ŻMIJA ROGATA

(hebr. ʽachszúw, szefifòn).

Jeden z jadowitych węży zamieszkujących Palestynę; wyróżnia się parą małych, ostrych wyrostków nad oczami, przypominających rogi. Według R. Ditmarsa żmija rogata (Cerastes cornutus) występuje w pn. Afryce, od Algierii po Egipt, jak również na Półwyspie Arabskim i w pd. Palestynie.

Ponieważ żmija rogata ma silny jad (choć zazwyczaj jej ukąszenie nie jest dla człowieka śmiertelne), Dawid słusznie powiedział o ludziach dopuszczających się przemocy, że „wyostrzyli swój język jak wężowy; pod ich wargami — jad żmii rogatej” (Ps 140:3; zob. ŻMIJA).

Żmija rogata, osiągająca długość do 80 cm, ma jasną skórę w kolorze piasku, więc łatwo może się w nim zaczaić na ofiarę. Niewprawne oko z trudem ją wtedy dostrzega. W książce Reptiles of the World (1953, ss. 234, 235) R. Ditmars opisał żmije rogate żyjące w niewoli: „Podobnie jak wszystkie pustynne żmije, cały czas próbowały zasypać piaskiem grzbiet, żeby się ukryć. Gdyby w klatce umieścić kilkanaście centymetrów drobnego piasku, w ciągu dnia z całego węża widać by było tylko czubek jego głowy. Gad ten spłaszcza swe ciało, tak że jego dolna część działa niczym łopata, a następnie wijąc się w szczególny sposób, obsypuje grzbiet piaskiem, dopóki cały się w nim nie zagrzebie”.

Znaczenie przenośne. Żmija rogata jest czujna, błyskawicznie rzuca się na zdobycz i podobno zdarza się, że atakuje konie. Dlatego w Rodzaju 49:17 Jakub trafnie przyrównał plemię Dana do „węża rogatego”, który ‛kąsa pęciny konia, tak iż jego jeździec spada do tyłu’. Porównanie to nie było dla Dana ubliżające — nie sugerowało, że miał być podstępnym wężem w trawie, zasługującym tylko na to, by go rozdeptać. Chodziło raczej o to, że okaże się bardzo przydatny dla narodu, gdyż będzie działał w sposób podobny do zachowania węża. Niczym żmija rogata mógł się zaczaić na wrogów i niejako ukąsić konia, powodując upadek jeźdźca. Tak więc pomimo niewielkiej liczebności plemię Dana miało być dla przeciwników Izraela tak groźne jak żmija rogata.