Wehin Koht​—Kaunepen Sampah Kapw

“Wehio . . . pahn kauwehla mwehi teikan koaros, oh pahn mihmi kohkohlahte.”​—DANIEL 2:44.

1. Dahme kahrehda kitail kak likih dahme Pwuhk Sarawi kin padahkiong kitail?

KOHT kin doadoahngki Pwuhk Sarawi pwehn mahsen ong aramas akan. Wahnpoaron Pohl ntingihdi: “Eri, iet pil ehu kahrepen at kin kapinga kalahngan en Koht ahnsou koaros: pwe ni at wawohng kumwail mahsen en Koht, kumwail rongehr oh aleier mahseno, kaidehn nin duwen padahk en aramas, ahpw nin duwen mahsen en Koht kin ketin doadoahk nanpwungen kumwail me pwoson akan.” (1 Deselonika 2:13) Pwuhk Sarawi kin padahkiong kitail dahme kitail anahne ese duwen Koht: sapwellime irair akan, sapwellime kupwur kan, oh dahme e kupwurki kitail en wia. Pwuhk Sarawi pil kin audaudki kaweid me keieu mwahu duwen mouren peneinei oh tiahk en ehu ehu rahn. E kin kasalehda duwen kokohp kan ni oaritik me pweida mahs, ni ahnsou pwukat, oh pil kokohp kan me pahn pweida ni ahnsou kohkohdo. Ei, “audepen Pwuhk Sarawi unsek pwilisang rehn Koht, oh e mwahu ong atail doadoahk en padahkihong aramas akan me mehlelo, ong atail peneu ong tiahk sapwung, ong atail kapwungala wiewia sapwung kan, oh pil ong atail padahk duwen mour lelepek.”​—2 Timoty 3:16, 17.

2. Iaduwen Sises kasansalehda kesempwalpen oaralap en Pwuhk Sarawi?

² Iet oaralap en Pwuhk Sarawi me keieu kesempwal sang ire teikan: kasarawihla sapwellimen Koht kaunda (sapwellime pwung en kaunda) ki sapwellime Wehin nanleng. Sises kin keieu kesempwaliki oh keieu kasalehda oaralap wet nan sapwellime doadoahk en kalohk. “Sang ni ahnsowo me Sises ketin tapihada kapahrengkiseli sapwellime padahk, mahsanih, ‘Kumwail koluhla oh wiliakapwala! Pwe Wehin Koht kerendohr!’” (Madiu 4:17) Sises kin kasalehda ia uwen kesempwal sapwellimen Koht Wehi nan atail mour ni e kangoange kitail: “Eri, kumwail rapahki mahs Wehin Koht oh dahme e kin ketin kupwurki.” (Madiu 6:33) E pil kin padahkiong sapwellime tohnpadahk kan ia uwen kesempwal Wehio ni ahnsou e padahkiong irail en kapakap ong Koht: “Wehiomwi en pweida wasa koaros, kupwuromwi en kin wiawi nin sampah duwen eh kin wiawi nanleng.”​—Madiu 6:10.

Kaunepen Sampah Kapw

3. Dahme kahrehda kitail kin kesempwaliki Wehin Koht?

³ Dahme kahrehda Wehin Koht kin wia mehkot inenen kesempwal ong aramas akan? Pwehki ni ahnsou keren e pahn kauwehla kaunda kan en sampah wet. Kokohp wet ntingdi nan pwuhken Daniel 2:44 me mahsanih: “Eri, ni ahnsou me nanmwarki ko [me kin kakaun nin sampah wet] pahn kakaun wasa, Koht en nanleng pahn ketin kauwada mwehi ehu [koperment ehu me mih nanleng] me sohte imwi. Mwehi wet sohte pahn kak lohdi, ahpw e pahn kauwehla mwehi teikan koaros [koperment kan en sampah], oh pahn mihmi kohkohlahte.” Ni ahnsou me sapwellimen Koht Wehin nanleng pahn kaunda sampah ni unsek, irail aramas akan sohlahr pahn kak kaunda sampah wet. Saminimin oh kaun kansensuwed akan pahn ohla kohkohlahte.

4, 5. (a) Dahme kahrehda Sises iei emen me keieu mwahu en wiahla Nanmwarki en Wehio? (b) Pwukoa dahieu Sises pahn sapwellimaniki ni ahnsou keren?

⁴ Kaun Lapalap en Wehin nanleng, pahnangin sapwellimen Siohwa kaweid kan, iei emen me keieu mwahu ong wia doadoahk wet iei Sises Krais. Mwohn e ketido nin sampah, e kin ketiket nanleng nin duwen sapwellimen Koht “sounsawas emen,” oh ih me Koht keieu kapikada. (Lepin Padahk 8:22-31) “Krais me kasalepen Koht me soh sansal; iei ih me mesenih oh lapalap sang soahng kan koaros me kepikipikda. Pwehki Krais Koht ketin kapikada soahng koaros me mi nanleng oh sampah, mehkan me sansal oh pil mehkan me soh sansal, iangahki ngehn manaman akan, ngehn me kaun akan, ngehn me soumas akan, oh ngehn me lapalap akan. Eri, Koht ketin kapikada audepen lahng oh sampah rehn Krais oh pil pwehki ih.” (Kolose 1:15, 16) Ni ahnsou me Koht kadarado Sises nin sampah, Sises kin kapwaiada kupwuren Koht ahnsou koaros. E kin dadaurete mendahki kasongosong kan me keieu apwal kin lelohng ih oh e pil kin lelepek ong Seme lao lel e pwoula.​—Sohn 4:34; 15:10.

⁵ Pwehki Sises lelepek ong Koht lao lel e pwoula, Sises alehdi keting laud ehu. Koht ketin kaiasada ih nanleng oh ketikiong ih pwung pwehn wiahla Nanmwarki en Wehin nanleng. (Wiewia 2:32-36) Nin duwen Nanmwarki en Wehio, Sises Krais pahn sapwellimaniki pwukoa sang rehn Koht en kamwekid ngehn kehlail tohto (tohnleng kan) pwehn kihsang kaunda kan en aramas sang sampah wet oh pil kihsang soahng suwed kan koaros. (Lepin Padahk 2:21, 22; 2 Deselonika 1:6-9; Kaudiahl 19:11-21; 20:1-3) Eri, mwurin met, sapwellimen Koht Wehin nanleng (pahn kaundahn Krais) pahn wiahla kaunda kapw ehu, me wehwehki Wehin Koht (wehwehki Koperment en Koht) kelepw me pahn kaunda sampah pwon.​—Kaudiahl 11:15.

6. Soangen kaunda dahieu kitail kak kasikasik sang rehn Nanmwarki en Wehio?

⁶ Mahsen en Koht mahsanih duwen Kaun kapw en sampah: “E ahpw ale manaman en kaunda wasa, wahu, oh lingan en nanmwarki, pwe tohn wehi kan koaros, keinek koaros, oh me kin lokaiahki soangen lokaia teikan en kin papah ih.” (Daniel 7:14) Pwehki Sises pahn kahlemengih sapwellimen Koht limpoak, popohl oh peren pahn inenen pweida pahnangin sapwellime kaunda. (Madiu 5:5; Sohn 3:16; 1 Sohn 4:7-10) “Sapwellime manaman pahn wie lapalapala, oh popohl pahn poatopoat nan sapwellime wehi, . . . oh sapwellime manaman pahn poahsoankihda pwung oh pwuhng pahrek.” (Aiseia 9:7, Revised Standard Version) Ia uwen pai kitail ni ahnsou me ih me pahn kaunda kitail pahn wia met ni limpoak oh kopwung me pwung pahrek! Ihme kahrehda, 2 Piter 3:13 kohpahdahr: “Eri, kitail koapworopwor oh awiawih lahng kapw [Sapwellimen Koht Wehin nanleng] oh sampah kapw [koasoandi en aramas kapw me pahn wiawi pohn sampah], wasa me pwungen kalahngan en Koht pahn poadada ie poatopoat, duwen eh ketin inoukidahr.”

7. Iaduwen Madiu 24:14 pweida rahnwet?

⁷ Ni mehlel, Wehin Koht kin wia rohng me keieu kaselel ong aramas koaros me kin poakohng dahme pwung. Ihme kahrehda, kisehn kilel me kitail kin mih ni “imwin rahn akan” en koasoandi suwed wet, Sises kohpada: “Rongamwahu en Wehin Koht pahn lohkseli wasa koaros nin sampah, pwe kadehde en mie ong aramas koaros​—a mwuri, imwin sampah ahpw pahn kohdo.” (2 Timoty 3:1-5; Madiu 24:14) Kokohp wet kin pweida nan rahnpwukat, pwe Sounkadehdehn Siohwa wenerar samwa nan sahpw 234 kin tohnmeteiki awa tohto sang awa lik nan pahr me ahpwtehn nek pwehn padahkiong aramas akan duwen Wehin Koht. Kahrehda, e konehng me Sounkadehdehn Siohwa kan kahdanehki arail wasahn kaudok kan en mwomwohdiso 90,000 samwa me kin mihmi wasa koaros nan sampah: “Kingdom Hall.” Aramas akan me kin kohpene nan ihmw sarawi pwukat kin sukuhliki duwen koperment kapw wet me pahn kohdo. (“God’s Kingdom” kin wehwehki “Wehin Koht” de “Koperment en Koht.”)

Iengen Krais Kaun akan

8, 9. (a) Sang iawasa iengen Krais kaun akan kohsang ia? (b) Dahme kitail kak likih duwen kaunda en Nanmwarkio oh ienge kaun akan?

⁸ Mie me pahn iang Krais Sises kakaun nan sapwellimen Koht Wehin nanleng. Pwuhken Kaudiahl 14:1-4 kohpadahr me aramas 144,000 pahn “kamaiaudahsangehr rehn aramas teikan” oh iasadahng mour nanleng. Irail 144,000 pwukat iei ohl oh lih akan me sohte men aramas teikan en papah irail ahpw re kin papah Koht oh aramas akan ni aktikitik. “Pwe re pahn wiahla samworo en Koht oh Krais, oh re pahn iang kakaun erein pahr kido.” (Kaudiahl 20:6) Irail me kisehn pwihn en 144,000 me malaulau sang “pokon ehu me inenen kalaimwuhnie​—⁠me sohte aramas kak wadekedi uwen tohto! Re kohsang wehi koaros, ni kadaudok koaros, nan sahpw koaros, oh lokaia koaros” me pahn pitsang imwen koasoandi wet. Aramas pwukat me kisehn pokon kalaimwun pil kin papah Koht “ni rahn oh ni pwong,” ahpw irail sohte ale luhk en kohdahla nanleng. (Kaudiahl 7:9, 15) Irail me wiahla poahsoan en sampah kapwo nin duwen sounpapah kan en sapwellimen Koht Wehin nanleng.​—Melkahka 37:29; Sohn 10:16.

⁹ Siohwa ketin pilada irail aramas akan me pahn iang Krais kakaun sang nanleng, oh e pilada aramas lelepek kan me lelohng kahpwal akan nin sampah. Irail me wia nanmwarki-samworo pwukat me lelohng kahpwal akan koaros me aramas teikan pil lelohng. Kahrehda, ahr mour nin sampah pahn sewese irail en kaunda aramas ni pwung. Sises pil “mwahngihala peik sang ni mehkan me e ketin lokolongki.” (Ipru 5:8) Wahnpoaron Pohl mahsanih met duwen Sises: “Atail tungoal Samworo Lapalap kaidehn samworo men me sohte kin kak pehmada atail tungoal luwet akan. Pwe e ketin iang ale songosong ni soahng koaros duwehte kitail, ahpw ihte, e sohte ketin wiahda dihp.” (Ipru 4:15) Ia uwen kansenamwahu en ese me nan sapwellimen Koht sampah kapw pwung: aramas akan pahn mih pahnangin nanmwarki oh samworo kan me kin kasalehda limpoak oh kadek!

Wehin Koht Kisehn Kupwuren Koht Nin Tepio?

10. Dahme kahrehda Wehin nanleng kaidehn kupwuren Koht nin tepio?

¹⁰ Nin tepio, ni ahnsou me Koht kapikada Adam oh Ihp, Koht kupwurki en wiahda Wehin nanleng? Nan poadoapoad en kapikapikda kan nan pwuhken Senesis, e sohte kasalehda duwen Wehi ieu me pahn kaunda aramas akan koaros. Siohwa kin wia arail Kaun, oh ma re pahn peikiong Ih, re sohte anahne pil ehu kaunda likin sapwellime kaunda. Senesis irelaud 1 kin kasalehda me Siohwa kin kakete doadoahngki Sapwellime Ohl mesenih me kin ketiket nanleng pwehn koasoiong Adam oh Ihp. Senesis kin doadoahngki mahsen kan duwehte met: “Koht ahpw pil ketin mahsanihong ira.”​—Senesis 1:28, 29; Sohn 1:1.

11. Irair en unsek dah kei me aramas akan tepikihda?

¹¹ Pwuhk Sarawi mahsanih: “Koht eri inenen kupwurperenkihda wiepen nin lime pwukat koaros.” (Senesis 1:31) Soahng koaros nan mihmi nan mwetuwel en Ihden me unsek douluhl. Adam oh Ihp kin mour nan paradais. Ira me unsek ni paliwar iangahki arail mwahliel kan. Re kak koasoiong ara Sounkapikada. Oh pil, ma re lelepek, re kak naineki seri unsek kan. Sohte anahnpen koperment en nanleng kapw pwehn kaunda aramas akan.

12, 13. Nin duwen aramas unsek akan pahn tohtohla, dahme kahrehda Koht pahn kakete mahsen ong irail?

¹² Nin duwen peneinei en aramas akan wie tohtohla, iaduwen Koht pahn mahsan ong irail koaros? Medewehla duwen usu kan pahn lahng. Irail kin patpene wia mwutumwut en usu kan oh mehn wai kin kahdaneki mwutumwut en usu pwukat: “galaxy.” Ekei galaxy kan kin audaudki usu lik samwa. Ekei galaxy kan kin audaudki usu lik lik kei. Saintis kan me kin kasawihada lahng oh galaxy pwukat lemeleme me mie galaxy lik pak epwiki de pil tohto sang! Ahpw, Sounkapikada mahsanih: “Kumwail kilengdalahng pahnlahng! Ihs me ketin wiahda usu kan me kumwail kilikilang? Iei ih me kin ketin kawekaweid irail duwehte karis en sounpei ehu, iei ih me ketin mwahngih uwen tohtohn irail, oh kin ketin malipehkin irail koaros adarail. Iei duwen lapalap en sapwellime manaman​—sohte ehu rehrail kak salongala!”​—Aiseia 40:26.

¹³ Eri, ma Koht kin mwahngih duwen dahme wiawi ong usu pwukat koaros, ni mehlel, e sohte pahn wia mehkot apwal ong Ih en mwahngih duwen wiewia kan koaros en aramas akan me malaulau sang usu kan. Pil rahnwet, sapwellime ladu rar kei kin kapakap ong Ih rahn koaros. Kapakap pwukat kin leladawohng rehn Koht ni ahnsowohte. Eri, E kak mahsen ong aramas akan koaros—e sohte pahn apwal ong Ih. E sohte anahne Wehin nanleng ehu en sewese Ih en apwalih aramas koaros. E wia koasoandi kaselel ehu​—Siohwa kin wia Kaun en aramas akan, oh ahnsou koaros aramas kak koasoiong Ih, oh pil ahneki koapworopwor en mour soutuk, oh momour nan paradais nin sampah kohkohlahte!

“Kaidehk en Aramas”

14. Dahme kahrehda aramas akan anahne sapwellimen Siohwa kaunda ni ahnsou kohkohlahte?

¹⁴ Ahpw, aramas akan​—mendahki re wia aramas unsek kei—​pahn anahne Siohwa en kaunda irail ni ahnsou kohkohlahte. Dahme kahrehda? Pwehki Siohwa sohte kapikada irail en uhtohr sang sapwellime kaunda. Met iei kosonned me aramas akan anahne peikiong, pwe Seremaia mahsanih: “Maing Kaun, I ese me sohte mehmen me kaunda pein imwilahn eh mour; sohte aramas emen me kaunda pein eh mour. Maing Kaun, komwi ketin kapwungala sapwellimomwi aramas akan.” (Seremaia 10:23, 24) E pahn sapwung aramas akan en lemeleme me re pahn kak pweida ni arail pahn kaunda pein irail oh Siohwa sohte anahne kaunda irail. Met pahn weksang dahme Koht wiahda kitail en wia. Uhtohr sang sapwellimen Siohwa kaunda pahn imwikihla aramas roporop ong pein irail, kailok, lemei, mwersuwed, mahwen kan, oh mehla. ‘Aramas pahn wie lokolok pah ar manaman.’​—Eklesiasdes 8:9.

15. Dahme imwikihla pilipil sapwung ehu me tepin samatail oh inatail wiahda?

¹⁵ E inenen kansensuwed pwe tepin samatail oh inatail wiahda pein ara pilipil me ira sohte anahne Koht en wiahla ara Kaun, oh ira pein pilada en utohr sang Ih. Eri, pwehki met, Koht sohlahr komour ira ni unsek. Ira rasehng misihn en lioal ehu me sahl usasang ni utupen lioal. Eri, ekis ekis, misihno kin wia wawaila oh uhdi eri mehla, rasehng dahme wiawiong Adam oh Ihp. Ira eri sohlahr unsek oh soh unsek eri doulahng kadaudokara. (Rom 5:12) “Siohwa iei silepei, sapwellime wiewia kan me unsek oh pwung. . . . Ahpw, kumwail me soaloalopwoat, sohte warohng wia sapwellime aramas, wehi mwersuwed oh dipan.” (Deuderonomi 32:4, 5, New World Translation) Ni mehlel, ngehn emen me pelianda Koht oh wiahla Sehdan me kaluwetala Adam oh Ihp, ahpw tamataman me ira me ahneki madamadau unsek ni ahnsowo, oh ira kakete soikala kaweid sapwung me kohsang rehn Sehdan.​—Senesis 3:1-19; Seims 4:7.

16. Iaduwen poadoapoad kin kadehde duwen imwilahn en aramas utohrasang Koht?

¹⁶ Poadoapoad en aramas kin kadehde duwen imwilahn aramas akan me kin utohr sang Koht. Erein sounpar kid kei, aramas akan kin song en wiahda soangsoangen koperment en aramas tohto, soangsoangen koasoandi en mwohni tohto. Ahpw, soahng suwed kan kin wiwiawihte: “sang ni me suwed ong ni me suwedsang.” (2 Timoty 3:13) Kerieisek en senturi me ahpwtehn nek kin kadehde duwen met. Aramas tohto kin kailok oh wia tiahk lemei, iang mahwen, mihmi nan irair en duhpek, semwehmwe oh lokolok me kin wiawi laudsang ahnsou teikan nan poadoapoad en aramas akan. Mendahki palien wini kin wie kekeirada, aramas koaros kin mehla. (Eklesiasdes 9:5, 10) Pwehki aramas akan kin sosong en kahre pein irail, irail kin mweidong Sehdan oh nah ngehn saut akan en powehdi irail, kahrehda Pwuhk Sarawi kahdanekihla Sehdan: “koht suwed en sampah wet.”​—2 Korint 4:4.

Kisakis en Wiahda Pein Atail Pilipil

17. Iaduwen aramas pahn doadoahngki sapwellimen Koht kisakis en wiahda pein atail pilipil?

¹⁷ Dahme kahrehda Siohwa pahn mweidong aramas akan en utohrda sang sapwellime kaunda? Pwehki ni ahnsou E kapikada irail, e ketikiong irail kisakis en wiahda pein arail pilipil. Wahnpoaron Pohl mahsanih, “Wasa me ngenen Siohwa kin ketiket ie, iei wasao me maiau kin mi ie.” (2 Korint 3:17, NW) Sohte aramas emen men wiahla misihn ehu me ni sekond koaros en rahn koaros emen tohrohr pahn wiahda pilipil ong dahme e pahn nda oh wia. Ahpw, Siohwa kin kupwurki aramas akan en doadoahngki kisakis en wiahda pein atail pilipil ni ahl me konehng, oh ren kilang me elen erpit iei en kapwaiada kupwuren Koht oh peikiong Ih. (Kalesia 5:13) Eri, Koht sohte kin kupwurki aramas akan en doadoahngki saledek ni soahng koaros, pwehki met pahn imwikihla aramas akan en pingada. Saledek pahn kak wiawi ihte pahnangin koasoandi en sapwellimen Koht kosonned limpoak kan.

18. Pwehki Koht mweidong aramas akan en doadoahngki pein arail pilipil kan, dahme Koht kasalehda?

¹⁸ Pwehki Koht mweidong aramas akan en pein utohrda, met pahn kasalehong aramas koaros me kitail anahne mih pahn sapwellime kaunda. En uhpahiong sapwellime kaunda kin wia ahl ehute me pwung. E kin imwikihla peren me keieu mwahu, kansenamwahu oh pweida mwahu nan atail mour. Met pwehki Siohwa me kapikada atail madamadau kan oh paliwaratail kan en doadoahk mwahu ma kitail kin kapwaiada sapwellime kosonned akan. “Ngehi me Kauno omw Koht, me kupwurki padahkihiuk pwe en wia kamwahu ehu ong uhk oh kaweid uhk nan ahl me ke pahn keid ie.” (Aiseia 48:17) Pilipil saledek kan me kin wiwiawi nan kehlen sapwellimen Koht kosonned akan sohte pahn wia mehkot katoutou ehu ahpw pahn imwikihla soangsoangen mwenge kan, ihmw akan, mahlen kan, oh koul kan. Ma aramas doadoahngki saledek en wiahda pein arail pilipil ni ahl me konehng, met pahn imwikihla mour kaselel ehu nan paradais nin sampah.

19. Koasoandi dahieu me Koht kin doadoahngki pwehn sewese aramas akan en pwungla rehn Koht?

¹⁹ Ahpw, pwehki irail wiahda pilipil sapwung ehu, aramas akan kin pein sohpeiweisang Siohwa, oh irail wiahla aramas soh-unsek kei, luwetala oh mehla. Eri, emen pahn anahne pwainda sapahl irail sang irair suwed me re kin lelohng oh irail pahn kak pwurehng ahneki nanpwungmwahu rehn Koht nin duwen sapwellime seri kan. Koasoandi me Koht ketin pilada en kapwaiada sapwellime kupwur kan iei koasoandi en Wehin Koht, oh Ih me pahn kasapahlodo aramas akan iei Sises Krais. (Sohn 3:16) Sang koasoandi wet, irail aramas me kin koluhla mehlel​—duwehte karasaras me Sises wiahda duwen pwutak me salongala—​aramas akan pahn kak pwurehng pwungla rehn Koht oh e pahn ketin kasapahldo reh nin duwen sapwellime seri kan.​—Luk 15:11-24; Rom 8:21; 2 Korint 6:18.

20. Iaduwen Wehio pahn kapwaiada kupwuren Koht?

²⁰ Sapwellimen Siohwa kupwur kan pahn uhdahn pweida nin sampah. (Aiseia 14:24, 27; 55:11) Ki sapwellime Wehio pahnangin Krais, Koht pahn kalinganahda sapwellime pwung en wiahla atail Kaun. Wehio pahn kihsang kaunda en aramas akan oh ngehn saut akan pohn sampah wet, oh Wehiet kelepw me pahn kaunda sang nanleng erein sounpar kid. (Rom 16:20; Kaudiahl 20:1-6) Ahpw erein ahnsowo, iaduwen sapwellimen Siohwa kaunda ilelei pahn sansalda? Oh mwurin sounpar kido, dahme Wehio pahn uhd pwukoahki? Artikel en mwuhr pahn kawehwehong kitail peidek pwukat.

Ire Kesempwal kan ong Kousapahlih

• Ia oaralap en Pwuhk Sarawi?

• Ihs me kin iang kaunda kapw me pahn kaunda sampah?

• Dahme kahrehda kaundahn aramas akan me kin utohrsang Koht sohte pahn kak pweida?

• Iaduwen aramas akan anahne doadoahngki pein ahr pilipil kan?

[Kilel nan pali 18]

Sapwellimen Sises padahk kan kin kawehwehda duwen sapwellimen Koht kaunda ki Wehio

[Kilel nan pali 20]

Nan sahpw koaros Sounkadehdehn Siohwa kan kin keieu kesempwaliki padahkiong aramas akan duwen Wehio

[Kilel nan pali 22]

Poadopoad kin kadehde duwen imwila suwed kan me kin kohsang utohrda sang Koht

[Credit Lines]

Sounpei kan nan WWI: kilel me kohsang U.S. National Archives; imweteng en kalokolok: Oświęcim Museum; seri: UN PHOTO 186156/​J. Isaac