„Skarby Ziemi Świętej”

RUCHLIWY Manhattan to doprawdy niecodzienna oprawa dla zbioru dzieł sztuki, potwierdzających dzieje opisane w Biblii. A jednak właśnie w nowojorskim Parku Centralnym, gdzie ma swą siedzibę The Metropolitan Museum of Art, ostatnio udostępniono zwiedzającym wystawę pod nazwą „Skarby Ziemi Świętej — starożytne dzieła sztuki z Muzeum Izraela”. Na wystawie tej można było obejrzeć prawie 200 eksponatów, wypożyczonych z Muzeum Izraela w Jerozolimie.

Za pośrednictwem tych dzieł sztuki opowiadają swoje dzieje starożytni mieszkańcy krainy opisanej w Biblii. Przypatrzmy się im zatem, posłuchajmy i nauczmy się czegoś nowego. Najpierw jednak musimy wejść po 28 stopniach prowadzących do otoczonego kolumnami wejścia do Metropolitan Museum. Znalazłszy się wewnątrz, od razu zagłębiamy się w liczącą kilka tysięcy lat historię biblijną. Oto, co między innymi można tam zobaczyć:

Komentarz do Księgi Habakuka — prawie półtora metra długi zwój pergaminu, na którym kilka razy występuje imię Boże. Jest to jeden z najwcześniej odnalezionych i najlepiej zachowanych fragmentów tzw. Zwoju znad Morza Martwego, uważanych za „największe odkrycie archeologiczne obecnego stulecia”. (Zwoje te zawierają urywki wszystkich ksiąg Pism Hebrajskich z wyjątkiem Estery, a ich wiek datuje się na drugie stulecie p.n.e. Jeśli nie liczyć pewnych szczątkowych manuskryptów, są więc o 1000 lat starsze od najdawniejszych znanych dotychczas rękopisów biblijnych). Wspomniany Komentarz zawiera prawie dwie trzecie Księgi Habakuka (od 1:4 do 2:20), został napisany aramejskim pismem kwadratowym pod koniec I wieku p.n.e. i jest przeplatany objaśnieniami. W przewodniku po wystawie podano, że jednak „cztery litery imienia Jehowa, tetragram, są wszędzie podane w starożytnym piśmie hebrajskim”. Rzeczywiście, bez trudu udaje się dostrzec tetragram!

Ostrakon nazwany „Domem Bożym” to fragment tabliczki glinianej, na której dwukrotnie występuje imię Boże w postaci tetragramu. Skorupka ta, znaleziona na południu Izraela, była listem adresowanym do człowieka imieniem Eliaszib i pochodzi z połowy VII wieku p.n.e. Zaczyna się słowami: „Do mego pana Eliasziba. Oby Jehowa zapewnił ci pokój”. A kończy się tak: „On mieszka w domu Jehowy” (Zobacz stronę 12 broszury pt. „Imię Boże, które pozostanie na zawsze”, wydanej przez Towarzystwo Strażnica).

Inskrypcja Poncjusza Piłata. Jest to niezwykły dokument historyczny, odnaleziony w Cezarei. Do roku 1961 jedynie Biblia oraz dzieła rzymskich i żydowskich historyków z I wieku n.e. zawierały wzmianki o Poncjuszu Piłacie. Teraz jednak można zobaczyć na bryle skały wapiennej fragment łacińskiego napisu: „Poncjusz Piłat, prefekt Judei”. Poświadcza to istnienie człowieka, który zatwierdził wyrok na Jezusa Chrystusa.

Inskrypcja „Miejsce gry na trąbie” mieściła się w przeszłości na południowo-zachodniej stronie balustrady otaczającej teren świątyni jerozolimskiej. Kiedy w 70 roku n.e. burzono świątynię, ten kamienny fragment spadł na niżej położoną ulicę. Kamień ma kształt zbliżony do prostokąta o długości około metra, a umieszczony na nim hebrajski napis: „do miejsca gry na trąbie” wskazywał, gdzie stawał trębacz, gdy przez zadęcie w trąbę obwieszczał na przykład początek i koniec sabatu. Inskrypcja ta, pochodząca z zabudowań świątynnych, stanowi jedyny godny uwagi ocalały ich szczątek, co potwierdza spełnienie się proroctwa Jezusa z Ewangelii według Mateusza 24:1, 2.

Inskrypcja z grobu Uzjasza, króla Judy, to kwadratowa tablica kamienna o boku długości 30 centymetrów, zawierająca aramejski napis następującej treści: „Złożono tu kości Uzjasza, króla Judy. Nie otwierać”. Ostrzeżenie owo może nawiązywać do trądu, którym dotknięty był ten władca, albo do powszechnego zakazu otwierania grobów (2 Kron. 26:16-23). Tablicę, pochodzącą mniej więcej z I wieku p.n.e., znaleziono w pobliżu Jerozolimy, z czego wynika, że prochy króla przeniesiono kilka stuleci po jego śmierci, gdyż pierwotnie nie był on pochowany na cmentarzu królewskim w tym mieście.

Słup kultowy z muzykantami. Chodzi tu o rzadko spotykany stojak gliniany wysokości 30 centymetrów, wyraziście przedstawiający obrzędy religijne Filistynów. U podstawy widać pięciu muzykantów, z których każdy na czymś gra — na cymbałach, piszczałkach, jakimś instrumencie strunowym oraz tamburynie. Słup ten odnaleziono w Aszdodzie, a pochodzi z końca XI lub początku X wieku p.n.e.

Kananejski słup kultowy — jest to kwadratowy, pusty w środku słup gliniany, ozdobiony sylwetkami ludzi i zwierząt. Wśród nich widnieją główne bóstwa kananejskie: Aszera, przedstawiana w postaci świętego drzewa lub pala, oraz Baal, wyobrażony przez cielca ukoronowanego skrzydlatą tarczą słoneczną (Wyjścia 34:12-14; 2 Królów 23:4, 5). Ten ponad pół metra wysoki słup, mający prawdopodobnie związek ze składaniem ofiar albo libacjami, znaleziono w pobliżu Megiddo. Pochodzi on z końca X stulecia p.n.e. (por. 2 Kron. 34:4).

Rzeźby w kości słoniowej, pochodzące z Samarii, powstały w IX i VIII wieku p.n.e. Przywodzą na myśl „dom z kości słoniowej”, jaki w tym mieście zbudował Achab, albo elementy zdobnicze „łoży z kości słoniowej”, tak charakterystycznych dla rozrzutnego stylu życia, skrytykowanego przez proroka Amosa (1 Król. 22:39, Biblia Tysiąclecia, wyd. II; Am. 3:15; 6:4, BT). W produkcji wyrobów z kości słoniowej specjalizowali się rzemieślnicy feniccy, toteż niektóre z tych artystycznie wykonanych miniatur są pozostałością pogańskiego kultu Baala, wprowadzonego prawdopodobnie przez pochodzącą z Fenicji żonę Achaba, Izebel.

Wiele eksponatów odznacza się pięknym kształtem i barwą, ale niektóre, na przykład posążki bogini płodności, stanowią świadectwo odrażających praktyk religijnych, rozpowszechnionych wśród mieszkańców tego rejonu. Pozostałe rzucają światło na to, jak obce wpływy kształtowały jego charakter. Wystawa pod nazwą „Skarby Ziemi Świętej” oraz inne tego rodzaju przyczyniają się do lepszego poznania ludzi, polityki, religii i sztuki krajów opisanych w Biblii.

[Ilustracje na stronach 26, 27]

Komentarz do Księgi Habakuka

Ostrakon „Dom Boży”

Inskrypcja Poncjusza Piłata

Inskrypcja „Miejsce gry na trąbie”

Inskrypcja z grobu Uzjasza

Słup kultowy z muzykantami