Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • bt irelaud 4 pp. 31-39
  • Ohl kei me “Sohte Iang Sukuhl oh Sohte Wad”

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Ohl kei me “Sohte Iang Sukuhl oh Sohte Wad”
  • “Kadehdehda ni Unsek” Duwen Wehin Koht
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Kaidehn ‘Sang ni Pein At Kehl’ (Wiewia 3:11-26)
  • “Se Sohte Kak Uhdihsang Koasoia” (Wiewia 4:1-22)
  • “Irail . . . Kapakapohng Koht” (Wiewia 4:23-31)
  • Dipada Kaidehn ong “Aramas . . . Pwe Koht” (Wiewia 4:32–5:11)
  • Duwehte Piter, Kitail Kak Pousehlahte Papah Siohwa
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2023
  • Kitail En Koledi Teng Atail Pwoson Kesempwal!
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1998
  • Sawas Ong Powehdi Masak
    Sukuhlki Sang Sounpadahk Lapalapo
“Kadehdehda ni Unsek” Duwen Wehin Koht
bt irelaud 4 pp. 31-39

IRELAUD 4

Ohl kei me “Sohte Iang Sukuhl oh Sohte Wad”

Wahnpoaron ko kasalehda eimah, oh Siohwa ketin kapaia irail

Poahsoankihda Wiewia 3:1–5:11

1, 2. Manaman dahieu me Piter oh Sohn wiahda limwahn ewen kelen tehnpas sarawio?

KETIPIN en mwurin souwaso dakedaker pohn pokono. Mehn Suhs poadidi kan oh tohnpadahk en Krais lelepek kan kohkohlahng ni tehnpas sarawio. E pahn kereniong lel “awahn kapakap.”a (Wiewia 2:46; 3:1) Piter oh Sohn iang pokono, oh ira kohkohlahng ni ewen kelen tehnpas sarawio me adaneki Lingan. Wasao uhdahn katairong pwehki aramas akan alialuseli oh koasoakoasoipene. Pil mie ohl emen me ele sounpar 40 samwa, me ipwidihte mwoator, me kin wie pekipek mwohni wasao.—Wiewia 3:2; 4:22.

2 Ni Piter oh Sohn ara kerekerenlahng ih, sounpekipeko peki mwohni rehra. Wahnpoaron ko ahpw uhdi, ohlo eri kilengla rehra, kasikasik ira en kihong ih mwohni. Piter ahpw nda: “Sohte nei silper oh kohl, ahpw I pahn kihong uhk dahme I ahneki. Ni mwaren Sises Krais mehn Nasaret, alu!” Medewehla pokono ar pwuriamweikihla ni Piter eh kolada ohlo, oh ehdin nan eh mour, e kesihnenda! (Wiewia 3:6, 7) Ke kak medewehla ohlo eh kilikilengdiong neh me mwahulahr ko oh songosong en tepida alu? Ihme kahrehda e tepida lusuluski peren oh kapikapinga Koht ni ngihl laud!

3. Kisakis kaselel dahieu me ohl me mwahulahro oh pokono alehdi?

3 Pokono uhdahn peren oh re tangalahng kilang Piter oh Sohn ni en Solomon palangko. Wasa me Sises ketin padahk ong aramas akan, iei wasaohte me Piter kawehwehiong pokono ia duwen manaman wet eh kak wiawi. (Sohn 10:23) E kihong pokono oh ohl me mwahulahro kisakis ehu me kesempwalsang silper oh kohl. Kisakis wet pidada laudsang en mwahula sang soumwahu ehu. E pidada ahnsou mwahu en koluhla, ale mahkpen arail dihp kan, oh wiahla tohnpadahk en Sises Krais, me iei sapwellimen Siohwa “Wiliepe Lapalap en mour” me idihdida.—Wiewia 3:15.

4. (a) Mwurin Piter oh Sohn ara kamwahwihala ohlo, dahme aramas lapalap ako song en wia? (b) Peidek riau dah kan me kitail pahn sapengala?

4 Ia uwen kapwuriamwei en rahno! Piter kamwahwihala ohl emen me met kak alu. Oh Piter pil kihong aramas kid kei ahnsou mwahu en esehla kupwuren Koht pwe ren kak kekeid ni ahl me e ketin kupwurki. (Kol. 1:9, 10) Patehng met, pwehki dahme wiawi rahno, aramas lapalap akan song en kauhdi sapwellimen Krais tohnpadahk loalopwoat ko sang ar pahn kapwaiada sapwellimen Sises kehkehlik en kalohki rongen Wehio. (Wiewia 1:8) Dahme kitail kak sukuhlkihsang wiepe me Piter oh Sohn, me “sohte iang sukuhl oh sohte wad,” kin doadoahngki ni ara kalohk ong pokono?b (Wiewia 4:13) Oh ia duwen atail kak kasalehda eimah, duwehte ira oh tohnpadahk teiko ni arail lelohng kalokolok?

Kaidehn ‘Sang ni Pein At Kehl’ (Wiewia 3:11-26)

5. Dahme kitail sukuhlkihsang mwomwen en Piter koasoiong pokono?

5 Piter oh Sohn koasoiong pokono. Ira ese me ekei aramas ako wasao mwein iang ngihtehtehki me Sises en kamakamala. (Mark 15:8-15; Wiewia 3:13-15) Medewehla uwen Piter eh kasalehda eimah laud ni eh nda me ohl mwoatoro mwahula ni mwaren Sises. Piter ni eimah kasalehda dahme mehlel. E kasalehda ni sansal me pokono iang pwukoahki pwoulahn Kraiso. Ahpw Piter ese me aramas ako ‘sehse dahme irail wiewia,’ eri e sohte lingeringerda pahrail. (Wiewia 3:17) E ekerkin irail rie kan oh kin keieu koasoiahte rohng mwahu duwen Wehio. Ma re koluhla oh pwosonla Krais, “ahnsoun nsenamwahu” pahn kodohng irail sang rehn Siohwa. (Wiewia 3:19) Kitail pil anahne eimah oh inen ni atail kin koasoia duwen sapwellimen Koht kadeik me kohkohdo. Ahpw ni ahnsowohte kitail sohte men lemei de kadeik aramas akan. Ahpw kitail en kilengwohng irail akan me kitail kin kalohk ong duwehte emen me kak wiahla riatail, oh duwehte Piter, kitail en kin keieu koasoiahte rohng mwahu duwen Wehio.

6. Ia duwen Piter oh Sohn ara kasalehda aktikitik?

6 Wahnpoaron ko kin aktikitik. Ira sohte men nda me ira me kamwahwihala ohlo sang ni pein ara kehl. Piter ndaiong pokono: “Dahme kumwail kangkakilkin kiht likamwete pein at kehl de at poadidiong Koht me kahrehiong en alu?” (Wiewia 3:12) Piter oh wahnpoaron teiko ese me soahng mwahu koaros me pweidahr nan arail doadoahk en kalohk, e pweida pwehki sapwellimen Koht manaman, a kaidehn pein arail kehl. Met imwikihla arail kin aktikitik oh kahrehiong aramas en kapinga Siohwa oh Sises.

7, 8. (a) Kisakis dah me kitail kak kihong aramas akan? (b) Ia duwen inou en “onohnsapahl en mehkoaros” eh pweidahier rahnpwukat?

7 Kitail pil anahne kasalehda aktikitik ni atail kin iang doadoahk en kalohki Wehio. Mehlel, rahnpwukat sapwellimen Koht manaman sohte kin kihong Kristian akan manaman en kamwahwihala aramas akan. Ahpw, kitail kak sewese aramas akan ren kakairada arail pwoson Koht oh Krais oh alehdi kisakisohte me Piter kihda, me iei ahnsou mwahu ren ale mahkpen diparail oh pwe Siohwa en ketin kansenamwahwihirailla. Pahr koaros, aramas kid kid kei kin alehdi ahnsou mwahu wet oh papidaisla nin duwen tohnpadahk en Krais kan.

8 Kitail kak kilang me kitail mi ni ahnsou me Piter kin kahdaneki “onohnsapahl en mehkoaros.” Wehin Koht tepidahr kakaun nanleng sang pahr 1914, oh met kapwaiada kokohp kan me “Koht ketin mahsanih sang ni ewen sapwellime soukohp sarawi en mahs ako.” (Wiewia 3:21; Mel. 110:1-3; Dan. 4:16, 17) Mwurinte mwo, Krais ketin sewese sapwellime tohnpadahk kan ren onehda sapahl kaudok mehlel nin sampah. Met imwikihla aramas rar kei ar wiahla towe mehlel en Wehin Koht oh ahnsou wet kin kaudokiong Siohwa ni meleilei oh minimin. Irail kesehsang rehrail mouren mahs me suwed, oh “pwuhriong nan mour kapw me wiawihda nin duwen kupwuren Koht.” (Ep. 4:22-24) Eri, duwehte sapwellimen Koht manaman me kamwahwihala nehn ohl mwoatoro, doadoahk kapwuriamwei wet pil kin pweida pwehki sapwellimen Koht manaman, kaidehn en aramas kehl. Duwehte Piter, kitail anahne eimah oh koahiek en doadoahngki Mahsen en Koht pwehn padahkih meteikan. Oh ma kitail pweida ni atail sewese aramas akan ren wiahla tohnpadahk en Krais, met kaidehn sang ni pein atail kehl, ahpw pwehki manaman en Koht.

“Se Sohte Kak Uhdihsang Koasoia” (Wiewia 4:1-22)

9-11. (a) Ia duwen kaunen mehn Suhs ako arail mwekidki dahme Piter oh Sohn koasoia? (b) Dahme wahnpoaron ko lemehda ira en wia?

9 Pwehki dahme Piter koasoiao oh pwehki ohl me neh ko mwahulahro wie lusulus oh weriwer, kahrehda pokono mwoarongada. Eri, sounapwalih en tehnpas sarawio me pwukoahki onepek mwahu en irail me mi nan tehnpas sarawio oh kaunen samworo ko ahpw mwadangete kohdo. Mweinte ohl pwukat iei Sadusi kei, pwihn ehu me kepwehpwe oh manaman nan palien koperment me kin nantihong wiahda popohl rehn mehn Rom kan, oh me kin soikala kosonned pous kan me Parisi ko kin kesempwalki, me sohte ntingdi. Irail pil sohte kin kamehlele padahk en iasada.c Re uhdahn lingeringerki en Piter oh Sohn ara mi nan tehnpas sarawio oh eimah padapadahngki me Sises ketin iasadahr!

10 Sounuhwong ko me lingeringerda kesehiong Piter oh Sohn nan imweteng oh mandahn rahno irail wurahdekihiralahng ni mwoalen kopwung lapalap en mehn Suhs kan. Kaun pwukat me kin wiahki me irail siksang meteikan kin kilangwohng Piter oh Sohn nin duwen ohl kei me “sohte iang sukuhl oh sohte wad” oh sohte ahneki pwuhng en iang padahk nan tehnpas sarawio. Ira sohte iang sukuhlki pelien lamalam ni wasahn sukuhl me wad kan. Ahpw ira koaros kin eimah koasoi ni sansal oh likilik, kahrehda irail pwuriamweikihla. Dahme kahrehda Piter oh Sohn kak uhdahn kamwakid meteikan? Ehu kahrepe iei pwehki “ira kin iang Sises.” (Wiewia 4:13) Weksang sounkawehwe kan en Kosonnedo, ara Soumaso kin ketin padahk ni manaman mehlel.—Mad. 7:28, 29.

11 Mwoalen kopwungo ruwese wahnpoaron ko ren uhdi kalohk. Ni ahnsowo, mwoalen kopwungo kin ahneki manaman laud. Wihk keite mwowe, ni ahnsou me mwoalen kopwung wet kadeikada Sises, towe ko nda: “E warohng kamakamala.” (Mad. 26:59-66) Ahpw Piter oh Sohn sohte masepwehkada. Ni Piter oh Sohn ara uh mwohn ohl pwukat me kepwehpwe, sukuhl laud oh me ahneki manaman laud, ira sohte masepwehkada ahpw ira nda ni wahu: “Ma kumwail medewe me e pwung mwohn silangin Koht sen rong kumwail a kaidehn Koht, kumwail pein pilada. Ahpw kiht, se sohte kak uhdihsang koasoia duwen soahng kan me se kilangehr oh rongehr.”—Wiewia 4:19, 20.

SAMWORO LAPALAPO OH KAUNEN SAMWORO KAN

Samworo lapalapo kin wia wiliepen mehn Israel kan mwohn silangin Koht. Ni mwehin tepin Kristian ko, e pil wia kaunen Sanedrin. Kaun en mehn Suhs teikan iei kaunen samworo kan. Irail pwukat pil iangahki samworo lapalap en mahs ako, me duwehte Anas, oh ohl teikan nan peneinei ko, ele peneinei pahieu de limau, me samworo lapalap kan kin pilipilda sang ie. Semen men me ede Emil Schürer ntingihedi: “Emen eh kin kohsang nan peneinei me ahneki pwais tohrohr kan kin kahrehiong ih en ale wahu laudsang” samworo teikan.

Nin duwen me Paipel kasalehda, samworo lapalap kan kin kolokol arail pwukoa erein arail mour. (Nemp. 35:25) Ahpw ni mwehin tepin Kristian kan, kepina en Rom kan oh nanmwarki kan me Rom idihada kak pilada emen en wiahla samworo lapalap de wiliandi ni ahnsou me re mwahuki. Ahpw e mwomwen me kaunen mehn liki pwukat kin idihada samworo lapalap kan sang samworo kan me kohsang kadaudok en Aaron kan.

12. Dahme kak seweseiuk en kalaudehla omw eimah oh pwoson padahk mehlel en Paipel?

12 Ia duwe, ke pahn kak kasalehda soangen eimah me duwehte met? Ia omw pepehm ni omw pahn kalohk ong aramas me kepwehpwe, iang sukuhl laud, de ahneki manaman laud nan omw wasa? Ia duwen ma omw peneinei, iengomw tohnsukuhl de tohndoadoahk kapailokehkin uhk dahme ke kin kamehlele? Ke pahn masepwehkada? Ma iei, ke kak powehdi soangen pepehm wet. Ni Sises eh ketiket nin sampah, e ketin padahkihong wahnpoaron ko ia duwen arail pahn koasoia dahme irail kamehlele ni eimah oh wahu. (Mad. 10:11-18) Mwurin eh ketin iasada, Sises ketin inoukihong sapwellime tohnpadahk ko me e pahn ketin pousehlahte ieiang irail “rahn koaros lao lel ni kaimwiseklahn koasoandi en mwehio.” (Mad. 28:20) Pahn sapwellimen Sises kaweid, “ladu lelepek oh loalokong” kin padahkihong kitail ia duwen atail pahn koasoia dahme kitail kamehlele. (Mad. 24:45-47; 1 Pit. 3:15) Kitail kin alehdi kaweid sang mihting en mwomwohdiso kan, me duwehte Atail Mour en Kristian oh Kalohk, oh sang neitail sawasepen Paipel kan, me duwehte oaralap “Bible Questions Answered” nan neitail website jw.org. Ke kin doadoahngki mwahu sawas pwukat? Ma ke kin wia met, eri eimah oh omw pwoson padahk mehlel en Paipel pahn laudla. Oh duwehte wahnpoaron ko, ke sohte pahn mweidohng mehkot en kahrehda ken uhdihsang koasoia duwen padahk mehlel kaselel kan me ke sukuhlkier.

Sister men koasoiong ienge tohndoadoahk men erein ara kommoal en nim koahpi.

Dehr mweidohng mehkot en kahrehiong uhk ken uhdihsang koasoia duwen padahk mehlel kaselel kan me ke sukuhlkier

“Irail . . . Kapakapohng Koht” (Wiewia 4:23-31)

13, 14. Ni atail lelohng uhwong kan, dahme kitail anahne wia, oh dahme kahrehda?

13 Mwurinte mwoalen kopwungo mweidala ira en kohkohla, Piter oh Sohn kohla tuhwong meteikan nan mwomwohdiso. “Irail . . . kapakapohng Koht” oh peki eimah pwe ren kak pousehlahte kalokalohk. (Wiewia 4:24) Piter uhdahn ese me e sohte kak kapwaiada kupwuren Koht sang ni pein eh kehl. Wihk keite mwowe, Piter likihala pein ih oh patohwanohng Sises: “Mehnda ma meteikan koaros dipekelekel pwehki dahme wiawihong komwi, a I sohte mwahn pahn dipekelekel!” Ahpw duwehte me Sises ketin kohpada, Piter mwadangete lohdi pwehki eh masak aramas oh kahmahmkihla kompoakepaho oh eh sounpadahko. Ahpw Piter sukuhlkihsang eh sapwungo.—Mad. 26:33, 34, 69-75.

14 Ma ke men pousehlahte peikiong kehkehlik en kalohki duwen Krais, ke anahne wia laudsang en koasoanehdihte en kalohk. Kahlemengih Piter oh Sohn ma sounuhwong kan pahn song en kahrehda ken sohla papah Siohwa de sohla kalohk. Kapakapki kehl rehn Siohwa. Peki sawas rehn riatail kan nan mwomwohdiso. Padahkihong elder kan oh Kristian koahiek teikan duwen kahpwal kan me ke kin lelohng. Ahn meteikan kapakap kak uhdahn kakehlakaiuk.—Ep. 6:18; Seims 5:16.

15. Dahme kahrehda irail kan me uhdihsang kalohk ahnsou kis sohte anahne mworusala?

15 Ma ke uhdihsang kalohk mahso erein ahnsou kis pwehki uhwong sang meteikan, dehr mworusala. Tamataman me wahnpoaron ko koaros uhdihsang kalohk erein ahnsou kis mwurin Sises pwoula, ahpw re mwadangete pwurehng tepida. (Mad. 26:56; 28:10, 16-20) Pwe ken dehr mworuskihla omw sapwung kan en mahso, ke sou doadoahngki dahme ke sukuhlkihsang omw sapwung kan pwehn kakehlaka meteikan?

16, 17. Dahme kitail kak sukuhlki sang kapakap me sapwellimen Krais tohnpadahk kan wia nan Serusalem?

16 Dahme kitail en kapakapki ni irail kan me ahneki manaman kin kalokei kitail? Menlau tehk me tohnpadahk ko sohte peki ren dehr lelohng kalokolok. Irail tamataman mwahu sapwellimen Sises mahsen: “Ma irail kalokeieier, re pil pahn kalokei kumwail.” (Sohn 15:20) Ahpw tohnpadahk lelepek ko peki rehn Siohwa en ketin “karonge” en sounuhwong ko ar koasoi en kamasak ko. (Wiewia 4:29) Tohnpadahk ko ese me kupwuren Koht iei mehkot me keieu kesempwal. Re wehwehki me ni ar kin lelohng lokolok, met kin kapwaiada kokohp kan. Duwehte me Sises ketin padahkihongehr irail en kapakapki, re ese me kupwuren Koht pahn “wiawi nin sampah,” sohte lipilipil dahme kaunen sampah kan pahn nda.—Mad. 6:9, 10.

17 Pwehn kapwaiada kupwuren Koht, tohnpadahk ko patohwanohng Siohwa: “Mweidohng sapwellimomwi ladu kan ren kin uhdahn eimah oh usehlahte kalohki sapwellimomwi mahsen.” Dahme Siohwa ketin mwadangete wia? “Wasa me re pokonpene ieo rerada, oh irail koaros ahpw direkihla sapwellimen Koht manaman oh kalokalohki mahsen en Koht ni eimah.” (Wiewia 4:29-31) Eri sohte mehkot kak kauhdi kupwuren Koht en pweida. (Ais. 55:11) Ele e pahn mwomwen me kupwuren Koht sohte pahn kak pweida, oh atail imwintihti kan kak uhdahn kehlail. Ahpw ma kitail kapakapkiong Siohwa oh peki kehl sang reh, E pahn ketikihong kitail kehl me kitail anahne pwehn pousehlahte kalokalohk ni eimah.

Dipada Kaidehn ong “Aramas . . . Pwe Koht” (Wiewia 4:32–5:11)

18. Dahme tohnmwomwohdiso nan Serusalem kin wia ong emenemen?

18 Mwomwohdiso kapwo nan Serusalem mwadangete tohtohkihla aramas daulih 5,000.d Mendahki tohnpadahk ko kohsang nan soangsoangen wasa kan, irail “kin miniminpene ni mohngiong oh madamadau.” Irail kin miniminpene ni lamalamteieu oh madamadau tehieu. (Wiewia 4:32; 1 Kor. 1:10) Tohnpadahk ko kin wia laudsang ihte kapakapohng Siohwa pwe en ketin kapaiahda arail nannanti. Irail kin kakehlaka en emenemen pwoson oh ma anahn, irail kin sawaskipene arail kepwe kan. (1 Sohn 3:16-18) Karasepe, tohnpadahko Sosep me wahnpoaron ko kahdaneki Parnapas, netikihla sapweo oh kihong mwohnio wahnpoaron ko. Irail doadoahngki mwohnio pwehn sewesehki tohnpadahk kapw kan me kohsang wasa doh pwe ren kareireila arail mihmi Serusalem oh kalaudehla arail sukuhlki padahk kapw wet.

19. Dahme kahrehda Siohwa ketin kemehla Ananaias oh Sapaira?

19 Pwopwoud ehu me adara Ananaias oh Sapaira pil netikihla sapwara oh kihong mwohnio wahnpoaron ko. Ira men meteikan en kamehlele me ira kihla pweinen sahpwo pwon ahpw ira ‘ekihla ekis pweineo.’ (Wiewia 5:2) Siohwa ketin kemehla pwopwoud wet, kaidehn pwehki mwohni me ira kihdao sohte itar, ahpw pwehki kahrepen ara kihda mwohnio me sapwung oh ira pitih wahnpoaron ko. Oh Paipel mahsanih me ‘kaidehn aramas me ira pitih pwe Koht.’ (Wiewia 5:4) Duwehte aramas mwalaun akan me Sises ketin kadeikada, Ananaias oh Sapaira kin nsenohkihte en ale wahu sang rehn aramas a kaidehn kupwuramwahu en Koht.—Mad. 6:1-3.

20. Dahme kitail sukuhlki me pid duwen kihda mehkot ong Siohwa?

20 Rahnwet Sounkadehde rar kei pil kin kasalehda kadek sapan duwehte tohnpadahk lelepek kan ni mwehin tepin Kristian ko nan Serusalem. Irail kin toukihda mwohni pwehn sewese doadoahk en kalohk me kin wiawi nan sampah pwon. Sohte me kin idingkihong emen en kihda eh ahnsou de nah mwohni pwehn sewese doadoahk wet. Mehlel, Siohwa sohte ketin kupwurki kitail en papah ih ni mehnseiren de ni idihd. (2 Kor. 9:7) Ong Siohwa, dahme keieu kesempwal iei kaidehn uwen laud en mwohni me kitail kin kihda ahpw kahrepen atail kin kihda mwohnio. (Mark 12:41-44) Kitail sohte men duwehte Ananaias oh Sapaira me papahte Koht pwehn ale wahu de kamwahupara. Ahpw duwehte Piter, Sohn, oh Parnapas, ahnsou koaros atail limpoak ong Koht oh mehn mpatail kan en kin kamwakid kitail en papah Siohwa.—Mad. 22:37-40.

PITER—SANG SOUNLAID ONG WAHNPOARON NGOANG

Piter kin adaneki ahd limau nan Paipel. Aramas esehki ih Semion ni lokaiahn Ipru oh Saimon ni lokaiahn Krihs, oh Piter oh Kepas ni lokaiahn Aramaik. Wahnpoaron menet pil adaneki Saimon Piter, ahd riau me kapatapatpene.—Mad. 10:2; Sohn 1:42; Wiewia 15:14.

Wahnpoaron Piter weuwa kopwou en mwahmw ehu.

Piter pwopwoud oh kin kousoan rehn inen eh pwoudo oh rie pwutako. (Mark 1:29-31) Ih sounlaid men sang Pedsaida, kisin kahnimw ehu ni paliepeng en Sehd en Kalili. (Sohn 1:44) Mwuhr e kousoanla wasa ehu limwahn Kapernaum. (Luk 4:31, 38) Weren Piter pwohto me Sises ketidi powe ni ahnsou me e ketin padahk ong pokono me mi ni oaroahr en Sehd en Kalili. Mwurinte mwo, Sises mahsanihong Piter en kesehdiong nah uhk ko nan sehdo, oh ni manaman ketin sewese en koledi kiden mwahmw. Piter masepwehkada oh kelepwikihdi, ahpw Sises mahsanihong: “Ke dehr masepwehk. Sang met kohla, ke pahn kin laidih aramas.” (Luk 5:1-11) Piter kin iangih rie pwutako Andru laid, iangahki Seims oh Sohn. Irail meh pahmeno koaros kesehla arail pesines en laid ni ahnsou me irail alehdi sapwellimen Sises luhk en wiahla sapwellime tohnpadahk. (Mad. 4:18-22; Mark 1:16-18) Mpen sounpar ehu mwuhr, Piter wiahla emen rehn me 12 ko me Sises ketin pilada en wiahla sapwellime “wahnpoaron,” me wehwehki “me pekederla.”—Mark 3:13-16.

Sises ketin pilada Piter, Seims oh Sohn ren kin iangih ni ahnsou tohrohr kan. Irail kilang Sises eh ketin wekila oh lingalingla, kilang eh ketin kaiasada nein Sairus serepeino, oh kilang eh ketin kupwur toutoula nan mwetuwel en Kedsemeni. (Mad. 17:1, 2; 26:36-46; Mark 5:22-24, 35-42; Luk 22:39-46) Meh silimeno, iangahki Andru, pil idek rehn Sises duwen kilelepen eh ketier.—Mark 13:1-4.

Piter kin inen oh ngoang, ahpw ekei pak e kin pwururdahte wia mehkot ni eh sohte medewe. E mwomwen me e kin kalapw mwadang koasoi sang ienge wahnpoaron teikan. Pwuhken Rongamwahu ko kin kalapw kasalehda eh koasoi kan pak tohtohsang en wahnpoaron 11 ko ar koasoi kan koaros. Piter kin idihdek peidek kan erein meteikan ar kin nennenlahte sohte koasoi. (Mad. 15:15; 18:21; 19:27-29; Luk 12:41; Sohn 13:36-38) Ih me kasalehda eh sapwungki Sises eh ketin widen patehn neh ko. Oh mwuri ni Sises eh ketin kapwungala ih, e uhd peki rehn Sises en pil widenda peh ko oh moangeo!—Sohn 13:5-10.

Pwehki Piter poakohng Sises, e song en kamwakid Sises en kamehlele me e sohte pahn lokolok oh kamakamala. Sises ketin kapwungala ih pwehki eh madamadauo sapwung. (Mad. 16:21-23) Ni kaimwiseklahn pwohng me Sises ketiket sampah, Piter kasalehda me mendahki wahnpoaron teiko koaros pahn tangasang Sises, ahpw ih, e sohte pahn wia met. Ni ahnsou me sapwellimen Sises imwintihti kan salihedi, Piter ni eimah doadoahngki kedlahs pwehn doare Sises oh mwuri pwakihala Sises ni wasa me imwen samworo lapalapo kelepene. Ahpw nipwongohte, Piter kahmahmkihla eh Soumaso pak siluh oh mwuri sengiseng kowahlap ni eh tehkada dahme e wiahdao.—Mad. 26:31-35, 51, 52, 69-75.

Mwurin Sises eh ketin pwoula oh iasada, wahnpoaron ko kohla Kalili. Ni arail mi mwo, Piter ndahng meteiko me e pahn kohla laid, oh ekei irail iangada ih. Sises ketin pwarohng irail ni oaroahro. Ni Piter eh tehkada me Sises mwo, e mwadangete lusdiong nan sehdo ih papala ni oaroahro. Sises ketin inimada mwahmw kei ong sapwellime wahnpoaron ko. Oh erein arail mwengemwenge, Sises ketin keinemwe rehn Piter ma e poakohng ih laudsang “mepwukat”—me iei mwahmw ko me wahnpoaron ko koledi. Sises ketin kangoange Piter en pilada en kihong pali laud en eh ahnsou ong idawehnla ih, ahpw kaidehn ong eh pesines en netikihla mwahmwo.—Sohn 21:1-22.

Mpen pahr 62 lel 64, Piter kin kalohki rongamwahwo nan Papilon, me rahnwet adaneki Iraq, pwehki tohto mehn Suhs kin kousoan mwo. (1 Pit. 5:13) Nan Papilon, Piter ntingihda 1 Piter oh mwein 2 Piter nan Paipel. Sises “ketikihong Piter manaman en wia wahnpoaron men ong irail me sirkumsaislahr.” (Kal. 2:8, 9) Ni limpoak oh ngoang, Piter kapwaiada eh pwukoa.

SOHN—TOHNPADAHK ME SISES KIN KETIN POAKOHNGO

Wahnpoaron Sohn iei nein Sepedi pwutak oh rien wahnpoaron Seims. E mwomwen me eden eh nohno Salome, mwein rien Mery, inen Siseso. (Mad. 10:2; 27:55, 56; Mark 15:40; Luk 5:9, 10) Eri ele Sohn wia kisehn peneinei en Sises. E mwomwen me en Sohn peneineio kepwehpwe. En Sepedi pesines en netikihla mwahmwo laud pwehki e kak alehda ekei tohndoadoahk. (Mark 1:20) Salome kin iang ideidawehn Sises, oh papah ih ni eh ketiket nan Kalili oh mwuhr wahla mehn kapwohtik kan pwehn kaunopada kahlep en Siseso ong seridi. (Mark 16:1; Sohn 19:40) Mwein pil mie pein imwen Sohn.—Sohn 19:26, 27.

Wahnpoaron Sohn kolokol doaropwe limilim ehu.

Sohn ele iei tohnpadahk en Sohn Sounpapidais me kesikesihnen limwahn Andru ni ahnsou me Sohn Sounpapidais kilang Sises oh nda: “Kilang, Sihmpwul en Kohto!” (Sohn 1:35, 36, 40) Mwurin mwo, Sohn nein Sepedi pwutak iang Sises kohla Kana oh iang kilang keieun manaman me Sises ketin wia. (Sohn 2:1-11) Sohn kawehwehda ni oaritik duwen dahme Sises mahsanih oh ketin wia ni eh ketilahng kalohk nan Serusalem, Sameria, oh Kalili. Eri, e mwomwen me Sohn pein iang kilang mepwukat ar wiawi. Kitail ese me Sohn kin pwoson Sises pwehki ni ahnsou me Sises ketin luke ih en wiahla sapwellime tohnpadahk, Sohn mwadangete pwilikihdi nah uhk en laid ko, were pwohto, oh en eh peneineio pesineso. Duwehte Seims, Piter, oh Andru, Sohn idawehnla Sises.—Mad. 4:18-22.  

Pwuhken Rongamwahu ko kin kalapw koasoia duwen Piter laudsang Sohn. Ahpw duwehte Piter, Sohn pil kin kasalehda ngoang. Ihme kahrehda Sises ketikihong ih oh rie pwutako Seims pein adara Poanerkis, me wehwehki “Nein Nansapwe Pwutak” kan. (Mark 3:17) Nin tapio Sohn men iang lapalap. Ih oh rie pwutako pil kahrehiong ara nohnou en peki rehn Sises en ketikihong ira pwais keieu laud nan sapwellime Wehi. Ineng roporop ehu met, ahpw e pil wia kadehdepen ara pwoson me Wehin Koht uhdahn pahn miehla. Pwehki en Sohn oh rie pwutako wia pekipek wet, Sises ketin isaneki met pwehn padahkihong wahnpoaron kan koaros me re anahne aktikitik.—Mad. 20:20-28.

Sohn pil kasalehda me ih aramas ngoang men ni ahnsou me e song en kauhdihsang ohl emen me kaidehn sapwellimen Sises tohnpadahk en dehr kin iang kausasang ngehn suwed kan ni mwaren Sises. Oh pil ehu ahnsowo, Sohn men peki kisiniei en mweredi sang nanleng pwehn kamwomwala aramas akan nan kisin kahnimw en mehn Sameria kan me sohte men kasamwo Sises oh sapwellime tohnpadahk kan. Pwehki eh mwekid pwukat, Sises ketin lipwoarehda Sohn. Kedekedeo, e sansal me Sohn kakairada eh madamadau toupahrek oh kadek kalahngan. (Luk 9:49-56) Mendahki eh soh unsek kan, Sohn iei ‘tohnpadahk me Sises kin ketin poakohng.’ Ihme kahrehda, ni ahnsou me Sises kereniong pwoula, e ketikihong Sohn en apwalih ineo, Mery.—Sohn 19:26, 27; 21:7, 20, 24.

Sohn mour wereisang wahnpoaron teiko, duwehte me Sises ketin kohpadahr duwen ih. (Sohn 21:20-22) Sohn kin papah Siohwa mpen sounpar 70. Kerenlahng imwin eh mour, erein kaundahn nanmwarki lapalap en Rom me adaneki Domitian, Sohn kalipilipala ni dekehn Padmos ‘pwehki eh kin koasoia duwen Koht oh pwehki eh kin kadehdehda duwen Sises.’ Wasao, mpen pahr 96, Sohn alehdi kaudiahl kan me e ntingihedi nan pwuhken Kaudiahl. (Kaud. 1:1, 2, 9) Nin duwen me aramas tohto kin kamehlele, mwurin eh saledekla, Sohn kohla Episos, wasa me e ntingihada pwuhken Rongamwahu en Sohn oh pwuhken 1, 2, oh 3 en Sohn, oh wasao me e mehla mpen pahr 100.

a Kapakap kin wiawi ni tehnpaso ni ahnsoun meirong en nimenseng oh ni soutik. Meirong en ni soutik kin wiawi ni “awa keduwau,” de mpen kuloak siluh mwurin souwas.

b Menlau kilang koakon ko “Piter—Sang Sounlaid ong Wahnpoaron Ngoang,” oh “Sohn—Tohnpadahk me Sises Kin Ketin Poakohngo.”

c Menlau kilang koakono “Samworo Lapalapo oh Kaunen Samworo kan.”

d Parisi kan me tohtohkihte mpen aramas 6,000 oh Sadusi kan me malaulau sang kin mihmi nan Serusalem nan Pahr 33. Irail kin men kolokolete arail manaman. Ele met wia ehu kahrepen arail sohte men wahnpoaron ko ren pousehlahte padapadahngki duwen Sises.

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share