Obrazy z Ziemi Obiecanej

Samaria — najważniejsza pośród stolic północy

BABILON, Niniwa i Rzym to stolice z czasów biblijnych. Jednakże z punktu widzenia Pisma Świętego nie one zasługują na szczególną uwagę, lecz raczej — oprócz samego Jeruzalem — Samaria. Mniej więcej przez 200 lat była ona stolicą 10-plemiennego królestwa Izraela i do niej odnosiły się liczne prorocze orędzia. Ale co właściwie wiesz o Samarii? Co wyróżniało tę stolicę spośród innych stolic północy?

Popatrz na mapę i cofnij się myślą do historii 10 plemion izraelskich, które zerwały z królem ustanowionym przez Jehowę oraz ze świątynią w Jeruzalem. Do powstania owego północnego królestwa przyczynił się głównie Jeroboam. Przez krótki czas panował on z Sychem leżącego przy drodze górskiej, która prowadziła z północy na południe. Następnie przeniósł stolicę do Tirsy, nad górnym krańcem doliny potoku Farah. Przebiegał tamtędy szlak, który wychodził z doliny Jordanu i łączył się z drogą górską. Czy wiedziałeś, że Tirsa była stolicą 10-plemiennego królestwa za rządów Nadaba, Baaszy, Eli, Zimriego, a nawet Omriego? (Rodzaju 12:5-9; 33:17, 18; 1 Królów 12:20, 25, 27; 14:17; 16:6, 15, 22).

Jednakże po 6 latach Omri założył nową stolicę. Gdzie? Zakupił wzgórze widoczne tu po lewej stronie, późniejszą Samarię (1 Królów 16:23-28). Obecnie znajdują się na nim liczne tarasy uprawne, ale Omri wybrał to miejsce najprawdopodobniej dlatego, że płaski wierzchołek wznoszący się nad równiną był łatwy do obrony. Jego syn Achab rozbudował Samarię i najwidoczniej umocnił fortyfikacje otaczając miasto grubym murem. Postawił też świątynię dla Baala oraz pałac dla siebie i swojej żony, Fenicjanki imieniem Izebel. Podczas prac wykopaliskowych odsłonięto ruiny tego pałacu, pokazane na sąsiedniej stronie. Słynął on z przepychu i skrajnej niegodziwości (1 Królów 16:29-33). Wyobraź sobie proroka Eliasza, jak idąc pod górę zbliża się do miasta, po czym kroczy szeroką ulicą w stronę siedziby Achaba, gdzie potępi jego występki związane z kultem Baala (1 Królów 17:1).

W roku 1910 archeolodzy znaleźli tam pokryte pismem skorupy — wykazy podatków lub opłat wnoszonych za transport wina i oliwy. Zawierały one liczne imiona, w których często powtarzał się człon baʹal. Może też zainteresuje cię informacja, że wykopano tu płytki z kości słoniowej, takie jak widoczna obok, służące do wykładania ozdabianych powierzchni. Zapewne pamiętasz, że w Księdze 1 Królów 22:39 już dawno temu wspomniano o „pałacu z kości słoniowej” zbudowanym przez Achaba. Mogły się tam znajdować meble wykładane tym cennym materiałem, na przykład „łoża z kości słoniowej”, o których w sto lat później mówił prorok Amos (Amosa 3:12, 15; 6:1, 4). Wśród motywów dekoracyjnych występuje skrzydlaty sfinks oraz inne symbole zapożyczone z mitologii egipskiej.

Być może wzmianka o Achabie i Izebel przywodzi ci na myśl śmierć obojga. Achab stracił życie w niepotrzebnej wojnie z Syrią. Kiedy zmywano rydwan obok ‛sadzawki w Samarii, psy lizały jego krew’, jak to zapowiedział Eliasz (1 Królów 21:19; 22:34-38). Królowa Izebel zginęła wyrzucona przez okno z pałacu. Czy był to ów pałac w Samarii? Nie. Achab miał też rezydencję na północy, w dolinie Jezreel. Chciwie zapragnął pobliskiej winnicy Nabota. Z wysokości tego pałacu strażnicy wyglądający na wschód ujrzeli Jehu, który jak szalony jechał doliną. Tam właśnie roztrzaskała się niedawna królowa Samarii, ginąc nieubłaganą, lecz zasłużoną śmiercią (1 Królów 21:1-16; 2 Królów 9:14-37).

Chociaż Samaria pozostała siedzibą królewską, nie cieszyła się uznaniem ani błogosławieństwem Boga. Rywalizowała z Jeruzalem, Jego stolicą leżącą na południu, i odnosiła się do niej z jawną wrogością. Jehowa na próżno wysyłał proroków, by ostrzegali władców i lud Samarii, którzy pogrążeni w bałwochwalstwie i niemoralności lekceważyli sobie Jego prawo (Izajasza 9:9 [9:8, Biblia Tysiąclecia, wyd. II]; 10:11; Ezechiela 23:4-10; Ozeasza 7:1; 10:5; Amosa 3:9, BT; 8:14; Micheasza 1:1, 6). Dlatego w 740 roku p.n.e. miasto musiało za to odpowiedzieć i Asyryjczycy obrócili je w gruzy. Znaczna część mieszkańców poszła do niewoli, a na ich miejsce osiedlono cudzoziemców (2 Królów 17:1-6, 22-24, BT).

W późniejszym okresie, zwłaszcza w czasach Heroda Wielkiego, Grecy i Rzymianie częściowo przywrócili Samarii jej dawną rangę. Toteż nawet Jezus i apostołowie znali tę stolicę, zajmującą poczesne miejsce wśród stolic północy (Łukasza 17:11; Jana 4:4).

[Mapa na stronie 16]

[Patrz publikacja]

Jezreel

Tirsa

Samaria

Sychem

Jeruzalem

Jordan

[Prawa własności]

Na podstawie mapy chronionej prawem autorskim Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. i Survey of Israel

[Prawa własności do ilustracji, strona 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Prawa własności do ilustracji, strona 17]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

Garo Nalbandian

Okienko: Israel Department of Antiquities and Museums; zdjęcie z Israel Museum w Jerozolimie