkich mózgach niezwykle złożony wzorzec zachowania”. Czy nie nasuwa się tu jednak bardziej logiczny wniosek, że takie „inteligentne” zachowanie się musi być wynikiem nie tyle ślepej ewolucji co inteligentnego zaprojektowania? Biblia łączy zachowanie się skrzydlatych stworzeń z Osobą samego Stwórcy i powiada: „Zechciej jednak zapytać zwierząt domowych, a one cię pouczą; także skrzydlatych stworzeń niebios, a opowiedzą tobie. Kto z nich wszystkich nie wie dobrze, iż uczyniła to ręka Jehowy?” (Hioba 12:7, 9; zob. też Przysłów 30:24-28).

Co te stworzenia mają do powiedzenia? Gdyby potrafiły mówić, oświadczyłyby: ‛Stwórca może zaprogramować w bardzo maleńkich mózgach niezwykle złożony wzorzec zachowania’. Ewolucjoniści może ‛życzyliby sobie, żeby nigdy nie robiły’ tak fascynujących rzeczy, Biblia natomiast przypisuje mądrość takich stworzeń — czy to nabytą przez uczenie się, czy instynktowną — ich Twórcy, Jehowie Bogu (Rodz. 1:20-22; Rzym. 1:20).