Kalaudehla Atail Kesempwalki Sapwellimen Siohwa Irair Kaselel kan
“Nan amwail wialahr sapwellimen Koht seri kompoak kei, kumwail song en kahlemengih ih.”—EP. 5:1.
1. (a) Irair kaselel dah kan me Siohwa sapwellimanki me ke kak medewe? (b) Ia duwen omw onopki sapwellimen Koht irair kaselel kan eh pahn seweseiuk?
SOANGEN irair kaselel dah kan me ke medemedewe ni omw kin medewe duwen Siohwa? Mwein ke kin medewe duwen limpoak, pwung pahrek, erpit oh manaman. Kitail ese me Siohwa ketin sapwellimanki soangen irair kaselel tohto teikan. Ni mehlel, nan sounpar kan me dower powe, neitail sawaspen Paipel kan kin koasoia irair kaselel tohtohsang 40 me Siohwa ketin sapwellimanki. Medewehla ia uwen laud en omw pahn esehla Siohwa ma ke pein onopki de iang omw peneinei onopki ehuehu irair pwukat. Ke pahn kalaudehla omw kesempwalki sapwellime irair kan. Eri, ke pahn kakehlakahla omw men kahlemengih Siohwa oh ahneki nanpwungmwahu keren reh.—Sos. 23:8; Mel. 73:28.
2. (a) Ia duwen atail onopki duwen sapwellimen Siohwa irair kaselel kan eh kak sewese kitail en kalaudehla atail kesempwalki irair pwukat? Menlau kihda ehu karasaras. (b) Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet oh pil iren onop riau en mwuhr?
2 Ia duwen omw kak kalaudehla omw kesempwalki mehkot? Karasepe, medewehla ma ke song mwenge kapw ieu. Mwein ke nedada mahs me e pwoh iou. Kowe eri song oh esehda me e uhdahn iou. Mwuri, kowe pein kukihada. Ni ahlohte, kitail kak kalaudehla atail kesempwalki sapwellimen Siohwa irair kaselel ehu sang ni atail sukuhlki laud duwen irairo mahs, eri doudouloale duwen Siohwa eh ketin kasalehda irairo, oh mwuhr, kahlemengih irair kaselel wet nan atail mour. (Ep. 5:1) Iren onop wet oh pil iren onop riau mwuhr pahn koasoia ekei sapwellimen Siohwa irair kaselel kan. Ni atail tehk ehuehu irair, kitail pahn koasoiapene peidek pwukat: Ia wehwehn irair kaselel wet? Ia duwen Siohwa eh ketin kasalehda irair wet? Ia duwen atail kak kahlemengih Siohwa ni atail kasalehda irair wet?
E MENGEI EN KEIONG MPEN SIOHWA
3, 4. (a) Soangen aramas dah me kin mengei en keiong mpe? (b) Ia duwen Siohwa eh ketin kamehlelehiong kitail me e mengei en patohong?
3 Keieu kitail en koasoia soangen aramas dah me kin mengei en keiong mpe. Soangen aramas menet kin kadek, mengei en koasoiong oh sohte nohn kedirepw en koasoiong meteikan. Eh koasoi, mwomwen eh mwekid oh eh mas kadek kin kasalehda me e men rong oh sawas.
4 Siohwa sapwellimanki soangen irair pwukat. Mendahki e ketin keieu manaman nanleng oh sampah, e ketin luke kitail en kapakap ong ih. E kin ketin karonge atail kapakap kan oh ketikihong kitail sawas me kitail anahne. (Wadek Melkahka 145:18; Aiseia 30:18, 19.) Kitail kak patohong Koht sohte lipilipil ia wasa kitail mi ie, soangen ahnsou dah, oh ia uwen werei. E sohte kin ketin engiengda ma kitail kin patohong. (Mel. 65:2; Seims 1:5) Paipel kin kawehwehda Siohwa ni ahl ehu me kahrehda kitail en nsenamwahu ni atail kin kapakap ong ih. Karasepe, Paipel mahsanih me Siohwa “kin ketin sinsile” kitail oh kin ketin apwalihekin kitail nin ‘lime.’ (Mel. 34:15; 63:8) Oh soukohp Aiseia koasoia me Siohwa ketin duwehte silepen sihpw men. E ntingihedi: “E pahn ketikipene sihmpwul kan, e pahn ketin apwalihekin irail nin lime.” (Ais. 40:11) Nna medewehla met! Siohwa ketin kupwurki kitail en karanih ih duwehte sihmpwul men me sounsilepen sihpw limpoak men kin kolokol. Ni atail medewehla Samatailo ni ahl wet, met kin kalaudehla atail kin poakohng ih! Ia duwen atail kak duwehte Siohwa?
IRAIR INENEN KESEMPWAL EHU ONG ELDER KAN
5. Dahme kahrehda e kesempwal en kin mengei en koasoiong elder kan?
5 Kerendo, peidek wet kohwong ekei Sounkadehde kan sang soangsoangen wasa kan nan sampah, “Soangen irair dah me ke kin keieu kesempwalki rehn elder men?” Tohtohn irail sapengki, “Eh kin mengei en koasoiong.” Mehlel me kitail koaros anahne kakairada irair wet rehtail, ahpw e keieu kesempwal ong elder kan en wia met. (Ais. 32:1, 2) Dahme kahrehda e kesempwal? Emen sister koasoia me e kak esehla ahn elder men eh irair mwahu kan ihte ma e mengei en koasoiong eldero, oh ma e sohte suwedki koasoiaiong mehkot. Koasoi pwukat uhdahn mehlel. Eri ia duwen omw kak kahrehiong meteikan ren perenki koasoiong uhk?
6. Ia ehu ahl en kahrehiong meteikan ren perenki koasoiong uhk?
6 Ehu ahl en wia met iei en kasalehda me ke uhdahn nsenohki meteikan oh men sewese irail. Eri riatail Kristian kan iangahki me pwulopwul kan pahn perenki koasoiong uhk. (Mark 10:13-16) Emen pwutak me sounpar 12 me ede Carlos nda: “I kin kilang elder kan nan Wasahn Kaudok ar kin sirei oh kadek, oh I kin pwungki ar wia met.” Eri e sohte itar elder kan en ndahte me e kin men rong oh sawas; e anahne kasalehda. (1 Sohn 3:18) Ia duwen eh kak wia met?
7. Dahme kahrehda ekei aramas kin pehm me re kak koasoiong kitail ni atail kin doadoahngki neitail badge kan? Dahme kitail kak sukuhlki sang met?
7 Karasepe: Me keren, emen brother towehda mihting tohrohr nan ehu sahpw. Ni eh dake sounpihr pwurala sapweo, e doadoahngki nah badge me nda “Wehin Koht en Pweida!” Emen tohndoadoahk en sounpihro kilang badge oh nda, “Nna, en Pweida!” Ira eri koasoi oh tohndoadoahko ale nah makasihn kan. Dahme kahrehda aramas akan kin perenki koasoiong kitail ni atail kin doadoahngki neitail badge kan? Pwehki e kin kahrehiong meteikan ren men ese ia wasa kitail kohkohlahng ie oh kasalehda me kitail perenki koasoiaiong irail dahme kitail kamehlele. Ni ahlohte, elder men anahne kasalehiong riatail Kristian kan me ahnsou koaros e kin perenki koasoiong irail. Ia ekei ahl me elder kan kak wia met?
8. Ia duwen elder kan ar kak kasalehda me re uhdahn nsenohki meteikan? Dahme met kin wiahiong meteikan nan mwomwohdiso?
8 Nan sahpw tohto, ke kak kasalehda me ke nsenohki riomw Kristian kan sang ni omw sirei ong irail, itipe oh rahnmwahwih irail. Ihs me anahne tiengla mwowe wia met? Eri, Paipel mahsanih me ni Sises oh sapwellime tohnpadahk ko ar tuhpene, e “ketin keiong mparail” oh mahseniong irail. (Mad. 28:18) Ni ahlohte, rahnpwukat elder kan kin song en keiong mpen meteikan oh koasoiong. Ia duwen met eh kin kamwakid tohnmwomwohdiso? Sister pioneer men me sounpar 88 koasoia: “Elder kan ar kin sirei oh kangoange ie ni ei kin lella Wasahn Kaudok kahrehda ien perenki irail.” Pil emen sister koasoia: “Ni elder men eh kin sirei oh kasamwo ie ong ni mihting kan, met kin kamwakid ie laud.”
KIHONG AHNSOU EN KOASOIONG RIATAIL KAN
9, 10. (a) Ia duwen Siohwa eh ketin wia mehn kahlemeng mwahu ong kitail? (b) Ia duwen elder kan ar kak kahlemengih Siohwa?
9 Ma kitail men meteikan ren perenki koasoiong kitail, kitail anahne tehk mwahu me kitail kin kihong irail ahnsou. Siohwa ketin wia mehn kahlemeng mwahu ong kitail. Paipel mahsanih: “Koht sohte dohsang emenemen kitail.” (Wiewia 17:27) Ehu ahl me elder kan kak kahlemengih Siohwa iei sang arail kin koasoiong riatail kan, iangahki me pwulopwul oh me mah kan, mwohn oh mwurin mihting. Emen brother me wia pioneer nda: “Ni elder men eh idek ia irei oh uhdi pwehn rong ei pasapeng, I kin pehm me e nsenohkin ie.” Sister men me papahkiher Siohwa kereniong sounpar 50 nda: “Elder kan me kin kihong ekis ahnsou en koasoiong ie mwurin mihting kin kahrehiong ie en pehm me I kesempwal.”
10 E kin mehlel me elder kan ahneki pwukoa tohto. Ahpw ni mihting kan, re anahne tehk mwahu me re kin kihong ahnsou en koasoiong riarail kan.
SIOHWA SOHTE KETIN LIPILIPILKI ARAMAS
11, 12. (a) Ia wehwehn en sohte lipilipilki aramas? (b) Ia duwen Paipel eh kasalehda me Siohwa sohte ketin lipilipilki aramas?
11 Pil ehu sapwellimen Siohwa irair kaselel iei eh sohte ketin lipilipilki aramas. (Wiewia 10:34) Ia wehwehn sohte lipilipilki aramas? E wehwehki me atail wiewia ong koaros anahne pahrek. Ahpw ihte ma pein kitail sohte kin lipilipilki aramas me pahn kamwakid kitail en kasalehda wiewia pahrek ong koaruhsie. Aramas men me sohte lipilipilki aramas sohte kin kasalehda kadek ong ekei a meteikan soh pwehki mwomwarail, de uwen mwohni me re naineki. Eh wiewia kan kin pahrek nin duwen dahme mwahu ong irair en emenemen.
12 Siohwa ketin wia mehn kahlemeng keieu mwahu duwen sohte lipilipilki aramas. Sapwellime Mahsen mahsanih me e “sohte ketin lipilipilki aramas.” (Wadek Wiewia 10:34, 35; Deud. 10:17.) Kitail tehkpene ehu karasaras me kasalehda duwen met.
13, 14. (a) Kahpwal dahieu me nein Selopehad serepein limmeno ahneki? (b) Ia duwen Siohwa eh ketin kasalehda me e sohte ketin lipilipilki aramas?
13 Mwohnte mehn Israel kan ar pedolong nan Sahpw en Inou, nein Selopehad serepein limmeno ahneki kahpwal ehu me re anahne kapwungala. Kahpwal dahieu met? Arail pahpao melahr oh re sohte kak sohsohki sapweo. Dahme kahrehda? Pwehki nin duwen Kosonnedo, pwutak kante me kak sohsohki sahpw. Ahpw arail pahpao mehla ahpw sohte nah pwutak. (Nemp. 26:33, 52-55) Ia duwe, kiserail ko me pahn sohsohki sapweo? Dahme nein Selopehad serepein ko kak wia?
14 Re kohla rehn Moses oh peki eh sawas, nda: “Pwehki eh sohte nah pwutak, ia kahrepen eden at pahpao eh pahn sohrala sang wehin Israel?” Ia duwe, Moses ndaiong irail, ‘Ih duwen Kosonnedo me, oh I sohte kak wia mehkot pwehn sewesehki kumwail’? Soh, e sohte wia met ahpw e patohwanohng Siohwa kahpwalo. (Nemp. 27:2-5) Dahme Siohwa ketin mahsanih? E ketin mahsanihong Moses: “En nein Selopehad serepein kan ar pekipek me pwung; ke pahn kihong irail arail sohso sang rehn kisehn arail pahpao. En arail pahpa eh sohso en kohieng irail.” Oh Siohwa pil ketin wia laudsang met. E ketin padahkihong Moses en kapatahiong met nan Kosonnedo: “Ahnsou me ohl emen pahn kin mehla sohte nah pwutak, nah serepein me pahn ale sohso.” (Nemp. 27:6-8; Sos. 17:1-6) Sang ahnsowo kohdo, lihen Israel koaros me mi nan soangen irairo pahn kin ale sohso.
15. (a) Ia mwomwen sapwellimen Siohwa wiewia ong sapwellime aramas akan, iangahki irail kan me sohte me kak sewese irail? (b) Ia pil ekei koasoi kan en Paipel me kasalehda me Siohwa sohte ketin lipilipilki aramas?
15 Pilipil wet uhdahn kasalehda sohte lipilipilki aramas. Sohte me kak sewese pirien limmeno, ahpw Siohwa ketin kasalehiong irail wiewia pahrek oh wahu, duwehte eh ketin wiahiong mehn Israel teikan koaros. (Mel. 68:5) Koasoi wet wia kisehn koasoi tohto nan Paipel me kasalehda me sapwellimen Siohwa wiewia kan ong sapwellime aramas akan kin pahrek.—1 Sam. 16:1-13; Wiewia 10:30-35, 44-48.
KITAIL KAK KAHLEMENGIH SIOHWA
16. Ia duwen atail kak sohte lipilipilki aramas duwehte Siohwa eh ketin wia?
16 Ia duwen atail kak sohte lipilipilki aramas duwehte Siohwa? Tamataman, ihte ma kitail sohte kin lipilipilki aramas iei me pahn kamwakid kitail en kasalehda wiewia pahrek ong koaruhsie. Mwein kitail kin medewe me kitail sohte kin lipilipilki aramas. Ahpw ekei pak, e kin apwal ong kitail en ese ia uhdahn atail pepehm duwen meteikan. Eri ia duwen omw kak diarada ma ke uhdahn sohte lipilipilki aramas? Sises ketin wia mehn kahlemeng mwahu ong kitail. Ni eh kin kupwurki mwahngih dahme aramas akan kin ndindahki ih, e keinemwe rehn kompoakepah ko: “Dahme aramas akan kin ndinda duwen Nein-Aramas, ihs ih?” (Mad. 16:13, 14) Mwein ke kak pilada kompoakepahmw men me ke ese pahn mehleliong uhk oh idek reh, ‘Ke leme ei wiewia ong aramas akan kin pahrek? Meteikan kin medewe me I sohte lipilipilki aramas?’ Karasepe, ele e kakete ndaiong uhk me ekei pak omw wiewia ong pwihn en aramas ehu kin mwahusang ekei aramas, de ke kin mwahu ong irail kan me naineki mwohni tohto de ale sukuhl laud. Ma e pahn ndaiong uhk mepwukat, dahme ke anahne wia? Kapakap ong Siohwa, oh peki en ketin seweseiuk ken wekidala mwomwen omw pepehm duwen meteikan pwe ken kak duwehte ih oh omw wiewia ong koaros en pahrek.—Mad. 7:7; Kol. 3:10, 11.
17. Ia ekei ahl me kitail kak kasalehda atail sohte lipilipilki aramas?
17 Nan mwomwohdiso, kitail kak kahlemengih Siohwa sang ni atail kin kasalehda wahu oh kadek ong koaros. Karasepe, ni omw kin lukehdo brother oh sister kan ni imwomwo, ke kak pil luke irail kan me tikida wasa ehu me arail tiahk weksang ahmw. De ke kak pil luke irail kan me semwehmwe, irail me arail pwoud melahr, de me pwulopwul kan me arail peneinei sohte mi nan padahk mehlel. (Wadek Kalesia 2:10; Seims 1:27.) Nan kalohk, kitail kin koasoiong soangsoangen aramas akan, iangahki irail kan sang sahpw teikan. Sapwellimen Siohwa pwihn kin wiahda sawaspen Paipel kan ni mpen lokaia 600. Kitail uhdahn ahneki ahnsou mwahu en kasalehda atail sohte lipilipilki aramas.
18. Ni omw kin medemedewe duwen eh kin mengei en patohong Siohwa oh pil duwen eh sohte ketin lipilipilki aramas, dahme ke men wia?
18 Ni atail kin medemedewe duwen eh kin mengei en patohong Siohwa oh pil duwen eh sohte ketin lipilipilki aramas, atail kalahnganki sapwellime irair kaselel pwukat kin laudla. Pwehki met, kitail men kahlemengih Siohwa oh kasalehda irair pwukat nan atail wiewia ong riatail kan oh pil ong irail me kitail tuhwong nan kalohk.