Czy posty to przeżytek?

„POSZCZĘ w każdy poniedziałek, a zaczęłam to robić jako nastolatka” — mówi Mrudulaben, zamożna 78-letnia Hinduska. Post stanowi dla niej element kultu, sposób na zapewnienie powodzenia małżeństwu, zdrowia dzieciom oraz ochrony mężowi. Chociaż już owdowiała, w dalszym ciągu pości w poniedziałki, by zapewnić sobie zdrowie, dzieciom zaś pomyślność. Podobnie jak większość kobiet hinduskich, uważa regularne posty za nieodłączny element życia.

Prakash, przedsiębiorca w średnim wieku mieszkający na przedmieściach Bombaju w Indiach, przyznaje, że co roku pości w poniedziałki w miesiącu sawan (szrawan), który ma wyjątkowe znaczenie w hinduskim kalendarzu religijnym. Prakash wyjaśnia: „Zacząłem pościć ze względów religijnych, ale teraz robię to też dla zdrowia. Sawan wypada pod koniec pory deszczowej, mam więc okazję oczyścić organizm z chorób typowych dla tego okresu”.

Zdaniem niektórych posty są pożyteczne dla ducha, umysłu i ciała. Na przykład w dziele Grolier International Encyclopedia podano: „Ostatnie badania naukowe wykazały, iż post wpływa korzystnie na stan zdrowia, a jeśli jest zachowywany z rozwagą, może poprawić sprawność umysłu i zdolność postrzegania”. Podobno grecki filozof Platon nieraz pościł po dziesięć i więcej dni, a matematyk Pitagoras kazał pościć swym uczniom przed rozpoczęciem nauki.

Według niektórych post polega na całkowitym powstrzymywaniu się od jedzenia i picia przez wyznaczony czas, a zdaniem innych można w tym okresie przyjmować płyny. Jeszcze inni uważają za post rezygnowanie z określonych posiłków lub pokarmów. Jednakże długotrwała i nie kontrolowana głodówka może być ryzykowna. Dziennikarz Parul Sheth podaje, że po wyczerpaniu zapasów węglowodanów organizm przekształca w glukozę białka mięśni, a następnie tłuszcze. W procesie przemiany tych ostatnich uwalniają się toksyczne ciała ketonowe, które się gromadzą w mózgu i wpływają niekorzystnie na ośrodkowy układ nerwowy. „Wtedy właśnie poszczenie staje się niebezpieczne” — mówi Sheth. „Może być przyczyną rozstroju nerwowego, dezorientacji i pogorszenia stanu zdrowia. (...) [Może też spowodować] śpiączkę i w końcu śmierć”.

Instrument władzy oraz rytuał

Głodówki były skutecznym sposobem rozwiązywania sporów politycznych i społecznych. W Indiach wyjątkowo umiejętnie posługiwał się tą bronią Mohandas K. Gandhi. Cieszył się on głębokim szacunkiem setek milionów ludzi i przez posty wywierał ogromny wpływ na rzesze hindusów. Kiedy opowiadał o głodówce obwołanej z powodu konfliktu między właścicielami pewnych zakładów a zatrudnionymi tam robotnikami, oświadczył: „Przyczyniła się do stworzenia atmosfery wzajemnego zrozumienia. Poruszyła serca właścicieli (...) Strajk przerwano zaledwie w trzy dni po rozpoczęciu przeze mnie głodówki”. Prezydent RPA, Nelson Mandela, przebywając w więzieniu za działalność polityczną, brał udział w pięciodniowym strajku głodowym.

Jednakże większość osób zachowujących posty czyni to ze względów religijnych. W hinduizmie post należy do najważniejszych rytuałów. Jak podaje książka Fast and Festivals of India (Posty i święta w Indiach), w ustalone dni „obowiązuje surowy post (...), podczas którego nawet nie pije się wody. Zarówno mężczyźni jak i kobiety przestrzegają ścisłego postu (...), by zapewnić sobie szczęście, pomyślność i przebaczenie win i grzechów”.

Poszczenie jest powszechnie stosowane przez dżinistów. Magazyn The Sunday Times of India Review donosi: „Przez 201 dni dżinijski muni [mędrzec] z Bombaju wypijał tylko po dwie szklanki przegotowanej wody. Schudł 33 kilogramy”. Niektórzy nawet głodzą się na śmierć w przekonaniu, że dzięki temu dostąpią zbawienia.

Wszystkich dorosłych mężczyzn muzułmanów obowiązuje post w miesiącu ramadan. Cały miesiąc nie wolno im jeść ani pić od wschodu do zachodu słońca. Jeżeli w tym okresie ktoś jest chory lub podróżuje, musi kiedy indziej pościć przez odpowiedni czas. Niektórzy wyznawcy chrześcijaństwa zachowują 40-dniowy Wielki Post przed Wielkanocą, a członkowie różnych zakonów przestrzegają postów w inne określone dni.

A zatem poszczenie bynajmniej nie należy do przeszłości. Skoro zaś jest praktykowane w tylu religiach, ktoś mógłby zapytać: Czy Bóg tego wymaga? Czy są sytuacje, w których chrześcijanin może zachowywać post? Czy to przynosi jakiś pożytek? Sprawy te zostaną omówione w następnym artykule.

[Ilustracja na stronie 3]

Według wierzeń dżinistów post zapewnia zbawienie duszy

[Ilustracja na stronie 4]

Mohandas K. Gandhi wykorzystywał głodówki jako skuteczny sposób rozwiązywania sporów politycznych i społecznych

[Ilustracja na stronie 4]

Muzułmanie są zobowiązani pościć w miesiącu ramadan

[Prawa własności]

Garo Nalbandian