Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w08 10/1 pp. 16-20
  • En Siohwa Pahn Sapengla Kapakap Ngidingid Ehu

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • En Siohwa Pahn Sapengla Kapakap Ngidingid Ehu
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2008
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Koasoandi en Pelian Ehu ong Sapwellimen Siohwa Aramas akan
  • Dahme Sounmelkahkao Kin Keieu Nsenohki
  • “Nin Limomwi Sarawi”
  • Koasoandi Ehu me Kasalehda Siohwa Kin Ketin Kana Ahnsou Koaros
  • Kapakapki Pwunglahn Sapwellimen Siohwa Kaunda
  • Ihs Mehmeno me Keieu Kesempwal nan Omw Mour?
    Atail Mour en Kristian oh Kalohk—Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting (2016)
  • Armakedon—Sapwellimen Koht Mahwen Me Pahn Kaimwisekala Mahwen Kan Koaros
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2008
  • Armakedon Wia Rohng Mwahu Ehu!
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2019
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2008
w08 10/1 pp. 16-20

En Siohwa Pahn Sapengla Kapakap Ngidingid Ehu

“Re en esehla me komwihte me KAUN-O, kaun lapalap en mehkoaros nin sampah.”—MEL. 83:18.

1, 2. Dahme me tohto kin lelohng? Peidek dah kan me kitail kak idek?

NAN pahr kei samwalahro, mie emen lih me inenen pwunodikihda kahpwal ehu me pwarada nan eh wasahn kousoan. Pwehki e tikida nan pelien lamalam en Kadolik, e kohla oh peki sawas rehn padre en wasao pwehn sewese ih, ahpw padreo sohte men koasoi ong ih. Ih eri kapakap ong Koht: “I sehse ihs komwi . . . , ahpw I ese me komwi ketin mie. Komw kalahngan oh sewese ie en esehla komwi!” Mwurinte met, Sounkadehdehn Siohwa kan eri lella reh oh kansenamwahwih ih ki padahk pwung kan me e kin raparapahki. Nanpwungen soahng tohto me re padahkihong ih, re pil padahkihong ih me mwaren Koht iei Siohwa. En esehda met inenen kamwakidada ih. E koasoia, “Nna medewehla, ih Koht menet me I kin men esehla sangete ei tikitik!”

2 Tohto pil kin lelohng met. Tepin arail kilang mwaren Siohwa kin kalapw sang ni arail wadek Melkahka 83:18 nan Paipel. Nan Paipel en New World Translation, iretikitik wet kin duwe met: “Pwe aramas akan en esehla me komwi, me mwarenki Siohwa, komwi kelehpw me Keieu Lapalap pohn sampah koaros.” Mie pak ke kin medewe ia kahrepen Melkahka 83 ntingdi? Dahme wiawi me kahrehda koaros anahne en pohnese me Siohwa iei ih kelehpw me Koht mehlel? Dahme kitail kak sukuhliki sang nan melkahka wet nan atail ahnsou? Kitail pahn tehkpene peidek pwukat nan artikel wet.a

Koasoandi en Pelian Ehu ong Sapwellimen Siohwa Aramas akan

3, 4. Ihs me ntingihada Melkahka 83? Soangen kahpwal dah me e koasoiahda?

3 Nan footnote en Melkahka irelaud 83, e kin nda “en Asap melkahka, koul pwoat.” Me ntingihada melkahka wet kakete wia kadaudoken Asap mehn Lipai, sounmelkahka ndand men ni mwehin nanmwarki Depit. Nan melkahka wet, sounmelkahkao kin peki rehn Siohwa en ketin kolokol Sapwellime pwung en kaunda oh kasarawihala Mware. Melkahka wet kakete ntingdi mwurin en Solomon mehla. Pwekida? Pwehki nanmwarkien Dair kaidehn imwintihti en Israel ni mwehin kaundahn Depit oh Solomon. Ahpw ni ahnsou me Melkahka 83 ntingdi, mehn Dair kan uhwongadar mehn Israel oh iangalahr imwintihti teikan.

4 Sounmelkahkao kasalehda wehi eisek me kin koasoakoasoane en kamwomwala sapwellimen Koht aramas ako. Irail imwintihti pwukat kapilpenehier mehn Israel kan oh iet wehi pwukat: “Mehn Edom oh mehn Ismael kan; mehn Mohap oh mehn Akar kan; mehn Kepal, mehn Ammon oh mehn Amalek, mehn Pilisdia oh Dair. Asiria pil iangiraillahr.” (Mel. 83:6-8) Mehnia poadopoad me melkahka wet kin dokedoke? Ekei kin nda me melkahka wet kin dokedoke miniminpene en wehin Ammon, Mohap, oh irail kan sang Nahna en Sehr arail mahweniong mehn Israel kan nan mwehin Seosopat. (2 Kron. 20:1-26) Ekei kin kamehlele me e kin koasoakoasoia duwen poadopoad en uhwong kan ong mehn Israel sang wehi teikan me karanih irail.

5. Soangen kamwahu dah me Kristian kan rahnwet kak paiekihda sang nan Melkahka 83?

5 Sohte lipilipil mehnia rehra, e sansal me Siohwa Koht ketin kamwakid ntingdi en melkahka wet ni ahnsou ehu me sapwellime wehi mihlahr nan keper. Melkahka wet kin pil kihda kangoang ong sapwellimen Koht ladu kan rahnwet, me sangete mahs kin pwurepwurehng lelohng kalokolok sang imwintihti kan me kin nantihong en kamwomwala irail. Oh met pahn pil kakehle kitail ong ahnsou kohkohdo ni ahnsou me Kok oh Makok pahn kihpene nah kan pwehn kamwomwala koaros me kin kaudokiong Koht ni mehlel.—Wadek Esekiel 38:2, 8, 9, 16.

Dahme Sounmelkahkao Kin Keieu Nsenohki

6, 7. (a) Dahme sounmelkahkao kin kapakapki nan tepin ire kan en Melkahka 83? (b) Dahme sounmelkahkao kin keieu nsenohki?

6 Tehk ni en sounmelkahkao kin kasalehda eh pepehm: “Maing Koht, komw dehr ketin nennenewei; komw dehr ketin sopeimwekid de kupwur meleilei! Komw ketin mahsanih! Sapwellimomwi imwintihti kan moromoradahr, oh irail kan me kin kailongkin komwi ar uhwong komwi. Re koasoakoasoane widing rir suwed kei ong sapwellimomwi aramas akan . . . Re pwungkipenehr ar koasoandi kan oh ehukipenehr ar pahn uhwong komwi.”—Mel. 83:1-3, 5.

7 Dahme Sounmelkahkao kin keieu nsenohki? Mwein e kin pwunodki pein eh mour oh mour en eh peneinei. Ahpw, audepen eh kapakapo kin pid duwen mwaren Siohwa en dehr kin mwamwahlla oh pil duwen kaupen wehi me kin weuwa mware. Eri, kitail en ahneki soangen madamadau toupahrek wet ni atail pahn kin dadaur nan rahn apwal akan en imwin sampah wet.—Wadek Madiu 6:9, 10.

8. Ia kahrepen wehi teikan kin uhwong wehin Israel?

8 Sounmelkahkao kin koasoiahda dahme imwintihti en Israel kan kin ndinda: “Nna, kumwail kohdo, kitail en kamwomwala arail wehi, pwe Israel en manokonokla kohkohlahte.” (Mel. 83:4) Tohnwehi pwukat kin uhdahn kailongki sapwellimen Koht aramas pilipilda kan! Ahpw pil mie ehu kahrepe me re kin uhwongki irail. Irail kin noahroke sapwen mehn Israel kan oh kin suweiki: “Kitail pahn sapwenikihla sahpw me uhdahn nin limen Koht.” (Mel. 83:12) Iaduwe, met kin pil mehlel nan rahn pwukat? Ei!

“Nin Limomwi Sarawi”

9, 10. (a) Ni mwehin kawao, iawasa me kin kahdaneki nin limen Koht sarawi? (b) Kapai dahkei irail luhwen me keidi kan oh “sihpw teikan” kin paiekihda”?

9 Ni mwehin kawao, Sapwen Inou kin pil kahdaneki nin limen Koht sarawi. Tamanda koul me mehn Israel kan koulki mwurin irail pitsang wehin Isip: “Komw ketin loalopwoatohng sapwellimomwi inowo, ni omwi ketin kahluwaier aramas akan me komw ketin kapitalahr; ni manaman en sapwellimomwi roson, komw ketin kahluwadohng irail nin limomwi sarawi.” (Eks. 15:13) Mwuhr, “limwomwi sarawi” wet kin pidada tehnpas en samworo kan oh kahnimw en Serusalem, oh kairekdi en nanmwarki kan sangete Depit me kin mwohd nan mwoahl en Siohwa. (1 Kron. 29:23) Ihme kahrehda Sises kin ketin kahdaneki Serusalem “poahsoan kaunen Nanmwarki Lapalap.”—Mad. 5:35.

10 Iaduwen nan atail ahnsou? Nan pahr 33 C.E., wehi kapw ehu, “Israel en Koht,” ipwidi. (Kal. 6:16, NW) Wehi wet, me wiawihkihda rien Sises Krais me keidi kan, kapwaiadahr pwukoa me Israel en mahs sohte wiahda, me iei en kadehdehda mwaren Koht. (Ais. 43:10; 1 Pit. 2:9) Ong irail, Siohwa ketin wiahda inowohte me e ketin wiahiong Israel en mahs: “I pahn wiahla ar Koht, oh irail pahn wiahla nei aramas.” (2 Kor. 6:16; Lip. 26:12) Nan pahr 1919, Siohwa ketin kasapwilada luhwen irail “Israel en Koht” pwukat pwehn kenikenla reh, oh ih ahnsowo me irail sapwenikihla “wehi ehu,” wasa ehu me irail kin doadoahkpene oh perenki meleilei oh miniminpene nanpwungarail. (Ais. 66:8) Sang nan pahr 1930 samwa, meh rar kei en irail “sihpw teikan” pil iangalahr irail. (Sohn 10:16, NW) Nsenamwahu oh kekeirdahn nanpwungmwahu me irail Kristian en rahnpwukat ahneki rehn Koht kin kadehdehda duwen pwung en sapwellimen Siohwa kaunda. (Wadek Melkahka 91:1, 2.) Ia uwen met eh kin kalingeringerih Sehdan!

11. Ia mehn akadei me imwintihti en Koht akan kin usehlahte wiewia?

11 Erein imwin rahn akan, Sehdan kin kahrehiong nah kan nan sampah wet en uhwongada irail luhwen me keidi kan oh iengerail sihpw teikan. Soangen uhwong pwukat kin wiawi nan Palikapi en wehin Iurop pahn kaundahn Nazi kan oh pil Palimese en Iurop pahn kaundahn wehin Communist en Soviet Union. E pil kin wiawi nan sahpw tohto teikan oh e pahn pil pwurehng wiawi, ahpw mehlel ni kaimwiseklahn mahwen en Kok oh Makok. Nan mahwen wet, tohn uhwong kan ele pahn adihasang sahpw oh kepwe kan me sapwellimen Siohwa aramas kan ahneki, duwehte me imwintihti kan en mahs kin wia. Ahn Sehdan mehn akadei iei en ahnsou koaros katohrepeseng kitail pwe aramas akan pahn manokehla ahd wet “Sounkadehdehn Siohwa kan.” Iaduwen Siohwa kin ketin mwekidki pelian wet ong sapwellime pwung en kaunda? Pwurehng tehk mahsen kan en sounmelkahkao.

Koasoandi Ehu me Kasalehda Siohwa Kin Ketin Kana Ahnsou Koaros

12-14. Mehnia mahwen riau limwahn kahnimw en Mekiddo me sounmelkahkao ntingihdi?

12 Tehk duwen pwoson laud me sounmelkahkao ahneki ong sapwellimen Koht kehl en kauhdi koasoandi kan en imwintihti ko. E ketin kapatahiong nan melkahka wet duwen en mehn Israel kan kalowehdi arail imwintihti kan pak riau nan wasa ehu me karanih kahnimw en Mekiddo en kawao, me mihla pali laud en waho. Erein ahnsoun karakar, nan wahu wet en Pillap Kison kin kak sansalda ahnsou me e kin madada. Ahpw mwurin ahnsoun keteu, e kin lapakehda oh kadirehla wahu wet. Mwein ih kahrepe wet me pillapo kin pil adaneki “piletik Mekiddo.”—Sounkopwung 4:13; 5:19.

13 Mpen mwail eisek sang wahu me mih apali Mekiddo iei dohl en More. Iei wasa me sounpei en Midian ko, Amalek ko oh sounpei kan en Palimese pokonpene pwehn mahwen ni rahn akan en sounkopwung Kidion. (Sounkopwung 7:1, 12) Nein Kidion sounpei kan lao lel mehte 300, ahpw pwehki sapwellimen Siohwa sawas, irail kalowehdi karis en sounpei kan koaros. Iaduwen? Sang ni arail idawehn sapwellimen Koht kaweid, irail kapilpene kahnimpwal kan en arail imwintihti nan lukepen pwongo oh kin kolokol neirail sah kan me mehn ser kin mih loale. Ni ahnsou me Kidion ruwes, nah ohl kan eri kauwehla neirail sah kan oh kapwarehda neirail mehn ser kan. Ni ahnsowohte irail peuk neirail sowi kan oh weriwer ndinda: “Kedlahs pwoat ong KAUN-O oh ong Kidion!” Ni arail wia met, imwintihti ko pingada douluhl oh kin peikipene neirail kedlahs akan nanpwungarail oh irail me pitla ko tang kohlahng apali pihl en Sordan. Nin doken ar wie tangatang, mehn Israel teikan eri pil iangala mahweno oh pwakih imwintihti ko. Koaros imwintihti ko me kamala kin tohtohki meh 120,000.—Sounkopwung 7:19-25; 8:10.

14 Mwail pahieu samwa sang dohl en More, apali wahu sang Mekiddo, iei Nahna Tapor. Ih wasa me sounkopwung Parak kihpene sounpei en Israel meh 10,000 en mahweniong nein Sapin, nanmwarki en Asor mehn Kenan, nah sounpei kan pahn kaweidpen Sisera, kaunen sounpei pwukat. Karis en sounpei pwukat waraneki werennansapw mete meh 900 me mie mete keng kei kin uhiei sang ni daia ko. Ni en sounpei en Israel kan, me sohte neirail kepwehn mahwen tohto, pokonpene pohn Nahna Tapor, nein Sisera sounpei kan ahpw kohdihlahng nan wahuo. Eri, “KAUN-O ahpw ketin kapingada Sisera oh were werennansapw akan oh nah sounpei kan.” Keteu kakete mweredi ahnsowo oh audehda wasao kahrehda werennansapw ko en kihrla nan pwelmatak. Nein Sisera sounpei koaros kamakamala; sohte emen pitla.—Sounkopwung 4:13-16; 5:19-21.

15. (a) Dahme sounmelkahkao kin kapakapki Siohwa en ketin wia? (b) Dahme eden sapwellimen Koht kaimwiseklahn mahwen kin katamandohng kitail?

15 Sounmelkahkao kin peki Siohwa en ketin wia soahngohte ong wehi kan me kin kamasepwehki mehn Israel kan nan eh ahnsou. E kin kapakap: “Komw ketin wiahiong irail soahngohte me komw wiahiong men Midian ko, oh ong Sisera oh Sapin ni Pillap Kison. Komw ketin kaloweiraildier ni Endor, oh paliwararail ko matala pohn pwehl.” (Mel. 83:9, 10) Kaimwisekpen mahwen en Koht ong ahn Sehdan sampah kin adaneki Armakedon (wehwehki “Nahna en Mekiddo”). Ahd wet kin katamandohng kitail mahwen laud kan me kin wiawi limwahn Mekiddo. En Siohwa kin ketin kalowehdi mahwen pwukat en kawao kin kamehlelehiong kitail duwen eh pahn pil ketin kana nan mahwen en Armakedon.—Kaud. 16:13-16.

Kapakapki Pwunglahn Sapwellimen Siohwa Kaunda

16. Iaduwen tohn uhwong kan kin ‘namenekla’ rahnpwukat?

16 Erein “imwin rahn akan,” Siohwa kin ketin katokehdi soangen koasoandi koaros en kasohrala sapwellime aramas akan. (2 Tim. 3:1) Pwehki met, tohn uhwong kan namenekdahr. Melkahka 83:16 (NW) kin kohpada met ni eh mahsanih: “Komw ketin kanamenekihirailla, pwe aramas akan ele kak rapahki sapwellimomwi mwar lapalap, Maing Siohwa.” Nan sahpw tohto, tohn uhwong kan sohte kin uhdahn pweida ni arail nantihong en katokehdi Sounkadehdehn Siohwa kan. Nan sahpw pwukat, lelepek oh irair en dadaurete me tohnkaudok en Koht mehlelo ahneki kin kihda mehn kadehde ong irail akan me ahneki mohngiong mehlel, oh me tohto kin ‘rapahki sapwellimen [Siohwa] mwar lapalap.’ Nan sahpw tohto me Sounkadehdehn Siohwa kan kin lelohng kalokolok laud, met miehier meh nen kei, pil lella lopw kei, me kin kapikapinga Siohwa. Ia uwen met kin kasalehda duwen sapwellimen Siohwa kehl en powehdi! Oh ia uwen met kin kanamenekihala sapwellime imwintihti kan!—Wadek Seremaia 1:19.

17. Soangen irair apwal dahieu me tohnsampah kin lelohng? Ni ahnsou keren, mahsen dah kei me kitail pahn tamanda?

17 Kitail ese me tohn uhwong kan pahn pousehlahte kaloke kitail. Oh kitail pahn pousehlahte kalohki rongamwahu wet—mehnda ma pil ong irail tohn uhwong kan. (Mad. 24:14, 21) Ahpw, ahnsou ong tohn uhwong kan en koluhla oh ale mour soutuk pahn kereniong imwisekla. Kasarawihlahn mwaren Siohwa kin kesempwal sang komourla en aramas. (Wadek Esekiel 38:23.) Ni ahnsou me wehi kan koaros en sampah pahn pokonpene pwehn song en kamwomwala sapwellimen Koht aramas akan, kitail pahn tamanda mahsen pwukat nan en sounmelkahkao kapakapo: “Re en lohdi oh masepwehkala kohkohlahte; oh re en sohrala nan paisuwed douluhl.”—Mel. 83:17.

18, 19. (a) Dahme pahn wiawi ong soun uhwong kan en sapwellimen Siohwa kaunda? (b) Iaduwen pwunglahn sapwellimen Siohwa pwung en kaunda me pahn wiawi kin kamwakid uhk?

18 Imwila kanamenek ehu pahn lelohng imwintihti pwukat me kin koasoanehdi en uhwong sapwellimen Siohwa pwung en kaunda. Sapwellimen Koht Mahsen kin kasalehda me irail akan “me sohte kin peikiong Rongamwahu”—oh pwehki kahrepe wet pahn kamakamla nan Armakedon—re pahn lelohng “mehla soutuk.” (2 Des. 1:7-9) Arail kasohrala oh pil komourala en irail akan me kin kaudokiong Siohwa pahn kadehdehda me Siohwa iei ihte kelehpw me Koht mehlel. Nan sampah kapw, kana wet sohte pahn manokonokla. Irail akan me pahn pwuredo nan “iasada” en “me mwahu oh suwed” pahn sukuhliki duwen sapwellimen Siohwa wiewia kapwuriamwei kan. (Wiewia 24:15) Nan sampah kapw wet, irail pahn kilang duwen mehlelpen erpit en mih pahn sapwellimen Siohwa kaunda. Oh me mpahi kan nanpwungarail pahn mwadang en kamehlele me Siohwa iei ih kelehpw me Koht mehlel.

19 Ia uwen met wia ahnsou kaselel ehu me Samatail limpoak me ketiket nanleng kaunopadahr ong sapwellime tohnkaudok lelepek kan ong ahnsou kohkohdo! Ke seu kin mwekidki en kapakapki me Siohwa pahn ketikihda kaimwisekpen pasapeng ong kapakap me sounmelkahkao wiaiong Siohwa: “Re [sapwellime imwintihti kan] en lohdi oh masepwehkala kohkohlahte; oh re en sohrala nan paisuwed douluhl. Re en esehla me komwihte me KAUN-O, kaun lapalap en mehkoaros nin sampah”?—Mel. 83:17, 18.

[Nting tikitik me mi pah]

a Mwohn omw pahn tehk artikel wet, e pahn mwahu ma ke wadekala Melkahka 83 pwehn wehwehkihla audepe.

Ke Kak Kawehwehda?

• Soangen irair dahieu me mehn Israel kan mih loale ni ahnsou me Melkahka 83 ntingdi?

• Dahme sounmelkahkao kin keieu nsenohki?

• Ihs irail akan me Sehdan keieu imwintihti ong rahnwet?

• Iaduwen Siohwa pahn ketin sapengla kapakap me ntingdi nan Melkahka 83:18?

[Map ehu ehu pali 19]

(For fully formatted text, see publication)

Iaduwen mahwen kan me wiawi karanih Mekiddo en kawao kin dokedoke ahnsou kohkohdo?

Pillap en Kison

Arosed

Nahna Karmel

Wahu en Sesreel

Mekiddo

Taanak

Nahna Kilpoa

Pwarer en Arod

Nahna More

En-dor

Nahna Tapor

Sehd en Kalili

Pillap en Sordan

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 16]

Dahme kamwakid sounmelkahka men en ntingihda kapakap ngidingid ehu?

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share