Korzystanie ze szkicu

WIELE osób denerwuje się na myśl o przemawianiu na podstawie szkicu. Czują się bezpieczniej, gdy napiszą sobie wszystko słowo w słowo albo nauczą się całego wystąpienia na pamięć.

Na co dzień jednak mówimy bez żadnych notatek, na przykład gdy rozmawiamy z krewnymi czy przyjaciółmi, gdy bierzemy udział w służbie polowej lub gdy zanosimy płynące z serca modlitwy — prywatnie bądź w imieniu jakiejś grupy.

Czy przemówienie odczytane z rękopisu różni się od wygłoszonego na podstawie szkicu? Wprawdzie czytanie przygotowanego tekstu gwarantuje, że podamy ścisłe informacje i użyjemy starannie dobranych słów, lecz utrudnia trafienie słuchaczom do serca. Zazwyczaj po paru zdaniach zaczynasz mówić w innym tempie i z inną intonacją niż na co dzień. Poza tym jeśli jesteś skupiony bardziej na notatkach niż na obecnych, mogą nie słuchać cię tak uważnie, jakby to robili, czując, że faktycznie o nich myślisz i dostosowujesz materiał do ich sytuacji. Jeżeli więc naprawdę chcesz pobudzić słuchaczy do czynu, najlepiej przemawiaj z głowy.

Teokratyczna szkoła służby kaznodziejskiej ma nam pomagać w codziennym życiu. A przecież gdy spotykamy się z przyjaciółmi, nie wyciągamy kartki i nie czytamy z niej naszych myśli, żeby tylko użyć najwłaściwszych słów. Również do służby polowej nie zabieramy rękopisu, choć może nam uciec z pamięci jakaś myśl, którą chcieliśmy poruszyć. Kiedy więc demonstrujesz na zajęciach szkoły, jak dawać świadectwo, staraj się mówić w sposób naturalny. Jeżeli będziesz dobrze przygotowany, przekonasz się, że do przypomnienia sobie punktów głównych wystąpienia zazwyczaj wystarczy ci szkic — ułożony w myślach albo zapisany na kartce. Ale jak nabrać pewności potrzebnej do tego, by się nim posługiwać?

Uporządkuj myśli. Aby przemawiać na podstawie szkicu, musisz uporządkować swoje myśli. Nie oznacza to, że masz wybrać konkretne słowa, których potem użyjesz. Chodzi po prostu o to, żebyś najpierw przemyślał, co chcesz powiedzieć.

Osoby porywcze często mówią bez zastanowienia coś, czego później żałują. Inni wypowiadają się nieco chaotycznie i przeskakują z jednej myśli na drugą. Z obiema skłonnościami można się skutecznie uporać — przed zabraniem głosu trzeba poświęcić chwilę na ułożenie sobie w głowie prostego szkicu. Najpierw ustal cel, następnie rozważ, co kolejno poruszyć, aby go osiągnąć, i dopiero potem zacznij mówić.

Czy przygotowujesz się do służby polowej? Znajdź czas nie tylko na spakowanie torby, ale też na uporządkowanie myśli. Jeśli postanowiłeś prowadzić rozmowy według którejś z propozycji podanych w Naszej Służbie Królestwa, to przeczytaj ją kilka razy, by dobrze zapamiętać jej zasadnicze elementy. Spróbuj ją streścić w jednym — dwóch krótkich zdaniach. Dopasuj słowa do własnego stylu i do mieszkańców swego terenu. Na pewno będzie ci łatwiej, gdy opracujesz sobie w głowie szkic. Co mógłbyś powiedzieć? 1) We wstępie możesz wspomnieć o problemie, który niepokoi wiele osób na twoim terenie. Poproś rozmówcę, żeby się wypowiedział. 2) Skieruj uwagę na konkretną myśl dotyczącą tego problemu oraz jeden czy dwa wersety wskazujące, jak Bóg obiecał mu zaradzić. Jeżeli będziesz miał taką sposobność, podkreśl, że Jehowa dokona tego za pośrednictwem rządu swego niebiańskiego Królestwa. 3) Zachęć rozmówcę do podjęcia działań w związku z tematem waszej dyskusji. Zaproponuj jakąś publikację bądź studium biblijne i umów się na kolejne spotkanie.

Do przeprowadzenia takiej rozmowy prawdopodobnie wystarczy ci szkic w pamięci. Ale jeśli przed wizytą u pierwszej osoby chciałbyś skorzystać z pisemnego konspektu, mógłbyś w nim ująć parę słów wstępu, jeden lub dwa wersety oraz krótką wskazówkę co do zakończenia. Dzięki obmyśleniu i wykorzystaniu takiego szkicu unikniesz mówienia w sposób chaotyczny, a przekazywane przez ciebie orędzie będzie łatwe do zrozumienia i zapamiętania.

Jeżeli na swoim terenie często spotykasz się z jakimś pytaniem bądź zarzutem, warto, byś poszukał stosownych informacji. Na ogół wystarczą ci dwa — trzy główne argumenty i wspierające je wersety. Przejrzyj śródtytuły w odpowiednim fragmencie książki Prowadzenie rozmów na podstawie Pism albo „Biblijne tematy do rozmów”, a być może właśnie tam znajdziesz potrzebny ci szkic. Niewykluczone, że zechcesz też wykorzystać trafny cytat znaleziony w jakimś innym źródle. Napisz więc sobie krótki szkic, dołącz kserokopię cytatu i trzymaj wszystko w teczce do służby. Kiedy domownik postawi to pytanie lub zarzut, powiedz, że bardzo chętnie uzasadnisz swe wierzenia (1 Piotra 3:15). Odpowiedzi udziel z pomocą opracowanego konspektu.

Uporządkowanie myśli przydaje się również przed modlitwą w imieniu rodziny, grupy studium książki czy zboru. Z Ewangelii według Łukasza 11:2-4 dowiadujemy się, że Jezus podał swym uczniom coś w rodzaju prostego szkicu treściwej modlitwy. Podczas uroczystości oddania do użytku świątyni w Jerozolimie Salomon skierował do Boga długą modlitwę. Najwyraźniej musiał ją wcześniej przemyśleć. Najpierw mówił o Jehowie i Jego obietnicy danej Dawidowi, następnie o świątyni, a potem kolejno o konkretnych sytuacjach i grupach ludzi (1 Król. 8:22-53). Możemy się dużo nauczyć z tych przykładów.

Szkic przemówienia powinien być prosty. A co należy umieścić w szkicu, z którego będziesz korzystać podczas wygłaszania wykładu?

Nie zapominaj, że szkic ma ci pomóc w przypomnieniu sobie myśli. Wprawdzie możesz uznać, że dobrze będzie zapisać parę zdań wstępnych, później jednak koncentruj się już nie na słowach, lecz właśnie na myślach. Możesz ująć je w formie zdań, ale krótkich. W szkicu powinno się znaleźć tylko kilka punktów głównych. Wyraźnie je sobie zaznacz, na przykład napisz je dużymi literami, podkreśl albo wyróżnij kolorem. Pod każdym punktem głównym wypisz myśli, których chcesz użyć w rozwinięciu, i wersety, które planujesz wykorzystać. W trakcie wykładu zwykle najlepiej jest odczytywać je bezpośrednio z Biblii. Zanotuj też wybrane przykłady oraz ewentualnie jakiś ważny cytat ze źródła świeckiego, jeśli wydaje ci się stosowny. Niech te notatki będą na tyle szczegółowe, żebyś mógł dokładnie przedstawić fakty. Pamiętaj, że ze szkicu łatwiej korzysta się wtedy, gdy jest staranny.

Niektórzy używają bardzo uproszczonego szkicu. Może się on składać z kilku kluczowych słów, wersetów, które mówca chce przytoczyć z pamięci, i z rysunków pomocnych w przypomnieniu sobie myśli wystąpienia. Takie zwięzłe notatki pozwalają przedstawić materiał w logicznym porządku i w sposób naturalny. A właśnie to jest celem tej lekcji.

Gdy będziesz wprowadzać w czyn podane tutaj rady, zapoznaj się też z rozdziałem pod tytułem „Jak opracować szkic”, zamieszczonym na stronach od 39 do 42 tego podręcznika.

Jak korzystać ze szkicu. Jednakże ułożenie szkicu nie jest celem samym w sobie. Chodzi o to, żeby skutecznie z niego korzystać.

Przede wszystkim szkic ma ci pomóc w przygotowaniu się do wystąpienia. Przeczytaj tytuł i punkty główne. Rozważ, jak każdy z nich wiąże się z tematem. Zanotuj, ile czasu możesz poświęcić na poszczególne punkty. Następnie cofnij się do pierwszego. Powtórz sobie argumenty, wersety i przykłady, których zamierzasz użyć w jego rozwinięciu. Zrób to kilka razy, aż ta część przemówienia dobrze ci się utrwali. Tak samo uczyń z pozostałymi punktami głównymi. Zastanów się, co w razie konieczności mógłbyś pominąć, żeby skończyć na czas. Potem powtórz całość. Koncentruj się nie na słowach, lecz na myślach. Nie ucz się przemówienia na pamięć.

W czasie wygłaszania wykładu utrzymuj kontakt wzrokowy ze słuchaczami. Po odczytaniu wersetu zwykle powinieneś go omówić, używając samej Biblii, bez sięgania do notatek. Podobnie gdy przytaczasz przykład, zamiast czytać z kartki, opowiedz go tak, jak swym przyjaciołom. W trakcie wystąpienia nie zaglądaj do zapisków przed każdym zdaniem. Mów prosto z serca, a dzięki temu trafisz do serc słuchaczy.

Kiedy opanujesz sztukę przemawiania na podstawie szkicu, w ogromnym stopniu podniesiesz swe kwalifikacje mówcy publicznego.