Osteoporoza — choroba kruchych kości

„Osteoporoza to schorzenie, w którym masa tkanki kostnej jest tak mała, że kości łatwo się łamią pod działaniem minimalnej siły. Upadek na lodzie może się dla chorego na osteoporozę skończyć złamaniem nadgarstka lub biodra, a serdeczny uścisk — złamaniem żebra. (...) Struktura kości bywa nawet tak rozrzedzona, że kręgosłup łamie się po prostu pod ciężarem ciała” (dr John F. Aloia „Osteoporosis — A Guide to Prevention & Treatment”).

CZY cierpisz na osteoporozę? Tę dolegliwość polegającą na zanikaniu masy kostnej często stwierdza się u kobiet, które przeszły klimakterium. Ale mogą zapaść na nią także młodsze osoby, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Według danych amerykańskich Państwowych Instytutów Zdrowia na osteoporozę choruje „w Stanach Zjednoczonych aż 15 — 20 milionów osób”. Schorzenie to jest tam co roku przyczyną około 1,3 miliona złamań notowanych u ludzi w wieku 45 lat i starszych. Koszty leczenia sięgają 3,8 miliarda dolarów rocznie.

W piśmie Health Tips publikowanym przez Kalifornijską Fundację na rzecz Edukacji i Badań Medycznych wyjaśniono: „Chociaż objawy osteoporozy najbardziej uwidaczniają się w starszym wieku, proces osłabiania kości rozpoczyna się właściwie na 30—40 lat przed pierwszym złamaniem. Po ukończeniu 35 lat zarówno mężczyźni, jak i kobiety zaczynają tracić masę kostną. Im lżejsze i bardziej porowate stają się kości, tym łatwiej przytrafiają się złamania, które długo się zrastają, ponieważ organizm nie potrafi już odbudowywać kości tak sprawnie jak dawniej. Nie poznano jeszcze dokładnie przyczyn osteoporozy, ale na jej rozwój mogą mieć wpływ takie czynniki, jak niedobór w diecie wapnia i witaminy D, obniżony poziom estrogenów u kobiet i niedostateczna aktywność fizyczna”.

W książce Understanding Your Body — Every Woman’s Guide (Zrozumieć swoje ciało — co każda kobieta wiedzieć powinna) zauważono, że osłabienie kości jest częstym zjawiskiem towarzyszącym klimakterium. Czytamy tam: „Osteoporoza, czyli zrzeszotnienie kości, to pospolita i poważna dolegliwość u kobiet w okresie menopauzy”.

Wyniki badań nasuwają wniosek, że osteoporozę można leczyć, a także jej zapobiegać. Profilaktyka polega na dostarczaniu organizmowi odpowiednich ilości wapnia w połączeniu z witaminą D, która wspomaga jego wchłanianie. Środkiem zapobiegawczym jest też regularne zażywanie zwiększonej dawki ruchu, na przykład wyruszanie na spacery lub bieganie.

W książce Geriatrics (Geriatria) dr Carol E. Goodman oznajmiła: „Powinno się zalecać ćwiczenia korekcyjne postawy i wzmacniające, a w kwestii ich wykonywania musimy być równie skrupulatni, jak w kwestii przyjmowania leków. Idealny program ćwiczeń dla starszego pacjenta z osteoporozą może być prosty, łatwy do wykonania i bezpieczny”.

Osteoporoza jest nieuleczalna, niemniej obecnie stają się dostępne przeciw niej coraz to nowe leki. Ponadto można jej zapobiegać dzięki właściwemu odżywianiu, odpowiednim ćwiczeniom, a w niektórych wypadkach dzięki hormonalnej terapii zastępczej. Aby te działania profilaktyczne odniosły skutek, należy je podjąć, zanim rozpocznie się ubytek masy kostnej, i kontynuować przez resztę życia.

[Ramka na stronie 17]

Ochrona przed osteoporozą

1. Wapń

2. Witamina D

3. Światło słoneczne

4. Prawidłowa postawa ciała

5. Troska o kręgosłup

6. Zażywanie ruchu

7. Niepalenie

[Ramka na stronie 17]

Wapń w codziennym pożywieniu

Zawartość wapnia w produktach spożywczych [mg/100g]

Mleko chude, 118

Ser twarogowy, ok.90

Ser żółty, 700-900

Ser topiony, 430-500

Jogurt, 147

Kefir, 118

Jaja, 48

Sardynki bez oleju, 437

Szproty, 1003

Natka pietruszki, 193

Chleb, 20-60

Seler, 60

Marchew, 45

Groszek zielony, 54

Chrzan, 86

Jarmuż, 155

Kukurydza, 97

Opracowane na podstawie książki Kuchnia i medycyna Juliana Aleksandrowicza i Ireny Gumowskiej, strona 46.

[Ramka na stronie 17]

Czynniki zwiększające zagrożenie osteoporozą

Czynniki dziedziczne

Płeć żeńska

Rasa inna niż czarna

Przodkowie z Europy Północnej

Jasna cera

Szczupłość

Niski wzrost (poniżej 160 centymetrów)

Czynniki związane z trybem życia

Kontakt ze światłem słonecznym na świeżym powietrzu krótszy niż trzy godziny tygodniowo

Niska zawartość wapnia w pożywieniu

Duże spożycie kofeiny i (lub) fosforanów

Lekarstwa

Środki neutralizujące kwas solny w żołądku, które zawierają glin

Tarczyca suszona lub lewotyroksyna

Steroidy (kortyzon)

Dilantin (sól sodowa fenytoiny — gdy leczenie się przedłuża)

Furosemid (diuretyk, czyli środek moczopędny)

Kłopoty zdrowotne

Przedwczesne klimakterium

Brak miesiączki

Jadłowstręt psychiczny

Nadczynność tarczycy

Kamica nerkowa i inne choroby nerek

Cukrzyca

Niedobór laktozy (nietolerancja mleka)

Choroby jelit (zapalenie okrężnicy, zapalenie krętnicy)

Alkoholizm

Leżenie w łóżku lub unieruchomienie dłuższe niż trzy tygodnie

Reumatoidalne zapalenie stawów