Ke Kak Diar Kapehd Meleilei?
Mahso, nan 1854, sounnting en mehn America Henry Thoreau ntingihdi: “Aramas ngeder kin mourki mouren irairen sohte koapworopwor.”
E sansal me, nan ah mwehio pali moron en aramas sohte kin ahneki kapehd meleilei. Ahpw, ahnsowo, kereniong sounpar 150 samwalahro. Soahng kan wekila rahnwet? De dahme Thoreau koasoia kin kadoadoahkte nan rahnwet? Iaduwen pein uhk? Ke kin nsenamwahu (ahneki kapehd meleilei)? De ke kin kalap saloh, oh sohte nohn ese dahme pahn wiawiong uhk nan ahnsou kohkohdo, ‘sohte ahneki koapworowor,’ nin duwen me Thoreau koasoia?
KANSENSUWED pwe, mie soahng tohto nan sampah me kin kihsang ahn aramas kapehd meleilei. Kitail en koasoiahda ekei. Nan sahpw tohto, sohte doadoahk en mwohni oh doadoahk pweitikitik kin wahdo semwehmwe oh ohlahn paien wehi. Nan sahpw teikan me tohto kin doadoahngkihla laud arail kehl en raparapahki kepwe kan. Ahpw, pak tohto, mouren siaipene kin kahrehda pwunod, kaidehn meleilei. Soumwahu, mahwen, mwersuwed, kopwungsapwung, oh kalokolok kin kihsang en aramas meleilei.
Re Kin Rapahki Kapehd Meleilei
Me tohto sohte men mihmi nan soangen irairen sampah duwehte met. Antônioa kin wia emen kaunen doadoahk en ehu factory laud nan São Paulo, Brazil. Pwehki e koapworopworki en kamwahuwihla elen mouren aramas, e kin iang pidada pwihn kan me kin kasalehda arail sapwungki koasoandi kan oh kin kasalehda met sang ni arail kin wia soahng keper kan, ahpw met sohte kin wahdohng ih kapehd meleilei.
Ekei kin koapworopworki me pwopwoud pahn kihong nan arail mour meleilei, ahpw met sohte kin pweida oh re kin nsensuwedla. Marcos kin wia emen sounpisnis me pweida mwahu. E iang pidada nan politik oh e wiahla mayor en kahnimw ehu me kin wiahda kepwe kan. Ahpw, ah mouren peneinei sohte pweida mwahu. Ni ahnsou me nah seri kan mweselsang nan ihmw, ih oh ah pwoudo tohrohrpeseng pwehki ara sohte kak pwungkipene ara sawehwe kan.
Gerson, emen seri me tikida nan ahl akan en Salvador, Brazil, kin perenki soangen wiewia kan me kapw oh ekei pak keper. E kin seiloaksang ehu kahnimw kohla ni ehu kahnimw, iangada sountangahki sidohsa laud kan. Sohte pwand, e wiahlahr emen me kin doadoahngki wini suwed, oh e kin pirapa aramas akan pwehn pwainda wini suwed pwukat. Pak tohto polis kan kin parokedi ih. Ahpw, mendahki Gerson kin ahneki irair en lemei, e men ahneki kapehd meleilei. E kak diar met?
Ni ahnsou me Vania wie pwulopwulte, ah nohno mehla, oh Vania uhd pwukoahki imwarail, iangahki apwalih rie serepein me soumwahu. Vania kin towehda sarawi ahpw e kin pehm me Koht kesehla ih. E uhdahn sohte ahneki kapehd meleilei.
Pil emen adaneki Marcelo. Ihte me Marcelo men wia iei en kin ahneki ahnsou mwahu en pereperen. E kin perenki patehng me pwulopwul teikan—kahlek, sakau, oh doadoahngki wini suwed. Ehu pak, e pei oh kauwehla emen me pwulopwul. Mwurin met, e koluhkihla dahme e wia oh kapakap ong Koht en sewese ih. E pil men ahneki kapehd meleilei.
Eksperiens pwukat kin karasahda duwen ekei irair kan me kak kauwehla kapehd meleilei. Mie ahl me irail me se ahpwtehn koasoia: kaun en doadoahko, oh sounpolitiko, oh serio me tikida nan ahl, oh serepeino me nohn doadoahk daulihla, oh pwutako me perenki party kak diar kapehd meleilei me re raparapahki? Dahme wiawihong irail kin padahkiohng kitail mehkot? Pasepeng ong peidek riau pwukat iei “ehi,” nin duwen me kitail pahn kilang nan artikel en mwuri.
[Nting tikitik me mi pah]
a Ekei ahd akan wekila.
[Kilel nan Pali 3]
Ke kin inengieng ahneki kapehd meleilei?