“Aramas Mpahi Kan—Ihr Me Loalokong”
“Eri dahme Siohwa kin kupwurki kitail en wia, ahpw en . . .peikiong atail Koht ni karakarahk?”—MAIKA 6:8.
1, 2. Ia wehwehn mpahi, oh iaduwen e pahn weksang irairen aklapalap?
EMEN wahnpoaron me lapalap sohte kin suweiki pein ih. Oh pil sounkopwung eimah men kin nda me ih me keieu tikitik nan imwen seme. Ohl me keieu ndand sangete mahs lel met pein nda me e sohte ahneki manaman me sohte irepe mie. Ohl pwukat koaros kin kasalehda mpahi.
2 Mpahi kin wia peliapen aklapalap. Aramas emen me kin mpahi sohte pahn kilangwong pein eh koahiek kan laudsang dahme konehng, oh e sohte pahn aklapalap. Aramas mpahi kan sohte kin pohnmwahso, oh sohte kin suweiki eh wiewia kan, de ngoang daulihla pwehn alehda manaman de ahneki pwukoa laud, ahpw e kin ese dah kan me e sohte kakong wia. Ihme kahrehda, aramas mpahi men kin wauneki aramas teikan ni eh kin nsenohki arail pepehm oh madamadau kan.
3. Ni ahl dahieu “aramas mpahi kan me loalokong”?
3 Kahrepe mwahu ehu Paipel ketitihki met: “Aramas mpahi kan—ihr me loalokong.” (Lepin Padahk 11:2) Aramas mpahi akan me loalokong pwe re kin idawehnla dahme Koht kin kupwurki, oh re kin liksang irair en aklapalap me kin imwikihla namenek. (Lepin Padahk 8:13; 1 Piter 5:5) Mour en sapwellimen Koht ladu kan kin wia kadehde me aramas mpahi kan me loalokong. Kitail en tehk duwen mehn kahlemeng siluh me ntingihdi nan parakrap ehu.
Pohl—‘Ladu men’ oh ‘Emen me Aleier Pwukoa Pwehn Apwalih Meteikan’
4. Pwukoa kaselel dah kan me Pohl paiekihda?
4 E mengei en kamehlele me Pohl wiahla aramas ndand men nanpwungen tepin Kristian akan. Ahnsou werei, e kin wia doadoahk en kalohk oh e kin seiloak mwail kid kid kei nan sehd oh nan sahpw, oh e tepiada mwomwohdiso tohto. Oh pil, Siohwa kapaiada Pohl ni e kin ketikihong Pohl kasansal kan oh kisakis en lokaiahki lokaia tohrohr. (1 Korint 14:18; 2 Korint 12:1-5) E pil doadoahngki ngehn sarawi en kamwekidada Pohl en ntingihdi kisinlikou 14 me iang mih nan Pwuhk Sarawi (Palien Nting kan en Krihk). Inenen sansal me doadoahk me Pohl wia kin laudsang doadoahk en wahnpoaron teikan.—1 Korint 15:10.
5. Iaduwen Pohl kin kasalehda me e sohte kin kilangwong pein ih nin duwen emen me lapalap?
5 Pwehki Pohl kin tiengala mwowe nan doadoahk en Kristian akan, ekei aramas ele mwein kin medemedewe me Pohl kin perenkihda aramas teikan en kapinga ih, de e kin suweiki eh manaman laud me e kin ahneki. Ahpw, e sohte kin wia met, pwe Pohl kin wia aramas mpahi. E kin koasoiakin duwen pein ih “pwe ngehi me pekindihdien wahnpoaron ako,” oh e kapataiong met: “I sohte warohng adaneki wahnpoaron, pwehki ei kalokeier mwomwohdisohn Koht.” (1 Korint 15:9) Nin duwen emen me kin kalokeier Kristian akan mahs, Pohl sohte kak manokehla me e kin ahneki nanpwung mwahu rehn Koht oh pil paiekihda pwais tohrohr kan pwehki Siohwa kasalehda mahk-kalahngan ong ih. (Sohn 6:44; Episos 2:8) Ihme kahrehda, mendahki Pohl kin wia doadoahk kaselel kan nan doadoahk en kalohk, e sohte kin ahneki madamadau me e lapalap sang aramas teikan.—1 Korint 9:16.
6. Iaduwen Pohl kasalehda mpahi ni e kin koasoiong mehn Korint kan?
6 Mpahi me Pohl kin kasalehda kin inenen sansal ni ahnsou me e kin koasoiong mehn Korint kan. Ekei aramas kin wadek irail akan me kin ahneki pwukoa laud nin duwen sounapwalih kan, duwehte Apolos, Cephas (Piter), oh Pohl. (1 Korint 1:11-15) Ahpw, Pohl sohte kin wia pekipek rehn mehn Korint kan en kapinga ih oh e sohte kin isaneki irail mendahki irail kin wadek ih. Ni ahnsou e kin mwemweitla rehrail, e sohte kin “doadoahngki lokaia ile oh loalokong laud en aramas.” Ahpw, Pohl kin koasoia duwen pein ih oh ienge kan: “Kumwail uhdahn pahn kin wiahkin kiht ladun Krais kei, kiht kan me aleier kohwahn padahk rir kan en Koht.”a—1 Korint 2:1-5; 4:1.
7. Iaduwen Pohl kasalehda mpahi ni ahnsou me e kin kihda kaweid kan?
7 Pohl pil kin kasalehda mpahi ni ahnsou me e anahne kihda kaweid kehlail. E kin wia pekipek ngidingid wet ong ienge Kristian akan “ki sapwellimen Koht kalahngan” oh “poahsoankihda limpoak” oh e sohte kin doadoahngki eh manaman nin duwen wahnpoaron men ni ahl me sapwung. (Rom 12:1, 2; Pailimwon 8, 9) Dahme kahrehda Pohl wia met? Pwehki e kin kilangwong pein ih nin duwen ‘tohndoadoahk men me kin iang’ rie brother kan ni pali ngehn, kaidehn nin duwen “emen soumas en arail pwoson.’ (2 Korint 1:24) Pwehki Pohl kin mpahi, met kin kahrehong mwomwohdiso kan en Kristian nan keieun senturi en poakepoake ih.—Wiewia 20:36-38.
Kilangwong Atail Pwukoa Akan ni Lamalam en Aktikitik
8, 9. (a) Dahme kahrehda kitail anahne en kilangwong pein kitail ni lamalam en aktikitik? (b) Iaduwen irail akan me kin ahneki pwukoa laud kan en kasalehda karakarahk?
8 Pohl wia mehn kahlemeng mwahu ong Kristian akan nan rahnpwukat. Sohte lipilipil pwukoa dah kei me kohwong kitail, kitail koaros en dehr ale madamadau me kitail lapalap sang meteikan. Pohl ntingihdi, “Ma emen lemeleme me ih mehkot, ni eh sohte mehkot ih, eri, e kin pitipitih pein ih.” (Kalesia 6:3) Dahme kahrehda? Pwehki “aramas koaros wiadahr dihp, oh irail koaros dohsangehr sapwellimen Koht lingan me e kin ketikihong aramas.” (Rom 3:23; 5:12) Ei, kitail en dehr manokehla me kitail koaros sohsohki dihp oh mehla sang Adam. Pwukoa tohrohr kan sohte kin kesepwilada kitail sang irairen dihp. (Eklesiasdes 9:2) Duwehte dahme wiaiong Pohl, aramas akan pahn kakete karanih Koht oh papah Ih ni arail ahneki pwukoa kesempwal kan ihte pwehki sapwellimen Koht mahk-kalahngan.—Rom 3:12, 24.
9 Aramas men me kin mpahi sohte pahn suweiki eh pwais kan de wiewia kan. (1 Korint 4:7) Ni ahnsou me e kin kihda kaweid kan, e kin wia met nin duwen iengen aramas tohndoadoahk men—kaidehn nin duwen soumas men. E pahn sapwung ong emen me kin koahiek en wia pwukoa kan en peki rehn aramas akan en kapinga ih de doadoahngki ni ahl sapwung ienge pwoson akan me kin wadek ih. (Lepin Padahk 25:27; Madiu 6:2-4) Kaping kante me kin kohsang rehn aramas teikan me kin konehng—oh e sohte mwahu kitail en song alehdi de pekihda aramas teikan en kapinga kitail. Ma aramas pahn kapinga kitail, kitail en dehr medemedewe me kitail me lapalap.—Lepin Padahk 27:2; Rom 12:3.
10. Kawehwehda iaduwen irail akan me sohte kin ahneki pwukoa nan mwomwohdiso kin kak “kepwehpwehkihla pwoson.”
10 Ni ahnsou me kitail kin alehdi pwukoa ehu, lamalam en mpahi pahn sewese kitail en dehr wahkihla pein atail koahiek kan, oh lemeleme me mwomwohdiso kin pweikihda atail doadoahk kan oh koahiek kan. Karasepe ieu, mwein kitail inenen koahiek en padahk. (Episos 4:11, 12) Ma kitail kin mpahi, kitail anahne pohnese me padahk keieu mwahu kitail kak sukuhliki nan mihding en mwomwohdiso kan sohte kin kohsang uhdahn padahk kan me kin wiawi ni ahnsoun mihding kan. Karasepe ieu, ke soh kin ale kangoang laud ni ahnsou me ke kin kilang pahpa de nohno kiripw men iangahki neirail seri kan me kin kaukaule iang towehda mihding kan nan Kingdom Hall? De iaduwen ekei me kin nsensuwed ahpw kin kaukaule iang towehda mihding kan mendahki re kin ahneki madamadau me re sohte katepe? De iaduwen irail pwulopwul kan me kin kekeirada ni pali ngehn mendahki irail kin lelohng kasongosong kan nan sukuhl oh wasa teikan? (Melkahka 84:10) Aramas pwukat mwein sohte ahneki pwukoa kesempwal kan nan mwomwohdiso. Oh pil, mwein pali laud en aramas teikan sohte kin wehwehki me irail pwukat kin lelohng kasongosong laud kan. Ahpw, irail pwukat “kepwehpwehkihla pwoson” duwehte irail akan me kin ahneki pwukoa laud kan nan mwomwohdiso. (Seims 2:5) Ni mehlel, ni kaimwiseklahn mehkoaros, irail akan me kin dadaurete lel ni imwi oh lelepek ong Siohwa pahn kenikenla reh.—Madiu 10:22; 1 Korint 4:2.
Kidion—“Keieu Tikitik” Nan Kadaudok en Seme
11. Ni ahl dahieu Kidion kasalehda mpahi ni ahnsou me e koasoakoasoi rehn sapwellimen Koht tohnleng?
11 Kidion, ohl pwulopwul kehlail men me kohsang keinek en Manase, kin momour ni ahnsou apwal ehu nan poadopoad en Israel. Erein sounpar isuh, sapwellimen Koht aramas akan lelohng kahpwal akan sang rehn mehn Midian kan. Ahpw, ahnsowo lelehr me Siohwa pahn doarehla sapwellime aramas akan. Ihme, tohnleng men pwarada mwohn Kidion oh mahsanih: “Kowe ohl kommwad emen, oh Kauno ketin ieiang uhk!” Pwehki Kidion me mpahi, e sohte mwomwen isaneki oh perenkihda kaping kapwuriamwei wet. Ahpw, ni wahu, e koasoiong tohnlengo: “Maing, ma e pahn mweimweiong ie, a I men idek ma iei Kauno ketin ieiang kiht, dahme soahng pwukat koaros wiawihkihong kiht?” Tohnlengo kawehwehda oh padahkiong Kidion: “Kohwei, oh kapitala Israel sang rehn mehn Midian akan.” Iaduwen Kidion mwekidki met? E sohte isaneki ahnsowo en ale pwukoa pwehn wiahla aramas ndand men nan wehio, ahpw Kidion sapengki: “A ia duwen, maing ei Kaun, ei peneinei me keieu luwet nan kadaudok en Manase, oh ngehi me keieu sohte wadei rehn ei peneinei.” E inenen mpahi mehlel!—Sounkopwung kan 6:11-15.
12. Iaduwen Kidion doadoahngki eh loalokong ni ahnsou me e kapwaiada eh pwukoa?
12 Mwohn Siohwa kadarala Kidion en kohla nan mahwen, Siohwa ketin song ih. Iaduwen e wia met? E padahkiong Kidion en kauwehla nein eh pahpa pei sarawi ong Paal, oh pelehdihsang tuhke sarawien koht likamw me mihmi limwah. Emen anahne en kommwad pwehn kapwaiada pwukoa wet, ahpw Kidion pil kin kasalehda mpahi oh loalokong ni ahl me e kapwaiada pwukoa wet. E sohte wia pwukoa wet mwohn aramas akan, ahpw Kidion wia met ni pwong. Kidion pil kanahieng wia pwukoa wet. E kahre nah ladu ehk en iang ih—mwein ekei pahn kak sinsile irail ni ahnsou meteikan pahn kauwehla pei sarawio oh tuhke sarawien koht likamw.b Siohwa kin kapaiada Kidion ni eh kin kapwaiada eh pwukoa, oh ni ahnsou mwuhr, Koht doadoahngki Kidion en kapitsang mehn Israel kan sang rehn mehn Midion kan.—Sounkopwung 6:25-27.
Kasalehda Mpahi oh Loalokong
13, 14. (a) Iaduwen kitail kak kasalehda mpahi ni ahnsou me pwais kaselel pahn kohwong kitail? (b) Iaduwen Brother A. H. Macmillan wia mehn kahlemeng mwahu en kasalehda mpahi?
13 Kitail kak sukuhliki laud sang mpahi me Kidion kasalehda. Karasepe ieu, iaduwen kitail kin mwekidki pwukoa ehu me kin kohwong kitail? Kitail kin keieu medemedewe en wiahla aramas ndand men? De kitail kin ni mpahi kapakap pwehn esehla ma kitail pahn kak kapwaiada pwukoa me kohwong kitail? Brother A. H. Macmillan, kanokehla eh doadoahk nin sampah nan pahr 1966, oh e wia mehn kahlemeng mwahu en kasalehda mpahi. C. T. Russell, keieun president en Watch Tower Society, idek rehn Brother Macmillan eh madamadau ong ihs me pahn kak wiliandi Brother Russell ni ahnsou e pahn mehla. Mwurin koasoi wet, ira pwurehng koasoipene, ahpw Brother Macmillan sohte pak ehu kesepwilada pein ih pwehn ale pwukoa wet mehnda e mengei ih en wia met. Ni kaimwisekla, Brother Russell kangoange Brother Macmillan en medemedewe en ale pwukoa wet. Sounpar tohto mwurin met, Brother Macmillan ntingihdi met, “I wia kesihnendahte, pwuriamweikihla, I medemedewe duwen met oh kapakap ni ahnsou reirei mwohn I sapeng me I pahn perenki wia uwen me I kak en sewese ih.”
14 Sohte werei mwurin met, Brother Russell mehla, oh sohte emen me wia pwukoa en president en Watch Tower Society. Pwehki Brother Macmillan me kin apwalih kaimwiseklahn seiloak en rongamwahu en Brother Russell, emen brother koasoiaong ih: “Mac, ke kak ahneki pwukoa laud wet. Ke kin wia wiliepen Brother Russell ni ahnsou e sohte mihmi, oh e padahkiong kitail koaros en kapwaiada dahme ke padahkiong kitail en wia. Eri, e kohkohla oh sohte pahn pwurodo rehtail. E sansal me komwi me pahn ahnekihla pwukoa wet.” Brother Macmillan sapengki: “Brother, met kaidehn madamadau pwung en ahneki duwen irair wet. Doadoahk wet iei doadoahk en Kauno oh pwukoa me kitail kin ahneki nan sapwellimen Kaun pwihn iei dahme Kauno pahn ketkihong kitail; oh I uhdahn ese me kaidehn ngehi me pahn ahneki pwukoa wet.” Mwurin met, Brother Macmillan padahkiong pwihno me pahn pilada ihs me konehng en ahneki pwukoa wet me e lemeleme emen tohrohr pahn konehng en ale pwukoa wet. Duwehte Kidion, e kin ahneki lamalam aktikitik duwen pein ih—oh kitail anahne ahneki soangen madamadauohte.
15. Ia ekei sawas kan me kitail kak doadoahngki pwehn doadoahngki loalokong ni ahnsou me kitail kin kalohk ong mehteikan?
15 Kitail pil anahne en kapwaiada atail pwukoa kan ni mpahi. Kidion kin doadoahngki loalokong ni e kin song en dehr kalingeringer irail akan me kin uhwong ih. Duwehte nan atail doadoahk en kalohk, kitail en mpahi oh doadoahngki loalokong ni ahnsou me kitail pahn koasoiong meteikan. Mehlel, kitail kin iang mahwen ni pali ngehn en kesehdi “wasa kehlail kan” oh “soangen aklapalap koaros.” (2 Korint 10:4, 5) Ahpw kitail en dehr mwamwahliki meteikan de kalingeringer irail. Ahpw, kitail en wauneki ahr madamadau kan, oh pwungkipene padahk kan me duwehpenehte, oh koasoia duwen atail koapworopwor kan.—Wiewia 22:1-3; 1 Korint 9:22; Kaudiahl 21:4.
Sises—Mehn Kahlemeng Keieu Mwahu en Kasalehda Mpahi
16. Iaduwen Sises kasalehda me e kin kilangwong pein ih ni mpahi?
16 Sises Krais kin wia mehn kahlemeng me keieu mwahu duwen mpahi.c Edetehn e kin karanih Seme, Sises sohte kin pweiek wehkada me ekei irair akan sohte kin mih pahn eh manaman. (Sohn 1:14) Karasepe ieu, ni ahnsou me inen Seims oh Sohn wia pekipek ehu ma nah pwutak riemen ko en mwohndi limwahn Sises nan sapwellime wehi, Sises mahsanih: “Sohte ahiong kilelehdi ihs me pahn mwohd ni palimaun oh palimeingi.” (Madiu 20:20-23) Oh pil ehu ahnsou, Sises ni saledek wekada met: I sohte kak wia mehkot ni pein ei koasoandi. . . pwehki I sohte kin rapahki pein nsenei, ahpw kupwuren ih me ketin kadariedohro.”—Sohn 5:30; 14:28; Pilipai 2:5, 6.
17. Iaduwen Sises kasalehda mpahi ni e kin koasoiong aramas teikan?
17 Sises me lapalap sang aramas soh-unsek akan ni ahl koaros, oh e ahneki manaman sang rehn Seme. Siohwa me laudsang aramas teikan. Ahpw, Sises kin mpahi ni ahnsou me e kin koasoiong sapwellime tohnpadahk kan. E sohte kin kalahki eh loalokong kan padahkihong irail mehkan me pahn apwal ong irail en wehwehki. E kin kasalehda me e kin nsenohki anahn akan en aramas. (Madiu 15:32; 26:40, 41; Mark 6:31) Mendahki Sises aramas unsek men, e sohte kin kasik soahng koaros en unsekla. E sohte idingki sapwellime tohnpadahk kan en wia mehkot me laudsang dahme re kakong wia, oh e sohte idingki irail en wia mehkot me nohn apwal ong irail. (Sohn 16:12) Ihme kahrehda aramas tohto kin diar kommoalpen ngenarail kan reh!—Madiu 11:29.
Kahlemengih Mehn Kahlemeng Mwahu en Mpahi me Sises Kasalehda
18, 19. Iaduwen kitail kak kahlemengih sapwellimen Sises irairen mpahi, ni ahnsou (a) kitail kin tehk pein kitail, oh (b) ni atail wiewia ong mehteikan?
18 Ma ohl me keieu ndand sangete mahs lel met kin kasalehda mpahi, kitail pil anahne kasalehda mpahi. Aramas soh-unsek akan kin kalap pweiek en wehkada me re sohte ahneki manaman unsek. Ahpw, Kristian akan kin kahlemengih Sises en nantihong wiahla aramas mpahi kan. Irail kaidehn soangen aramas me kin aklapalap oh sohte men kihong pwukoa kan ong irail akan me kakong; de irail kaidehn aramas aklapalap me sohte men ale kaweid sang rehn irail akan me kin ale manaman en kihda kaweid kan. Irail kin kasalehda ngehnen sawaspene, oh re kin mweidong soahng koaros nan mwomwohdiso en wiawi ni “konehng oh koasoandi pwung.”—1 Korint 14:40.
19 Mpahi pahn kamwekid kitail en kilangwong meteikan ni ahl me konehng oh medemedewe duwen arail anahn akan. (Pilipai 4:5) Kitail mwein kin ahneki koahiek en wia mehkan me aramas teikan sohte kak wia. Ahpw, ma kitail kin mpahi, kitail sohte pahn kasik aramas teikan en wia dahme kitail men irail en wia. Pwehki kitail ese me aramas koaros kin wekpeseng, kitail pahn kak kasalehda mpahi ni atail kin mahk ohng meteikan arail sapwung kan. Piter ntingihdi: “Mwohn mehkoaros kumwail nantihong en limpoakpene, pwe limpoak kin mahkohng soahng tohto.”—1 Piter 4:8.
20. Dahme kitail kak wia pwehn powehdi ineng kan sohte men kasalehda mpahi?
20 Nin duwen kitail sukuhlikier, aramas mpahi kan me loalokong. Ahpw, dahme ke pahn kak wia ma ke apwaliki kasalehda mpahi oh ke kin aklapalap? Ken dehr nsensuwed me ke sohte kak mwahula. Ahpw, ken idawehn mehn kahlemeng en Depit, me kapakapki: “Komw pil ketin sileiesang soangen dihp sansal akan; komw dehr mweidohng re en kauniehda. Eri, I ahpw pahn unsekla oh saledeksang suwed en dihp.” (Melkahka 19:13) Sang ni atail kin kahlemengih pwoson en ohl ako duwehte Pohl, Kidion, oh—keieu lapalap sang aramas koaros—iei Sises Krais, kitail pahn pein wehwehki oh kilang mehlelpen mahsen pwukat: “Aramas mpahi kan kin loalokong.”—Lepin Padahk 11:2.
[Nting tikitik me mi pahs]
a Lepin lokaia “ladu kan” ni lokaiahn Krihk, kak kadoadoahk ong ladu men me kin seiki padil nan sohp laud kan. Weksang irail, “irail me aleier pwukoa en apwalih meteikan” kin ale pwukoa laud kan duwehte apwalih sahpw laud ehu. Ahpw pali moron en kaun akan kin kilangwong irail pwukat nin duwen irail me anahne en papah irail duwehte irail ladu kan me kin sei nan sohp laud kan.
b Ni ahnsou Kidion doadoahngki eh loalokong oh kanahieng wia eh pwukoa, met sohte kin wehwehki me e kin masak aramas akan. E sansal me Kidion sohte masak aramas pwe nan Ipru 11:32-38 kawehwe me Kidion kin eimah oh “kehlailla” oh “kommwad nan mahwen.””
c Irairen mpahi kin oarepene emen me kin wehwehki duwen ia uwen e kak wia mehkot, kitail sohte kak nda me Siohwa emen me kin mpahi. Ahpw, Siohwa kin aktikitik.—Melkahka 18:35.
Ke Tamanda?
• Ia wehwehn mpahi?
• Iaduwen kitail kak kahlemengih mpahi me Pohl kin kasalehda?
• Dahme kitail kak sukuhliki sang mehn kahlemeng en Kidion me kin pid irair en mpahi?
• Iaduwen Sises wia mehn kahlemeng keieu me kin pid mpahi?
[Kilel nan pali 25]
Mpahi me Pohl kin kasalehda kin kahrehong ienge Kristian akan en poakohng ih
[Kilel nan pali 27]
Kidion doadoahngki loalokong en kapwaiada kupwuren Koht
[Kilel nan pali 28]
Sises, Sapwellimen Koht Ohl, kin kasalehda mpahi ni soahng koaros me e kin wia