„Malutkie pociągi” świecące w ciemnościach

◼ Na brazylijskiej wsi zapadł cichy wieczór. Spod ściółki leśnej wynurza się miniaturowy „pociąg”. Drogę oświetlają mu dwa czerwone „reflektory”, a na jego bokach jarzy się 11 par zielonożółtych „latarenek”. Nie jest to jednak zwyczajny pociąg, lecz siedmiocentymetrowa larwa chrząszcza z rodziny Phengodidae, zamieszkującej Amerykę Północną i Południową. Ponieważ dorosłe samiczki tego gatunku, podobne z wyglądu do larw, również przypominają oświetlone od środka wagoniki, często nazywa się je kolejowymi robakami. A mieszkańcy brazylijskich wsi określają je mianem „malutkich pociągów”.

Za dnia matowobrązową larwę trudno zauważyć. Ale nocą sygnalizuje ona swoją obecność niezwykłym zestawem światełek. W tym celu wykorzystuje lucyferynę — substancję organiczną, która w obecności enzymu o nazwie lucyferaza utlenia się i emituje zimne światło. Może mieć ono barwę czerwoną, pomarańczową, żółtą albo zieloną.

W przeciwieństwie do zielonożółtych światełek bocznych czerwone reflektory świecą niemal przez cały czas. Badania wskazują, że pomagają one larwie znaleźć krocionogi, czyli ulubiony przysmak, podczas gdy światła boczne najwyraźniej odstraszają napastników, takich jak mrówki, żaby i pająki. Światło to zdaje się ostrzegać: „Jestem niesmaczna. Trzymaj się ode mnie z daleka!” Kiedy larwa czuje się zagrożona, włącza właśnie lampy boczne. Świecą one także wtedy, gdy atakuje krocionogi albo gdy samica owija się wokół swoich jajeczek. W normalnych warunkach światła te w ciągu zaledwie paru sekund rozbłyskują pełnym blaskiem, a potem wygasają. Cykl ten powtarza się tyle razy, ile to konieczne.

Niezwykłe, że nawet w ściółce leśnej można znaleźć zachwycająco piękne żyjątka. Przywodzi to na myśl słowa psalmisty, który wysławiając Stwórcę, rzekł: „Ziemia jest pełna twych tworów” (Psalm 104:24).

[Prawa własności do ilustracji, strona 26]

Robert F. Sisson/National Geographic Image Collection