Czy twoim życiem rządzą przesądy?

Z PRZESĄDAMI można się zetknąć na całym świecie. Niektórzy traktują je jako część dziedzictwa kulturowego. Inni uważają, że kierowanie się nimi to niewinna słabostka, która po prostu ubarwia życie. W świecie zachodnim na przesądy patrzy się z przymrużeniem oka. Ale gdzie indziej, na przykład w Afryce, wywierają one na wielu ludzi przemożny wpływ.

Przesądy stanowią nieodłączny element kultury afrykańskiej. Literatura, filmy i programy radiowe często przesiąknięte są zabobonami i treściami okultystycznymi, mającymi związek z magią, kultem przodków i fetyszami. Skąd się wzięły przesądy i dlaczego tak mocno oddziałują na ludzi?

Co się kryje za przesądami?

Źródłem wielu przesądów są obawy przed duchami zmarłych lub w ogóle przed istotami nadprzyrodzonymi. Ludzie przesądni wierzą, iż duchy starają się w różny sposób przestraszyć, ostrzec lub pobłogosławić żywych.

Przesądy są też ściśle powiązane z uzdrawianiem i leczeniem. Większość obywateli krajów rozwijających się nie może sobie pozwolić na korzystanie z osiągnięć współczesnej medycyny albo w ogóle nie ma do nich dostępu. Dlatego walcząc z chorobami lub próbując im zapobiec, wielu szuka ratunku w spirytyzmie, przesądach i tradycjach przodków. Poza tym ludziom łatwiej jest zwrócić się do znachora, który zna ich zwyczaje i mowę, niż do lekarza. Wszystko to sprawia, że wiara w zabobony wciąż się utrzymuje.

Według tradycyjnych wierzeń choroby i nieszczęścia nie są dziełem przypadku, lecz rezultatem działalności sił duchowych. Czarownicy sugerują niekiedy, że zmarły przodek jest z jakiegoś powodu niezadowolony. Medium spirytystyczne może twierdzić, że choroba lub wypadek to następstwo uroku rzuconego na ofiarę przez innego czarownika.

Przesądy istniejące w obecnym świecie przybierają najrozmaitsze formy, a ich popularność zależy od miejscowego folkloru, legend i różnych okoliczności. Jednakże wszystkie mają wspólny element: przeświadczenie, że należy zjednać sobie kogoś lub coś z niewidzialnej dziedziny duchowej.

Niewinne czy szkodliwe?

Dla większości rodzin przyjście na świat bliźniąt to wspaniałe, wyjątkowe wydarzenie. Tymczasem osoba przesądna może je uznać za omen. W niektórych rejonach Afryki Zachodniej ludzie uważają bliźnięta za bóstwa i oddają im cześć. W przypadku śmierci jednego lub obojga dzieci rzeźbi się ich figurki, a rodzina musi potem ofiarowywać tym bożkom jedzenie. Gdzie indziej narodziny bliźniąt uchodzą za przekleństwo, toteż niektórzy rodzice posuwają się do zabicia przynajmniej jednego z nich. Dlaczego? Czynią to w przeświadczeniu, że w przeciwnym razie sami zostaliby kiedyś przez nie zamordowani.

Jak wynika z powyższych przykładów, niektóre przesądy mogą się wydawać intrygujące i nieszkodliwe, ale inne niekiedy pociągają za sobą nawet śmiertelne następstwa. Gdy niegroźne wydarzenie zostanie zinterpretowane jako złowieszczy omen, skutki tego mogą być opłakane.

W gruncie rzeczy przesądy to pewna forma religii. Dlatego biorąc pod uwagę związane z nimi zagrożenia, warto zadać sobie pytanie: Czyim interesom tak naprawdę służy wiara w przesądy i kierowanie się nimi?

Źródło przesądów

Mimo wielu dowodów mnóstwo ludzi nie wierzy w istnienie Szatana i złych duchów. Podczas wojny lekceważenie groźnego przeciwnika mogłoby doprowadzić tylko do porażki. To samo można powiedzieć o walce z nadludzkimi siłami duchowymi. Apostoł Paweł napisał: „Zmagamy się (...) z zastępem niegodziwych duchów” (Efezjan 6:12).

Chociaż nie możemy zobaczyć złych duchów, one naprawdę istnieją. Jak informuje Biblia, pewna niewidzialna istota duchowa posłużyła się wężem niczym brzuchomówca swoją kukiełką, żeby porozumieć się z pierwszą kobietą, Ewą, i namówić ją do buntu przeciw Bogu (Rodzaju 3:1-5). Biblia nazywa tego ducha ‛pradawnym wężem, zwanym Diabłem i Szatanem, który wprowadza w błąd całą zamieszkaną ziemię’ (Objawienie 12:9). Szatan zdołał podjudzić do buntu także innych aniołów (Judy 6). Stali się oni demonami, wrogami Boga.

Jezus oraz jego uczniowie wypędzali demony z ludzi (Marka 1:34; Dzieje 16:18). Nie były to duchy zmarłych przodków, gdyż „umarli nie są świadomi niczego” (Kaznodziei 9:5). Byli to właśnie upadli aniołowie, których zwiódł Szatan. Kontaktowanie się z nimi czy poddawanie pod ich wpływ nie jest sprawą błahą, gdyż demony, podobnie jak ich przywódca, Szatan Diabeł, ‛starają się nas pożreć’ (1 Piotra 5:8). Ich celem jest odciągnięcie nas od jedynej nadziei ludzkości — od Królestwa Bożego.

Biblia opisuje jedną z metod wykorzystywanych przez Szatana i demony: „Szatan ciągle się przeobraża w anioła światła” (2 Koryntian 11:14). Chce nas przekonać, że oferuje nam lepszą drogę życiową. Dlatego działania niegodziwych duchów przynoszą nieraz jakieś tymczasowe, pozorne korzyści. Jednakże demony nie mogą zapewnić trwałych dobrodziejstw (2 Piotra 2:4). Nikogo nie potrafią obdarzyć życiem wiecznym, a same zostaną „wkrótce” unicestwione (Rzymian 16:20). Źródłem bezkresnego życia i prawdziwego szczęścia jest jedynie nasz Stwórca. On też gwarantuje najlepszą możliwą ochronę przed złymi siłami duchowymi (Jakuba 4:7).

Bóg potępia szukanie pomocy w spirytyzmie (Powtórzonego Prawa 18:10-12; 2 Królów 21:6). Takie postępowanie oznacza sprzymierzanie się z wrogiem — z tymi, którzy zdradzili Boga! Kto czyta horoskopy, leczy się u czarowników czy kieruje jakimiś przesądami, pozwala, by wpływ na jego decyzje życiowe miały niegodziwe duchy. Jest to równoznaczne z przyłączeniem się do nich w buncie przeciw Bogu.

Ochrona przed nieszczęściami — czy jest możliwa?

Mieszkaniec Nigru imieniem Adea studiował Biblię z pomocą pełnoczasowego kaznodziei Świadków Jehowy. Wyjaśniając, dlaczego w swoim sklepie trzyma talizman, powiedział: „No cóż, mamy wielu wrogów”. Wtedy głosiciel pokazał mu, że prawdziwą ochronę może zapewnić tylko Jehowa. Odczytał Psalm 34:7: „Anioł Jehowy obozuje wokół tych, którzy się go boją, i ratuje ich”. Ade doszedł do wniosku: „Skoro Jehowa naprawdę może mnie ochronić, to usunę ten talizman”. Obecnie, wiele lat później, mężczyzna ten usługuje jako starszy i kaznodzieja pełnoczasowy. Nie wyrządził mu krzywdy żaden wróg.

Biblia wyjaśnia, że wszystkich — niezależnie od tego, czy wierzą w przesądy, czy nie — „dosięga czas i nieprzewidziane zdarzenie” (Kaznodziei 9:11). Jehowa nigdy nie doświadcza ludzi złymi rzeczami (Jakuba 1:13). Niedoskonałość i śmierć to skutki grzechu odziedziczonego po Adamie (Rzymian 5:12). Z tego powodu każdy od czasu do czasu choruje, a także popełnia błędy, które mogą mieć fatalne następstwa. Nie można zatem przypisywać wszystkich chorób czy przeciwności życiowych działaniu złych duchów. Gdybyśmy tak uważali, moglibyśmy próbować jakoś zjednać sobie ich przychylność.b Kiedy chorujemy, powinniśmy korzystać z odpowiedniej opieki medycznej, a nie szukać rad u „kłamcy i ojca kłamstwa”, Szatana Diabła (Jana 8:44). Jak wynika ze statystyk, w krajach, gdzie dominują tradycyjne przesądy, ludzie nie żyją ani dłużej, ani lepiej od innych. Widać stąd wyraźnie, że wiara w przesądy wcale nie przyczynia się do lepszego zdrowia.

Bóg jest nieporównanie potężniejszy niż którykolwiek niegodziwy duch i oczywiście interesuje się naszą pomyślnością. „Oczy Jehowy są zwrócone ku ludziom prawym, a jego uszy ku ich błaganiu” (1 Piotra 3:12). Módl się więc do Niego o ochronę i mądrość (Przysłów 15:29; 18:10). Podejmij starania, by zrozumieć Jego Święte Słowo, Biblię. Dokładna znajomość tej Księgi to najlepsza ochrona. Dzięki niej rozumiemy, dlaczego zdarzają się złe rzeczy i jak zdobyć uznanie Boga Wszechmocnego.

Korzyści płynące z poznania Boga

Dokładna wiedza o Jehowie i Jego zamierzeniach — będąca jaskrawym przeciwieństwem przesądów i niewiedzy — stanowi klucz do zapewnienia sobie rzeczywistego bezpieczeństwa. Widać to na przykładzie Jeana z Beninu. Miał on bardzo przesądną rodzinę. Według obyczajów jego plemienia kobieta, która urodzi syna, musi pozostawać przez dziewięć dni w specjalnie zbudowanej chacie. Jeżeli powije córkę, przebywa w zamknięciu przez siedem dni.

W roku 1975 Jeanowi i jego żonie urodził się śliczny chłopczyk, któremu nadali imię Marc. Ponieważ zdobyli wiedzę z Biblii, nie chcieli mieć nic do czynienia ze złymi duchami. Czy ulegli strachowi i naciskom, by matka pozostawała zamknięta w chacie? Nic podobnego — nie dali się zniewolić zabobonom (Rzymian 6:16; 2 Koryntian 6:14, 15).

Czy ściągnęło to na rodzinę Jeana jakieś nieszczęście? Minęło sporo lat i Marc usługuje teraz jako sługa pomocniczy w miejscowym zborze Świadków Jehowy. Cała ta rodzina cieszy się, że przesądy nie miały wpływu na jej życie i nie zagroziły jej duchowej pomyślności (1 Koryntian 10:21, 22).

Prawdziwi chrześcijanie muszą się trzymać z dala od wszelkich zabobonnych praktyk i korzystać z duchowego światła od swego Stwórcy, Jehowy, oraz od Jego Syna, Jezusa Chrystusa. Daje im to prawdziwy spokój umysłu, płynący z przeświadczenia, że ich postępowanie cieszy się uznaniem Boga (Jana 8:32).

[Przypisy]

[Ramka i ilustracja na stronie 5]

Niektóre przesądy popularne w różnych krajach

• Pałeczki zatknięte w misce ryżu zwiastują śmierć

• Sowa ujrzana w dzień to zły omen

• Zgaśnięcie świecy podczas uroczystości oznacza, że w pobliżu są złe duchy

• Upuszczenie parasola na podłogę zapowiada, że w tym domu zostanie popełnione morderstwo

• Kapelusz położony na łóżku ściąga nieszczęście

• Dzwonienie odpędza demony

• Życzenie się spełni, jeśli za jednym zdmuchnięciem uda się zgasić wszystkie świeczki na torcie urodzinowym

• Złe duchy ukryte w miotle opartej o łóżko mogą rzucić na nie urok

• Czarny kot przebiegający drogę przynosi pecha

• Upuszczenie widelca to znak, że ktoś przyjdzie z wizytą

• Obrazek ze słoniami powieszony naprzeciw drzwi przynosi szczęście

• Podkowa nad drzwiami zapewnia pomyślność

• Bluszcz pnący się po ścianach domu chroni przed złem

• Przejście pod opartą o coś drabiną przynosi pecha

• Stłuczenie lustra to zwiastun siedmiu lat nieszczęść

• Rozsypanie pieprzu zapowiada kłótnię z najlepszym przyjacielem

• By zapobiec nieszczęściu po rozsypaniu soli, trzeba rzucić jej szczyptę przez lewe ramię

• Pozostawienie rozhuśtanego fotela na biegunach zaprasza demony, żeby w nim usiadły

• But leżący podeszwą do góry ściąga nieszczęście

• Gdy ktoś umrze, należy pootwierać okna, żeby dusza mogła opuścić dom

[Ramka na stronie 6]

Uwolnieni z pęt przesądów

Kiedy Świadkowie Jehowy w RPA zapukali do pewnych drzwi, otworzyła je kobieta ubrana w kompletny strój sangoma (szamana). Chcieli stamtąd odejść, ale domowniczka nalegała, żeby wyjaśnili jej cel swej wizyty. Jeden z głosicieli przedstawił więc Boży pogląd na praktyki spirytystyczne, powołując się na Księgę Powtórzonego Prawa 18:10-12. Szamanka zareagowała pozytywnie i zgodziła się na studium. Oświadczyła, że jeśli się przekona na podstawie Pisma Świętego, iż działalność sangoma jest sprzeczna z wolą Jehowy, rzuci ten proceder.

Po przestudiowaniu 10 rozdziału książki Będziesz mógł żyć wiecznie w raju na ziemi i podanych w nim wersetów owa kobieta spaliła wszystkie przybory do uprawiania czarów i zaczęła chodzić na zebrania do Sali Królestwa. Ponadto uregulowała swe sprawy małżeńskie, gdyż od 17 lat żyła w separacji. Oboje z mężem są teraz oddanymi Bogu, ochrzczonymi Świadkami Jehowy.

[Ilustracja na stronie 6]

„Sangoma” rzuca kości, by odgadnąć przyczyny choroby pacjenta

[Ilustracje na stronie 7]

Dokładna wiedza o Bogu zapewnia prawdziwą ochronę i szczęście