Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk
December 2-8
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | KAUDIAHL 7-9
“Siohwa Ketin Kapaiahda Pokon Kalaimwun Ehu me Soh Kak Wadawadedi”
it-1-E 997 par. 1
Pokon Kalaimwun
Met kihda peidek wet: Ma “pokon kalaimwun” iei aramas ekei me alehdi komour oh mihmihte sampah, ia duwen arail kak ‘uh mwohn mwoalen Koht oh mwohn Sihmpwulo’? (Kau 7:9) ‘Uh’ kin ekei pak kadoadoahk nan Paipel pwehn kasalehda me emen de pwihn ehu kin keniken rehn emen me re kesikesihnen mwowe. (Me 1:5; 5:5; Lep 22:29, AT; Lu 1:19) Ni mehlel, nan irelaud en mwowe nan Kaudiahl kawehwehda me, “nanmwarki kan en sampah, lapalap akan, kaunen karis en sounpei kan, aramas kepwehpwe, aramas kehlail, ladu koaros, oh aramas saledek koaros” men rukula “sang silangin Meno me ketiket nan mwoahlo oh sang ni engieng en Sihmpwulo, pwehki rahn lapalap en sapwellimara engieng lelehr, oh ihs me kakohng?” (Kau 6:15-17; pil kilang Lu 21:36.) Kahrehda e mwomwen me ‘pokon kalaimwuno’ wia aramas akan me poadoandoarla erein ahnsoun engiengo oh me kak “uh” nin duwen aramas akan me Koht oh Sihmpwulo ketin kupwurki.
it-2-E 1127 par. 4
Kahn Kamakam
Mpen sounpar 30 samwa mwurin Serusalem eh kamwomwmwomwla, wahnpoaron Sohn rong duwen koasoiepen pokon kalaimwun en aramas akan sang wehi kan, keinek kan, oh aramas akan, me mahsanih: “Ih irail pwukat me kohieisang nan kahn kamakam kowahlap.” (Kau 7:13, 14) Ire mehlel me pokon kalaimwun ehu “kohieisang nan kahn kamakam kowahlap” kasalehda me re pahn pitsang. Dahme ntingdi nan Wiewia 7:9, 10 kadehdehda me met mehlel. E mahsanih: “Koht kin ketin ieiang [Sosep], oh kin ketin doarehsang ih eh kahpwal kan koaros.” Sosep eh pitsang nan eh kahpwal kan koaros kin wehwehki me e kak dadaur pahn eh kahpwal kan oh e pil pitsang eh lokolongki kahpwal pwuko.
it-1-E 996-997
Pokon Kalaimwun
Kasalepen Ihs Irail. Atail pahn ese ihs irail ‘pokon kalaimwuno’ kin dierek nan kawehwehpen irail nan Kaudiahl irelaud 7 oh pil nan ire kan me duwehte met. Kaudiahl 7:15-17 mahsanihki duwen Koht eh “ketin perekipeseng sapwellime impwalo pohrail,” ni arail kaweidlahng ni “utuhnpihl en mour,” oh Koht ketin limwihasang “pilen masarail koaros.” Kitail diar soangen mahsen kohte nan Kaudiahl 21:2-4: ‘Sapwellimen Koht impwal mi rehn aramas akan,’ eh “ketin limwihasang pilen masarail kan koaros,” oh ‘mehla solahr wiawi.’ Kasansaldahn kaudiahlo pidada irail kan me sohte mi nanleng, sang wasa me “Serusalem Kapw . . . kohkohdi,” pohn sampah, rehn aramas akan.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
re-E 115 par. 4
Kileldien Israel en Koht
4 Ni soh peikasal, tohnleng pahmen pwukat kin wiliandi pwihn en tohnleng pahieu, me Siohwa ketin doadoahngki pwehn irehdi ahnsoun kadeiko lao lel ni ahnsawi. Ni ahnsou me tohnleng ko pahn kadarala ahng pahieu en sapwellimen Koht engieng pwehn pak ehute ipir sang paliepeng, palieir, palimese oh palikapi, kamwomwomwlao pahn uhdahn uk mehlel. E pahn duwehte ahpw laudsang douluhl ni ahnsou me Siohwa ketin doadoahngki ahng pahieuo pwehn kamwarahkpeseng mehn Elam ko, oh ketin kauwehla oh kamwomwirailla douluhl. (Seremaia 49:36-38) E pahn wia kisinieng kehlail ehu me kehlailsang “melimel” me Siohwa ketin doadoahngki pwehn kamwomwala wehin Amon. (Eimwos 1:13-15) Sohte kisehn en Sehdan pwihno pohn sampah pahn kak uh ni rahnen sapwellimen Siohwa engieng, ni ahnsou me e pahn ketin kadehdehda sapwellime pwuhng en kaunda kohkohlahte.—Melkahka 83:15, 18; Aiseia 29:5, 6.
it-1-E 12
Apadon
Apadon, tohnleng en pwoahr loalo me soh kapi—ihs ih?
Ahpw nan Kaudiahl 9:11, lepin lokaia “Apadon” kin kadoadoahk nin duwen eden “tohnleng en pwoahr loalo me soh kapi.” Ahdo ni lokaiahn Krihs Apolion kin wehwehki “Sounkamwomwala.” Nan pahr 1800 samwa, mie me nantihong en kasalehda me ire wet wia kokohp oh dokedoke irail akan me duwehte Nanmwarki Vespasian, Muhammad, oh pil Napoleon, oh aramas kalapw nda me tohnlengo pidada “kisehn Sehdan.” Ahpw, kitail tehk me nan Kaudiahl 20:1-3 kasalehda me tohnlengo me kolokol “kihen pwoahr loalo me soh kapi” wia wiliepen Koht sang nanleng, ahpw kaidehn “kisehn Sehdan,” oh e salihpene oh kesepwekehdilahng Sehdan nan pwoahr loalo me soh kapi. Ehu pwuhk (The Interpreter’s Bible) koasoiahki Kaudiahl 9:11: “Ahpw Apadon kaidehn tohnleng en Sehdan pwe tohnleng en Koht men, me kin kapwaiada sapwellime doadoahk en kasohrala me Koht ketin ruwesehki.”
Nan Palien Paipel ni lokaiahn Ipru me kitail ahpwtehn koasoia duwe, e sansal me ʼavad·dohnʹ kin pahrekiong Sousou oh mehla. Nan Kaudiahl 1:18 kitail tehk dahme Krais Sises mahsanih: “I momour oh I pahn momour kohkohlahte, oh I kolokol kih en mehla oh kih en Sousou. ” Sapwellime manaman duwen pwoahr loalo me soh kapi sansalda nan Luk 8:31. E sapwellimanki manaman en kasohrehla, iangahki manaman en kasohrehla Sehdan, oh met sansal sang Ipru 2:14, me mahsanih me Sises ketin wiahla nta oh uduk “pwe sang ni sapwellime pwoula, e pahn ketin kasohrehla meno me kak kahrehda mehla, me iei Tepil.” Kaudiahl 19:11-16 kasansalehda Sises nin duwen sapwellimen Koht Sounkamwomwala de Sounkadeik idihdida men.—Kilang APOLLYON.
December 9-15
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | KAUDIAHL 10-12
“‘Sounkadehde Riemeno’ Kamakamala oh Pwurehng Mourda”
w14-E 11/15 30
Peidek kan Sang Sounwadawad kan
Ihs sounkadehde riemeno me Kaudiahl irelaud 11 koasoakoasoia duwe?
Kaudiahl 11:3 koasoakoasoia duwen sounkadehde riemen me pahn wia kokohp erein rahn 1,260. Ireo doula koasoia me mahn lawalou pahn “kalowehdi oh kemeirahla.” Ahpw mwurin “rahn siluh elep,” sounkadehde riemenet pahn pwurehng mourda, oh irail kan me kilikilang pahn pwuriamweikihla.—Kaud. 11:7, 11.
Ihs sounkadehde riemen pwukat? Oaritikpen irehu kin sewese kitail en esehda ihs ira. Keieu, e padahkihong kitail me ira “rasehng tuhke olip riapwoat oh dewen lamp riau.” (Kaud. 11:4) Met katamankihong kitail duwen dewen lampo oh tuhkehn olip riapwoato me kokohp en Sekaraia kawehwehda. Tuhkehn olip ko kin wehwehki “me keidi riemeno,” me iei, Kepina Serupapel oh Samworo Lapalap Sosua, “me kesikesihnen limwahn Kaun en sampah pwon.” (Sek. 4:1-3, 14, NW) Keriau, Paipel kawehwehda sounkadehde riemeno ara wiewia kilel kei me duwehte dahme Moses oh Elaisa kin wia.—Pil kilang Kaudiahl 11:5, 6; Nempe 16:1-7, 28-35; oh 1 Nanmwarki 17:1; 18:41-45.
Dahme duwepenehte nan ire riau pwukat? Nan ehuehu ire pwukat, e kin dokedoke sapwellimen Koht me keidi kan me kin tiengla mwowe erein ahnsou apwal en kasongosong. Eri ni pweidahn Kaudiahl irelaud 11, brother keidi kan me kin tiengla mwowe ni ahnsou me Wehin Koht kokouda nanleng nan pahr 1914 kin kalohk ni arail “likawih likoun nsensuwed” erein sounpar siluh elep.
Ni kaimwiseklahn arail kalohk ni arail likawih likoun nsensuwed, me keidi pwukat kin ni karasaras kamakamala ni arail lekdekiong nan imweteng erein ahnsou mwotomwot, me rasehng rahn siluh elep. Ong imwintihti en sapwellimen Koht aramas akan, arail doadoahk uhdahn sohralahr, me kahrehiong sounpelian pwukat peren laud.—Kaud. 11:8-10.
Ahpw, nin duwen pweidahn kokohpo, ni kaimwiseklahn rahn siluh elepo, sounkadehde riemeno pwurehng mourda. Me keidi pwukat kasaledekla sang nan imweteng. Ahpw kaidehn ihte met me wiawi. Irail me kolokolete arail lelepek alehdi idihdida tohrohr sang rehn Koht pwehki arail Kaun, Sises Krais. Nan pahr 1919, irail iang irail ako me idihdida pwe ren papah nin duwen “ladu lelepek oh loalokong” pwe ren apwalih anahn en sapwellimen Koht aramas akan, erein imwin rahn akan.—Mad. 24:45-47; Kaud. 11:11, 12.
Kapwuriamwei me Kaudiahl 11:1, 2 kin kadokepene ire pwukat ong ahnsou ehu ni tehnpas sarawi en Koht eh pahn sosohngdi, de wia petehkpe. Malakai irelaud 3 koasoia duwen soangen keseuohte ong tehnpas sarawi en Koht, me kamwakel pahn wiawi mwurihte. (Mal. 3:1-4) Ia uwen werei en keseu oh doadoahk en kamwakel wet? E pahn tepisang nan pahr 1914 lel ni tepin pahr 1919. Erein ahnsowo pahn iangahki rahn 1,260 (sounpwong 42) oh rahn siluh elep ni karasaras me Kaudiahl irelaud 11 koasoakoasoia duwe.
Ia uwen atail peren pwehki Siohwa eh ketin koasoanedier doadoahk en kamwahula wet pwehn kamwakelehda aramas tohrohr pwukat ong doadoahk mwahu kan! (Taitus 2:14) Patehng met, kitail kalahnganki mehn kahlemeng en me keidi lelepek kan me kin tiengla mwowe erein ahnsoun kasongosong oh wia sounkadehde riemeno ni karasaras.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
it-2-E 880-881
Doaropwe Limilim
Kadoadoahk ni Karasaras. Mie ekei wasa nan Paipel me lepin lokaia “doaropwe limilim” kin kadoadoahk ni karasaras. Esekiel oh Sekaraia koaros kilangada doaropwe limilim ehu me nting pali koaros. Pwehki doaropwe limilim kan kin nting apalihte, nting pali koaros ele kin dokedoke uwen kesempwal, oh uwen laud en kadeik kan me ntingdi loale. (Ese 2:9–3:3; Sek 5:1-4) Nan kasansal en nan Kaudiahl, me ketiket nan mwoahlo ketiki nin lime palimaun, doaropwe limilim ehu me mie mehn kateng isuh katengepene, pwehn irehdi sansaldahn ire kan me ntingdi loale lao sapwellimen Koht Sihmpwulo sapwadada. (Kau 5:1, 12; 6:1, 12-14) Mwuhr nan kasansalo pein Sohn ale doaropwe limilim ehu oh kehkehlik kohieng ih en kangala. E mem ong Sohn ahpw e kahrehiong nan kapehdehu en katikala. Pwehki doaropwe limilimo papahkpeseng oh sohte katengdi, e wia mehkot me aramas en wehwehki. E “mem” ong Sohn pwehn ese rohng me mi loale ahpw e sansal me e wia mehkot katik ong ih en kohpada, nin duwen me kehkehliko kaweidki ih. (Kau 10:1-11) Esekiel pil lelohng soahngohte, doaropwe limilim ehu kohieng ih me mie “mahsen en nsensuwed kei, oh pil mahsen en mwahiei oh kapahtou.”—Ese 2:10.
it-2-E 187 par. 7-9
Medek en Neitik
Nan en wahnpoaron Sohn kasansalo nan Kaudiahl, e kilangada lihen nanleng men me kin weriwerki “eh medek oh lokolok en neitik.” Seri ipwidio, “pwutak emen, me pahn kaunkihda wehi kan koaros sokon mete.” Mendahki drakono nannantihong en kadallehla serio, “nah serio wisiklahng rehn Koht me ketiket nan mwoale.” (Kau 12:1, 2, 4-6) Koht eh ketikihsang serio kin wehwehki me Koht ketin kupwurki serio en wiahla pein sapwellime, nin duwen eh wia tiahk en mahs ehu en pwilikihdi seri ahpwtehn ipwidi men mwohn eh papaho pwehn pohnese. (Kilang BIRTH.) Eri met pahn wehwehki me “liho” iei sapwellimen Koht “werek,” “Serusalem en powe” iei en Krais oh rie kan arail “nohno.”—Kal 4:26; Ipr 2:11, 12, 17.
Sapwellimen Koht “lih” en nanlengo, pahn uhdahn unsek, oh e sohte pahn ahneki medek en neitik. Eri, medek en neitiko pahn ni karasaras kasalehda me “liho” pahn esehda me ahnsoun neitik kerendohr; e pahn kin kasikasik me e kereniongehr.—Kau 12:2.
Ihs “pwutak” menet? E pahn “kaunkihda wehi kan koaros sokon mete.” Melkahka 2:6-9 kohpada met duwen sapwellimen Koht Nanmwarki Mesaia. Ahpw Sohn kilangada kasansal wet ahnsou werei mwurin ipwidien Krais nin sampah oh sapwellime pwoula oh iasada. Eri, kasansalo mwomwen me e dokedoke ipwidien Wehin Mesaia me sapwellimen Koht Ohlo Sises Krais sapwellimanki, me ni eh ketin iasadasangehr rehn me melahr akan, e “ketidiong ni palimaun en Koht, oh sang ahnsowo, e ketin awiawih lao Koht pahn ketikihdi eh imwintihti kan nin duwen utupen aluweluwe kan.”—Ipr 10:12, 13; Me 110:1; Kau 12:10.
December 16-22
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | KAUDIAHL 13-16
“Dehr Masak Mahn Lawalo Kamasepwehk ko”
Siohwa Iei “me Kin Ketin Kasalehda me Rir kan Koaros”
6 Kereniong sounpar 2,000 samwalahro, Sises ketikihong wahnpoaron Sohn kaudiahl kapwuriamwei kei. (Kaud. 1:1) Nan ehu kaudiahl ko, Sohn kilangada drakon men me kesikesihnen ni oaroahr en sehdo. Drakon menet kin wehwehki Tepil. (Wadek Kaudiahl 13:1, 2.) Sohn pil kilangada mahn kamasepwehk men me pwarada sang nan madau. Moange meh isuh oh e alehdi manaman kehlail en kaunda sang rehn Tepil. Mwuhr, Sohn kilangada mahn kamasepwehk weitahta me moange meh isuh. Mahn lawalo menet wia sansal en mahno me kileldi nan Kaudiahl 13:1. Tohnleng men padahkihong Sohn me moahng isuh en mahn kamasepwehk weitahtaho kin wehwehki “nanmwarki isimen,” de koperment kan. (Kaud. 13:14, 15; 17:3, 9, 10) Ni ahnsou me Sohn ntingihedi pwuhken Kaudiahl, nanmwarki limmen solahr kakaun, emen me wie kakaun, oh pil emen saikinte “pwarodo.” Ihs koperment pwukat de wehi kehlail pwukat? Kitail pahn sukuhlkipene ehuehu moangen mahn lawalou me mi nan Kaudiahl irelaud 13. Kitail pahn pil kalaudehla atail wehwehki tohtohn koperment pwukat sang pwuhken Daniel. Kokohp kan en Daniel oaritikiada ekei koperment pwukat sounpar epwiki kei mwohn arail pwarada.
re-E 194 par. 26
Pelianda Mahn Lawalo Kamasepwehk Riemeno
26 Dahieu met? Iei Wehi Kehlail en Britian-Amerika—me duwehte keisuhwen moangen keieun mahn lawalou ahpw nan pwukoa tohrohr ehu! En katohrehla ih nin duwen mahn lawalo men nan kasansalo kin sewese kitail en kilang ih ni sansal, ia duwen eh kin tohrohrala mwekid nan wiewiahn sampah kan. Mahn lawalo kod riau menet wiawihkihda wehi kehlail riau me mie ni ahnsou tehieu oh wia wehi uhtohrda kei ahpw kin sawaspene. Kode riau ko “me duwehte ahn sihmpwul men” kin kasalehda me e mwomwehda me e kin mpahi oh sohte kin kansensuwedih meteikan, oh wia koperment marain ehu me sampah pwon anahne sohpeiong. Ahpw e kin koasoi “duwehte drakon men” ni eh kin iding oh kamasak oh pil lemeih wasa sohte lipilipil me sohte pwungki mwomwen eh kaunda. E sohte kin kangoange uhpa Wehin Koht pahn kaundahn Sihmpwul en Koht, ahpw e kin kangoange dahme Sehdan, drakon kalaimwuno kin perenki. E kin kangoange aramas en uhki arail wehi oh liaktohrohr oh kailongki emenemen, oh met kin kahrehiong irail en kaudokiong keieun mahn lawalou.
re-E 195 par. 30-31
Pelianda Mahn Lawalo Kamasepwehk Riemeno
30 Pweidahn poadopoad kin kasalehda sansal en mahn menet nin duwen pwihn ehu me Britian oh United States pilahnehda, kasapwilada oh kin utung, oh nin tapio aramas kin esehki nin duwen League of Nations. Mwuhr, nan Kaudiahl irelaud 17, sansalo pahn pwarada nin duwen mehkot tohrohr, me iei mahn lawalo weitahta me momour oh esiesingek oh uhtohrda. Pwihn wet me weliwelian wehin sampah pwon kin “koasoi,” ni ahl ehu me e kin pohnmwahsohki me dene ih kelehpw me kak wahdo popohl oh onepek mwahu ong aramas akan. Ahpw ni mehlel, e wiahla wasa ehu ong wehi kan ren tiepene oh wia soangen koasoi en kauwe emenemen. E kin kausala wehi sohte lipilipil de aramas me sohte men dukula pahn eh manaman. Ni mehlel League of Nations kausalahr wehi kan me sohte kapwaiada eh koasoandi kan. Ni ahnsou me kahn kamakam kowahlap pahn tepida, ‘koden’ sansal en mahn lawalo menet pahn kapwaiada eh pwukoahn kauwehla wasa.—Kaudiahl 7:14; 17:8, 16.
31 Sangete Mahwen Keriau en Sampah, sansal en mahn lawalou—me ahnsou wet kasansaldahr nin duwen pwihn en United Nations—kin kemehla aramas. Karasepe, nan pahr 1950, pwihnen sounpei en UN ehu iang mahwen me wiawi nanpwungen North Korea oh South Korea. Sounpei en UN ko, iangahki mehn South Korea ko, kemelahr mehn North Korea oh mehn China ele aramas 1,420,000. Pil duwehte, sang pahr 1960 lel 1964, karis en sounpei kan en United Nations kin doadoahk nan Congo (Kinshasa). Patehng met, lapalap en sampah kan me iangahki kaunen pelien lamalam en Kadolik, Paul VI oh John Paul II, kin pousehlahte kasalehda me sansal wet iei ihte koapworopwor en popohl me keieu mwahu ong aramas. Re ngihtehtehki me ma aramas akan sohte pahn papah sansal wet, re pahn pein kauweirailla. Kahrehda ni karasaras, irail kin kemehla aramas akan koaros me sohte men dukiong sansalo oh kaudokiong.—Deuderonomi 5:8, 9.
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Kaudiahl—II
13:16, 17. Mendahki kahpwal akan me kitail ele lelohng nan atail mour en ehuehu rahn, duwehte “pwainda mehkot de netikihla mehkot,” kitail en dehr mweidohng pein kitail en mihla pahn kaundahn mahn menet. En mweidohng ‘kilel ehu [en mahno] ni pehtail palimaun de nin temwetail kan’ kin wehwehki me kitail mweidohng mahno en kaunda atail wiewia de madamadau kan.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Kaudiahl—II
16:13-16. “Ngehn suwed kan me kin wiahda kilel kapwuriamwei kei” kin wehwehki koasoi likamw me kohsang ngehn saut akan pwehn kahrehiong nanmwarki kan en sampah en dehr wekidala arail madamadau pwehki wudekilahn dahl isuh en sapwellimen Koht engieng, ahpw irail en uhwong Siohwa.—Mad. 24:42, 4
“Komourpamwail Kerendohr”!
9 Kahn kamakam kowahlapo sohte pahn wia ahnsoun kalohki “Rongamwahu en Wehin Koht.” Ahnsoun kalohki rongamwahwo pahn nekier. “Imwin sampah” pahn lelehr! (Mad. 24:14) Sapwellimen Koht aramas akan pahn uhd kalohki ni eimah rohng en kadeik kehlail ehu me pahn kamwakidada aramas koaros. Ele rohng wet pahn nda me ahn Sehdan sampah suwed kereniongehr sohrala douluhl. Paipel kin kapahrekiong rohng wet takai aihs ni eh mahsanih: “Takai aihs laud tohto, me toutouki paun epwiki mweredihsang nanleng mwerediong pohn aramas akan. Aramas akan ahpw lahlahwekihla Koht kalokolok en takai aihs pwukat me mweremweredihsang nanleng, pwe iei lapalahn kalokolok ehu met.”—Kaud. 16:21.
December 23-29
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | KAUDIAHL 17-19
“Mahwen en Koht Pwehn Kaimwisekala Mahwen Koaros”
w08-E 4/1 8 par. 3-4
Armakedon—Mahwen en Koht Pwehn Kaimwisekala Mahwen Koaros
Ni aramas suwed kan ar pahn kolokolete manaman en kaunda, aramas pwung kan sohte pahn ahneki popohl oh onepek mwahu. (Lepin Padahk 29:2; Eklesiasdes 8:9) Ni mehlel, kitail sohte kak katohrehsang tiahk mwersuwed oh likamw rehn aramas me kin wiewia soahng pwukat. Kahrehda e anahne mie pweinen popohl poatopoat oh pwung pahrek—kasohralahn aramas suwed kan. Solomon ntingihedi: “Aramas suwed iei pweinen pweipwei sapahl ong aramas pwung.”—Lepin Padahk 21:18, NW.
Pwehki Koht me Sounkopwung, kitail kak kamehlele me soangen kadeik koaros me kohwong aramas suwed kan pahn kin pwung. Eipraam koasoia: “Sounkopwung en sampah pwon uhdahn pahn kin pwung ni sapwellime wiewia kan.” Eipraam sukuhlkihdi me Siohwa kin ketin ahnsou koaros pwung! (Senesis 18:25) Patehng met, Paipel kin kamehlelehiong kitail me Siohwa sohte ketin kupwurki kasohrehla aramas suwed kan; e kin ketin wia met ihte ma solahr mehkot kak wiawi pwehn kamwahwihala irail.—Esekiel 18:32; 2 Piter 3:9.
it-1-E 1146 par. 1
Oahs
Kasansal me wahnpoaron Sohn kilangadao kasalehda me Sises Krais me ketin linganlahr ketin dakedake oahs pwetepwet men oh karis en sounpei ehu ideidawehn ih, irail koaros pil mwomwohd pohn oahs pwetepwet kei. Kaudiahlo sansal ong Sohn nin duwen kilelen pwung oh pwung pahrek en mahwen me Krais pahn ketin mahwenkihong imwintihti kan koaros pwehn kapwaiada kupwuren Siohwa, eh Koht oh Seme. (Kau 19:11, 14) Mwohn mwo, soangsoangen oahs kan oh soundake oahs pwukat kasalehda me Krais pahn ketin tepida mwekid nin duwen nanmwarki men oh kahpwal kan pahn wiawi mwurin mwo.—Kau 6:2-8.
re-E 286 par. 24
Sounpei Kehlail-Nanmwarki Kana nan Armakedon
24 Mahn lawalo moahng-isuhwo, me kode eisek pwarada sang nansedo, me wia kilelepen en Sehdan pwihn en palien politik, pahn sohrala, iangahki soukohp likamwo, keisuhwen wehi kehlail en sampah. (Kaudiahl 13:1, 11-13; 16:13) Nindoken ara “momourte,” de wiewiahte ara doadoahk en miniminpene uhwong sapwellimen Koht aramas akan pohn sampah, ira pahn lekdekiong nan “lehn kisiniei.” Ia duwe, met uhdahn lehn kisiniei ehu? Soh, kaidehn uhdahn lehn kisiniei, pil duwehte mahn lawalou oh soukohp likamwo ara kaidehn uhdahn mahn ekei. Ahpw, e wia karasepen kasohrala douluhl, kasohrala me soutuk, wasa me sohte emen kak pwurasang ie. Ih wasa me mwuhr, mehla, Hades, oh pil pein Tepilo pahn lekdekiong loale. (Kaudiahl 20:10, 14) E sohte wia kisiniei mwehl en kalokolok ong aramas suwed kan, pwehki en kin medemedewe duwen soangen wasaht kin wia mehkot me Siohwa kin ketin kalahdeki.—Seremaia 19:5; 32:35; 1 Sohn 4:8, 16.
re-E 286 par. 25
Sounpei Kehlail-Nanmwarki Kana nan Armakedon
25 Meteikan koaros me sohte wia kisehn koperment ahpw me wia kisehn sampah suwed wet me sohte kak mwahula pil pahn “kamakamkihla kedlahs reirei me uhsang nin doauesen meno me ketiket pohn oahso.” Sises pahn ketin kadeikirailda en warohng kamakamala. Pwehki sohte koasoiepen lehn kisiniei mie me pid irail, ia duwe, kitail pahn kasik me irail pahn pwurehng kaiasada? Sohte wasakis padahkihong kitail me irail kan me sapwellimen Siohwa Sounkopwungo ketin kemelahr ni ahnsowo pahn kaiasada. Nin duwen me pein Sises mahsanih, irail koaros me kaidehn “sihpw” pahn lekdeklong “nan kisiniei soutuk me onopadahngehr Tepil oh nah tohnleng kan,” me iei, kasohrala soutuk. (Madiu 25:33, 41, 46) Met imwikihla “rahn en kadeik oh kasohralahn aramas suwed kan.”—2 Piter 3:7; Nahum 1:2, 7-9; Malakai 4:1.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
re-E 247-248 par. 5-6
Mehkot Kapwuriamwei Rir Ehu Sansalda
5 “Mahn lawalou . . . mi mahso.” E miehier nin duwen League of Nations sangete January 10, 1920 kohla, me wehi 63 kin iang wia kiseh ni soangsoangen ahnsou. Ahpw mwuhr, Sapan, Sehmen, oh Itali uhd sohla iang pwihno oh Soviet Union pil sohla iang pwihn wet. Nan September 1939 kaun en Nazi en Sehmen tapihada Mahwen Keriaun Sampah. Ni ar sohte kak kolokol popohl nin sampah, ni mehlel League of Nations pwupwudiong nan pwoar loal soh kapi ehu, me wehwehki irail sohte kak wiahda mehkot. Sang 1942 e wialahr mehkot me miehier mahso. Kaidehn mwohn ahnsou wet de pil ahnsou kei mwuhr—ahpw ni ahnsou kesempwalohte—Siohwa ketin kawehwehiong sapwellime aramas akan ren uhdahn wehwehki ia wehwehn kaudiahlo! Ni mihting tohrohr me oaralape Sampah Kapw, N. H. Knorr wiahda pakair ehu me kokohp me “Mahn lawalou . . . solahr mie.” Ih eri idek peidek wet, “League pahn mihmihte nan pwoahr loalo me soh kapio?” Sang nan Kaudiahl 17:8, e sapengki: “Patpenehn wehin sampah pwon pahn pwurehng miehla.” Ih met me uhdahn pweida—ni eh kadehdehda sapwellimen Siohwa Mahsen en kokohp kan!
Kohdahsang nan Pwoar loalo me Soh Kapio
6 Mahn lawalo poh weitahtau douda sang ni mehlel nan pwoar loalo me soh kapio. June 26, 1945, ngilen pepeuk sowi wiawi nan San Fransico, U.S.A., oh wehi 50 usuhski pwehn pwungki koasoandi kan (Charter) en pwihn en United Nations. Pwihn wet wiawihda pwehn “kolokol popohl oh onepek mwahu en sampah pwon.” Mie soahng tohto me duwepenehte nanpwungen League oh UN. Ehu pwuhk (The World Book Encyclopedia) koasoia: “Nan ekei wasa, UN kin duwehte League of Nations, me kokoudahr mwurin Mahwen Keieun Sampah . . . Wehi tohto me kauwada UN pil iang kauwada League. Duwehte League, UN pil kokouda pwehn sewese kolokol meleilei nanpwungen wehi kan. Pwihn kan me wiahda UN kin duwehte pwihn kan me wiahda League.” Eri UN iei uhdahn mahn lawalo weitahtao me pwurehng mourda. Wehi 190 ko me iang wia kiseh dirasang wehi 63 me iang League; e pil alehdier pwukoa tohtohsang pwihn me e wiliandio.
Siohwa Ketin Kasalehda Dahme “Pahn Wiawi Mwadang Mwurin Ahnsou Kis”
17 Pelien lamalam likamw kan sohte pahn ekisekis sohla ahneki manaman oh eri kasohrala. Lihen netiki paliwere pahn doulahte ahneki manaman oh e pahn song en wiahiong nanmwarki kan ren wia dahme e mwahuki. Ahpw ahnsou keren, Koht pahn ketin “audehkidahr kapehdirail kan dahme e ketin kupwukupwurehiong liho.” (Wadek Kaudiahl 17:16, 17.) Siohwa pahn ketin kahrehiong koperment en ahn Sehdan sampah me United Nation kin weliandi, en mahweniong pelien lamalam likamw. Liho solahr pahn kak kaunda pelien koperment oh pahn katihasang eh kepwehpwe. Sounpar rieisek de silihsek samwalahro, pali laud en aramas akan kin medewe me pelien lamalam pahn ahnsou koaros ahneki wahu oh kehlail. Ahpw met e tepida wekidekla. Lihen netiki paliwereo sohte pahn ekisekis sohla ahneki manaman. E pahn mwadangete kasohrala.—Kaud. 18:7, 8, 15-19.
December 30–January 5
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | KAUDIAHL 20-22
“Kilang! I Wiawiehda Mehkoaros en Kapw”
re-E 301 par. 2
Lahng Kapw oh Sampah Kapw
2 Sounpar epwiki kei mwohn ni mwehin Sohno, Siohwa ketin mahsanihong Aiseia: “I pahn wiahda sampah kapw ehu oh lahng kapw ehu. Mehkoaros me pweidahr nan ahnsou samwalahr ako pahn manokonokla douluhl.” (Aiseia 65:17; 66:22) Tepin pweidahn kokohp wet wiawi ni ahnsou me mehn Suhs lelepek kan pwurodo Serusalem nan pahr 537 mwohn Krais, mwurin arail kalipilipala Papilon sounpar 70. Nan onohn sapahlo, irail wiahda pwihn en aramas mwakelekel ehu, iei “sampah kapw,” me mi pahn koasoandien koperment kapw ehu, me iei “lahng kapw.” Ahpw, wahnpoaron Piter, pil doula koasoia wehwehn kokohpo, ni eh koasoia: “Ahpw mie lahng kapw oh sampah kapw me kitail kin awiawih nin duwen sapwellime inou, wasa me pwung pahn mi ie.” (2 Piter 3:13) Sohn eri kasalehda me inou wet pahn pweida erein rahnen Kauno. “Lahng en mahso oh sampah en mahso,” me iei koasoandien ahn Sehdan pwihn me iangahki koperment kan me Sehdan oh nah ngehn suwed kan kin kamwakamwakid, pahn sohrala. Pwungupwungudek en “sehd” me wehwehki aramas suwed oh uhwong kan, pahn sohrala. Dahme pahn wiliandi iei “lahng kapw oh sampah kapw”—pwihn en aramas kapw ehu sampah pahn koperment kapw ehu, iei Wehin Koht.—Pil kilang Kaudiahl 20:11.
w13-E 12/1 11 par. 2-4
“Kilang! I Wiewiahda Mehkoaros en Kapw”
“[Koht] pahn ketin limwihasang pilen masarail kan koaros.” (Kaudiahl 21:4) Soangen pilen mas dah me e pahn ketin limwihasang? Kaidehn pilen mesen peren de pil pilen mas me kin pere poaren masatail kan. Sapwellimen Koht inou kin dokedoke pilen mas me kohsang lokolok oh pahtou. Koht sohte pahn ketin ihte limwihasang soangen pilen mas wet; ahpw e pahn ketin limwihasang douluhl sang ni eh pahn ketikihsang soahng kan me kin kahrehda pilen mas me kitail sohte mwahuki—lokolok oh pahtou.
“Mehla solahr pahn wiawi.” (Kaudiahl 21:4) Sohte mehkot me kin kahrehda pilen mas me kitail sohte mwahuki laudsang imwintihtio mehla. Siohwa pahn ketin kapitala aramas peik kan sang mehla me kin koliraildi teng. Ia duwen? Sang ni eh pahn ketin kasohrehla dahme kin uhdahn kahrehda mehla: dihp me kitail sohsohki sang rehn Adam. (Rom 5:12) Siohwa pahn ketin wiahiong aramas peik kan ren unsekla poahsoankihda pweinen pweipwei sapahl me Sises ketikihda. Eri imwintihti me keieu mwuhr, mehla, pahn “kasohrala.” (1 Korint 15:26) Aramas lelepek kan pahn kakehr momour nin duwen Koht eh ketin kupwurki irail en momour—ni roson unsek kohkohlahte.
“Solahr medek.” (Kaudiahl 21:4) Soangen medek dah me pahn sohla? Medek en madamadau, pepehm oh paliwar koaros me kohsang dihp oh soh unsek oh kin kahrehda mour en kansensuwed ong aramas tohto me sohte kak wadawadedi pahn sohrala.
Siohwa, Koht En Me Mehlelo
14 Kitail en kesempwaliki mehlel dahme Siohwa mahsanih nan sapwellime Mahseno. E kin ketin kapwaiada dahme E mahsanih me E pahn ketin wia. Sohte mehkot me pahn kerempwa atail en kamehlele Koht. Kitail kak kamehlele ni ahnsou me Siohwa mahsanih me E pahn “ikih irail akan me pohnsehse Koht oh irail akan me sohte kin peikiong Rongamwahu duwen atail Kaun Sises.” (2 Deselonika 1:8) Kitail kak kamehlele Siohwa ni ah mahsanih me E ketin poakohng irail oko me kin wia dahme pwung, ni ah mahsanih me E pahn ketikihong irail oko me ahneki pwoson mour soutuk, oh ni ah mahsanih me e pahn ketikihsang medek, mwahiei oh pil mehla. Siohwa kamehlelehda me kitail kak pwoson inou pwukat ni ah ketikihong wahnpoaron Sohn kaweid wet: “Ntingihdi met, pwehki mahsen pwukat me mehlel oh likilik.”—Kaudiahl 21:4, 5; Lepin Padahk 15:9; Sohn 3:36.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
it-2-E 249 par. 2
Mour
Nan sapwellime kehkehlik ong Adam, Koht ketin kasalehda me ma Adam peik, e sohte pahn mehla. (Sen 2:17) Eri pwehki peik en aramas, ahnsou me en aramas imwintihti me keieu mwuhr, mehla, pahn kasohrala, solahr dihp pahn doadoahk nan paliwararail kan me pahn kahrehda mehla. Re sohte pahn anahne mehla kohkohlahte. (1Kor 15:26) Kasohralahn mehla wet pahn wiawi ni kaimwiseklahn sapwellimen Krais kaunda, me pwuhken Kaudiahl kasalehda me e pahn reireiki sounpar 1,000. Wasaht koasoia me irail me pahn wiahla nanmwarki oh samworo kei rehn Krais, re “mourda oh iang Krais kakaun nin duwen nanmwarki kei erein sounpar 1,000.” “A me melahr teikan” me sohte mourda “lao pahr 1,000 imwisekla” iei irail kan me pahn momour ni kaimwiseklahn pahr kido, ahpw mwohn Sehdan eh pahn sapwedekda sang nan pwoahr loalo me soh kapio oh pahn wahdo kasongosong laud ong aramas akan. Ni kaimwiseklahn pahr kido, aramas akan nin sampah pahn unsekla, mi nan irair me Adam oh Ihp ahneki mwohn ara dipadao. Met irail pahn uhdahn ahneki mour unsek. Irail ko me pahn powehdi kasongosong ni ahnsou me Sehdan pahn sapwedekda ong ahnsou kis sang nan pwoar loalo me soh kapio pahn kak paiekihda soangen mouro kohkohlahte.—Kau 20:4-10.
it-2-E 189-190
Lehn Kisiniei
Lokaia wet pwarada ihte nan pwuhken Kaudiahl oh e sansal me e wia karasaras. Pein Paipel kihda wehwehn karasaras wet ni eh mahsanih: “Lehn kisiniei wet wehwehki mehla keriau.”—Kau 20:14; 21:8.
Iretikitik kan me koasoia duwen lehn kisiniei nan pwuhken Kaudiahl pil kihda mehn kadehde kan me kasalehda me met wia karasaras ehu. Ire ko mahsanih me mehla lekdekdiong nan lehn kisiniei. (Kau 19:20; 20:14) E sansal me mehla uhdahn sohte kak isihsla. Patehng met, Tepilo me wia ngehn soh sansal men, lekdekdiong nan leho. Pwehki e wia ngehn emen, e sohte kak medengkihla kisiniei.—Kau 20:10; pil kilang Eks 3:2 oh Sk 13:20.
Pwehki lehn kisiniei wet kin wehwehki “mehla keriau” oh pwehki Kaudiahl 20:14 mahsanih me “mehla oh Sousou” koaros pahn lekdekdiong loale, eri e sansal me leho sohte kak wehwehki mehla me aramas sohsohki sang Adam (Ro 5:12), de e pil sohte wehwehki Sousou. Kahrehda e anahne wia karasaras en ehu soangen mehla, mehla ehu me sohte kak pwurehng mourda, pwe sohte wasa ehu me kileldi mahsanih duwen “leho” eh kadarala irail kan me mi loale, duwehte mehla me kohsang Adam oh Sousou pahn wia. (Kau 20:13) Eri irail kan me sohte kileldi nan “pwuhken mour,” me kin uhwong sapwellimen Koht pwuhng en kaunda oh sohte koluhkihla, pahn lekdeklong nan lehn kisinieio, me wehwehki kasohrala soutuk, de mehla keriau.—Kau 20:15.