Kolokol Minimin Ni Imwin Rahn Pwukat
“Kumwail en momourkihte soangen mour me konehng rongamwahu en Krais . . . , tengetengkipene kahrepeteieu, oh miniminkipene anahnteieu, ni amwail kin nantiong pwoson me konehng rongamwahuwo.—PILIPAI 1:27.
1. Ia wekpeseng en nanpwungen Sounkadehde kan en Siohwa oh sampah?
RAHN PWUKAT iei “imwin rahn akan.” Ni soh peikidpe, “ahnsou apwal akan” miehier met. (2 Timoty 3:1-5) Nan “ahnsoun imwi” wet, ni koasoandi en aramas wie pingiping, Sounkadehde kan en Siohwa kin weksang met pwehki re ahneki meleilei oh minimin. (Daniel 12:4) Ahpw emen emen aramas me iang kisehn sapwelimen Siohwa peneinei en tohnkaudek nan sampah pwon anahne nantiong doadoahk pwehn kolokol minimin wet.
2. Dahme Pohl kosoiaki duwen kolokol miniminpene, oh peidek dahieu kitail pahn tehkpene?
2 Wahnpoaron Pohl panawihkin ienge Kristian kan en kolokol minimin. E intingihdi: “Kumwail en momourkihte soangen mour me konehng rongamwahu en Krais, pwe menda ma I pahn kak kohwei oh tuhwong kumwail de soh, I ahpw pahn rong me kumwail tengetengkipene kahrepeteieu, oh miniminkipene anahnteieu, ni amwail kin nantiong pwoson me konehng rongamwahuwo. Kumwail dehr kin masak amwail imwintiti kan, ahpw kumwail kommwad ahnsou koaros. Eri, met pahn kasalehiong irail me re pahn pehrdi, a kumwail pahn powehdi pwe iei Koht me kin ketikihong kumwail roson en powehdi.” (Pilipai 1:27, 28) Mahsan en Pohl pwukat kasalehda ni sansal me kitail anahne doadoahkpene nin duwen Kristian kan. Eri, ahpw, dahme pahn sewese en kolokol atail minimin en Kristian nan ahnsou apwal pwukat?
Uhpaiong Kupwur Sarawio
3. Iahd oh iaduwen tepin Mehn Liki soh sirkumsais kan wiahla werek kan en Krais?
3 Ehu elen kolokol atail minimin iei en uhpaiong kupwur sarawio ahnsou koaros. Met kin wehwehki me kitail anahne kopwungla atail madamadau. Tehk duwen sapwelimen Sises tohnpadahk mehn Suhs kan en mahs. Ni ahnsou me wahnpoaron Piter tepin padahkong Mehn Liki soh sirkumsais kan nan pahr 36 C.E., Koht wudekihdiong pohn aramas en wei pwukat ngehn sarawi, oh re papdaisla. (Wiewia, irelaud 10) Lau lel ahnsouwo, mehn Suhs te, oh irail me pwosonla padahk en Suhs, oh mehn Sameria me wiahla werek en Sises Krais.—Wiewia 8:4-8, 26-38.
4. Mwurin e kawehwehda dahme wiawi me pid Kornelios, dahme Piter kosoia, oh kasongosong dahieu met wiahiong sapwelimen Sises tohnpadahk mehn Suhs kan?
4 Ni ahnsou me wahnpoaron kan oh brother teikan nan Serusalem rongada duwen pwosonlahn Kornelios oh Mehn Liki teikan, re perenki rong en Piter repoto. Mwurin eh kawehwehda dahme wiawi me pid Kornelios oh Mehn Liki pwoson teikan, wahnpoarono kaimwsekihla mahsan ko: “Me inenin sansal mwahu me Koht ketikihong mehn liki ko kalanganohte me e ketikihong kitail ni ahnsou me kitail pwosonla Kaun Sises Krais. Eri, ihs ngehi pwe I en song irehdi Koht?” (Wiewia 11:1-17) Met kin wia kasongosong ehu ong sapwelimen Sises Krais werek mehn Suhs akan. Re pahn uhpaiong kupwuren Koht oh pwungki Mehn Liki pwosonla kan me iei iengerail tohnkaudek kan? De minimin en sapwelimen Siohwa ladu kan en sampah pahn mihlar nan keper?
5. Iaduwen wahnpoaron kan oh brother teikan mwekidki ireo me Koht ketikihong Mehn Liki kan ahnsoun koluhla, oh dahme kitail kak sukuhlkisang lamalam wet?
5 Ireo kosoia: “Ni arail rong met, re ahpw tokedihsang arail lipaned, irail eri kapikapinga Koht. Re ahpw kosoia, “Eri, Koht ketikihong mehn liki kan ahnsou mwahu en koluhla, wiliakapwla, oh komourla.” (Wiewia 11:18) Lamalam wet kin lokolok oh karehda minimin en sapwelimen Sises werek kan. Nan ahnsou mwotomwot kiste, doadoahk en kalohk wiawi nanpwungen Mehn Liki kan, de aramas en wei kan, oh kapai en Siohwa kin iang wiewia pwukat. Pein kitail anahne uhpa oh miniminpene ni ahnsou me e kin pid kakaudahn ehu mwomwohdiso kapw de ahnsou me wekdekla ehu kin wiawi sang powe pahn kaweid en ngehnin Koht. Atail peik sang nan mongiong pahn kaperenda Siohwa oh pahn sewese kitail en kolokol atail minimin ni imwin rahn pwukat.
Koledi Teng Padahk Mehlel
6. Iaduwen padahk mehlel kin pidada minimin en sapwelimen Siohwa tohnkaudek kan?
6 Nin duwen kisehn sapwelimen Siohwa peneinei en tohnkaudek, se kin kolokol minimin pwehki kitail koaros kin ale “kasukuhl sang rehn Siohwa” oh kolokol tengeteng sapwelime padahk mehlel. (Sohn 6:45; Melkahka 43:3) Pwehki atail padahk kan kin poahsonda pohn Mahsan en Koht, kitail koaros kin kosoi parekpene. Se kin perenki ale mwengehn ngehn me Siohwa kin ketikihda ni ah kin doadoahngki “ladu lelepek oh loaloakong.” (Madiu 24:45-47) Soangen padahk pwukat me kin parekpene kin sewese kitail en kolokol atail minimin sampah pwon.
7. Ma emen kitail sohte wehwehki ire ehu, dahme kitail en wia, oh dahme kitail en dehr wia?
7 Iaduwen ma emen kitail sawehweki de sapwungki ire ehu? Se anahne kapakapki erpit oh wia reperep kan nan Pwuhk Sarawi oh pwuhk en Kristian kan. (Lepin Padahk 2:4, 5; Seims 1:5-8) Kosoi ong emen elder ele pahn sawas. Ma ireo saikinte dehde, e mwahu en mweidala. Ele oaretik kan me pid ireo pahn pil intingda, oh eri kitail pahn wehwehkihla ireo. Ahpw e pahn sapwung en nantiong idingkiong meteikan nan mwomwohdiso en pwungki pein atail lamalam. Met pahn kamwerehdi saminimin, oh e sohte pahn karehda minimin. Ia uwen mwahu en “kekeid nan me mehlelo” oh kangoange meteikan en wia met!—3 Sohn 4.
8. Lamalam dah ong padahk mehlel me konehng?
8 Nan senturi keiou, Pohl mahsanih: “Pwe me kitail kin kilikilang met, rasehng me kitail kin ireirong nan kilahs edied ehu; ahpw mwuhr, kitail pahn udiahl Koht ni sansal mwahu nan duwen uhdahn mwomwe. Pwe me I ese ahnsou wet sohte unsek; a mwuhr, e pahn unsekla, pwe I pahn esehla soahng koaros nin duwen Koht eh ketin mwahngih ie.” (1 Korint 13:12) Mendahki Kristian kan en mahs sohte wehwehki oaretik kan koaros, re kin miniminpene. Kitail ahnsouwet wehwehki laud duwen kupwuren Siohwa oh sapwelime Mahsan en padahk mehlel. Ihme karehda kitail en kalanganki padahk mehlel me kitail alehier sang ‘ladu lelepek.’ Oh kitail en kalanganki me Siohwa kin ketin kahlwakinkitail sapwelime pwihn. Mendahki emen kitail ese laudsang de tikitiksang emen nan mwomwohdiso, kitail sohte kin dupek ni pali ngehn. Ahpw, Silepatail, Siohwa, kin kolokol kitail pwe kitail en miniminpene oh e kin ketin apwalih kitail mwahu.—Melkahka 23:1-3.
Doadoahngki Lowemwen ni ahl me Pwung!
9. Iaduwen lowe kak kadoadoahk pwehn kekeirada minimin?
9 Doadoahngki lowe pwehn kangoange meteikan kin wia ahl kesemwpwal ehu ong kekeirada minimin oh wia ngehnin perienpene. Kisin likouwo me kapwungla iren kahpwalo me pid sirkumsais, me governing body en senturi keiou kadarwei, kin wia utupen mehn kangoang. Mwurin arail wadek kisin likouwo, tohnpadahk Mehn Liki kan nan Andiok “perenkihda mehn kangoango.” Sudas oh Sailas, me pekedersang Serusalem iangaki kisin likouwo, “kangoange riarail kan ki padahk tohto oh kakehle irailda.” Ni mehlel, en Pohl oh Parnapas mih wasao pil kangoange oh kakehle iengerail me pwoson kan nan Andiok. (Wiewia 15:1-3, 23-32) Kitail kak wia soangohte ni atail pokonpene ong mihding en Kristian kan oh ‘kangoange emen emen’ oh sang atail pasepeng kan nan mihding.—Ipru 10:24, 25.
10. Pwehn kolokol minimin, dahme anahne wiawi ma pelian kin mihe?
10 Ahpw, doadoahngki sapwung lowetail kak kawehla atail minimin. Tohnpadahk Seims intingihdi: “Eri, ih pil duwen lowen aramas me kisin kakon tikitik kis, ahpw e kak suweiki soahng tohto. Kumwail pil medewe duwen lauden wahl me kisin dimwamwahien kisiniei kis kak karongehla!” (Seims 3:5) Siohwa kin ketin kalahdki irail ko me kin karehda pepei. (Lepin Padahk 6:16-19) Soahngen lokaia kak karehda saminimin. Eri, iaduwen ma mie pelian, de kawe emen de wiaong lokaia suwed? Elder kan pahn song sewese me wiahda dihp wet. Ahpw, emen me sohte men koluhla anahne piskenwei sang nan mwomwohdiso pwehn kak mie popohl, soanamwahu, oh minimin nan mwomwohdiso. Ihme Pohl intingihdi: “Ahpw I koasoia duwen irail kan me kin wia riamwail souleng ahpw kin . . . karaunlikamw . . . , Kumwail dehr pil kin patehng irail oh iang mwenge rehrail.”—1 Korint 5:11.
11. Dahme karehda aktikitik me kesemwpwal ma kitail inda mehkot me karehda insensuwed nanpwungatail oh emen iengetail me pwoson?
11 Irehdi lowetail kan kak sewese kitail en kolokol minimin. (Seims 3:10-18) Ahpw iaduwen ma mehkot kitail inda kin karehda insensuwed nanpwungatail oh emen iengetail Kristian. E soh pwung en tiengla mwohwe ni amw pahn mahs kameleilei riomw Kristiano, pekmak ma konehng? (Madiu 5:23, 24) Mehlel, met kasalehda anahnepen ken aktikitik, de lamalam karakarak, ahpw Piter intingihdi: “Oh kumwail koaros pwuhriong nan likoun karakarak oh uhpahpene nanpwungamwail; pwe Pwuhk Sarawi mahsanih, ‘Koht kin ketin pelianda me aklapalap akan, a e ketikihong sapwelime kalahngan me karakarak kan.’” (1 Piter 5:5) Aktikitik pahn kamwekid kitail en ‘rapahki popohl’ rehn riatail kan, pein wehkada atail sapwung kan oh pekmak ki met. Met pahn sewese kolokol minimin en sapwelimen Siohwa peneinei.—1 Piter 3:10, 11.
12. Iaduwen kitail kak doadoahngki lowetail pwehn kekeirada oh kolokol minimin en sapwelimen Siohwa aramas kan?
12 Kitail kak kalaudehla ngehnin peneinei nanpwungen irail ko nan pwihn en Siohwa ma kitail pahn doadoahngki lowetail ni ahl me pwung. Pwehki ih met me Pohl kin wia, e katamanki mehn Deselonika kan: “Kumwail pil ese me se kin apwalih emenemen kumwail duwehte sahm men eh kin apwahpwalih nah seri kan. Se kakehlaikumwailla, se pil kamwaitkumwailla, oh se kin koangngoangehkin kumwail kumwail en momourki mour me Koht kin ketin kupwurperenki.” (1 Deselonika 2:11, 12) Pwehki e kihda mehn kalimeng mwahu nan ire wet, Pohl kak kangoangeki ienge Kristian kan en “kakehle irail kan me nan kapehd tikitik kan.” (1 Deselonika 5:14) Medewehda ia uwen mwahu kitail kak doadoahngki lowetail pwehn kansenamwahuwih, en kangoange, oh kakehle meteikan. Ehi, “meid kaperen diar mahsen pwung ni ahnsou me konehng!” (Lepin Padahk 15:23) Pil ehu, soangen lokaia pwukat kin sewese kakairada oh kolokol minimin en sapwelimen Siohwa aramas kan.
En Kupwurmahk!
13. Dahme karehda kitail anahne mahkong meteikan?
13 Mahkong emen me pekmahk retail pwehki sapwung ehu me e wiahiong kitail me kesemwpwal ma kitail pahn kolokol minimin en Kristian. Oh pak depe kitail en mahkong diparail kan? Sises padahkiong Piter: “Soh, e sohte itar pahn pak isipak, ahpw pahn pak isuh wad isihsek.” (Madiu 18:22) Ma kitail sohte kin mahkong meteikan, kitail kin uhwong pein kamwahupatail. Iaduwe? Eri, kokou imwintiti ong emen oh kailok pahn kihsang atail meleilei en lamalam. Oh ma kitail kin indandki atail lemei oh sohmahk, kitail pahn wahdong pein kitail kanamenek. (Lepin Padahk 11:17) Kolokol atail kailongki emen kin wia mehkot kansensuwed ong Koht oh kak kahlwalahng dihp toutou. (Lipai 19:18) Tamataman me Erodias wiahda pilahn mwersuwed ehu oh lupuksang moangen Sohn Sounpapidais pwehki e “kolokol a kailongki” Sohn Sounpapidais.—Mark 6:19-28.
14. (a)Dahme Madiu 6:14, 15 padahkiong kitail duwen en mahkong meteikan? (b) Kitail anahne awih mahs pwe meteikan en pekmahk ong kitail mwohn atail pahn mahkong irail?
14 En Sises kapakap me e wiahda kitail en alasang kin audaudki mahsan pwukat: “Komw ketin mahkikihong kiht dipat akan, pwehki at kin mahkohng koaros me kin wia sapwung ong kiht.” (Luk 11:4) Ma kitail sohte kin mahkohng meteikan, kitail pahn lelong nan keper me ehu rahn Siohwa Koht sohlar pahn mahkohng kitail dipatail kan, pwehki Sises mahsanih: “Pwe ma kumwail pahn mahkikihong meteikan sapwung kan me re wiahiong kumwail, nahn Samamwail me ketiket nanleng pahn pil ketin mahkikihong kumwail dipamwail kan. A ma kumwail sohte pahn mahkikihong meteikan ar sapwung kan ong kumwail, eri, Samamwail me ketiket nanleng pil sohte pahn ketin mahkikihong kumwail sapwung kan me kumwail kin wiahda.” (Madiu 6:14, 15) Eri ma kitail uhdahn men wia atail pwais pwehn kolokol minimin nan sapwelimen Siohwa peneinei en tohnkaudek kan, kitail pahn kasalehda mahk, ele manokehla sapwung ehu me emen wiahda pwehki aramaso sohte medemedewe dahme e inda de pwehki e sohte wiahki me met mehkot suwed. Pohl mahsanih: “Kumwail en sawaspene oh mahkpene nanpwungamwail, ni emen rehmwail eh pahn kin kaulime emen. Kumwail uhdahn pahn mahkpene nanpwungamwail, nin duwen Kauno (Siohwa) eh ketin mahkohngkumwailehr.” (Kolose 3:13) Ma kitail kin kasalehda mahk, kitail pahn sewese kolokol minimin en pwihn en Siohwa.
Minimin oh Pein en Emen Koasoandi
15. Dahme sewese sapwelimen Siohwa aramas kan en kolokol minimin ni ahnsou me re kin wia pein arail koasoandi kan?
15 Koht ketin kapikada kitail nin duwen aramas saledek kei me ahneki kapai oh pwukoah en pein wiahda atail koasoandi kan. (Deuderonomi 30:19, 20; Kalesia 6:5) Ahpw, kitail kak kolokol atail minimin pwehki se kin kapwaiada kosonned en Paipel oh eh mour en kosonned kan. Kitail kin kapwaiada ire pwukat ni atail kin wiahda atail koasoandi kan. (Wiewia 5:29; 1 Sohn 5:3) Iaduwen ma peidek ehu pwarada me pid soh poupali. Kitail kak wiahda koasoandi loaloakong ni atail pahn tamataman me kitail “kaiden kisehn sampah” oh me kitail ‘wekidohng neitail kedlas akan ong ni mehn deipwel.’ (Sohn 17:16; Aiseia 2:2-4) Me rasehng met, ni ahnsou me kitail kin wiahda koasoandi me pid atail nanpwung rehn Wein sampah, kitail en tehk dahme Paipel kosoiaki duwen en pwainong “Koht mehkan me ahn Koht,” nin doken atail pahn uhpahiong “manaman lapalap kan” nan iren sampah teikan. (Luk 20:25; Rom 13:1-7; Taitus 3:1, 2) Ehi, kapwaiada kosonned oh mour en kosonned kan en Paipel ni ahnsou me kitail kin wia atail koasoandi kan kin sewese kolokol atail minimin en Kristian.
16. Iaduwen kitail kak sewese lokolok minimin ni ahnsou me kitail wiahda koasoandi kan me sohte sapwung ong Pwuhk Sarawi? Karasada.
16 Kitail kak sewese kolokol minimin en Kristian ni atail kin wiahda koasoandi ehu me pid pein kitail oh sohte sapwung ong Pwuhk Sarawi. Iaduwen? Ni atail pahn kasalehda insenohki irail akan me pahn mwekidki atail koasoandi. Pwehn karasahda: Nan mwomwohdisohn Korint en mahs, peidok ehu me pwarada me pid duwen uduk me meironglahngehr dikedik en eni kan. Ni mehlel, Kristian emen sohte pahn iang pidada kasarawi en pwongih dikedik. Ahpw, e sohte wia dihp ehu en tungoale uduk kan me luhwedi sang arail kasarawi me ni pwung re kakersang inta me re kin netkihla nan market kan. (Wiewia 15:28, 29; 1 Korint 10:25) Mendahki met, insen mwakelekel en ekei Kristian kin sapwungki tungoale soangen uduk wet. Ihme karehda Pohl kangoangeki Kristian teikan en liksang kadipikelekel soangen Kristian pwukat. Ni mehlel, e intingihdi: “Eri, ma ei tungoal kisin mwenge me pahn kahrehiong rieio nan dihp, I sohlahr pahn tungoale uduk kohkohlahte, pwe I en dehr kahrehiong rieio nan dihp.” (1 Korint 8:13) Eri mendahki ma sohte kosonned en Paipel de mour en kosonned en Paipel me kin pidada met, ia uwen limpoak en medemedewe meteikan ni ahnsou me kitail kin wia pein atail koasoandi kan me kakete kamwekid minimin en sapwelimen Koht peneinei!
17. Dahme konehng sen wia ni ahnsou me se anahne wiahda pein atail koasoandi?
17 Ma kitail sohte nohn ese koasoandi dah me kitail en wiahda, e wia elen loaloakong en wiahda koasoandi ehu me pahn karehong kitail en kolokolte atail insen mwakelekel, oh meteikan pahn wauneki atail koasoandi. (Rom 14:10-12) Ni mehlel, ni ahnsou me se anahne wiahda pein atail koasoandi, kitail anahne rapahki kaweid en Siohwa nan kapakap. Duwehte sounmelkahkao, kitail kak ni likilik kapakapki: “Komw ketin karonge ie! . . . Komwi me ei wasahn ruk oh doarepei; komw kaweid ie oh kahluwa ie nin duwen me komw ketin inoukidahr.”—Melkahka 31:2, 3.
Ahnsou Koaros Kolokol Minimin en Kristian
18. Iaduwen Pohl karasahda minimin en mwomwohdisohn Kristian?
18 Nan 1 Korint irelaud 12, Pohl doadoahngki paliweren aramas pwehn karasahda minimin en mwomwohdisohn Kristian. E kasalehda kesemwpwalpen doadoahkpene oh kesemwpwalpen ehu ehu kakon en paliwar. Pohl idek: “Sohte pahn mie paliwar, ma e pahn kakonteieu! Eri, paliwarteieu, a kakon akan me tohto. Iei me pwoaren mas ehu sohte kak ndahng kumwut, ‘Nahn, I sohte anahne omw sawas!’ De pil moange sohte kak ndahng paten neh kan, ‘Eri, I sohte anahnei kumwa!.’” (1 Korint 12:19-21) Me rasehng met, kitail koaros nan sapwelimen Siohwa peneinei en tohnkaudek kan sohte kin wia soangen pwukoahohte. Ahpw, kitail kin miniminpene, oh kitail anahne emen emen.
19. Iaduwen atail kak paikihda koasoandi ngehnin kan en Siohwa, oh dahme emen brother mah kosoia me pid met?
19 Duwehte paliwar ehu me anahne mwenge, epwel, oh kaweid, kitail anahne koasoandi ngehnin kan me Koht ketikihong kitail sang sapwelime Mahsan, ngehn, oh pwihn. Pwehn paikihda koasoandi pwukat, kitail anahne wiahla kisehn sapwelimen Siohwa peneinei en sampah. Mwurin ah mihmi nan doadoahk en Koht sounpar tohto, emen brother intingihdi: “I inenin kalanganki me I mourki loaloakongki kupwur kan en Siohwa sang ahnsou ko mwohn 1914 ni ahnsou me soang koaros sohte wehwe . . . lau lel rahn wet me padahk mehlel lingalingla duwehte lingan en ketipin en ni souwas. Ma mie mehkot me keiou kesemwpwal ong ie, met iei en kerenih pwihn sansal en Siohwa. Ahi ekperiens kan en mahs padahkiong ie ia uwen pweipwei en likih lamalam en aramas. Eri ni ahnsou me I kapwungla ahi madamadau ong ire wet, I nantiong en mihmihte rehn pwihn lelepeko. Pwe ia duwen emen en kak ale kupwuramwahu en Siohwa oh sapwelime kapai kan?”
20. Dahme kitail en nantiong wiahong atail miniminpene nin duwen sapwelimen Siohwa aramas?
20 Siohwa malipehier sapwelime aramas kan sang nan rotorot en sampah oh sang irair en saminimin. (1 Piter 2:9) E wahkitaildohng nan minimin reh oh rehn iengetail me pwoson kan. Minimin wet pahn mie nan nan koasoandi kapw en mehkan me ahnsou wet inenin kerendohr. Ihme karehda, ni imwin rahn apwal pwukat, kitail en kaukaule ‘likoukihda limpoak’ oh wia soang koaros me kitail kak pwehn kekeirada oh kolokol atail minimin kesemwpwal.—Kolose 3:14.
Iaduwen Komw Pahn Sapeng?
◻ Dahme karehda wia kupwuren Koht oh koledi teng padahk mehlel pahn sewese kitail en kolokol miniminpene?
◻ Iaduwen miniminpene kin pidada doadoahngki pwung lowe?
◻ Dahme pidada en mahkong meteikan?
◻ Iaduwen atail kak kolokol miniminpene ni ahnsou me kitail kin wiahda pein atail koasoandi kan?
◻ Dahme karehda en kolokol minimin en Kristian?
[Kilel nan pali 14]
Duwehte silepe menet me kolpene nah pelin sihpw kan, Siohwa kin kolokol sapwelime aramas kan en miniminpene
[Kilel kan nan pali 16]
Ni atail kin ni aktikitik pekmahki sapwung ehu me kitail wiahda, se sewese kekeirada miniminpene