Podziemny przepych jaskiń Carlsbad Caverns — BIBLIOTEKA INTERNETOWA Strażnicy

Podziemny przepych jaskiń Carlsbad Caverns

Nieprzenikniona ciemność i zupełna cisza — oto, co zastaliśmy głęboko w grotach Parku Narodowego Carlsbad Caverns w amerykańskim stanie Nowy Meksyk. Po wejściu do pieczar zastanawialiśmy się: Jak one powstały? Dokąd sięgają? Co niezwykłego się w nich kryje? Czy są bezpieczne dla zwiedzających?

ZANIM weszliśmy do jaskiń, w małej grupie biwakowaliśmy i wędrowaliśmy po górach w Parku Narodowym Guadalupe Mountains w południowo-zachodniej części Teksasu. W trakcie wspinaczki na najwyższy szczyt Teksasu, Guadalupe, wznoszący się na wysokość 2667 metrów, zauważyliśmy w skałach wzdłuż naszej trasy sporo skamieniałości. Według geologów wskazują one na pochodzenie Carlsbad Caverns. Co z nich wynika?

Jak się wydaje, dawno temu roiło się tutaj od alg, gąbek i mięczaków. Cały ten region był ciepłym morzem śródlądowym. Koral, podstawa współczesnych raf, należał do rzadkości. Do bardziej egzotycznych zwierząt morskich zaliczały się wymarłe już trylobity i amonity. Wiele amonitów miało ogromne, zwinięte, wielokomorowe muszle, przypominające muszle współczesnego łodzika. Byliśmy niezmiernie podekscytowani, kiedy na trasie zobaczyliśmy jedną z nich, wystającą ze skały.

Skały wapienne powstały z nagromadzonych i spojonych ze sobą skamieniałych szczątków stworzeń morskich oraz innych cząstek. A ponieważ dno morskie się zapadało, grubość warstwy wapiennej wzrosła do pół kilometra. Z czasem morze się cofnęło, a skały wapienne pozostały pod grubymi warstwami osadów. Znacznie później ląd się wypiętrzył, osady uległy erozji, a pogrzebane pod nimi skały wyłoniły się w postaci gór. W jaki jednak sposób takie wypiętrzenie doprowadziło do powstania Carlsbad Caverns?

Gaz, woda, powietrze i kwas

Gdy woda deszczowa styka się z powietrzem, a potem glebą, stopniowo nasyca się kwasem węglowym. Ten słaby kwas jest odpowiedzialny za tworzenie większości jaskiń krasowych na świecie. Jednak według geolog Carol Hill pieczary w Guadalupe Mountains wydrążył jakiś znacznie silniejszy kwas.

Pani Hill przypuszcza, że w złożach ropy naftowej, znajdujących się w skałach poniżej warstw wapiennych, wydzielał się gaz bogaty w siarkę. Kiedy masa skalna zaczęła się unosić, gaz przeniknął przez wapienie i wszedł w reakcję z powietrzem oraz świeżą, natlenioną wodą podziemną, dając w rezultacie kwas siarkowy. Taki mocny kwas mógł rozpuścić ogromne ilości skał wapiennych.

Wraz z wypiętrzaniem się gór i obniżaniem wód gruntowych stopniowo pogłębiały się wyżłobienia jaskiń. W Carlsbad Caverns wielkie czeluści połączyły się z poszerzonymi pęknięciami i utworzyły ogromny labirynt. Na mapach utrwalono jakieś 37 kilometrów korytarzy. Ale nie są to jedyne podziemne komnaty w tych górach. Są ich jeszcze całe setki. Największa ze znanych, Lechuguilla Cave, ma ponad 160 kilometrów udokumentowanych tuneli!

Dekoracje jaskiniowe

Po wejściu do jaskiń Carlsbad Caverns zjechaliśmy windą na głębokość 225 metrów. Weszliśmy do Wielkiej Sali (Big Room). Ta ogromna grota zajmuje powierzchnię 6 hektarów. W niektórych miejscach jej sklepienie znajduje się przeszło 30 metrów nad podłożem. Naszą uwagę najbardziej przykuły jednak wszechobecne, oświetlone ukrytymi reflektorami, naturalne dekoracje.

Wykształcają się one wszędzie tam, gdzie woda wpływająca do jaskiń paruje, powodując wytrącanie się zawartego w niej węglanu wapnia. Jeśli woda długo kapała z tych samych punktów na stropie jaskini, powstały w tych miejscach cienkie rurki długości nawet kilku metrów. Z czasem mogą się one zasklepić i zmienić w stalaktyty o kształcie sopla. A pofałdowane „draperie”, zwisające z pochyłego sklepienia, nadają niektórym podziemnym komnatom iście teatralny wygląd.

W miejscach, gdzie woda kapie ze stropu na podłoże, tworzą się rosnące w górę filary — stalagmity. Część z nich łączy się ze stropem lub stalaktytem, formując kolumny. Niektóre stalagmity w Sali Olbrzymów (Hall of Giants) urosły na wysokość 18 metrów! Kiedy kapiąca woda wpada do niewielkich nisz, maleńkie fragmenty skał równomiernie pokrywają się gładkim wapieniem, wskutek czego tworzą się połyskujące perły jaskiniowe. Powstają jeszcze bardziej niezwykłe dekoracje. Mają postać skupiska ostrych niczym igły kryształów albo poskręcanych rurek przypominających kształtem robaki. Formy takie to wyrastające w różnych kierunkach heliktyty.

Spoglądając w górę na liczne ogromne stalaktyty, zastanawialiśmy się, czy istnieje niebezpieczeństwo, że spadną. Przewodnik zapewnił nas, że te jaskiniowe ozdoby rzadko kiedy się odłamują. Mieliśmy nadzieję, że nie stanie się tak w czasie naszej wizyty!

Środowisko jaskini

Po zjedzeniu posiłku na powierzchni zeszliśmy do jaskiń przez naturalne wejście — otwartą szczelinę. Ściany grot zdobią malowidła wykonane dawno temu na kamieniu przez rdzennych mieszkańców Ameryki.

Wchodząc, poczuliśmy woń odchodów nietoperzy. Dowiedzieliśmy się, że już prawie od 100 lat wydobywa się ten naturalny nawóz. System używany pierwotnie do jego eksploatacji przekształcił się później w pierwszą windę wożącą turystów do jaskiń. Nawóz ten można znaleźć w bocznym tunelu znanym jako Jaskinia Nietoperzy (Bat Cave) i stanowiącym letnie mieszkanie dla około miliona tych ssaków. O zmroku tysiące z nich wylatuje przez otwór wiodący do jaskini.

Strażnicy parku powiedzieli nam, że jaskinie są niezmiernie wrażliwe. Turyści mogą je łatwo zniszczyć i zanieczyścić. Na przykład już samo dotykanie podziemnych dekoracji sprawia, że pozostawia się na ich powierzchni tłuszcze, co uniemożliwia wzrost i powoduje przebarwienia. Dlatego też trzymaliśmy się wyznaczonych tras i nie dotykaliśmy skalnych tworów.

Żegnając się z tym ukrytym malowniczym cudem natury, postanowiliśmy sobie, że jeszcze tu wrócimy, aby zwiedzić pozostałe jaskinie. Chcielibyśmy obejrzeć lot nietoperzy, które o wiele dłużej niż człowiek cieszą się przebywaniem w tutejszych grotach. Jednakże pobyt w tych jaskiniach tylko ludzi na długo napełnia zachwytem. (Nadesłane).

[Ilustracja na stronie 26]

Powyżej: stalaktyty w kształcie żyrandola

[Ilustracja na stronie 26]

Poniżej: zwiedzanie Wielkiej Sali

[Prawa własności]

[Prawa własności do ilustracji, strona 25]

[Prawa własności do ilustracji, strona 26]