Pitlahng Nan Sampah Kapw Pwung Ehu
“A me aktikitik kan pahn sapwenikihla sahpwo oh re pahn paiamwahu oh popohl.”—MELKAHKA 37:11.
1, 2. (a) Iaduwen kapitala me Siohwa pahn ketin wiahda nan atail ahnsou pahn weksang pitla kan en mahs? (b) Ong nan soahngen sampah dahieu me Siohwa pahn ketin wahlong loale sapwelime aramas kan?
SIOHWA iei Koht en kapitala men. Pak tohto nan ahnsouhn mahs akan, e kin ketin kapitala sapwelime aramas akan. Pitla pwukat kin wiawi ongete ahnsou kis, pwehki nan ahnsou ko Siohwa saikinte wia sapwelime kadeik poatopoat ong en Sehdan sampah pwon. Ahpw nan atail ahnsou, Siohwa pahn ahnsou keren wia doadoahk en kapitala ehu me pahn keiou laud me e pahn wiahiong sapwelime ladu kan. Ahnsouwet e pahn kihsang nan sampah pwon lipwen koasoandi en Sehdan, oh e pahn wahdo sapwelime ladu kan nan sampah kapw ehu, me poatopoat.—2 Piter 2:9; 3:10-13.
2 Siohwa ketin inoukihda: “Ahnsou keren aramas suwed kan pahn sohrala; . . . a me aktikitik kan pahn sapwenkihla sapwo oh re pahn paiamwahu oh popohl.” (Melkahka 37:10, 11) Ia uwen werei? “Me pwung kan pahn koukousoan nan sahpwo oh re pahn sapwenikihla kohkohlahte.” (Melkahka 37:29; Madiu 5:5) Ahpw, mwohn met pahn wiawi, sampah wet pahn lelohng ahnsou ehu me keieu apwal sang ahnsou koaros.
“Kahn Kamakam Kowahlap”
3. Iaduwen Sises kasalehda duwen “kahn kamakam kowahlapo”?
3 Sampah wet pedolongehr nan eh “imwin rahn akan.” (2 Timoty 3:1-5, 13) Ahnsouwet kitail miher nan pahr 83 en ahnsouwo oh imwin ahnsouwo kereniong imwsekla ni ahnsou ehu me, Sises kohpada duwe, me mepwukat pahn wiawi: “Pwe apwal en ni ahnsouwo pahn laudsang apwal me kin wiawi sang mahs kohdo lel met; pil sohte me pahn duwe sang met kohla.” (Madiu 24:21) Ehi, e pahn suwedsang Mahwen Keriau en Sampah, me kemehla impen aramas 50 rar. Ia uwen ahnsouwo e kerekerendo!
4. Dahme karehda Koht kadeikihda Papilon Lapalap?
4 “Kahn kamakam kowahlap” pahn mwadang kohdo, “ni awa tehieu.” (Kaudial 18:10) Tepiadahn met pahn sansalkihda en Koht kadeik pelien kaudek likamw koaros, me Mahsan en Koht kin kahdaneki “Papilon Lapalap.” (Kaudial 17:1-6, 15) Pali me keiou indand nan Papilon en mahs iei ah kaudek likamw. Papilon en ahnsouwet kin duwehte Papilon en mahs oh kin mwete minimin en kaudek likamw koaros en sampah. E wiewia rasehng lihen netikih paliwere ni ah kin miniminiong pelien politic. Kaudek likamw me rasehng lih suwed men kin utungada mahwen en pelien politic kan oh kapaiada sounpei kan sang ni pali koaros me kin uhpene, me kin imwikihla aramas kan sang soangen pelien lamalamohte kin kemehla emen emen. (Madiu 26:51, 52; 1 Sohn 4:20, 21) Kaudek likamw kin pil pohnsowehla wiewia samin kan me toweh kan wiahda oh kin pil kaloke Kristian mehlel kan.—Kaudial 18:5, 24.
5. Iaduwen “kahn kamakam kowahlap” tepida?
5 “Kahn kamakam kowahlap” tepiada ni ahnsou me pelien politic kan pahn mwadangete soupeiong oh uhwongada “Papilon Lapalap.” Re “pahn kailongkihla lih suwedo. Re pahn kihsang mehkoaros me e ahneki oh kakilisawihada. Mwuhr, re ahpw pahn kangala uduke oh kamwomwkihla kisiniei.” (Kaudial 17:16) Ihme karehda, irail akan me kin utungada ih mahs “pahn mwahieiki oh eimwoluhki ni ar pahn mahsanihada ediniei en e rongala.” (Kaudial 18:9-19) Ahpw sapwelimen Siohwa ladu kan kin kasikasik met sang mahs, oh re pahn kosoia: “Kapinga Koht (Siohwa)! . . . E ketin kadeikadahr lihen netiki paliwere ndando me kauwehkilahr sampah eh tiahk suwed kan en kamwahl oh nenek. Koht ketin kalokeier pwehki eh kemehlahr sapwelime ladu kan.”—Kaudial 19:1, 2.
Uhwong Lelohng Sapwelimen Koht Ladu kan
6, 7. Dahme karehda sapwelimen Siohwa ladu kan kak ahneki koapworopwor ni ahnsou me uhwong wiawihong irail erein “kahn kamakam kowahlap”?
6 Mwurin arail kauwehla kaudek likamw, pelien politic kan pahn uhd soupeiong oh uhwongada sapwelimen Siohwa ladu kan. Sehdan, “Kok en sapwen Makok” nan kokohp kosoia: “I koasoanehdi I en mahweniong sahpw ehu me sohte sawaspe, me towe kan meleilei oh onepek mwahu, me kisin kahnimw kan sohte kehl on poadoarepe.” Pwehki e lemeleme me re mengei en lohdi, e pahn mahweniong irail “rasehng melimel ehu me mwekimwekid pohn sahpw.” (Esekiel 38:2, 10-16) Sapwelimen Siohwa aramas kan ese me mahwen wet sohte pahn pweida pwehki re likih Siohwa.
7 Ni ahnsou me Parao oh nah karis en sounpei kan lemeleme me re lidipihdier sapwelimen Koht ladu kan ni Sehd Weitahta, Siohwa doadoahngki ah manaman pwehn kapitala sapwelime aramas kan oh kamwomwala sounpein Isip kan. (Eksodus 14:26-28) Erein “kahn kamakam kowahlap,” ni ahnsou me wehi pahn lemeleme me re lidipihdier sapwelimen Siohwa aramas kan, e pahn pil pwurehng doadoahngki ah manaman pwehn kapitirailla: “Ni rahno . . . I kalokihda ni karakar en ei engieng me ni rahno e pahn mie rerrer en sahpw.” (Esekiel 38:18, 19) Imwin “kahn kamakam kowahlap” eri pahn kerendohr!
8. Wiewia kapwuriamwei dahkan me pahn wiawi mwohn Siohwa kadeikada me suwed kan, oh ia lipwen met?
8 Ahnsoukis mwurin tepiadahn “kahn kamakam kowahlap”, ahpw mwohn Siohwa pahn kadeikada sampah wet, manaman kapwuriamwei kan pahn wiawi. Tehk lipwe met: “A ih ahnsouwo me kilel en Nein-Aramas pahn pwarada pahnlahng; oh kadaudek kan koaros en sampah pahn sengiseng ni ar pahn kilang duwen Nein-Aramas eh pahn ketiket kohdo pohn depwek en pahnlahng kan ni roson oh lingaling lapalapie.” (Madiu 24:29, 30) “Kilel kei pahn pwarada ni ketipin, ni maram, oh pil ni usu kan . . . aramas akan pahn salohkihda ngiringirisek laud en nan madau oh kumwukumwusek laud en pwuki kan.”—Luk 21:25, 26.
“Komourpamwail Kerendohr”
9. Dahme karehda sapwelimen Siohwa ladu kan kak ‘sarada’ ni ahnsou me manaman kapwuriamwei kan pahn wiawi?
9 Ni ahnsouwo, kokohp en Luk 21:28 pahn pweida. Sises mahsanih: “Ni mepwukat eh pahn tepida wiawi, kumwail uhda oh sarada, pwe komourpamwail kerendohr.” Imwintihti kan en Koht pahn rerrerki ar masak pwehki re pahn ese me manaman kapwuriamwei pwukat kohsang rehn Siohwa. Ahpw ladu kan en Siowha pahn peren pwehki re pahn ese me komourparail kerendohr.
10. Iaduwen Mahsan en Koht kasalehda imwin “kahn kamakam kowahlap”?
10 Siohwa eri pahn ketin kauwehla koasoandi en Sehdan: “I pahn kalokehki [Kok] soumwahu oh keredien nta. Keteu laud oh keteu ais takai, iangahki kisiniei oh suwepel okohk, pahn mwerediong powe oh pohn nah karis . . . Irail pahn esehla me ngehi iei Kauno (Siohwa).” (Esekiel 38:22, 23) Lipwen koasoandi koaros en Sehdan pahn ohla. Koasoandi en aramas koaros me kin pohnsehse Koht pahn kamwomwla. Met iei “kahn kamakam kowahlap” me pahn imwikihla Armakedon.—Seremaia 25:31-33; 2 Deselonika 1:6-8; Kaudial 16:14, 16; 19:11-21.
11. Dahme karehda sapwelimen Siohwa ladu kan pitkihsang “kahn kamakam kowahlap”?
11 Me pahn pitsang “kahn kamakam kowahlap” iei irail tohnkaudek rar kan en Siohwa nan sampah pwon. Irail pwukat iei “pokon kalaimwun” me kohsang “nan wehi koaros oh ni keinek koaros oh ni soangen aramas akan oh lokaia kan.” Dahme karehda re pahn pitkihla ni soahngen ahl kapwuriamwei wet? Pwehki re kin wiaihong Siohwa “papah sarawi ni rahn oh ni pwong.” Ihme karehda re pahn pitkihsang imwin sampah wet oh pedolong nan sampah kapw ehu. (Kaudial 7:9-15) Ihme karehda, re kadehde pweidahn inou en Siohwa: “Koapworopworki Kauno (Siohwa) oh kapwaiada sapwelime kosonned akan; e ahpw pahn ketin kawauwihiukala ni eh pahn ketikihong uhk sahpwo, oh ke pahn kilang me suwed akan ar pahn koakoahksang.—Melkahka 37:34.
Sampah Kapwo
12. Ong dah me irail kan me pitsang Armakedon kin kilangwohng?
12 Ia uwen met wia ahnsou kaperen ehu—kasoralahn me suwed kan oh tepidahn ahnsou lingan ehu nan poadoapoad en aramas! (Kaudial 20:1-4) Ia uwen irail akan me pitsang Armakedon kin kalahngankiohng Siohwa arail pahn pedolong nan koasoandi en Koht ehu me lingan, oh mwakelekel, sampah kapw ehu, sampah ehu me pahn weliakapwla wiahla paradais ehu! (Luk 23:43) Oh re solahr pahn pwurehng mehla! (Sohn 11:26) Mehlel, sang ahnsouwo kohla, re pahn ahneki koapworopwor kaselel, oh kapwuriamwei en mour werei rasehng mour werei en Siohwa!
13. Iaduwen Sises pousehlahte doadoahk en kamwahuwiala aramas me e tepiada pohn sampah?
13 Sises, me Siohwa ketin idiada nin duwen Nanmwarki en nanleng, pahn apwaliala kapai kan me irail me pitla kan pahn paikihda. Ni ahnsou me e ketiket pohn sampah, e kapehdpeseng mesen me maskun kan oh kamwahuwiala me salongpon kan oh pil kamwahuwiala “soangen soumwahu koaros.” (Madiu 9:35; 15:30, 31) Nan sampah kapwo, e pahn pousehlahte kamwahuwiala soumwahu kan ahpw met e pahn wiaihong aramas koaros nan sampah pwon. Nin duwen sapwelimen Koht Sounkomour, e pahn kapwaiada inouwo: “E pahn kin ketin limwihasang pilen masarail kaoros. Mehla solahr pahn wiawi, solahr mwahiei, solahr nsensuwed, solahr medek. Soahng mering kan sohralahr.” (Kaudial 21:4) Solahr pahn mie anahnepen toahkte kan de pil anahnepen sounsarepedi me melahr kan!—Aiseia 25:8; 33:24.
14. Pitla dahieu pahn wiawihong laduhn Siohwa kan me mehla mahso?
14 Irail ladu lelepek kan koaros en Koht me mehla mahso pahn pil pitla. Nan sampah kapwo, re pahn saledeksang nan sousou. Siohwa ketikihda koapworopwor wet: “Me mwahu oh me suwed kan, pahn iasada sang mehla.” (Wiewia 24:15) Ele, me “pwung” kan pahn kaiasada mahs oh iang kaparadaisala sampah. Ia uwen e pahn kaperen ong irail akan me pitsang Armakedon en rong eksperiens en irail me lelepek kan me mehla mahso, ahpw ahnsouwet iasadahngehr mour!—Sohn 5:28, 29.
15. Kasalehda ekei irair kan me pahn wiawi nan sampah kapwo.
15 Irail ko koaros me momour ahnsouwo pahn lelohng dahme sounmelkahkao kosoiahki Siohwa: “Komwi ketin ketikihong irail uwen me itar oh kin ketin kaitarala ar anahn akan koaros.” (Melkahka 145:16) Solahr duhpek: Sampah pahn pwurelahng koasoandi touparek pwehn kak kekeirada reken wahnsahpw akan. (Melkahka 72:16) Aramas koaros pahn mie pein imwerail: “Aramas akan pahn kauwada imwerail kan oh kousoanla loale-sohte emen tohrohr pahn kak doadoahngki,” oh emen emen pahn meleilei “pahn mweten arail tuhkehn wain oh tuhke pihk kan; re sohte pahn perki mehkot.” (Aiseia 65:21, 22; Maika 4:4) Solahr masak: Solahr pahn mie mahwen, pepei, oh mwersuwed. (Melkahka 46:8, 9; Lepin Padahk 2:22) “Eri, met sampah pwon pereperenkiher ar kommoaldier oh popohl, oh koaros kin kokoulki koulen peren.”—Aiseia 14:7.
16. Dahme karehda pwung pahn kadirehkihla sampah kapwo?
16 Nan sampah kapwo, padahk likamw kan en Sehdan pahn koakoahsang. Ahpw, “irail koaros pahn esehla dahkot pwung.” (Aiseia 26:9; 54:13) Ki mehn kasukuhl en pali ngehn kan nan rahn koaros, “sampah pahn dirkihla kupwurokong en Kauno (Siohwa), duwehte madau eh kin direkihla pihl.” (Aiseia 11:9) Lamalam oh wiewia pwung pahn mihla rehn tohnsampah. (Pilipai 4:8) Medewehla met, koasoandi en aramas nan sampah pwon ehu me pahn maiousang mwersuwed, akalapalap, peirin— oh e pahn wiahla minimin en pirien ehu nan sampah pwon me towe kan kin kapwaiada wahn ngehnin Koht akan. Mehlel, ahnsouwet pokon kalaimwun kin kapwarehda soangen irair pwukat.—Kalesia 5:22, 23.
Dahme Karehda E Wereiki?
17. Dahme karehda Siohwa awih ahnsou werei mwohn e karosala me suwed kan?
17 Ahpw, dahme karehda Siohwa awih ahnsou werei pwehn kihsang me suwed kan oh kapitala sapwelime aramas akan ong nan sampah kapwo? Tehk dahme anahne wiawihda. Me keiou kesemwpwal iei kawaulahn kaunda unsek en Siohwa, sapwelime pwung en kaunda. Ni ah mweidong ahnsou itar, e kin ketin kasalehda ni soh peikasal me kaundahn aramas likin sapwelime kaunda unsek sohte kak pweida. (Seremaia 10:23.) Ihme karehda ahnsouwet Siohwa me pwung ni ah wiliankihdi kaundahn aramas sapwelime Wehio nanleng pahn kaundahn Krais.—Daniel 2:44; Madiu 6:9, 10.
18. Iahd me kadaudeken Eipraam kan pahn sohsokila sapwen Kenan?
18 Dahme wiawi erein ahnsou pwukat kin rasehng dahme wiawi ni mwein Eipraam. Siohwa padahkiong Eipraam me kadaudeke kan pahn sohsohkihla sapwen Kenan—ahpw kaidehn ong erein sounpar 400 “pwehki mehn Amor kan konehng ale kalokolok pwehki ar suwed kan.” (Senesis 12:1-5; 15:13-16) Lepin lokaia wet “Amor” (keinek laud ehu) ele kin mwete aramas kan en Kenan nin duwen pwihn ehu. Ihme karehda sounpar 400 samwa pahn daulih mwohn Siohwa mweidong sapwelime aramas kan en sapwanekihla sapwen Kenan. Nin doken met Siohwa mweidong wehi kan nan Kenan en kekeirada arail koasoandi kan. Ia imwilahn met?
19, 20. Soahngen koasoandi dahkei mehn Kenan kan wiahda?
19 Pwuhko me adaneki Bible Handbook, me Henry H. Halley intingihdi, kasalehda me nan Makiddo, sounweir kepwehn mahs kan diarada lipwen ohlahn imwen sarawi en Ashtoreth, lih koht sarawi en Paal. E intingihdi: “Kahk kei sangete imwen sarawi wet mie semeteri ehu, wasa me sah tohto dierek ie, me audaudki tihn kisin seri pwelel kan me kin meirongla nan ihmw sarawi wet. . . Soukohp kan en Paal oh Ashtoreth kin wia sounkemehla kisin seri kan.” “Ehu wiewia suwed me re kin wia iei [dahme] re kin kahdaneki ‘poahson en meirong kan.’ Ni ahnsou me ihme ehu pahn kakauda, seri men pahn meirongla, oh paliwere kapatapatong nan dihdo.”
20 Halley kosoia: “Kaudek en Paal, oh Ashtoreth, oh koht teikan en Kenan kin audaudki soangen kamadipw kasaut kan; arail ihmw sarawi kan kin wia wasahn tiahk samin koaros. . ..Mehn Kenan kan kin wia arail kaudek ni arail kin wia tiahk samin koaros,. . .oh mwuri, irail kin kemehla neirail mehseni kan, nin duwen meirong ong koht pwukatte. E mwomwen me, ni pali laud ehu, sapwen Kenan duwehla Sodom oh Komora. . ..Soahngen koasoandi en aramas wet me kin wia soahng kasaut oh lemei pwukat ahneki pwung en momour?. . .Irail akan me kin weir kahnimw ohla kan en Kenan kin wahponki dahme karehda Koht soh kamwomwala irail mwadangasang me E ketin wiahdar.”—Kaparekiong 1 Nanmwarki 21:25, 26.
21. Irair dahkan me duwepenehte rehn mehn Kenan kan oh irail kan nan atail ahnsou?
21 Wiewia suwed en mehn Amor kan “konehng ale kalokolok pwehki ar suwed laud kan.” Ihme karehda Siohwa ahnsouwet uhdahn pwung ni ah kamwomwala irail. Met pil duwehte rahnwet. Sampah wet kin dirkihla pepei, tiahk samin, oh kauwehla kosonned en Koht. Oh pwehki atail kin sapwungki wiewia suwed duwehte meirongkihla seri kan me kin wiawi nan Kenan en mahs, iaduwen meironglahn me pwulopwul dep kan nan mahwen kan en sampah wet, me uhdahn suwedsang dahme wiawi nan Kenan? Ni mehlel, Siohwa ahnsouwet uhdahn pwung ni ah pahn kamwomwala koasoandi suwed wet en mehkan.
Wiahda Mehkot Tohrohr
22. Dahme pweida pwehki kanangamah en Siohwa nan atail ahnsou?
22 En Siohwa kanangamah nan imwin rahn pwukat kin pil wiahda mehkot tohrohr. E kin mweidong ahnsouhn kihpene oh kasukuhlda pokon kalaimwun me ahnsouwet lelehr me lime rar samwa. Pahn kaweid en Siohwa, re wiahlahr pwihn ehu me kin mwekimwekidwei mwowe. Ohl akan, oh lih akan, iangahki me pwulopwul kan kin ale kaian en padahkiong meteikan padahk mehlel en Paipel. Sang audepen arail mihding kan oh pwuhk kan en Paipel, re sukuhlkier elen Koht limpoak kan. (Sohn 13:34, 35; Kolose 3:14; Ipru 10:24, 25) Kapataiong met, re sukuhlki en koahiokihla kauwada ihmw akan, oh pil koahiokihla wia mehkan me pid lioal, oh inting, oh doadoahk teikan pwehn kak utung doadoahk en kalohngki “rongamwahuwo.” (Madiu 24:14) Ni mehlel soahngen koahiok pwukat nan pelien kasukuhl oh kokou pahn kadoadoahk laud nan sampah kapwo.
23. Dahme karehda e wia kapai ehu en momour nan ahnsouwet?
23 Ehi, rahnpwukat Siohwa kin kaukaunop sapwelime ladu kan en pitsang nan “kahn kamakam kowahlap” oh pedolong nan sampah kapw pwungo. Eri uhwong kan en Sehdan oh ah sampah suwedo pahn sorala, oh soumwahu, oh nsensuwed, oh mehla pahn pil sorala. Ki ngoang oh peren laud, sapwelimen Koht aramas kan pahn pousehlahte wia doadoahk kaperen en wiahda ehu paradais, wasa me rahn koaros pahn wia “peren laud.” Ia uwen atail pai en mour ni imwin ahnsou pwukat, en ese oh papah Siohwa, oh en pohnese me ahnsou keren kitail pahn ‘sarada pwehki komourpatail kerendohr’!—Luk 21:28; Melkahka 146:5.
Peidek Kan En Kousapahl
◻ Dahkot “kahn kamakam kowahlap,” oh iaduwen e pahn tepida?
◻ Dahme karehda en Kok uhwong sapwelimen Siohwa ladu kan sohte pahn pweida?
◻ Iaduwen “kahn kamakam kowahlap” pahn imwisekla?
◻ Kapai kaselel dahkei sampah kapwo pahn kapwarehda?
◻ Dahme karehda Siohwa awih ahnsou werei mwohn e kaimwsekla koasoandi wet?
[Kilel nan pali 16]
Sampah pwon pahn wiahla paradais ehu