Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
NOVEMBER 3-9
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT MELKAHKAHN MELKAHKA KAN 1-2
Koasoipen Limpoak Mehlel
Limpoak Mehlel Kak Pweida?
9 Rahnpwukat, ong pwopwoud ehu me kin papah Siohwa, mouren pwopwoud sohte kin wiahte koasoandi ehu nan doaropwe. Ira uhdahn poakohng emenemen oh kin kasalehda ara limpoak. Ahpw soangen limpoak dahieu met? Ih soangen limpoak wet me Paipel padahkihong kitail en ahneki ong aramas koaros? (1 Sohn 4:8) De soangen limpoak wet iei me kitail ahneki ong atail peneinei? De e kin pid soangen nanpwungmwahu keren me kompoakepah riemen kin ahneki? (Sohn 11:3) De limpoak nanpwungen ohl oh lih? (Lep. Pad. 5:15-20) Ni mehlel, nin duwen pwopwoud ehu, kumwa anahne kasalehda limpoak mehlel ni soangen ahl pwukat koaros. Sang dahme kumwa nda oh wia, kumwa kak kamehlelehiong emenemen duwen amwa limpoak oh perenki amwa mouren pwopwoud. Ei, e inenen kesempwal en wia met, sohte lipilipil ia uwen amwa kedirepw. Nan ekei sahpw me peneinei kin koasoanehdi pwopwoud kan, ohlo oh liho me pahn pwopwoudida ele sohte kin ese emenemen mwohn rahn en kapwopwoudo. Eri ni ara esehla emenemen oh ara limpoak kin kekeirda, ira anahne ndapene ara limpoak. Met pahn kahrehda ira en karanihala emenemen oh kakehlahda ara mouren pwopwoudo.
10 Ni pwopwoud ehu ara kin kasalehda ara limpoak nanpwungara, ira kin kakehlahda ara mouren pwopwoud ni ahl tohrohr ehu. Nan koulo, Nanmwarki Solomon men kihong peinakapwo “elin sihn kohl me silper pahn kapwata.” Solomon kapinga serepeino ni eh nda me “e inenen masamwahu oh kaselel, rasehng ketipin de maram.” (Mel. Mel. 1:9-11; 6:10) Ahpw miehier emen me peinakapwo uhdahn poakohng. Dahme sewese ih en loalopwoatohngete sounsilepen sihpwo? Dahme kin kansenamwahwih ih ni ara sohte kak tuhpene? (Wadek Melkahkahn Melkahka kan 1:2, 3.) E kin tamanda ia uwen kansenamwahu en ahn pwutako eh koasoi en limpoak ong ih. Ong ih, ahn pwutako koasoi en limpoak “inenen iou sang wain,” oh met ni eh mi nan tehnpas en nanmwarkio, koasoi ko kin kansenamwahwih ih duwehte “leh pwohmwahu” pohn moange. (Mel. 23:5; 104:15) E kesempwal ong pwopwoud ehu en kalapw kasalehiong emenemen ara limpoak pwehki met kin sewese ara limpoak en kekeirda. Oh ara kin tamataman mepwukat pahn sewese ara limpoak en kehkehlailte.
Ire Kesempwal kan
Limpoak Mehlel Kak Pweida?
11 Ma ke men pwopwoudida, dahme ke kak sukuhlkihsang serepein en Sulamo? E sohte poakohng Nanmwarki Solomon oh e ndaiong ni sansal lih ako nan tehnpaso: “Kumwail sohte pahn kedirapwahla at limpoak.”(Mel. Mel. 2:7; 3:5) Eri ia duwe, e pahn mwahu en ahnekihda emen sohte lipilipil? Soh, e wia elen loalokong en kanengamah oh awih oh pwoudikihda emen me ke kak uhdahn poakohng.
NOVEMBER 10-16
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT MELKAHKAHN MELKAHKA KAN 3-5
Kesempwalpen Lingan en Masloale
Limpoak Mehlel Kak Pweida?
8 Sounsilepen sihpwo oh serepein pwulopwulo kapinga emenemen duwen kaselel en mwomwara ko, ahpw kaidehn ihte met. Karasepe, pwutako uhdahn mwahuki mwomwen ahn serepeino kin koasoiong meteikan ni kadek. (Wadek Melkahkahn Melkahka kan 4:7, 11.) Pwutako eri ndaiong serepeino: “Ei mwohnlimpoak, nemen kilin eweomwen rasehng mem en sukehn loangalap. Lowomwen iei milik oh sukehn loangalap.” Ong ih, ahn serepeino koasoi kan kin iou rasehng milik oh sukehn loangalap me keieu mem. Ni ahnsou me sounsilepen sihpwo ndaiong serepeino “soangen omw masamwahu” oh “ia uwen omw kaselel,” e sohte koasoiahte masamwahu en serepeino, ahpw e pil koasoia ahn serepeino irair kaselel kan.
Sapwellimen Koht Madamadau Ong Tiahk Mwakelekel
17 Kasilimen en emen me kin kolokolte eh lelepek me se pahn koasoia iei lih meipwon en Sulam. Pwehki e pwulopwul oh masamwahu, kaidehn ihte pwutako me wia silepen sihpwo kin mwahukihda ih, ahpw pil Nanmwarki kepwehpweo en wehin Israel, Solomon. Nan poadoapoad kaselel pwon en pwuhken Melkahkahn Solomon (Melkahkahn Melkahka kan), lihen Sulam kin kolokolte eh tiahk mwakelekel, kahrehda aramas teikan kin wauneki ih. Mendahki liho sohte mwahuki Solomon, Koht kamwekidada Solomon en ntingihdi duwen poadoapoad en liho. Silepen sihpwo me e kin poakohng pil kin wauneki liho pwehki eh tiahk mwakelekel. Ehu ahnsou e koasoia me e kin lemeleme me lihen Shulem me kin rasehng “mwetuwel ehu me kelpene.” (Melkahkahn Solomon 4:12) Nan Israel en mahs, mie soangsoangen iasai tohto, wahn rohs pwohmwahu kan, oh tuhke lingan kan nan mwetuwel kaselel kan. Soangen mwetuwel pwukat kin kalap kehlkihpene kakine de, ekei pak, wiawihkihda kehl ile oh aramas akan pahn kak ihte pedolong nan wenihmw kan me kin kak loakdi. (Aiseia 5:5) Ong silepen sihpwo, tiahk mwakelekel en lihen Sulam kin rasehng mwetuwel lingan ehu. Liho kin tiahk mwakelekel ni unsek. Eh limpoak pahn ihte kohwong meno me e pahn pwoudki.
g04 12/22 9 par. 2-5
Soangen Lingan me Keieu Kesempwal
Lingan en masloale kak kamwakid emen? Georgina, me pwopwoudehr kereniong sounpar eisek, koasoia: “Erein sounpar pwukat, I karanihala ei pwoudo pwehki eh kin mehlel ong ie nan eh koasoi oh wiewia kan. E kin keieu kesempwalki kaperenda Koht nan eh mour. Met sewese ih en kin kadek lamalam oh limpoak. E kin tehk ia ei madamadau ni eh kin wiahda pilipil kan, oh met kin kahrehiong ie en pehm me e kesempwalkin ie. I ese me e uhdahn poakohng ie.”
Daniel, me pwopwoudla nan pahr 1987, nda: “Ong ie, ei pwoudo inenen kaselel. Kaidehn I lelkihte ahpw irair kan me e kin kapwarehda kin kalaudehla ei limpoak ong ih. E kin ahnsou koaros medewe anahn en meteikan oh kin kesempwalki wiahda ren nsenamwahu. E ahneki irair en Kristian me uhdahn kesempwal. Met kahrehiong ie en kin nsenamwahuki mi reh.”
Kitail anahne weksang sampah wet me kin kilangte dahme mi maslikin emen. Kitail anahne kilang me en nantihong alehdi soangen mwohmw me “keieu lel” kin apwal de sohte kak wiawi oh sohte nohn kesempwal. Ahpw dahme emen kak wia iei en kakairada irair mwahu kan me kak sewese en ahneki lingan en masloale. Paipel mahsanih: “Poh komwokomw me widingan, oh lingan kin sohrala, ahpw lih emen me kin lemmwiki KAUN-O uhdahn pahn ndandla.” Weksang met, Paipel kin kehkehlingki me: “Lingan en lih emen me sohte audepe mwahu nan kapehde rasehng rihng kohl ehu ni tumwen pwihk.”—Lepin Padahk 11:22; 31:30.
Mahsen en Koht kin sewese kitail en kesempwalki ‘dahme mi loalatail, me iei meleilei oh mpahi, mehn kapwat me sohte kak mwerpeseng, me kin uhdahn kesempwal mwohn silangin Koht.’ (1 Piter 3:4) Ei mehlel, soangen lingan en masloale wet kin uhdahn kesempwal sang lingan en masliki. Oh koaros kak ahneki soangen lingan wet.
Ire Kesempwal kan
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Melkahkahn Melkahka kan en Solomon
2:7; 3:5—Dahme kahrehda lih en nan tehnpas oko kahukihla “ni mwaren Kuht lih kan oh tie nan sahpw akan”? Kasel kan oh tie kan aramas kin esehkin irail arail kin welikek mwahu oh lingan. Ni mwohmw wet, serepein en Sulam kin kahukihlaiong lih en tehnpas en nanmwarkio kan, soahng koaros me welikek mwahu oh lingan pwe irail en uhdihsang arail songosong en kainangihada ah limpoak.
NOVEMBER 17-23
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT MELKAHKAHN MELKAHKA KAN 6-8
Wia Dihd Ehu, A Kaidehn Wenihmw Ehu
it “Melkahkahn Melkahka kan” par. 11
Melkahkahn Melkahka kan
E mwomwen me Solomon mweidala serepein en Sulamo en pwurala ni imweo. Ni eh kohkodohng ni imweo, rie pwutak ko nda: “Ihs memenet me kohkohdohsang nan sapwtehn, kolokol pehn eh mwohnlimpoak?” (Mm 8:5a) Rien serepein en Sulamo pwutak ko sohte lemehiong me riarail serepeino ahneki soangen limpoak mehlel wet. Sounpar kei mwowe, rie pwutak ko ndahki ih: “Mie riat serepein men, oh eh dihdi kan wie tikitikte. Dahme se pahn wiahiong ma mwahnakapw men pahn peki en pwoudiki?” (8:8) Pil emen rie pwutak ko sapengki: “Ma ih dihd ehu, se pahn kauwadahng wasahn doulik silper ehu. Ahpw ma ih ewen kehl ehu, se pahn didihkipene tuhke sidar ehu.” (8:9) Ahpw pwehki serepein en Sulamo powehdier kasongosong koaros, kin itarki pein eh mwetin kreipo oh e kin kolokolete eh lelepek ong eh mwohnlimpoako (8:6, 7, 11, 12), e kak nda: “Ngehi dihd ehu, oh ei dihdi kan me wia wasahn doulik. Ei mwohnlimpoako kin dehdehki pwe I kin diar ei nsenamwahu oh popohl reh.”—8:10.
yp 188 par. 2
A Ia Duwen Wia Nsenen Pwopwoud Mwohn Pwopwoudida?
Ahpw en kin kolokol tiahk mwakelekel kin sawas laudsang perehte me pwulopwul men sang imwila suwed kan. Paipel koasoiahda duwen serepein pwulopwul men me kin kolokolete eh tiahk mwakelekel mendahki eh limpoak laud ong pwutak me e men pwoudikio. Imwilahn met, e kak pohlki nda: “Ngehi dihd ehu, oh ei dihdi kan me wia wasahn doulik.” Kaidehn ih ‘wenihmw’ ehu me kin mengei en ‘ritida,’ ni karasaras, ni eh kin lelohng kasongosong en wia tiahk samin. Pwehki eh kolokol tiahk mwakelekel, e kin rasehng kehl en kahnimw kehlail ehu me sohte me kak dauredi, me kin pere wasahn doulik kan! E warohng en adaneki me mwakelekelo oh kak ndahki ohl me e pahn pwoudikio, “Ei mwohnlimpoako kin dehdehki pwe I kin diar ei nsenamwahu oh popohl reh.” Eh ahneki popohl loale kin sewese ira en ahneki nsenamwahu.—Melkahkahn Melkahka kan 6:9, 10; 8:9, 10.
yp2 33
Mehn Kahlemeng Mwahu—Serepein en Sulamo
Serepein en Sulamo ese me e anahne dehr mweidohng ire kan me pid limpoak nanpwungen ohl emen oh lih emen en karotongehla eh madamadau. E ndaiong ienge ko: “Kumwail dehr song kamwakid ie I en limpoak lao I ahnekihda pepehm en limpoak mehlel.” Serepein en Sulamo ese me pepehm kan kak mwadangete karotongehla en emen eh koahiek en medemedewe ire kan. Karasepe, e pohnese me meteikan kan kak kahrehiong ih en dukiong emen me sohte pwung ong ih. Pil pein eh pepehm kan kak kahrehiong en sohla kak wiahda pilipil mwahu. Eri serepein en Sulamo kin duwehte “dihd ehu.”—Melkahkahn Melkahka kan 8:4, 10, NW.
Ke kin ahneki soangen madamadauohte me serepein en Sulamo ahneki ong ire me pid limpoak? Ke kak doadoahngki omw koahiek en madamadau, a kaidehn omw pepehm kante? (Lepin Padahk 2:10, 11) Ekei pak meteikan pahn kakete kahrehiong uhk en mwahukihda emen mwohn omw kakohng met. Ke pil kakete pein kahrehiong uhk en wia met. Karasepe, ni omw kilang pwutak emen oh serepein men kolpe alialu, ke kin pehm me ke pil kin men wia met? Ke pahn itarkihte emen me sohte kin iang uhk kamehlele Paipel? Serepein en Sulamo kasalehda me e koahiek pwehki e kin ahneki madamadau pwung duwen ire kan me pid limpoak nanpwungen ohl emen oh lih emen. Ke pil kak wia met!
Ire Kesempwal kan
Limpoak Mehlel Kak Pweida?
3 Wadek Melkahkahn Melkahka kan 8:6. Iretikitik wet kawehwehda me limpoak iei “mpwul en Siohwa.” Dahme kahrehda? Pwehki sapwellimen Siohwa irair me keieu laud iei limpoak oh e ketin kapikada kitail en ahneki koahiek en alasang sapwellime limpoak. (Sen. 1:26, 27) Mwurin Siohwa ketin kapikada tepin ohl, Adam, e ketikihong eh pwoud kaselel men. Ni Adam eh tepin kilang Ihp, e uhdahn perenkihda, kahrehda e kasalehda duwen eh pepehm ong Ihp. Ihp pil ahneki pepehm me e uhdahn karanih eh pwoudo. Met pwehki Siohwa ketin kapikada Ihp sang Adam. (Sen. 2:21-23) Sangete nin tapio, Siohwa ketin wiahda pwe ohl oh lih en kak ahneki limpoak mehlel oh poatopoat ong emenemen.
NOVEMBER 24-30
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT AISEIA 1-2
Koapworopwor ong Irail akan me “Toutoukilahr Sapwung”
ip-1 14 par. 8
Pahpa Men oh Nah Pwutak Sapeik kan
8 Aiseia doula nan eh koasoi ong wehin Suda ni eh doadoahngki koasoi kehlail pwukat: “Meid suwediong wehi dipano, aramas akan toutoukilahr sapwung, kadaudok en aramas suwed kei, seri mwersuwed kei! Irail keselahr Siohwa; irail mwamwahlkilahr Koht Sarawi en Israel; irail sohpeisangehr ih.” (Aiseia 1:4, NW) Wiewia suwed kan kak wiewiawi lao re duwehla mehkot me kin katoutouwihala emen. Ni mwehin Eipraamo, Siohwa ketin kawehwehda dipen mehn Sodom oh Komora kan nin duwen mehkot me“inenen toutou mehlel.” (Senesis 18:20) Mehkot me duwehte met pil sansalda rehn mehn Suda kan pwe Aiseia koasoia me re “toutoukilahr sapwung.” Patehng met, e pil kahdanekin irail “kadaudok en aramas suwed kei, seri mwersuwed kei.” Ei, mehn Sudia kan rasehng seri sapeik kei. Re “sohpeisangehr” Samarailo.
ip-1 28-29 par. 15-17
“Kitail Kapwungala Mahs Ire Pwukat”
15 Sapwellimen Siohwa limpoak oh nsenoh ahpwte kin sansalda sang ni kapitie: “Siohwa ketin mahsanih: ‘Eri, kohdo oh kitail kapwungala mahs ire pwukat nanpwungatail, mendahki dipamwail kan weitahta duwehte nta, re pahn pwetepwetala duwehte sinoh; mendahki re weitahta duwehte lepin likou weitahta, re pahn duwehla wunen sihpw.’” (Aiseia 1:18, NW) Aramas sohte kalapw wehwehki luhko me mi ni tepin iretikitik wet. Karasepe, ehu Paipel me adaneki The New English Bible koasoia, “Kitail akamaiki mahs ire pwukat.” Oh met mwomwen me pali riau ko koaros anahne dukiong emenemen pwe ira en kak pwungkipene mehkot. Ahpw kaidehn ih wehwehn ireo met! Siohwa sohte kisin sapwung kis reh, ahpw mehlel nan sapwellime wiewia kan ong aramas sapeik oh mwalaun pwukat. (Deuderonomi 32:4, 5) Iretikitiko pidada duwen en tuhpene pwe pwung pahrek en wiawihda, ahpw e sohte pidada aramas riemen me ale kaweid sang rehn emenemen. Wasaht e mwomwen me Siohwa ketin mahsanihong wehin Israel ren repenpwung.
16 Met pahn kakete mwomwen kamasepwehk, ahpw Siohwa iei Sounkopwung me keieu diren kalahngan oh kadek. Sohte mehkot me kak pahrekiong sapwellime mahk. (Melkahka 86:5) Ih kelehpw me kak kihsang dipen mehn Israel kan me “weitahta duwehte nta” oh kamwakeleirailda pwe ren “pwetepwetala duwehte sinoh.” En aramas kehl, doadoahk, tounmetei, de kapakap kan sohte kak kihsang mwahi en dihp. Sapwellimen Siohwa mahk kelehpw kak kamwakeleikitailsang dihp. Mie soahng kei me Koht ketin koasoanedier me emen anahne wia pwehn kak alehdi soangen mahk wet. Oh met iangahki en kin koluhla mehlel.
17 Uwen kesempwal en ire mehlel wet, Siohwa kin ketin pwurupwurehng mahsanih duwen met ni eh ketin doadoahngki lokaia lingan kan—dihp “weitahta” kan pahn duwehla wunen sihpw me kapw, mwakelekel, oh pwetepwet. Siohwa ketin kupwurki kitail en ese me e uhdahn kin ketin mahk ong dihp kan, pil lella me keieu laud kan, ma e ketin mwahngih me kitail uhdahn koluhla mehlel. Irail kan me apwalki kamehlele me met kak wiawihong irail anahne medewe duwen mehn kahlemeng en irail kan me duwehte Manase. E wiahda dihp laud erein sounpar tohto. Ahpw e koluhla oh Siohwa ketin mahkohng ih. (2 Kronikel 33:9-16) Siohwa ketin kupwurki kitail koaros, iangahki irail kan me wiadahr dihp laud kan, ren ese me miehte ahnsou ren kapwungirailla mwohn Siohwa.
Ire Kesempwal kan
ip-1 39 par. 9
Tehnpesen Siohwa Pwekipwekda
9 Mehlel, rahnpwukat sapwellimen Koht aramas akan sohte kin kohpene ni nahna ehu nan tehnpas sarawi ehu me wiawihkihda takai. Sounpei en Rom kan kauwehla sapwellimen Siohwa tehnpas sarawio nan Serusalem nan pahr 70. Patehng met, wahnpoaron Pohl kasansalehda me tehnpas sarawio nan Serusalem oh impwal sarawio me wiawihda mwowe wia kilelepen mehkot. Re wia kilelepen mehkot me laudsang met me pidada kaudok, me iei “impwal mehlel me Siohwa ketin kauwada, a kaidehn aramas.” (Ipru 8:2) Impwal sarawi wet iei koasoandien kaudokiong Siohwa me kak wiawi pwehki pweinen pweipwei sapahlo me Sises Krais ketikihda. (Ipru 9:2-10, 23) Duwehte met, “nahnahn tehnpesen Siohwa” me kileldi nan Aiseia 2:2, NW wia kilelepen kaudok min ong Siohwa me kin kekeirda nan atail ahnsou. Irail kan me kin iang kaudok min sohte kin kohpene ni wasa ehute; re kin miniminpene ong kaudok.
DECEMBER 1-7
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT AISEIA 3-5
Siohwa Ketin Warohng oh Kasik Sapwellime Aramas akan Ren Peikiong
ip-1 73-74 par. 3-5
Meid Suwediong Mwetin Wain Salelepeko!
3 Mehnda ma Aiseia uhdahn koulki soai pwoatet ong irail kan me rongorong ih de soh, e uhdahn kahrehiong irail ren men rong. Mwein pali laud en irail kin ese mwomwen doadoahk en wiahda mwetin wain, oh mwomwen en Aiseia eh kawehwehda duwen met uhdahn sansal oh mwomwen mehlel. Duwehte sounpadokedi kreip kan rahnpwukat, emen me ahneki mwetin wain kin padokedi rahn de pons en “tuhkehn wain me keieu kaselel,” a kaidehn weren kreipo. E kin padokedi eh mwetin waino “pohn dohl pwelmwahu ehu,” wasa ehu me eh mwetin waino pahn kak pweida mwahu ie.
4 Doadoahk laud kin anahn pwe mwetin wain ehu en pweida mwahu. Aiseia kawehwehda duwen en emen me kin ahneki mwetin waino eh kin “deipwelihada oh akerasang takai kan loale”—doadoahk pisetik oh kalok! E mwomwen me e kin doadoahngki takai lapala kan pwehn “kauwada wasahn doulik ehu.” Mahso wasahn doulik pwukat kin wia wasa kan me sounsilasil kan kin doadoahngki pwehn pere wahnsahpw kan sang lipirap kan oh mahn akan. E pil kauwada kehl takai kan me kin tang nanpwungen kairek en tuhkehn kreip kan. (Aiseia 5:5) Met kin kalapw wiawihda pwe pihl en dehr wahsang pwehlo.
5 Pwehki e doadoahk laud pwehn sinsile oh apwalih mwahu eh mwetin waino, e uhdahn konehng en kasik me e pahn wah mwahu. Pwehki e kasikasik met, e wiahda wasahn tiak kreip ehu. Ahpw eh mwetin waino kapwarehda soangen wah me e kasikasiko? Soh, kreip sakanakan kan me e kapwarehda.
ip-1 76 par. 8-9
Meid Suwediong Mwetin Wain Salelepeko!
8 Siohwa me sapwellimanki mwetin waino. Aiseia kin ekerki Siohwa “me I poakohngo.” (Aiseia 5:1, NW) Aiseia kak ndahki met duwen Koht pwehki e ahneki nanpwungmwahu keren reh. (Pil kilang Sohp 29:4; Melkahka 25:14.) Ahpw en soukohp menet eh limpoak ong Koht sohte mwahn pahrekiong sapwellimen Koht limpoak me e ketin kasalehiong sapwellime “mwetin waino,” me kin wehwehkiong pwihnen aramas me e ketin “padokedi” ni karasaras.—Pil kilang Eksodus 15:17; Melkahka 80:8, 9.
9 Siohwa ketin “padokedi” sapwellime aramas akan nan sapwen Kenan oh ketikihong irail sapwellime kaweid oh koasoandi kan me rasehng kehl ehu me kin sewese sile irail pwe ren dehr alasang tiahk suwed en wehi teikan. (Eksodus 19:5, 6; Melkahka 147:19, 20; Episos 2:14) Oh Siohwa pil ketikihong irail sounkopwung kan, samworo kan, oh soukohp kan pwehn kaweid irail. (2 Nanmwarki 17:13; Malakai 2:7; Wiewia 13:20) Ni ahnsou me wehi teikan kin men mahweniong mehn Israel kan, Siohwa kin ketikihda ohl akan pwehn doandoare irail. (Ipru 11:32, 33) Eri e uhdahn konehng me Siohwa ketin keinemwe: “Mie mehkot me I . . sohte wiahiong ei mwetin waino?”
w06 6/15 18 par. 1
“Komw Ketin Apwalih Tuhkehn Kreip Pwoatet”!
Aiseia karasahiong wehin Israel mwetin wain ehu me kin ekisekis kapwarehda kreip sakanakan kan. (Aiseia 5:2, 7) Kreip sakanakan kan tikitiksang kreip mwahu kan oh sohte kanengarail pwe were kan me kin kadirehla kreipo. Kreip sakanakan kan sohte mwahu ong wiahda wain de ong mwenge. Met kin karasahda mwahu wehi wet me keselahr kaudok mehlel, me kin kauwehla kosonned kan oh sohte kin kapwarehda me pwung. Kaidehn en Soumweto eh sapwung me kahrehiong mwetin waino en kapwarehda wah sakanakan. Siohwa ketin wiahier mehkoaros me e kak ketin wia pwehn kahrehiong wehio en kapwarehda wah mwahu. E ketin keinemwe: “Mie mehkot me I . . sohte wiahiong ei mwetin waino?”—Aiseia 5:4.
w06 6/15 18 par. 2
“Komw Ketin Apwalih Tuhkehn Kreip Pwoatet”!
Pwehki wehin Israel, me rasehng mwetin wain ehu, eh sohte kin wah mwahu, Siohwa ketin kehkehlingkihong irail me e pahn ketin karangkehdi kehl me e ketin kauwadao pwehn pere sapwellime aramas akan. E solahr pahn pwurehng ketin kamwakele de deipwelihada mwetin waino. Keteu me wahnsahpw ko kin anahne pwehn pweida mwahu solahr pahn kin wiawi, oh tuhke tekatek oh dihpw suwed kan pahn kipehdi mwetin waino.—Aiseia 5:5, 6.
Ire Kesempwal kan
ip-1 80 par. 18-19
Meid Suwediong Mwetin Wain Salelepeko!
18 Nan Israel en mahs, Siohwa kin ketin sapwellimanki sahpw kan koaros. Ehuehu peneinei kin ahneki sohso sang rehn Koht me aramas kin kak pwain (rent) de lohn sang rehrail, ahpw re sohte kak netikihla “kohkohlahte.” (Lipai 25:23) Pwehki mie kosonned wet, aramas akan sohte kak kapweilaudihong pweinen rent de lohn. Kosonnedo kin pil pere peneinei kan ren pil dehr nohn semwehmwehla. Ahpw ekei nan Suda kin noahrok, kahrehda re kin kauwehla sapwellimen Koht kosonned kan me pid sapwarail kan. Maika ntingihedi: “Re kin noahroke sahpw oh kin kulihada. Re kin noahroke ihmw oh kin adihada. Sohte en aramas emen eh peneinei de eh kepwe kak mihmi sohte pehdsang.” (Maika 2:2) Ahpw Lepin Padahk 20:21, NW kehkehlingki: “Sohso me kin alahldi nin tapio sang ni noahrok sohte pahn wia kapai ehu ni imwila.”
19 Siohwa ketin inoukihda me e pahn ketikihsang en me noahrok pwukat ar kepwe kan me re kulihada oh adihada. Ihmw kan me re kulih pahn “tehnla oh ohla.” Wahnsahpw kan en sahpw kan me re kin noahroke sohte pahn pweida mwahu. E sohte uhdahn sansal iahd oh ia wasa me keria wet pahn wiawi, ahpw e kakete pidada irair en mehn Israel ko mwurin ar kalipilipala Papilon.—Aiseia 27:10.
DECEMBER 8-14
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT AISEIA 6-8
“Iet Ngehi, Maing, Komwi Ketin Poaroneiehla”
ip-1 93-94 par. 13-14
Siohwa Koht Kin Ketiket nan Sapwellime Tehnpas Sarawio
13 Kitail rong dahme Aiseia koasoia. “Ngehi eri rongada kapitien Siohwa me mahsanih: ‘Ihs me I pahn kadarala, oh ihs me pahn wia at meninkeder?’ Oh I sapeng, patohwan: ‘Iet ngehi maing! Komw ketin poaroneiehla!’” (Aiseia 6:8, NW) Sohte emen soukohp tohrohr pwarada nan kaudiahlo. Eri e sansal me Siohwa ketin keinemwe peideko pwe Aiseia en sapeng. E uhdahn sansal me met wia luhk ehu ong Aiseia en wia sapwellimen Siohwa meninkeder. Ahpw dahme kahrehda Siohwa ketin keinemwe, “Ihs me pahn wia at meninkeder?” Ni eh sohla ketin doadoahngki lepin lokaiao “I” oh uhd ketin doadoahngki lepin lokaiao “at,” met kasalehda me Siohwa ketin mahmahsanih duwen emen tohrohr likin ih. Ihs memenet? Kaidehn sapwellime Iehroso me mwuhr wiahla ohlo me adaneki Sises Krais? Iei, ih sapwellimen Koht Ohlo met me e ketin mahsanihong: “Kita wiahda aramas rasehng kita.” (Senesis 1:26, NW; Lepin Padahk 8:30, 31) Ei, sapwellimen Siohwa Iehroso kin ketiket reh nanleng.—Sohn 1:14.
14 Aiseia mwadangete sapeng! Sohte lipilipil soangen rohng dah me e pahn lohki, e mwadangete sapeng nda: “Iet ngehi maing! Komw ketin poaroneiehla!” E pil sohte idek dahme e pahn kak alehdi ma e kapwaiada pwukoa wet. Pwehki e ngoangki kapwaiada met, e wia mehn kahlemeng mwahu ong sapwellimen Koht ladu kan rahnpwukat, me ahneki pwukoa en kalohki ‘rongamwahu en Wehio wasa koaros me aramas kin mi ie nin sampah.’ (Madiu 24:14) Duwehte Aiseia, re kin ni lelepek tengediong oh kapwaiada arail pwukoa en “kadehde ong tohnwehi koaros,” mendahki ma miehte irail kan nan sampah pwon me sohte men rong. Oh duwehte Aiseia, re kin doulahte ni koapworopwor ni arail ese me pwukoa me re ahneki me keieu kesempwal.
ip-1 95 par. 15-16
Siohwa Koht Kin Ketiket nan Sapwellime Tehnpas Sarawio
15 Met Siohwa ketin mahsanihong Aiseia dahme e pahn koasoia oh ia duwen meteikan ar pahn mwekidki met: “Kohla, oh ndaiong aramas pwukat: ‘Kumwail pahn pwurupwurehng rong, ahpw kumwail sohte pahn wehwehki; kumwail pahn pwurupwurehng kilang, ahpw kumwail sohte pahn loalokongla.’ Wiahiong mohngiong en aramas pwukat en keptakaila, wiahiong salengarail kan en rong ahpw sohte mwekidki, oh kihpene masarail kan, pwe ren dehr kilangki masarail kan oh rongki salengarail kan, pwe mohngiongirail en sohte wehwehki oh ren dehr wekidekiong ie oh mwahula.” (Aiseia 6:9, 10, NW) Ia duwe, met wehwehki me Aiseia pahn doadoahngki lokaia lemei oh sohte wahu me pahn kahrehiong mehn Suhs ko ren soikala Siohwa? Uhdahn soh! Aiseia iang wia kisehn aramas pwukat me e kin nsenohki. Ahpw sapwellimen Siohwa mahsen kan kin kasalehda ia duwen aramas pwukat ar pahn mwekidki eh rohng, sohte lipilipil ia uwen Aiseia eh kin ni lelepek kapwaiada eh pwukoa.
16 Ahpw aramas ko me pein kahrehiong irail nan kahpwal. Aiseia pahn “pwurupwurehng” koasoakoasoiong irail, ahpw re sohte pahn pwungki rohngo de wehwehkihla mwahu. Pali laud en irail pahn keptakaila de kahng rong, duwehte aramas kei me uhdahn maskun oh salengepon. Ni eh kin pwurupwurehng kohla rehrail, Aiseia pahn mweidohng “aramas pwukat” ren kasalehda me re sohte men wehwehkihla dahme e koasoakoasoia. Re pahn kasalehda me re uhdahn kahng rong en Aiseia eh rohngo, me iei uhdahn sapwellimen Koht rohng ong irail. Ih pil duwen aramas akan rahnpwukat! Irail me tohtohie kin kahng rong en Sounkadehdehn Siohwa kan ar kin kalohki duwen Wehin Koht me kereniongehr leledo.
ip-1 99 par. 23
Siohwa Koht Kin Ketiket nan Sapwellime Tehnpas Sarawio
23 Ni eh ketin doadoahngki en Aiseia eh kokohpo, Sises ketin kasalehda me kokohpo pweida erein eh ahnsowo. Aramas akan nan eh ahnsou kin ahneki soangen madamadauohte me aramas akan ni mwehin Aiseiao kin ahneki. Re kin pein kahrehiong ren sohte kak kilang de rong eh rohngo oh re pil iang kasohrala. (Madiu 23:35-38; 24:1, 2) Met wiawi ni ahnsou me sounpei en Rom kan me mi pahn kaunen sounpeio, Taitus, mahweniong Serusalem nan pahr 70 oh kauwehla kahnimwo oh tehnpas sarawio. Ahpw mie irail kan me rong Sises oh wiahla sapwellime tohnpadahk kan. Sises ketin mahsaniheki irail pwukat “meid pai.” (Madiu 13:16-23, 51) E mahsanihong irail me ni ar pahn kilang “karis en sounpei kan kapilpene Serusalem,” ren “tepida tangalahng nin nahna kan.” (Luk 21:20-22) Ihme kahrehda “werentuhke sarawi” me kin kasalehda pwoson oh me wialahr “Israel en Koht,” poadoandoarlahr.—Kalesia 6:16.
Ire Kesempwal kan
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Aiseia—I
7:3, 4—Dahme kahrehda Siohwa ketikihong komourala ohng Nanmwarki suwedo Ahas? Nanmwarki kan en Siria oh Israel pilahn en kihsang Nanmwarki Ahas nan dewe oh uhd weliankihdi nein Tapeel pwutak—emen me sohte wia kadaudok en Depit. Pilahn wet me wia kisehn pilahn en Sehdan me Tepil pahn kakete uhwongada kosonndi ohng Depit me pid inoupen Wehio. Siohwa ketikihong Ahas komourala pwe en kak doarehla keinek me “Nanmwarkien Popohl” inoudahro pahn kohsang ie.—Aiseia 9:6.
DECEMBER 15-21
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT AISEIA 9-10
“Marain Lapalap Ehu” Kokohpdahr
ip-1 125-126 par. 16-17
Inoupen Nanmwarkien Popohl men
16 Ei, “ahnsou kohkohdo” me Aiseia kohpada duwe iei ahnsou me Krais kin ketin kalokalohk nin sampah. Pali laud en ahnsou me Sises ketiket nin sampah, e kin mihmi nan Kalili. Nan wehin Kalili me e ketin tapiada sapwellime doadoahk en kalohk oh tepida pakairki: “Wehin nanleng kerendohr.” (Madiu 4:17) Nan Kalili me Sises ketin wia sapwellime Kapahrek en Pohn Dohl me aramas tohto kin ese duwe, ketin pilada sapwellime wahnpoaron ko, ketin wiahda tepin sapwellime manaman, oh pwarohng mpen sapwellime tohnpadahk 500 mwurin eh ketin kaiasada. (Madiu 5:1–7:27; 28:16-20; Mark 3:13, 14; Sohn 2:8-11; 1 Korint 15:6) Ni ahl wet, Sises ketin kapwaiada kokohp en Aisieao ni eh ketin kawauwihala sapwen “Sepulon oh Napdali.” Ahpw Sises sohte kin ketin kalohk ongete mehn Kalili kan. Ni eh kin ketin kalohki rongamwahwo nan sahpwo pwon, Sises ketin kahrehiong wehin Israel pwon, iangahki Suda, en “waunla.”
17 A ia wehwehn “marain lapalap ehu” nan Kalili me Madiu koasoia duweo? Met pil kohsang nan en Aiseia eh kohkohpo. Aiseia ntingihedi: “Aramas akan me weweid nan rotorot kilangehr marain lapalap ehu. Marain ehu dakeradahr irail kan me kin mihmi nan sapwen seukoapworopwor.” (Aiseia 9:2) Mwohn Sises ketin pwarada nin duwen Mesaia, padahk likamw karotongelahr marain en padahk mehlel. Kaunen pelien lamalam en mehn Suhs kan kalaudehla kahpwalo sang ni arail kolokolete atail tiahk en pelien lamalam kan oh wiahkihla “mahsen en Koht mehkot sohte katepe.” (Madiu 15:6) Me aktikitik kan kin lokolongki oh pingkihda arail idawehn “sounkaweid maskun kan.” (Madiu 23:2-4, 16) Ni ahnsou me Sises ketin wiahla Mesaiao, mesen aramas aktikitik tohto kilangada wasa, ni karasaras, ni ahl kapwuriamwei ehu. (Sohn 1:9, 12) Sapwellimen Sises doadoahk ni eh ketiket nin sampah oh kapai kan me kohsang sapwellime meirong uhdahn pwung ong dahme Aiseia kawehwehda duwe nan eh kokohpo ni eh koasoia duwen “marain lapalap ehu.”—Sohn 8:12.
ip-1 126-128 par. 18-19
Inoupen Nanmwarkien Popohl men
18 Irail kan me kin mwekidki maraino ahneki kahrepe tohto ren peren. Aiseia doula koasoia: “Maing at Kaun, komw ketin kalaudelahr ar peren, oh kadirehkinirailla peren mwuledek. Re kin pereperenki wiepen nin limomwi kan, duwehte aramas akan me kin pereperenki ar kin dolung wahnsahpw, de peren en irail kan me kin nehkpeseng nanpwungarail dipwisou kan me lohdi nan mahwen.” (Aiseia 9:3) Pwehki doadoahk en kalohk me Sises oh sapwellime tohnpadahk ko kin wia, me mohngiong mehlel kan kak dierek oh re kin kasalehda me re men kaudokiong Siohwa pahn kaweidpen sapwellime manaman oh mehlel. (Sohn 4:24) E sohte lel sounpar pahieu, a me tohtohie wialahr Kristian kei. Meh silikid papidaisla ni rahnen Pendekos pahr 33. Oh sohte pwand mwurin mwo, “ohl ako wie tohtohla lel mpen meh 5,000.” (Wiewia 2:41; 4:4) Ni tohnpadahk ko ar ngoangki kapwarehda maraino, “tohnpadahk kan nan Serusalem ahpw wie tohtohla; oh me tohto rehn samworo ko pil pwosonla.”—Wiewia 6:7.
19 Irail kan me kin dolung wahnsahpw tohto ni ahnsoun rahk oh irail kan me kin nehkpeseng kepwe lohdi kan ni ar kana nan mahwen kin uhdahn peren. Duwehte met, sapwellimen Sises tohnpadahk kan uhdahn perenkihda tohtohlahn Kristian kan. (Wiewia 2:46, 47) Siohwa ketin kedekedeo kasalehiong mehn liki kan marain wet. (Wiewia 14:27) Kahrehda soangsoangen aramas koaros perenkihda me elen pato ong Siohwa pil ritid ahr ong irail.—Wiewia 13:48.
ip-1 128-129 par. 20-21
Inoupen Nanmwarkien Popohl men
20 Dahme Mesaiao wiahda pahn poatopoat, nin duwen me kitail kilang nan dahme Aiseia koasoia: “Pwe komw ketin palpisetikihpenehr ar mehn wisik kepwe kan, lepin tuhke pohn pwopwarail kan, sokon en arail kaunen doadoahk, duwehte ni mwehin Midian.” (Aiseia 9:4, NW) Sounpar epwiki kei mwohn mwehin Aiseiao, mehn Midian ko iang mehn Mohap ko kasonge mehn Israel kan ren wiahda dihp. (Nempe 25:1-9, 14-18; 31:15, 16) Mwuhr mehn Midian ko kamasak mehn Israel ko sang ni arail kin pirapa oh kulih arail wasa oh mwaht kan erein sounpar isuh. (Sounkopwung 6:1-6) Ahpw mwurin mwo, Siohwa ketin doadoahngki sapwellime laduwo Kidion pwehn kalowehdi sounpei en Midian kan. Mwurin “mwehin Midian” wet, sohte mehn kadehde me sapwellimen Siohwa aramas pwurehng lokolok pahn mehn Midian kan. (Sounkopwung 6:7-16; 8:28) Ni ahnsou keren, Sises Krais, Kidion lapalapo, pahn ketin kasohrehla en sapwellimen Siohwa aramas akan ar imwintihti kan. (Kaudiahl 17:14; 19:11-21) Oh duwehte me wiawi ‘ni mwehin Midiano,’ Sises pahn ketin kana douluhl. Met pahn wiawi sang ni sapwellimen Siohwa manaman, a kaidehn sang ni koahiek en aramas. (Sounkopwung 7:2-22) Sapwellimen Siohwa aramas akan sohte pahn pwurehng lokolok pahn meteikan!
21 Siohwa eh ketin doadoahngki sapwellime manaman nan mahwen sohte wehwehki me e kin ketin kawauwih mahwen. Ni ahnsou me Sises ketin kaiasada, e ketin wiahla Nanmwarkien Popohl. Oh ni eh pahn ketin kasohrehla sapwellime imwintihti kan, e pahn ketin wahdo popohl poatopoat. Aiseia koasoia me en sounpei kan ar kepwe kan koaros pahn kasohrala douluhl nan kisiniei: “Suht koaros me kin karerehda sampah ni eh kin alu oh likou koaros me wisekesekihla nta pahn wiahla mehn sou kisiniei.” (Aiseia 9:5, NW) Solahr me pahn kehn nanpwel eh pahn rerada pwehki sounpei kan ar karikaris kohdo. Solahr me pahn kilang likou en sounpei koahiek kan me saminkilahr nta. Mahwen solahr pahn wiawi!—Melkahka 46:9.
Ire Kesempwal kan
ip-1 130 par. 23-24
Inoupen Nanmwarkien Popohl men
23 Sounkaweid men iei emen me kin kihda kaweid de peneu. Ni ahnsou me Sises Krais ketiket nin sampah, e ketikihda kaweid mwahu kan. Paipel kasalehda me pokon kan kin “pwuriamweikihla mwomwen eh kin ketikihwei sapwellime padahk.” (Madiu 7:28) E wia Sounkaweid men me erpit oh kin wehwehki pepehm en meteikan, oh e uhdahn kin ketin wehwehki mwahu duwen aramas akan. Ni ahnsou me e kin ketikihda kaweid ong meteikan, e sohte kin ihte panawih de kapwungala irail. Ahpw e kin kalapw ketikihda kaweid limpoak kan ni ahl ehu me pahn kasukuhlih meteikan. Sapwellimen Sises kaweid kan kin uhdahn mwahu pwehki re kin ahnsou koaros erpit, unsek, oh sohte sapwung. Ni emen eh kin idawehn kaweid pwukat, e pahn alehdi mour soutuk.—Sohn 6:68.
24 Sapwellimen Sises kaweid kan sohte kohsangte pein sapwellime erpit. Ahpw e mahsanih: “Dahme I kin padahngki kaidehn ahi, ahpw sapwellimen ih me ketin poaroneiehdo.” (Sohn 7:16) Duwehte me e ketin wiahiong Solomon, Siohwa Koht me pil ketikihong Sises erpit. (1 Nanmwarki 3:7-14; Madiu 12:42) Sapwellimen Sises mehn kahlemeng mwahu anahne kamwakid sounpadahk kan oh sounkaweid kan nan mwomwohdisohn Kristian ren kin ahnsou koaros doadoahngki Mahsen en Koht ni arail pahn kihda kaweid.—Lepin Padahk 21:30.
DECEMBER 22-28
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT AISEIA 11-13
Dahme Paipel Kasalehda Duwen Mesaiao?
ip-1 159 par. 4-5
Komour oh Pereperen Pahn Kaundahn Mesaiao
4 Sounpar epwiki kei mwohn mwehin Aiseiao, sounnting teikan en Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru kin kasalehda duwen ketidohn Mesaiao de Kaun mehlelo me Siohwa pahn ketin poaronehdo ong Israel. (Senesis 49:10; Deuderonomi 18:18; Melkahka 118:22, 26) Ahpw met Siohwa ketin doadoahngki Aiseia pwehn kasalehda pil ekei oaritik kan. Aiseia ntingihedi: “Kisin rah pwoat pahn wosada sang ni tuken tuhkehn Sehsi, oh pons ehu sang ni kaleweo pahn kapwarehda wah.” (Aiseia 11:1, NW; pil kilang Melkahka 132:11.) Lepin lokaia kan “rah pwoat” oh “pons” kasalehda me Mesaiao pahn wia kadaudok en Sehsi, me pahn kohsang nah pwutak Depit me keikihdier leh pwehn idihdida nin duwen nanmwarkien Israel. (1 Samuel 16:13; Seremaia 23:5; Kaudiahl 22:16) Ni ahnsou me Mesaia mehlel menet pahn leledo, “pons” wet sang kadaudok en Depit pahn kapwarehda wah mwahu.
5 Mesaia menet me Koht ketin inoukidahr iei Sises. Sounnting en pwuhken rongamwahwo Madiu koasoakoasoia duwen dahme kileldi nan Aiseia 11:1 ni ahnsou me e nda me ahn aramas akan ar kin likwerihki Sises “mehn Nasaret” kin kapwaiada mahsen kan en soukohp kan. Pwehki Sises ketin tikida wasao, aramas kin likwerikin ih mehn Nasaret. Ahd wet kin pid ehu lepin lokaiahn Ipru me Aiseia 11:1 doadoahngki ong “pons.”—Madiu 2:23, nting tikitik kan me mi pah; Luk 2:39, 40.
ip-1 159 par. 6
Komour oh Pereperen Pahn Kaundahn Mesaiao
6 Soangen kaun dahmen me Mesaia menet pahn wia? Ia duwe, e pahn duwehte mehn Asiria lemei kan me kauwehla keinek eisek en wehin Israel? Uhdahn soh. Me pid duwen Mesaiao, Aiseia koasoia: “Sapwellimen Siohwa ngehn sarawi pahn kohdiong powe. Ihme kahrehda e pahn ahneki erpit oh koahiek en wehwehki ire kan, e pahn kihda kaweid mwahu oh e pahn kehlail, e pahn ahneki loalokong laud oh e pahn uhdahn lemmwiki Siohwa. E pahn diar peren ni lemmwin Siohwa.” (Aiseia 11:2, 3a, NW) Mesaiao keikihdi ngehn sarawien Koht, a kaidehn leh. Met wiawi ni ahnsou me Sises ketin papidaisla. Ni ahnsowo, Sohn Sounpapidais kilang ngehn sarawien Koht kohkohdi pohn Sises ni mwomwen mwuroi men. (Luk 3:22) Sapwellimen Siohwa manaman kohdiong pohn Sises, oh Sises kin kadehdehda me met mehlel ni eh kin ketin kasalehda erpit, wehwe mwahu, ketikihda kaweid, oh kasalehda kehl oh loalokong. Mepwukat wia irair inenen kaselel kei rehn kaun emen!
ip-1 160 par. 8
Komour oh Pereperen Pahn Kaundahn Mesaiao
8 Ia wehwehn Mesaiao eh kin ketin lemmwiki Siohwa? Met sohte wehwehki me Sises kin ketin masak me Koht pahn ketin kadeik ih. Ahpw met wehwehki me Mesaiao sapwellimanki pepehm en wahu laud oh limpoak ong Koht. Aramas men me kin lemmwiki Koht “kin wia mehkan me kin kaperenda ih” ahnsou koaros duwehte Sises eh kin ketin wia. (Sohn 8:29) Sang sapwellimen Sises mahsen kan oh mehn kahlemeng mwahu, Sises kin ketin padahkihong kitail me sohte mehkot kaperen sang en weweidki lemmwin Siohwa rahn koaros.
ip-1 160 par. 9
Komour oh Pereperen Pahn Kaundahn Mesaiao
9 Aiseia kasalehda pil ekei irair kaselel kan en Mesaiao: “E sohte pahn ketin kadeikada sang ni me e kin mahsanihete de ketin karongehte.” (Aiseia 11:3b) Ma ke pahn anahne kohla ni mwoalen kopwung, ke sou pahn kalahnganki soangen sounkopwung me duwehte met? Nin duwen emen me pahn wia Sounkopwung en aramas koaros, Mesaiao sohte pahn wiahda eh koasoandi pwehki e rongala akupwung likamw kan, de wiepe widing kan me sounsawas kan nan mwoalen kopwung kin doadoahngki. E pil sohte kin ketin wiahda eh koasoandi sang dahme e rongete de pwehki uwen kepwehpwe en aramaso de kahrepe teikan duwehte met. E kin kak ketin kasawihada likamw oh e sohte kin ketin kilangete masliki, mehnda ma aramaso sohte mwomwen lingan, pwe e kin ketin mwahngih ‘dahme mi loalarail.’ (1 Piter 3:4) Sapwellimen Sises irair kaselel pwukat kin wia mehn kahlemeng mwahu ong koaros me pwukoahki kopwung ire kan me pid mwomwohdisohn Kristian kan.—1 Korint 6:1-4.
ip-1 161 par. 11
Komour oh Pereperen Pahn Kaundahn Mesaiao
11 Ni ahnsou me sapwellime tohnpadahk kan kin anahne kaweid, Sises kin ketikihda met ni ahl ehu me pahn keieu mwahu ong irail. Met kin wia mehn kahlemeng mwahu ong Kristian elder kan. Ahpw irail kan me kin wia tiahk suwed kan pahn kasik me re pahn alehdi soangen kadeik me inenen laud. Ni ahnsou me Koht pahn ketin kadeikada koasoandi suwed wet, Mesaiao pahn ketin ni karasaras “poakiheki sampah” kapitie ni eh ketikihda rongen kadeik me pid kasohralahn me suwed kan koaros. (Melkahka 2:9; pil kilang Kaudiahl 19:15.) Kedekedeo, pahn sohla aramas suwed nin sampah me pahn kihsang popohl en aramas. (Melkahka 37:10, 11) Sises, me ketin katengehki lukopeo pwung oh lelepek, sapwellimanki manaman en kapwaiada met.—Melkahka 45:3-7.
Ire Kesempwal kan
ip-1 165-166 par. 16-18
Komour oh Pereperen Pahn Kaundahn Mesaiao
16 Tepin ahnsou me mie me pelianda kaudok min iei nan mwetuwel en Ihden ni ahnsou me Sehdan pweida ni eh kahrehiong Adam oh Ihp ira en sapeikiong Siohwa. Leledo rahnwet, Sehdan saikinte uhdihsang eh nannanti en kahrehiong uwen me tohto me e kak koledi ren sohpeisang Koht. Ahpw Siohwa sohte pahn ketin mweidohng kaudok min en sohrasang sampah. Met kin pidada mwareo oh e pil kin ketin nsenohki irail kan me kin papah ih. Ihme kahrehda e ketin doadoahngki Aiseia pwehn ketin wiahda inou wet: “Rahno kalewen Sehsi pahn kesihnenda rasehng kilel ehu ong aramas akan. Wehi kan pahn sohpeilahng pwehn ale kaweid, oh eh wasahn kommoal pahn linganla.” (Aiseia 11:10, NW) Depit wiahkihla Serusalem kahnimw me keieu kesempwal nan Israel. Nan pahr 537 Mwohn Krais, Serusalem kin rasehng kilel ehu pwehn eker mehn Suhs lelepek kan me luwehdi me mihmi nan wasa tohto teikan, pwe ren pwurala oh onohnsapahlda tehnpas sarawio.
17 Ahpw kokohp wet kin pidada laudsang met. Nin duwen me sansaldahr, e kin pid kaundahn Mesaiao de Kaun mehlelo ong aramas en wehi koaros. Wahnpoaron Pohl pwurehng koasoia mahsen kan nan Aiseia 11:10 pwehn kasalehda me nan eh mwehi, aramas en wehi teikan pahn mie dewerail nan mwomwohdisohn Kristian. E doadoahngki mahsen kan sang kawehwehn Paipel en Septuagint ni eh nda: “Oh Aiseia pil nda: “Emen sang peneinei en Sehsi pahn pwarada oh e pahn kaunda wehi tohto oh wehi ko pahn koapworopworki ih.” (Rom 15:12) Patehng met, kokohp wet pil pidada atail ahnsou, ni ahnsou me aramas akan sang wehi kan koaros pahn kasalehiong Siohwa arail limpoak ni arail kin utung rien Mesaia me keidi kan.—Aiseia 61:5-9; Madiu 25:31-40.
18 Me pid pweidahn kokohp wet nan atail ahnsou, “rahno” me Aiseia koasoakoasoia duwe kin tepida ni ahnsou me Mesaiao wiahla Nanmwarki men nan sapwellimen Koht Wehin nanleng nan pahr 1914. (Luk 21:10; 2 Timoty 3:1-5; Kaudiahl 12:10) Sangete ahnsowo, Sises Krais ketin rasehng kilel sansal ehu de emen me kin ekerpene Israel en Koht oh aramas akan sang wehi kan koaros me men mi pahn kaunda pwung. Pahn kaweidpen Mesaiao, rongamwahu en Wehio lelehr wehi kan koaros nin duwen me Sises ketin kohpada. (Madiu 24:14; Mark 13:10) Rongamwahu wet uhdahn kin kamwakid aramas tohto. “Pokon kalaimwun ehu me aramas sohte kak wadekedi uwen tohto, . . . [me] kohsang wehi koaros” kin uhpahiong Mesaiao ni arail kin ehuong me keidi kan nan kaudok min. (Kaudiahl 7:9) E kin wie tohtohla irail me kapw kan me kin iang ehuong me keidi kan kaudok nan sapwellimen Siohwa “tehnpas en kapakap.” Oh ni arail wie tohtohla, re kin ahpwte kalinganahla sapwellimen Mesaiao ‘wasahn kommoal,’ me iei sapwellimen Koht tehnpas sarawi lapalapo ni karasaras.—Aiseia 56:7; Akkai 2:7.
DECEMBER 29–JANUARY 4
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT AISEIA 14-16
Imwintihti kan en Sapwellimen Koht Aramas Sohte Pahn Pitsang Kalokeparail
ip-1 180 par. 16
Siohwa Ketin Kahrehiong Kahnimw Aklapalap Ehu en Aktikitikla
16 Met sohte mwadang wiawi nan pahr 539 Mwohn Krais. Ahpw rahnpwukat, e inenen sansal me soahng koaros me Aiseia kohpada duwen Papilon pweidahr. Emen me samanih Paipel koasoia me ahnsou wet Papilon “wialahr mohn kahnimw ehu, wasa ehu me tehnlahr, oh met wiawihkiehr sounpar epwiki kei.” E pil koasoia: “E apwal en kilang wasa wet ahpw sohte tamanda duwen mwomwen kokohp kan en Aiseia oh Seremaia ar uhdahn pweida mehlel.” E sansal me sohte aramas emen ni mwehin Aiseia me kak pein kohpada kasohrlahn Papilon oh eh pahn wiahla wasa ehu me tehnla. Pwe Aiseia ntingihedi soahng pwukat sounpar 200 mwohn Papilon lohdi pahn mehn Media oh Persia kan! Oh sounpar epwiki kei mwuri me e uhdahn tehnla. Met sou kin kalaudehla atail kamehlele me Paipel iei Mahsen en Koht oh uhdahn pwilsang reh? (2 Timoty 3:16) Pil ehu, pwehki Siohwa ketin kapwaiadahr kokohp kan me wiawihda mahso, kitail kak uhdahn likih me kokohp en Paipel kan me saikinte pweida uhdahn pahn pweida ni ahnsou me Koht ketin koasoanedier.
ip-1 184 par. 24
Siohwa Ketin Kahrehiong Kahnimw Aklapalap Ehu en Aktikitikla
24 Paipel kin karasahiong nanmwarki kan me kohsang kadaudok en Depit usu kan. (Nempe 24:17) Sang Depit kohla, usu pwukat kin kaunda sang Nahna Saion. Mwurin Solomon eh kauwada tehnpas sarawio nan Serusalem, ahd wet Saion kin uhd pid kahnimwo pwon. Nan Kosonnedo, ohlen Israel koaros anahne kohdahla Saion pak siluh nan sounpar ehu. Kahrehda e wiahla nahna ehu me aramas akan kin “pokonpene ie.” Pwehki Nepukadnesar koasoanehdi en kalowehdi oh kaunda nanmwarkien Sudia kan oh mwuri kihsang irail ni nahnao, e kin kasalehda me e men kasapwilda pein ih pohnangin usu pwukat. E sohte kin pohnese me Siohwa me ketin mweidohng en kalowehdi irail. Ahpw e kin kasalehda aklapalap ni eh kin men alehdi kaping me Siohwa ketin warohng.
ip-1 189 par. 1
Sapwellimen Siohwa Mahsen en Kadeik ong Wehi kan
SIOHWA kak ketin doadoahngki wehi teikan pwehn panawih sapwellime aramas akan me kin wiahda me suwed. Ahpw mendahki met, e sohte kin ketin pohnsehsehla ahn wehi pwukat arail kin pohnmwahso, nohn lemei oh kailongki kaudok mehlel. Ihme kahrehda ahnsou reirei mwohn eh wiawi, Siohwa ketin kamwakid Aiseia en kohpada duwen “kadeik ehu ong Papilon.” (Aiseia 13:1, NW) Ahpw mwuhr me Papilon pahn wiahla mehkot keper ong irail. Ni mwehin Aiseiao, Asiria me wie kalokaloke sapwellimen Koht aramas akan me e ketin wiahda inou rehrail. Asiria kauwehla Wehin Israel ni paliepeng oh wasa tohto nan Suda. Ahpw en Asiria eh wie kankana pahn ongete ahnsou mwotomwotte. Aiseia ntingihedi: “KAUN-O, Wasa Lapalap, ketin kahulahr mahsanih, ‘Dahme I koasoanedier pahn pweida . . . I pahn kamwomwala mehn Asiria kan nan sapwei sahpw Israel oh tiakirailpeseng pohn ei nahna kan. I pahn kasaledekihala nei aramas akan sang en mehn Asiria kan ar mehn wisik oh katoutou me re kin lokolongki.’” (Aiseia 14:24, 25) Sohte pwand mwurin Aiseia eh ndahla kokohp wet, Asiria sohla keper ong mehn Suda.
ip-1 194 par. 12
Sapwellimen Siohwa Mahsen en Kadeik ong Wehi kan
12 Iahd me kokohp wet pahn pweida? Ni ahnsou keren. “Iet mahsen me KAUN-O ketin wia duwen Mohap mahs. Eri, met KAUN-O ketin mahsanih, ‘Nan erein sounpar siluh, en Mohap reken kepwe pahn sohrala. Ni duwen tohtohn aramas, me malaulau me pahn mourla, ahpw re pahn luwetala.’” (Aiseia 16:13, 14) Pahrekiong kokohp wet, mie mehn kadehde sang sounkasawih kepwehn mahs kan me erein pahr isipwiki samwa Mwohn Krais, Mohap lelohng kahpwal laud oh malaulaula towe kan nan eh kousapw kan. Tiklad-pileser III koasoia duwen Salamanu sang Mohap me iang kisehn kaun kan me kin nohpwei ong ih. Senakerip kin ale nohpwei sang rehn nanmwarkien Mohap Kammusunadbi. Kaunen Asiria kan Esaradon oh Asurpanipal koasoia me nanmwarkien Mohap kan me adaneki Musuri oh Kamashaltu kin uhpahiong ira. Sounpar epwiki kei samwalahro, solahr aramas me adaneki mehn Mohap. Mie mohn kahnimw kei me ekei kin leme iei Mohap, ahpw sohte nohn mehn kadehde tohto me dierekda pwehn kasalehda duwen imwintihti lapalap en Israel wet.
Ire Kesempwal kan
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Aiseia—I
14:1, 2—Iaduwen sapwellimen Siohwa aramas akan ahr pahn “uhd kaunda irail kan kaloke, irail mahso.” Oh duwen “wehi kan pahn wiahla lidu en Israel”? Met pweidahr rehn soangen aramas me duwehte Daniel, me alehdi pwukoah laud nan Papilon pahn kaundahn wehin Media oh Persia, oh pil Ester, me wiahla lih nanmwarki en Persia, oh pil Mordekai, me idihda ohng pwukoahn prime minister nan pesen Kaun en Persia.