Kitail En Peren Pwe Siohwa Kin Kasalehong Kitail Sapwekkime Ahl
“Koht menet—ia uwen deilahn wiepen nin lime kan, ia uwen likilik en sapwellime mahsen kan.”—2 SAMUEL 22:31.
1, 2. (a) Aramas koaros kin ahneki soahngen anahn dahieu? (b) E pahn mwahu ma kitail en kahlemengih ihs?
ARAMAS koaros kin inengieng en ale kaweid. Ei, kitail anahne sawas en kaweidkin kitail nan atail mour. Ni mehlel, Siohwa ketikihong kitail loalokong oh nsenmwakelekel pwehn sewese kitail en dehdehki dahme pwung oh dahme sapwung. Ahpw atail nsenmwakelekel anahne kaiahn ma e pahn kak kahre kitail ni ahl me pwung. (Ipru 5:14) Ma kitail men wiahda pilipil pwung kan, kitail anahne audaudki ire pwung kan nan atail madamadau oh pil ale kaiahn en sewese kitail en dehdehki ire pwung kan. (Lepin Padahk 2:1-5) Ahpw pwehki kahpwal en mour en ahnsou wet, atail pilipil kan pahn kak sohte pweida nin duwen kitail me pilahnehda. (Eklesiasdes 9:11) Pein atail loalokong sohte kak kaweidkinkitail en ese dahme pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo.
2 Ong met oh pil kahrepe teikan, soukohp Seremaia ntingihdi met: “Maing Kaun [“Siohwa,” New World Translation], I ese me sohte mehmen me kaunda pein imwilahn eh mour; sohte aramas emen me kaunda pein eh mour.” (Seremaia 10:23) Sises Krais, ohl me keieu ndand sangete mahs lel met, pil kin ale kaweid. E mahsanih: “I ndaiong kumwail ni mehlel: Sapwellimeo sohte kin wia mehkot ni pein eh koasoandi, pwe me e kin kilang me Sahmo kin ketin wia, ihte me e kin wia. Pwe me Sahmo kin ketin wia, iei me Sapwellimeo pil kin wia.” (Sohn 5:19) Ia uwen e wia elen loalokong ehu en kahlemengih Sises oh kilangwong Siohwa en kak sewesekihong kitail atail ewen kahk kan! Nanmwarki Depit koulki: “Koht menet—ia uwen deilahn wiepen nin lime kan, ia uwen likilik en sapwellime mahsen kan! E rasehng mehn sansar ehu ong irail kan me kin rapahki sileparail reh.” (2 Samuel 22:31) Ma kitail men idawehnla sapwellimen Siohwa ahl oh dehr likih pein atail erpit, kitail pahn ale kaweid me unsek mehlel. Soikala sapwellimen Koht ahl kin kahluwalahng kitail en lelohng kahpwal akan.
Siohwa kin Kasalehda Ahl me Pwung
3. Iaduwen Siohwa kahre Adam oh Ihp, oh e kihong ira koapworopwor dahieu?
3 Medemedewe duwen Adam oh Ihp. Nin tepio, edetehn ira sohte wiahda dihp, re anahne kaweid. Siohwa sohte mweidong Adam en wiahda pilahn ong pein ih nan mwetuwel en Ihden kaselelo. Ahpw, Koht kihong ih doadoahk ehu. Keieu, Adam anahne kihong mahn koaros ederail. Mwurin mwo, Siohwa kihong Adam oh Ihp mehn akadei kan me pahn deila ni ahnsou reirei. Re pahn kousoanla nin sampah, kaparaparala oh apwaliahda mahn akan me mihmi nin sampah. (Senesis 1:28) Met wia doadoahk laud ehu, ahpw doadoahk wet pahn imwikihla paradais nin sampah pwon me pahn dirkihla aramas unsek kei me kin miniminpene rehn mahn akan. Ia uwen kaselel koapworopwor wet! Oh pil ni ahnsou me Adam oh Ihp, ni lelepek, kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl, re kak koasoiong Siohwa. (Pil kilang Senesis 3:8.) E wie pwais kaselel ieu ong ira—en ahneki nanpwungmwahu rehn ara Sounkapikadao!
4. Iaduwen Adam oh Ihp sohte kasalehda irairen likilik oh lelepek, oh met kin imwikihla suwed dahieu?
4 Siohwa kainapwidi tepin pwopwoud en dehr kang sang wahntuhkehn kehsehki aramas dahme mwahu oh dahme suwed me mih nan Ihden, oh mweidong ira en kasalehda ara peik—ara ineng en men kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl. (Senesis 2:17) Mwurinte mwo, kasongosong en ara peik wiawi. Ni ahnsou me Sehdan doadoahngki eh lokaia widing kan, Adam oh Ihp anahne en kasalehda ara lelepek ong Siohwa oh likih sapwellime inou kan ma re pahn peikiong Siohwa. Inenen kansensuwed, pwe ira sohte kasalehda ara lelepek oh likih Siohwa. Ni ahnsou me Sehdan kihong Ihp pilipil ehu en uhtohrdahsang Siohwa oh ni ahnsou me Sehdan lahlahwe Siohwa oh dene me e likamw, Sehdan pitihdi liho oh liho ahpw sapeikiong Koht. Adam pil idawehnla liho oh wiahda dihp. (Senesis 3:1-6; 1 Timoty 2:14) Ira lelohng paisuwed laud. Ma ira kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl, ira pahn kak paiekihda peren laud me pahn lalaudla ni ara pahn kapwaiada kupwuren Koht. Ahpw, ara mour dirkihla nsensuwed oh medek lao lel ira mehla.—Senesis 3:16-19; 5:1-5.
5. Ia kupwuren Siohwa, oh iaduwen e kin sewese aramas lelepek kan en kilang pweidahn sapwellime inou?
5 Ahpw, Siohwa sohte kawukila kupwure me, ehu rahn, sampah wet pahn wiahla paradais ehu ong aramas unsek akan. (Melkahka 37:11, 29) Oh pil, ahnsou koaros, e kin kihda kaweid unsek ong irail akan me kin kekeid nan sapwellime ahl oh kin koapworopworki kilang pweidahn sapwellime inou. Ong kitail aramas me kin perenki rong, Siohwa kin kangoange kitail ni e mahsanih: “Iet ahlo. Kumwail idawehn.”—Aiseia 30:21.
Ekei me Kekeid nan Sapwellimen Siohwa Ahl
6. Ihs ohl riemen me kin kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl mahso, oh met kin imwikihla dah?
6 Nin duwen dahme kileldi nan Paipel, ekeite kadaudok en Adam oh Ihp me kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl. Eipel me wia tepin aramas me kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl. Edetehn e mwadang mehla, e kenikenla rehn Siohwa, oh ihme kitail kak ahneki koapworopwor me e pahn kisehn irail “me mwahu . . . me pahn iasada sang mehla” nan sapwellimen Koht ahnsou. (Wiewia 24:15) E pahn kilang pweidahn kupwuren Siohwa me pid sampah oh aramas akan. (Ipru 11:4) Pil emen me kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl iei Enok, oh sapwellime kokohp duwen kaimwiseklahn koasoandi wet me ntingihdi nan pwuhken Sud. (Sud 14, 15) Enok pil sohte mour werei. (Senesis 5:21-24) Ahpw, e “inenen keniken pahn kupwuren Koht.” (Ipru 11:5) Ni ahnsou me e mehla, e duwehte Eipel, mie ah koapworopwor en iasada, oh e pahn iang kilang pweidahn sapwellimen Siohwa kupwur kan.
7. Iaduwen Noha oh eh peneinei kasalehda ahr lelepek ong Siohwa oh likih Ih?
7 Mwohn Nohliko, pwehki sampah en ahnsowo suwedla, e wia kasongosong laud ong aramas akan me men peikiong Siohwa. Mwohn sampah en ahnsowo imwisekala, ihte pwihn tikitik ehu me diarekda me kin kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl. Noha oh eh peneinei kin rong Koht oh pil kin likih sapwellime mahsen kan. Irail kin, ni lelepek, kapwaiada doadoahk kan me kohwong irail en wia oh re pil kahng lohdi pahn kasongosong kan en wiewia suwed kan en sampah en ni ahnsowo. (Senesis 6:5-7, 13-16; Ipru 11:7; 2 Piter 2:5) Kitail kak kalahnganki ahr lelepek oh peik. Pwehki met, re pitsang Nohliko oh wiahla samatail oh inatail kan.—Senesis 6:22; 1 Piter 3:20.
8. Ong wehin Israel, dahme irail anahne wia ma re men kekeid nan sapwellimen Koht ahl?
8 Kedekedeo, Siohwa wiahda inou ehu rehn kadaudok kan en ohl lelepek Seikop me re pahn wiahla sapwellime wehi tohrohr ehu. (Eksodus 19:5, 6) Siohwa ketikihda kaweid ong sapwellime aramas inouda kan ki Kosonnedo ntingo, pwihn en samworo kan, oh kokohp kan me kin kahre irail. Ahpw, mehn Israel kan me pahn pein pilada en kapwaiada kaweid pwukat de soh. Siohwa doadoahngki sapwellime soukohp en padahkiong mehn Israel akan: “Rahnwet I pahn kihong kumwail en pilada nanpwungen kupwuramwahu oh keria: kupwuramwahu, ma kumwail peikiong mahsen en Kauno [“Siohwa,” NW], amwail Koht, me I kihong kumwail rahnwet; a keria, ma kumwail sohte peikiong mahsen pwukat ahpw sohpeisang pwehn pwongih koht teikan me kumwail sohte kin pwongih mahs.”—Deuderonomi 11:26-28.
Dahme Kahrehda Ekei Sohlahr Kekeid nan Sapwellimen Siohwa Ahl
9, 10. Soangen irair dahieu me mehn Israel kan kin lelohng me kahrehong irail en likih Siohwa?
9 Duwehte Adam oh Ihp, mehn Israel akan anahne likih Siohwa oh lelepek ong Ih ma re men kolokolte ahr peik. Wehin Israel iei ehu wehi tikitik oh wehi kan limwah kin men uhwong irail. Wehin Isip oh Ediopia mih ni pali eir en Israel. Wehin Siria oh Asiria kin mih ni pali epeng en Israel. Me keieu karanih irail iei wehin Pilistia, Ammon, Moab, oh Edom. Nan ehu ehu irairen ahnsou, wehi pwukat kin wie imwintihti en Israel. Wehi pwukat koaros kin wia kaudok likamw, oh re kin doadoahngki dikedik en eni kan, kasawih usu, oh ekei pak re kin wia tiahk en nenek nan ahr kaudok oh meirongkihla neirail seri kan. Wehi kan me kin mihmi limwahn mehn Israel akan kin kilangwong ahr koht akan en kihong irail seri tohto, reken mwenge, oh kana nan ahr mahwen kan.
10 Wehin Israel kelepw kin kaudokiong Koht tehmen iei Siohwa. Siohwa inoukihong irail kapai kan en naineki seri tohto, reken mwenge, oh e pahn pere irail sang ahr imwintihti kan ma re pahn peikiong sapwellime kosonned akan. (Deuderonomi 28:1-14) Ahpw inenen kansensuwed, pwe mehn Israel tohto sohte kapwaiada sapwellimen Siohwa kosonned akan. Irail akan me kin kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl kin lelohng kalokolok pwehki ahr lelepek. Ekei aleier kalokolok suwed, kapailok, wokiwok, selidi, kostakaidi, oh iengarail mehn Israel kan kemehla ekei irail. (Wiewia 7:51, 52; Ipru 11:35-38) Met wia kasongosong laud ong irail me lelepek akan! Ahpw dahme kahrehda aramas tohto sohlahr men kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl? Karasepe riau sang poadopoad en Mehn Israel kan kin sewese kitail en kilang ahr madamadau sapwung kan.
Ahn Ahas Mehn Kahlemeng Suwed
11, 12. (a) Ni ahnsou me Siria tepida uhwong Ahas, dahme Ahas kahng wia? (b) Ihs aramas riemen me Ahas kin sohpeiong pwehn peki sawas?
11 Ahas kaunda wehin pali eir en Suda nan kawaluh en senturi B.C.E. Sohte irairen popohl ni ahnsou me e kin kaunda. Ehu ahnsou, wehin Siria oh wehin Israel ni pali epeng kin ehukipene oh uhd mahweniong Ahas, oh “ih oh sapwellime aramas koaros ahpw rerrerki ar masepwehkada.” (Aiseia 7:1, 2) Ahpw ni ahnsou me Siohwa men kihong Ahas sawas oh Siohwa mahsanihong Ahas en mweidohng Ih en kasalehda me e kak sewese Ahas, Ahas kahng ale sawas! (Aiseia 7:10-12) Pwehki Ahas kahng ale sapwellimen Siohwa sawas, arail imwintihti kan kalowehdi Suda oh tohto me mehkihla mahweno.—2 Kronikel 28:1-8.
12 Ahas kahng ale sapwellimen Siohwa sawas, ahpw e sohte pweiek en peki sawas sang rehn nanmwarki en Asiria. Ahpw, Suda kin lelohng kalokolok sang rehn wehi kan me mihmi limwah. Ni ahnsou me Asiria uhd uhwong Ahas oh “ketikihong nan apwal,” nanmwarkio “ketin wiahda meirong kei ong koht en Siria kan, me kalowedier ih. E mahsanih, ‘Koht en Siria kan sewesedahr nanmwarki en Siria, eri, ma I pahn meirong ong irail, re pahn pil sewesei ie.’”—2 Kronikel 28:20, 23.
13. Dahme Ahas kasansalehda ni ahnsou me e sohpeiong koht kan en Siria?
13 Ni ahnsou ehu mwuhr, Siohwa mahsanihong Israel: “Ngehi me Kauno [“Siohwa,” NW] omw Koht, me kupwurki padahkihiuk pwe en wia kamwahu ehu ong uhk oh kaweid uhk nan ahl me ke pahn keid ie. Ma ke rongete ei kosonned akan! Eri, kupwuramwahu ahpw pahn pwilipwilwei rehmw rasehng piletik pwoat me sohte kin madada. Powehdi pahn lelohng uhk, rasehng iloak kan me kin pwungupwungdohng ni oaroahr.” (Aiseia 48:17, 18) Pwehki Ahas sohpeiong koht kan en Siria, e kasansalehda me e kin dohsang ahl me e anahne keid ie. E koledi madamadau en wehi kan, ni ahr kin sohpeiong arail koht likamw akan oh sohte kin likih Siohwa.
14. Dahme kahrehda Ahas sohte ahneki kahrepe mwahu en sohpeiong koht likamw akan?
14 Ahnsou werei, koht en liki kan, iangahki koht akan en Siria, e sansal mwahu me irail “koht soh katepe kei.” (Aiseia 2:8) Mwowe sang met, erein kaunda en Nanmwarki Depit, e sansal me sapwellimen Siohwa kaunda me ilesang koht akan en Siria pwehki mehn Siria kan wiahla ladu kan en Depit. (1 Kronikel 18:5, 6) Siohwa kelepw, “me ketin lapalapasang koht akan koaros oh manaman koaros,” pahn kak ketikihong aramas koaros mour meleilei. (Deuderonomi 10:17) Ahpw, Ahas sohpeiweisang Siohwa oh kilangwong koht akan en wehi kan en kihong ih meleilei. Ahpw met imwila suwed ong Suda.—2 Kronikel 28:24, 25.
Mehn Suhs akan oh Seremaia nan Isip
15. Ni mwehin Seremaia, ni ahl dahieu me mehn Suhs akan nan Isip dihpada?
15 Pwehki sapwellime aramas akan me inenen salelepek, nan pahr 607 B.C.E., Siohwa mweidong Papilon en kalowehdi Serusalem, iangahki Tehnpas Sarawio. Pali moron en aramas en wehio kalipiliplahng Papilon. Ekei irail mihmihte nan Serusalem, iangahki soukohp Seremaia. Ahpw ni ahnsou me Kepina Gedaliah kamakamala, pwihn wet tangala Isip oh sehreda Seremaia en iang irail. (2 Nanmwarki 25:22-26; Seremaia 43:5-7) Wasao, re tepida wia ahr meirong ong koht likamw akan. Seremaia nantiong en sewese irail mehn Suhs salelepek kan, ahpw re keptakaila. Re kahng sohpeiong Siohwa oh re kin ngidingidki kaudokiong “Lih Nanmwarkien Nanleng.” Pwekihda? Pwehki irail oh ahr pahpa kahlap kan kin wia met nan ‘nan kahnimw kan en Suda oh pohn ahl akan en Serusalem. Eri, ni ahnsowo at kisin tungoal me tohto, se paiamwahu, oh sohte lelohng kahpwal.’ (Seremaia 44:16, 17) Mehn Suhs ako pil koasoia: “Ahpw sang ni ahnsou me se tokedihsang wia meirong ong Lih Nanmwarkien Nanleng oh tokedihsang at patohwandahng wain, sohla at mehkot, oh nait aramas akan mehkihla mahwen oh lehk lapalap.”—Seremaia 44:18.
16. Dahme kahrehda madamadau en mehn Suhs akan nan Isip inenen sapwung?
16 Irail mehn Suhs ako kin ihte tamanda dahme kin pid arail ineng kan! Ahpw dahme mehlel? Mehn Suhs akan kaudokiong koht likamw akan nan sahpw me Siohwa ketikihong irail. Ekei ahnsou ni mwehin Ahas, re kin lelohng kahpwal pwehki re kin lahlahwe padahk mehlel. Ahpw, Siohwa “sohte kin mwadang lingeringerda” pahn sapwellime aramas inouda kan. (Eksodus 34:6; Melkahka 86:15) E kadarala sapwellime soukohp akan pwehn kangoange irail en koluhla. Ekei pak, ni ahnsou me nanmwarki kan kin lelepekong Siohwa, Siohwa kin kapaiada irail, oh aramas akan pil kin paiekihda kapai pwukat mendahki pali moron irail me salelepek. (2 Kronikel 20:29-33; 27:1-6) Irail mehn Suhs akan nan Isip me inenen sapwung ni ahr kin nda me kapai kan me re paiekihda nan sapwarail me kohsang ahr koht likamw akan!
17. Dahme kahrehda Tehnpas Sarawio oh sapwen Suda kohsang irail?
17 Mwohn 607 B.C.E., Siohwa kangoange aramas akan nan Suda: “Re en kin peikiong ie, pwe I en wiahla arail Koht, oh re en wiahla nei aramas. I ahpw pil padahkihong irail re en kekeid nan ahl me I kehkehlikiong irail, pwe re en kin paiamwahu.” (Seremaia 7:23, NW) Tehnpas Sarawio oh sahpwen mehn Suhs akan kohsang irail pwehki irail kahng en kekeid nan ‘ahl me [Siohwa] kehkehlikiong irail.’ Kitail en liksang sapwung wet.
Siohwa kin Kapaiada Irail akan me kin Kekeid nan Sapwellime Ahl
18. Dahme irail akan me kin kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl en wia?
18 Nan rahnpwukat, me duwehte mahs, emen anahne en lelepek ma e men kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl—nantiong en papah Siohwa kelehpw. Irairen peik me kesempwal ma emen pahn kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl—kapwaiada sapwellime kosonned akan oh sohte soikala. “Kauno [“Siohwa,” NW] me pwung oh kin kupwurki wiewia mwahu kan; me kin peikiong pahn kin momour mwohn silangi.”—Melkahka 11:7.
19. Mehnia koht akan me aramas tohto kin kaudokiong nan rahn pwukat, oh met kin imwikihla dah?
19 Ahas kin sohpeiong koht akan en Siria en kihong ih mour meleilei. Mehn Israel akan nan Isip kin kaudokiong “Lih Nanmwarki Nanleng,” iei emen koht lih me aramas tohto nan Middle East en mahs kin koapworopworki me e pahn wahdohng irail kepwehpwe. Rahnwet, koht tohto kaidehn uhdahn dikedik kan. Sises ketikihong kitail kaweid mwahu ni e padahkiong kitail en dehr papah “kepwehn sampah kan,” ahpw en papah Siohwa. (Madiu 6:24) Wahnpoaron Pohl koasoiada duwen “noahrok kepwe iei ehu soangen kaudok ong dikedik en eni kan.” (Kolose 3:5) E pil koasoiahda duwen irail akan me “arail koht iei ineng en paliwararail kan.” (Pilipai 3:19) Ei, mwohni oh kepwehn sampah kan wia “koht kesempwal kei” me aramas akan kin kaudokiong nan rahnpwukat. Ni mehlel, pali moron en aramas—pil irail akan me kin iang pelien lamalam—‘koapworopworki soahng kan me sohte kin tengeteng, duwehte kepwehpwehn sampah.’ (1 Timoty 6:17) Aramas tohto kin doadoahk laud en papah koht pwukat, oh ekei kin ale pai en sampah tohto—koukousoan nan ihmw keieu kaselel kan, paiekihda dipwisou pweilaud kan, oh mwenge pweilaud kan. Ahpw kaidehn koaros kak alehdi pai en sampah pwukat. Oh irail akan me kin ale pai en sampah pwukat kin diarada me re sohte kak uhdahn kaitarala arail anahn akan. Pai en sampah pwukat sohte kin tengeteng, oh re kin wiawi ni ahnsoukiste oh sohte kin kaitarala atail anahn akan en pali ngehn.—Madiu 5:3.
20. Kitail anahne en toupahrek ni ahl dahieu?
20 Ni mehlel, kitail anahne en toupahrek ni ahnsou me kitail kin memour nan imwin koasoandi wet. Kitail anahne, ni toupahrek, apwalih atail peneinei kan ni paliwar. Ahpw, ma kitail pahn kesempwaliki en ahneki dipwisou pweilaud kan, oh nantiong en naineki mwohni tohto, oh nantiong soahng pwukat laudsang papah Koht, kitail pahn pwupwudiong nan ehu soangen pwohngih dikedik en eni (noahrok) oh kitail solahr kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl. (1 Timoty 6:9, 10) Ahpw ia duwen ma kitail kin lelohng kahpwal en mwohni, soumwahu, de kahpwal teikan? Kitail en dehr duwehte mehn Suhs akan nan Isip me kin ikidki arail kahpwal akan ahr kaudok ong Koht. Ahpw, kitail en peki sawas sang rehn Siohwa, me Ahas sohte wia. Ni lelepek, ken sohpeiong Siohwa Koht. Ni likilik, ken kapwaiada sapwellime kaweid kan, kapakapki kehl oh erpit ni ahnsou koaros. Oh ni kanengamah, awiawih sapwellimen Siohwa kapai kan.
21. Kapai dah kei pahn kohwong irail akan me kin kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl?
21 Erein poadopoad en mehn Israel akan, Siohwa kin kapaiada irail akan me kin kekeid nan sapwellime ahl. Nanmwarki Depit koulki: “Maing Kaun [“Siohwa,” NW], ei imwintihti kan me ngeder! Komw ketin kahluwa ie pwe I en kak kapwaiada kupwuromwien; komw ketin kasalehiong ie alomwi pwe I en kak idawehn komwi.” (Melkahka 5:8) Siohwa ketikihong Depit kapai kan en kalowehdi wehi teikan me mwuhr irail ahpw kin uhwongada Ahas. Pahnangin kaundahn Solomon, Israel kin paiekihda popohl oh kapai kan me mwuhr irail mehn Suhs akan nan Isip kin inengieng. Siohwa sewese nein Ahas, Esekaia en kalohwehdi wehi kehlail Asiria. (Aiseia 59:1) Ehi, Siohwa sohte kak meliehla en ketikihong irail me lelepek kan sapwellime sawas, irail akan “me sohte kin men kahlemengih me dipan akan” ahpw re kin perenki peikiong sapwellimen Koht kosonned akan. (Melkahka 1:1, 2) Met pil duwehte nan atail ahnsou. Ahpw, nan rahn pwukat, iaduwen kitail kak tehk me kitail uhdahn kin kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl? Artikel en mwuhr pahn koasoia duwen met.
Komw Tamanda?
◻ Mehnia irair akan me kesempwal ma kitail men kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl?
◻ Dahme kahrehda madamadau en Ahas me sapwung?
◻ Dahme kahrehda madamadau en mehn Suhs akan me kin kousoan nan Isip me sapwung?
◻ Iaduwen kitail kak kakehle atail ineng en men kekeid nan sapwellimen Siohwa ahl?
[Kilel nan pali 21]
Ahas kin pilada en sohpeiong koht akan en Siria ahpw kaidehn Siohwa