ARCHELAUS

(„władca ludu”).

Syn Heroda Wielkiego i jego czwartej żony, Maltake. Został królem Judei, gdy mały Jezus przebywał z Józefem i Marią w Egipcie. Po powrocie Józef z rodziną osiedlił się w Nazarecie w Galilei, gdzie nie sięgały tyrańskie rządy Archelausa (Mt 2:22, 23).

Herod Wielki, ojciec Archelausa, przekazał mu w testamencie władzę nad Judeą, Samarią oraz Idumeą, a więc nad obszarem dwukrotnie większym niż dziedzictwo pozostałych dwóch synów, obejmującym ponadto ważne miasta, takie jak: Jerozolima, Samaria, Joppa i Cezarea. Po śmierci Heroda Archelaus w celu umocnienia swej pozycji udał się do Rzymu i stanął przed obliczem Augusta. Pomimo sprzeciwu m.in. brata Archelausa oraz delegacji Żydów August pozwolił mu zachować władzę, choć nie uczynił go królem, lecz etnarchą — księciem lennym, stojącym wyżej od tetrarchy. Jednakże Mateusz słusznie zaznaczył, że Archelaus ‛królował’, gdyż miejscowe wojsko wcześniej obwołało go królem (J. Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, XVII, VIII, 2).

Archelaus był władcą okrutnym i nielubianym przez Żydów. Bezlitośnie kazał wymordować na terenie świątyni 3000 uczestników pewnych zamieszek, dwukrotnie usunął z urzędu arcykapłana, a na dodatek rozwiódł się i ponownie ożenił, naruszając przy tym prawo żydowskie. Skargi zanoszone do Augusta przez Żydów i Samarytan doprowadziły w końcu do wszczęcia postępowania przeciw Archelausowi i skazania go na wygnanie w dziewiątym lub dziesiątym roku rządów. Od tej pory Judea podlegała rzymskim namiestnikom (zob. HEROD 1 i 2).