Me Wia Imwintihtien Krais Sansalda — Watchtower ONLINE LIBRARY

Me Wia Imwintihtien Krais Sansalda

IADUWEN ahmw pahn pere pein kowe ma ke ese mie soumwahu ehu me kin kak kemehla aramas me lelohngehr aramas tohto nan ahmw wasa? Ele ke pahn kakehle mehn perepen soumwahu en paliweromw oh dehr patehng aramas akan me kak kadaurehng uhk soumwahu wet. Kitail anahne en wia duwehte ong ni atail pali ngehn. Iren Paipel kan padahkiong kitailehr me imwintihtien Krais “miher nin sampah.” (1 Sohn 4:3) Ma kitail men pitsang “soumwahu,” kitail anahne diarada ihs irail akan “me kin kadaur” soumwahu oh nantihong soikala irail pwukat. Kitail kalahnganki Paipel ah kin kamarainihki kitail duwen ire wet.

“Imwintihtien Krais” kin wehwehki “uhwong Krais.” Eri e sansal, ire wet kin dokedoke koaros me kin uhwong de likamwkihda me irail me Krais de weliepe. Pein Sises mahsanih: “Me sohte kin uhpalihkin ie, iei e kin pelian ie [de imwintihtien Krais]; a me sohte kin iang ie kihpene, iei e kin kesepeseng.”—Luk 11:23.

Ehi, Sohn ntingihdi met duwen imwintihtien Krais daulih sounpar 60 mwurin Sises pwoula oh iasada oh ketidahla nanleng. Kahrehda, doadoahk kan en irail imwintihtien Krais kin sansalda sang ni ahr kin pidada de kamwakidada mour en irail sapwellimen Sises tohnpadahk lelepek kan nin sampah.—Madiu 25:40, 45.

Imwintihtien Krais Iei Imwintihtien Kristian

Sises padahkiong sapwellime tohnpadahk kan me sampah wet pahn kailongkin irail. E mahsanih: “Aramas akan pahn salihkumwaildi oh pangkumwailla pwe kumwail en lokolok oh kamakamala. Tohn wehi koaros pahn kailongkin kumwail pwehki ngehi. Soukohp likamw tohto pahn pwarada me pahn ketewehdi me tohto.”—Madiu 24:9, 11.

Pwehki sapwellimen Sises tohnpadahk kan kin lelohng kalokolok “pwehki [Sises],” e sansal me irail akan me kaloke irail wia imwintihtien Krais. “Soukohp likamw,” me ekei irail wia Kristian ekei mahs, pil wia imwintihtien Krais kei. (2 Sohn 7) Sohn ntingihdi me irail “imwintihtien Krais ngeder . . . pwukat kaidehn uhdahn iangatail; ihme kahrehda re mweisangkitailehr. Pwe ma iangatail irail, re pahn mihmihte rehtail.”—1 Sohn 2:18, 19.

Mahsen en Sises oh Sohn kasalehda ni sansal me imwintihtien Krais kaidehn metehmen ahpw wiawihkihda aramas tohto. Patehng met, pwehki irail soukohp likamw ekei, ehu me re kin doadoahngki pwehn pitihedi aramas akan iei padahk likamw akan en sarawi likamw. Ia ekei ahl akan me re kin doadoahngki?

Lohki Padahk Likamw akan en Sarawi Likamw

Wahnpoaron Pohl kehkehlikihong ienge Timoty en kalekesang ih padahk en irail me lahlahwe kan me duwehte Aimenihus oh Pailihdus me arail padahk “rasehng kens ehu me kin kangkangala uduk.” Pohl kapatahiong: “Ira keselahr ahl mehlelo oh kasapwungelahr pwoson en ekei me pwosonlahr ni ara kin koasoakoasoia me atail iasada wiawiher.” (2 Timoty 2:16-18) Aimenihus oh Pailihdus kin padahngki me padahk en kaiasada wia padahk karasaras ehu oh me Kristian akan iasadaier ni pali ngehn. Mwohn Koht, aramas emen kin iasada de mourda ni ahnsou me e kin wiahla tohnpadahk mehlel en Sises, nin duwen me pein Pohl pil kasalehda. (Episos 2:1-5) Ahpw en Aimenihus oh Pailihdus padahk soikala inou en Sises duwen kaiasadahn me melahr akan ni ahnsou me Wehin Koht pahn kaunda.—Sohn 5:28, 29.

Mwuhr irail pwihn me adaneki Gnostics eri tapihada madamadau me dene padahk en kaiasada wia padahk en karasaras ehu. Ni ahr kin kamehlele me loalokong kin kohsang ni ahl akan me sohte dehde, irail pwihn en Gnostics kan kin kapatapene padahk en Kristian lahlahwe kan oh padahk loal en mehn Krihk kan oh padahk rir en mehn palimese. Karasepe ehu, irail kin kamehlele me soahng koaros me aramas kak doahke wia mehkan me suwed, oh pwehki met, Sises sohte uhdahn ketido ki paliwar uduk ahpw ni mwohmw ehu me mwomwen paliwar en aramas. Nin duwen me kitail kilangehr, iei met me wahnpoaron Sohn koasoia kitail en kalekeikitailsang.—1 Sohn 4:2, 3; 2 Sohn 7.

Ehu padahk likamw me wiawihda sounpar epwiki kei mwuri, iei padahk en Triniti, me kin padahngki me Sises iei Koht Wasa Lapalahpie oh pil Sapwellimen Koht. Nan nah pwuhk The Church of the First Three Centuries (Mwomwohdiso en Tepin Senturi Siluh), Dr. Alvan Lamson nda me padahk en Triniti “sohte kin wia kisehn padahk en mehn Suhs akan oh pil kisehn nein Kristian akan Paipel; irail sounpadahk kan me kin utung padahk en Plato me wiahda padahk pwukat oh kapatapatong padahk en Kristian.” Ihs irail “Sounpadahk kan me kin utung Plato”? Iei irail wia kaun en sarawi lahlahwe kan me kin pwungkihla padahk kan en ohlen pagan en Krihk, Plato.

Padahk en Triniti wia padahk lipwalipw ehu, pwe padahk wet kahrehda likamwete Koht wia emen me rir, oh kahrehiong aramas en pwonopwonki ia dewen Koht oh ia dewen Sapwellimeo. (Sohn 14:28; 15:10; Kolose 1:15) Na song medewehla, iaduwen emen kak “keido mpen Koht,” nin duwen me iren Paipel kan kangoangehkin kitail, ma Koht wia emen me rir?—Seims 4:8.

Pwehn pil kalaudehla pingidahn madamadau en aramas, tohto irail sounkawehwe kan en Paipel kin kihsang mwaren Koht, Siohwa, sang neirail kawehwe kan, mendahki mwahr wet pwarada daulih pahn pak 7,000 nan tepin ntingdi en Paipel! E sansal me en wiahiong Koht Wasa Lapalahpie en wia mwomwen Koht emen me rir oh me sohte mware sohte kin kasalehda wahu ohng atail Sounkapikada oh sapwellime Mahsen sarawi. (Kaudiahl 22:18, 19) Pil patehng met, en weliankihdi mwahr sarawi ki daidel kan me duwehte Kauno oh Koht kin uhwong sapwellimen Sises kapakap me mahsanih: “Mwaromwi en sarawihla.”—Madiu 6:9.

Imwintihtien Krais Kin Soikala Wehin Koht

Imwintihtien Krais kan kin inenen doadoahk laud ni “imwin rahn akan,” me iei ahnsou me kitail mih loale. (2 Timoty 3:1) Dahme irail akan en ahnsouwet me kin pitipitih aramas kin men wia iei en karotongehla madamadau en aramas akan sang pwukoah en Sises nin duwen Nanmwarki en Wehin Koht, koperment en lahng ehu me pahn kaunda sampah pwon ni ahnsou keren.—Daniel 7:13, 14; Kaudiahl 11:15.

Karasepe ehu, ekei kaun en palien lamalam akan kin padahngki me Wehin Koht wia irair ehu me mih nan mohngiong en aramas, padahk ehu me sohte poahsoanda sang iren Paipel kan. (Daniel 2:44) Ekei kin kose me Krais kin doadoahngki koperment en aramas oh pwihn teikan. Ahpw Sises mahsanih: “Ei wehi, kaidehn kisehn sampah wet.” (Sohn 18:36) Ni mehlel, Sehdan, kaidehn Krais, me wia “kaun en sampah” oh “koht suwed en sampah wet.” (Sohn 14:30; 2 Korint 4:4) Met kawehwehda ia kahrepen Sises eh pahn kauwehla koperment koaros en aramas ni ahnsou keren oh uhd wiahla Kaun en sampah wet. (Melkahka 2:2, 6-9; Kaudiahl 19:11-21) Aramas kin kapakapki met en pweida ni arail kin doadoahngki Kapakap en Kauno, oh mahsanih: “Mweimwi en pweida wasa koaros, kupwuromwi en kin wiawi nin sampah.”—Madiu 6:10.

Pwehki ahr kin utung koasoandi en wehi kan en sampah, tohto irail kaun en palien lamalam akan kin uhwong, oh pil kaloke, irail akan me kin kalohki duwen mehlelpen Wehin Koht. Pwuhken Kaudiahl kin koasoia duwen lihen netiki paliwar ni karasaras—“Papilon Lapalap”—me “sakaukihla ntahn sapwellimen Koht aramas akan, oh ntahn irail me kamakamkihla ar loalopwoatohng wia sounkadehdehn Sises.” (Kaudiahl 17:4-6) E kin wia tiahk samin ni pali ngehn ni eh kin utung irail “nanmwarki kan,” oh kaun en palien politik kan, pwehn ale dahme e mwahuki. Lih en karasaras menet iei kaudok likamw kan en sampah wet. Iei ih me keieu wia kisehn imwintihtien Krais.—Kaudiahl 18:2, 3; Seims 4:4.

Imwintihtien Krais Kin ‘Koasoiaiong Irail Soahng kan me Re Kin Men Rong’

Irail akan me kin kose me irail Kristian ekei sohte kin ihte soikala padahk mehlel en Paipel, ahpw irail pil kin koasoanehdiong irair akan en Paipel en pahrekiong irair me pali moron en aramas kin pwungki. Mahsen en Koht kohpada wiewia wet oh mahsanih: “Ahnsou ehu pahn leledo me aramas akan [me kin kose me re kin papah Koht] sohla pahn men rong padahk mehlel, ahpw re pahn idawehnla pein nsenarail; oh re pahn piladahng pein irail sounpadahk tohto me pahn kin koasoiaiong irail soahng kan me re kin men rong.” (2 Timoty 4:3) Paipel kawehwehda irail sounpadahk en sarawi likamw akan nin duwen “irail wahnpoaron likamw ekei me kin kinehda ar doadoahk oh kin kawekala pein irail ong wahnpoaron en Krais.” E pil kapatahiong: “Re pahn ale pwaisarail duwen ar wiewia kan.”—2 Korint 11:13-15.

Arail doadoahk kan kin pidada “wiewia suwed kan,” me kin sohte kasalehda wahu ohng mouren kosonned kan me kin pid tiahk mwakelekel. (2 Piter 2:1-3, 12-14) Iaduwen, kitail sou kin kilang wen tohtohlahn irail kaun en palien lamalam kan oh neirail aramas akan me kin tepida alehda—de mweidada—soangen wiewia kan me sohte pwungiong Kristian, me duwehte ohl mwahuki ohl oh iangahki nenek de kamwahl? Menlau kapahrekiong soangen madamadau oh mour en mehn ahnsouwet ohng dahme Paipel padahki nan Lipai 18:22; Rom 1:26, 27; 1 Korint 6:9, 10; Ipru 13:4; oh Sud 7.

“Kasawih Iren Mahsen kan en Paipel”

Nin duwen me sansalehr, kitail anahne peikiong mahsen en wahnpoaron Sohn me kitail en dehr sohte nsenohki padahk kan en atail palien lamalam. E koasoia: “Kumwail dehr kamehlele irail koaros me kin koasoia me Ngehn Sarawio kin ketiket rehrail, ahpw kumwail song irail pwe kumwail en wehwehki ma ngehn me mihmi rehrailo iei Ngehno me ketido sang rehn Koht. Pwehki soukohp likamw tohto kin kohkohseli wasa koaros.”—1 Sohn 4:1.

Na song medewehla mehn kahlemeng mwahu en irail mehn Peria kan en senturi keieu me kin “men rong.” Irail “ngoangki mehlel rong mahseno, oh rahn koaros irail kin onopki Pwuhk sarawi pwe re en kadehde ma en Pohl [oh Sailas] koasoi me mehlel de soh.” (Wiewia 17:10, 11) Ehi, edetehn mehn Peria kan kin ngoangki mehkan me re sukuhliki, irail kin tehk kanaiehng ma iei mehkan me re rong oh pwungki poahsoanda sang nan iren Paipel kan.

Pil duwehte nan rahnwet, Kristian mehlel kan sohte kin mweidohng padahk de madamadau en aramas en kaunda irail ahpw irail kin tengedihong padahk mehlel en Paipel. Wahnpoaron Pohl ntingihdi: “I kin kapakap pwe amwail limpoak en lalaudla pwe kumwail en marainkihla dahme mehlel oh wia kadeik pwung.”—Pilipai 1:9.

Ma ke saikinte wia met, a ken wiahki ahmw mehn akadei ken “marainkihla dahme mehlel oh wia kadeik pwung” ni ahmw pahn sukuhliki mehkan me Paipel kin padahngki. Irail me kin idawehn mehn kahlemeng en irail mehn Peria kan sohte kin lohdi pahn “poadopoad likamw akan” en irail imwintihtien Krais kan. (2 Piter 2:3) Ni pali teio, irail kin saledekla pwehki padahk mehlel en Krais mehlel oh sapwellime kan.—Sohn 8:32, 36.

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 4]

DAHME PAIPEL KOASOIAHKI DUWEN IMWINTIHTIEN KRAIS

“Nei kompoakepahi ko, imwin ahnsou kerendohr [e sansal imwin ahnsoun wahnpoaron kan]! Kumwail rongehr me imwintihtien Krais pahn pwarodo. Eri met, imwintihti ngeder samwodohr; ihme kitail esehki me imwi ahnsou kerendohr.”—1 Sohn 2:18.

“Eri, ihs me kin likamw? Iei ih, me kin koasoia me Sises kaidehn Krais. Aramas menet, iei imwintihtien Krais—pein ih sohte kin kamehlele Sahm oh Sapwellimeo.”—1 Sohn 2:22.

“Ahpw mehmen me kin kahmahmkihla soahng wet duwen Sises, e sohte ahneki ngehno sang rehn Koht. A ngehn me mi reh, iei ngehn me kohsang rehn imwintihtien Krais, me kumwail rongehr me re pahn pwarodo. Eri, met re miher nin sampah.”—1 Sohn 4:3.

“Sounketewe tohto kohpesengehr nan sampah, irail sohte kin pohnese me Sises Krais ketin wia—aramasala. Soangen aramas pwukat, iei irail sounketewe, oh irail me imwintihtien Krais.”—2 Sohn 7.

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 5]

SOUNLIKAMW EMEN ME KIN PWARODO NI SOANGEN MWOMWEN MAHS TOHTO

Lepin lokaia “imwintihtien Krais” kin kadoadoahk ohng koaros me kin sohte kamehlele de kahmahmkihla dahme Paipel koasoiahki duwen Sises Krais, koaros me kin uhwong sapwellime Wehi, oh koaros me kin wiakauwe sapwellime tohnpadahk akan. E pil pidada aramas akan, pwihn akan, oh wehi kan me kin likamwkihda me irail wia weliepe kei en Krais de me kin, ni ahl sapwung, pein alehiong irail pwukoahn Mesaiao ni arail kin wia inou kan me irail pahn wahdo popohl oh meleilei me Krais kelehpw kak wahdo.

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 5]

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 7]

Duwehte mehn Peria kan, kitail anahne ‘rahn koaros onopki Pwuhk sarawi’