Ihs Me Kak Irehdi Sang Kitail Limpoak En Koht?
“Kitail kin ahneki limpoak pwehki Koht eh tepin limpoak ong kitail.”—1 SOHN 4:19.
1, 2. (a) Dahme kahrehda e wia mehkot kesempwal ong kitail en ale limpoak? (b) Sapwellimen ihs limpoak kitail keieu anahne?
IA UWEN kesempwal ong uhk en wehwehki me aramas teikan kin poakohng uhk? Sang ni ahnsou me aramas ipwidi lel irail mahlahr, aramas koaros anahne limpoak oh kin perenki ma aramas teikan poakpoake irail. Ke kin kilang nohno men me kin kolokol nah seri pwelel ni keneinei oh limpoak laud? Pak tohto, sohte lipilipil dahme kin wiawi limwahn seri pwelelo, e sohte kin tehk pwe e kin nsenamwahukihla kilang mesen eh nohno ni en eh nohno kin kolokol ih ni limpoak. De ke tamanda ni ahnsou me ke wiahla mwahnakapw de peinakapw oh kin lelohng kahpwal de kapwunod akan ahnsowo? (1 Deselonika 2:7) Ekei ahnsou, ele mwein ke sehse dahme ke mwahuki de ke pil sohte wehwehki duwen pein ahmw pepehm akan, ahpw ia uwen e kin kesempwal ong uhk en wehwehki me ahmw pahpa oh nohno kin poakohng uhk ahnsowo! E soh wia sawas laud ong uhk en ese me ke kak tuhwong ira ahnsou koaros ma ke pahn lelohng kahpwal ieu de mie ahmw peidek? Ni erein atail mour, ehu anahn me keieu laud iei ale limpoak. Ma kitail kin ale limpoak, e kin kamehlelehong kitail me kitail me kesempwal.
2 Limpoak kehlail me pahpa oh nohno kin kasalehong neirail seri kan en kekeirada ni ahl me konehng oh mwahu. Ahpw, kesempwal sang met, ma kitail pahn wehwehki me Samatail Nanleng, Siohwa, kin poakohng kitail, met pahn kak keieu sewese kitail ni pali ngehn oh atail pepehm akan. Mwein ekei aramas akan me kin wadek makisihn wet, sohte ahneki pahpa oh nohno kan me kin poakohng irail ni mehlel. Ma ih duwen kowe, ken dehr nsensuwed. Mehnda ma ahmw pahpa de nohno sohte kasalehda limpoak, sapwellimen Koht limpoak lelepek pahn kihong uhk sawas laud.
3. Iaduwen Siohwa kin kamehlelehong sapwellime aramas akan duwen sapwellime limpoak ong irail?
3 Siohwa ketin doadoahngki sapwellime soukohp Aiseia en kawehwehda me emen nohno pahn kak “manokehla” nah seri pwelel, ahpw Siohwa sohte pahn kak manokehla sapwellime aramas akan. (Aiseia 49:15) Ni ahlohte, Depit pil mahsanih: “Semei oh inei pil kak keseiehla, ahpw Kauno pahn ketin apwahpwalih ie.” (Melkahka 27:10) Ia uwen laud mahsen pwukat kin kamehlelehong kitail duwen sapwellimen Siohwa limpoak! Sohte lipilipil soangen irair dah kan me ke mihla loale, ma ke inoukihong Siohwa Koht ahmw mour, ke kak tamataman ahnsou koaros me sapwellime limpoak ong uhk kin kehlail sang limpoak me kin kohsang rehn aramas akan!
Dadaurete ni Limpoak en Koht
4. Iaduwen Kristian akan nan keieun senturi ale sawas en kamehlelehong irail sapwellimen Koht limpoak?
4 Iahd me ke tepin esehda duwen sapwellimen Siohwa limpoak? Mwein dahme wiawiong uhk duwehte irail Kristian akan nan keieun senturi. Nan pwuhken Rom irelaud 5, wahnpoaron Pohl kawehwehda iaduwen aramas dipan akan, me mahs kin dohsang Koht, kak esehda duwen sapwellimen Siohwa limpoak. Nan iretikitik 5, kitail wadek: “Pwe Koht ketin kapwiledohngehr nan mohngiongatail sapwellime limpoak sang rehn ngehn sarawi, me iei sapwellimen Koht kisakis ong kitail.”
5. Dahme kin sewese iuk en wehwehki oh kalahnganki ia uwen loal sapwellimen Koht limpoak?
5 Ni soangen ahlohte, ni ahnsou me ke sukuhliki duwen padahk mehlel en Mahsen en Koht oh tepida pwoson, sapwellimen Siohwa ngehn sarawi kamwekidada mohngiongomw. Ni ahnsowo, ke tepida kalahnganki oh wehwehki duwen dahme Siohwa kin wia ong uhk ni E ketin kadarodo sapwellime Ohl pwehn matkinuhkala. Siohwa kin ketin sewese iuk en wehwehki ia uwen laud E ketin loalloale aramas akan. Ni ahnsou me ke wehwehki met, edetehn ke ipwikihdier oh wia aramas dipan men me dohsang rehn Koht, Siohwa ketin ritingihda ahl ehu me aramas akan pahn kak pwungla reh oh ahneki koapworopwor en mour soutuk, met soh kamwekid uhk? Ke soh ahneki pepehm me ke poakohng Siohwa ahnsou me ke sukuhliki met?—Rom 5:10.
6. Dahme kahrehda ekei ahnsou kitail kin pehm me kitail dohsang Siohwa?
6 Pwehki limpoak en Samatail Nanleng kin kahrehong uhk en karanih Ih oh kamwahuwihala ahmw mour pwehn pwungla reh, ke inoukihong omw mour ong Koht. Met ke kakehr ahneki popohl rehn Koht. Ahpw, ekei pak ke kin pehm me ke dohsang Siohwa? Kitail koaros pahn kak ahneki soangen pepehm ekei ahnsou. Ahpw, tamataman me Koht sohte kin wekila. Sapwellime limpoak kin duduwehte kohkohlahte, duwehte ketipin sohte kak uhdi sang kadarawei linge kan me kin kamarainih sampah. (Malakai 3:6; Seims 1:17) Ahpw, pein kitail kak wekila—mehnda ma ni ahnsoukiste. Ni ahnsou me sampah kin piripir, elep en sampah kin mihla nan rotorot. Ni soangohte, ma kitail pahn sohpeisang Koht, mehnda ma kitail pahn ekiste dohsang Koht, kitail kak ni karasaras tepida pehm “lemwlemwur” nanpwungen kitail oh Koht. Dahme kitail kak wia pwehn kapwungala irair wet?
7. Iaduwen kasawihada pein kitail pahn kak sewese kitail en dadaurete ni limpoak en Koht?
7 Ma kitail tepida pehm me kitail kin dohsang sapwellimen Koht limpoak, kitail anahne idek rehtail: ‘I kin mwomwen mwamwahleki sapwellimen Koht limpoak? I kin ekis ekis sohpeisang Koht ieias oh limpoak, oh met kin sansalda sang ni mwomwen ai pwoson wia luwetala? I kin “nsenohki kapwaiada ineng en uduk,” ahpw sohte kin “nsenohki ngehno”?’ (Rom 8:5-8; Ipru 3:12) Ma kitail kin dohsang rehn Siohwa, kitail pahn kak kapwungala met oh pwurehng ahneki nanpwungmwahu rehn Koht. Seims kangoangekin kitail: “Kumwail keido mpen Koht, oh e pahn ketin keiong mpamwail.” (Seims 4:8) Ken kapwaiada mahsen kan en Sud: “Eri, kompoakepahi ko, kumwail wiewiahte uwen me kumwail kak pwe kumwail en kakehlahda amwail pwoson sarawi. Kumwail kapakap ni manaman en ngehn sarawi, oh dadaurete ni limpoak en Koht.”—Sud 20, 21.
Wekilahn Irair akan Nan Atail Mour Sohte kin Katikitikihala Sapwellimen Koht Limpoak
8. Wekila dah kei pahn kak mwadangete wiawiong kitail?
8 Atail mour nan koasoandi en sampah wet kak wekila. Nanmwarki Solomon kin kilang me: “paisuwed kin lelohng aramas koaruhsie.” (Eklesiasdes 9:11) Ni mehlel, atail mour kak mwadangete wekila. Rahnwet, kitail kak roson, ahpw, lakapw kitail kak soumwahuda. Rahnwet, atail doadoahk ong mwohni kin mwahu, ahpw, lakapw mehkot kak wiawi me kahrehda kitail anahne kommoal sang doadoahko me kitail ahneki. Kompoakpatail kan pahn kak mwadangete mehla. Kristian akan nan ehu sahpw pahn kak paiekihda popohl rahnwet, ahpw lakapw kalokolok pahn kak mwadangete wiawiong irail. Mwein aramas kin karaun likamwe kitail, kahrehda kitail kin lelong kopwungsapwung. Ei, atail mour sohte kin tengeteng oh kitail sehse dahme pahn wiawiong kitail lakapw.—Seims 4:13-15.
9. Dahme kahrehda e pahn mwahu en wadek pwuhken Rom irelaud 8?
9 Ni ahnsou me mehkot kansensuwed pahn wiawiong kitail, kitail pahn kak ahneki pepehm me sohte me kin poakpoake kitail, oh pil medemedewe me sapwellimen Koht limpoak ong kitail wie tikitikla. Pwehki kitail koaros pahn kak lelohng soangen paisuwed kan, e pahn mwahu ma kitail pahn tehk kanahieng duwen mahsen en kamweit kan me wahnpoaron Pohl ntingihdi nan pwuhken Rom irelaud 8. Mahsen pwukat kin ntingwong irail Kristian me keidi kan. Ahpw, mour en kaweid wet pil kin kadoadoahkong pwihn en sihpw teikan, me kin pwungla nin duwen sapwellimen Koht kompoakepah kan, duwehte Eipraam me momour mwohn ahnsoun Kristian akan.—Rom 4:20-22; Seims 2:21-23.
10, 11. (a) Karaun likamw dah kei me imwintihti kan en sapwellimen Koht aramas akan kin wia ong irail ekei ahnsou? (b) Dahme kahrehda karaun likamw pwukat sohte kin kaluwetala Kristian akan?
10 Wadek Rom 8:31-34. Pohl wia peidek wet: “Ma Koht pahn ketin uhpalihkin kitail, ihs me pahn pelian kitail?” Ni mehlel, Sehdan oh nah sampah suwedo kin pelianda kitail. Atail imwintihti kan kak karaun likamwe kitail oh wahla kitail rehn mwoalen kopwung en sahpw kan. Ekei aramas kin karaunih irail Kristian pahpa oh nohno kan me dene irail kin kailongki neirail seri kan pwehki re sohte kin mweidong neirail seri kan en ale epwelpen wini me kin uhwong sapwellimen Koht kosonned akan de irail sohte pil kin mweidong neirail seri kan en iang kasarawi rahn akan me pakan kan kin kasarawi. (Wiewia 15:28, 29; 2 Korint 6:14-16) Ekei aramas pil kak karaun likamwe Kristian lelepek kan pwehki dene irail kin uhwong koperment pwe irail sohte men kemehla aramas akan nan mahwen oh re sohte kin iang politik kan. (Sohn 17:16) Ekei aramas me kin uhwong, ni arail kin doadoahngki nuhs kan en lohkiseli likamw akan me dene me Sounkadehdehn Siohwa kan kin wia pwihn keper ehu.
11 Ahpw, kitail en dehr manokehla me ni mwehin wahnpoaron ko, aramas akan kin ese duwen met: “Ahpw, se men rong duwen omwi lamalam, pwehki se ese me wasa koaros aramas akan kin sansarsuwediong pwihn wet me komwi towedahr.” (Wiewia 28:22) Eri, karaun likamw pwukat kin kaluwetala atail pwoson? Soh, pwehki Koht kin ketin kupwurki irail Kristian mehlel akan nin duwen aramas pwung kan, oh met kin poahsoankihda arail pwoson meirong en Krais. Pwe, iaduwen—Siohwa pahn kak solahr poakohng sapwellime tohnkaudok akan oh mendahkihla kisakis me keieu kesempwal me E ketikihong irail—iei sapwellime Ohl? (1 Sohn 4:10) Eri, Krais ketin iasada sangehr mehla oh ketidier ni pali maun en Koht, e kin ketin wiliwilian oh sewesewese Kristian kan sang nanleng. Ihs me kak, ni pwung, uhwong sapwellimen Krais sawas me e kin wiaiong sapwellime tohnpadahk kan de ihs me pahn kak pweida ni arail pahn uhwong sapwellimen Koht kadeik pwung ong sapwellime aramas lelepek kan? Eri, sohte me pahn kak wia met!—Aiseia 50:8, 9; Ipru 4:15, 16.
12, 13. (a) Soangen irair dah kei sohte pahn kak irehdi sang kitail limpoak en Koht? (b) Dahme kahrehda Tepil kin kahrehong kitail en lelohng kahpwal akan? (c) Dahme kahrehda Kristian akan pahn kak “kana”?
12 Wadek Rom 8:35-37. Likin pein kitail, mie emen de mehkot me pahn kak irehdi sang kitail limpoak en Siohwa oh sapwellime Ohl, Krais Sises? Sehdan ele pahn kak doadoahngki nah aramas akan en kahrehong Kristian akan kahpwal laud kan. Ni erein sounpar epwiki samwalahr lel met, riatail Kristian brother oh sister tohto kin lelohng kalokolok laud nan sahpw tohto. Rahnwet, nan ekei wasa, riatail kan kin lelohng kahpwal en mwohni ehu ehu rahn. Ekei kin sohte itar kanarail mwenge de arail likou kan. Dahme kahrehda Tepil kin wiaiong aramas akan kahpwal laud pwukat? Ehu kahrepe: pwe e men kaluwetala aramas akan pwe re sohla pahn kaudokiong Siohwa. Sehdan kin men kamehleleong kitail en medemedewe me sapwellimen Koht limpoak ong kitail wia tikitikla. Ahpw, met mehlel?
13 Duwehte Pohl, me doadoahngki pwuhken Melkahka 44:22, kitail pil kin onopki sapwellimen Koht Mahsen. Kitail wehwehki kahrepen kitail, sapwellimen Koht “sihpw,” kin lelohng kahpwal pwukat: pwehki mwaren Koht. E pil kin pidada kasarawihla mwaren Koht oh utungada pwung en sapwellime kaunda nanleng oh sampah. Pwehki irair kesempwal pwukat, kahrehda Koht kin mweidong kasongosong oh kahpwal pwukat en wiawi, kaidehn pwe E solahr poakohng kitail. Edetehn kitail pahn lelohng kasongosong oh kahpwal akan, kitail kak uhdahn kamehlele me sapwellimen Koht limpoak ong sapwellime aramas akan, iangahki emenemen kitail, sohte wekila. Mehnda ma, ni ahnsou wet, kitail kin mwomwen “perdi” pwehki kasongosong kan me kin lelohng kitail, mwuhr e pahn sansal me kitail “kana” ma kitail kin kolokolete atail lelepek. Kitail kin kehlailkihda sapwellimen Koht limpoak kehlail.
14. Dahme kahrehda Pohl kin kamehlele duwen sapwellimen Koht limpoak mendahki Kristian akan kin lelong kahpwal akan oh lokolok?
14 Wadek Rom 8:38, 39. Dahme kin kamehlelehong Pohl me sohte mehkot pahn kak irehdi sang Kristian kan limpoak en Koht? E sansal me soahng kan me Pohl kin lelohng ni ahnsou me e kin wia doadoahk en kalohk kin kamehlelehong ih me kahpwal akan sohte kin kahrehong sapwellimen Koht limpoak ong kitail en tikitikla. (2 Korint 11:23-27; Pilipai 4:13) Oh pil, Pohl kin wehwehki duwen kupwuren Siohwa oh dahme E ketin wia ong sapwellime aramas akan mahs. Ahpw, iaduwen—mehla pahn kak kauwehla sapwellimen Koht limpoak ong irail akan me papah Ih ni lelepek? Uhdahn soh! Koht kin tamataman, ni unsek, irail aramas lelepek kan me melahr, oh E pahn kaiasada irail ni ahnsou keren.—Luk 20:37, 38; 1 Korint 15:22-26.
15, 16. Kasalehda soahng kan me kin kasalehda me Koht kin ahnsou koaros poakohng sapwellime aramas lelepek kan.
15 Sohte lipilipil kahpwal dahieu kitail kin lelohng—aksident me kin kahrehong emen en soumwahuda de luwetala ni paliwar, de soumwahu laud ieu, de apwal en mwohni—sohte mehkot pahn kak kauwehla sapwellimen Koht limpoak ong kitail. Pil tohnleng kehlail kan, duwehte tohnleng sapeiko me wiahla Sehdan, sohte kak kahrehong Siohwa en solahr poakohng sapwellime ladu lelepek kan. (Sohp 2:3) Koperment kan mwein kak song en irehdi aramas akan sang arail kaudok ong Koht, kesehla irail nan imweteng, oh lemei ong irail oh kahdanekihla irail “persona non grata” me kin wehwehki aramas mwahl de aramas sohte katepe. (1 Korint 4:13) Soangen kailok sapwung pwukat me wehi kan kin wia pahn kak kahrehong aramas akan en pil uhwong kitail, ahpw met sohte kin kahrehong Kaunepen Lahng oh Sampah en kesehla kitail.
16 Nin duwen Kristian akan, kitail sohte anahne masak dahme Pohl koasoia “mehkot me wiewiawi met”—iei irair kan me kin wiawi nan koasoandi en ahnsouwet—de pil “me pahn wiawi mwuhr” pwe wiewia pwukat sohte pahn kak irehdi sang kitail limpoak en Koht. Mendahki kaunen sampah kan oh nanleng kan kin uhwong kitail, sapwellimen Koht limpoak lelepek kin kakehlahda kitail. Nin duwen me Pohl kawehwehda, sohte mehkot “pohnangin sampah de pahnangi” pahn kak irehdi sang kitail limpoak en Koht. Ei, sohte mehkot me kin song en kaluwetala kitail, de mwomwen kaunda kitail pahn kak irehdi sang kitail limpoak en Koht; de pil sohte mwahn mehkot nan audepen lahng oh sampah pahn kak kahrehong Sounkapikpatail en solahr poakohng sapwellime aramas lelepek kan.—1 Korint 13:8.
Kesempwaliki Sapwellimen Koht Limpoak-Kadek Kohkohlahte
17. (a) Dahme kahrehda ahneki sapwellimen Koht limpoak “mwahu sang mour”? (b) Iaduwen kitail kin kasalehda me kitail kin kesempwaliki sapwellimen Koht limpoak-kadek?
17 Ia uwen kesempwal sapwellimen Koht limpoak ong kowe? Ke pil ahneki soangen pepehm me Depit kin ahneki, duwehte me ntingdi wasaht: “Sapwellimomwi limpoak poatopoat me mwahusang mour, iei me I pahn patohwan kapingahkin komwi. I pahn patohwan kapingkalahngan ong komwi erein ei mour; I pahn kapahdawohng komwi pehi kat ni ei pahn kapakap. (Melkahka 63:3, 4) Mie mehkot nin sampah me aramas akan pahn kak kihong kitail me mwahu sang atail paiekihda sapwellimen Koht limpoak oh atail kompoakepahnki Koht? Karasepe ieu, ma emen pahn nantihong rapahki doadoahk pweilaud, eri, met pahn mwahu sang ahneki popohl oh peren me kin kohsang ahneki nanpwungmwahu rehn Koht? (Luk 12:15) Ekei Kristian akan kin lelohng kahpwal me irail anahne wiahda arail pilipil ma re pahn kaudokiong Siohwa oh mehla de re sohla kaudokiong Siohwa. Met wiawiong Sounkadehdehn Siohwa tohto me mih nan imweteng en kalokolok kan ni ahnsoun Mahwen Keriau en Sampah wiawi. Pali laud en riatail Kristian brother oh sister kan me pilada en dadaurete ni limpoak en Koht, oh irail perenki wia met edetehn irail pahn mehla. Irail akan me kin lelepek en dadaurete ni limpoak en Koht kak likih me irail pahn ale sang rehn Koht mour soutuk, oh met mehkot me sampah sohte kak kihong kitail. (Mark 8:34-36) Ahpw, pil mie mehkan kesempwal likin mour soutuk.
18. Dahme kahrehda aramas akan kin inengihada en ale mour soutuk?
18 Kitail ese me sohte aramas emen pahn kak ahneki mour soutuk ma sohte Siohwa, ahpw song en medewehla duwen ia mwomwen atail mour en mour soutuk ma sohte Sounkapikpatail. Atail mour pahn sohte katepe. Siohwa me ketikihong sapwellime aramas akan doadoahk katapan en wia ni imwin rahn akan. Eri, kitail kak likih me ahnsou me Siohwa, Soun Koasoandi Lapalapie, pahn ketikihong aramas akan en ale mour soutuk, e pahn audaudki mehkan me mwahu oh katapan ong atail mehn kasukuhl oh ong mehkan me kitail pahn wiewia. (Eklesiasdes 3:11) Mendahki ia uwen laud kitail pahn song en sukuhliki mehkot ni sounpar kid kid kei, kitail sohte pahn, ni unsek, wehwehki duwen “ia uwen loalen sapwellimen Koht kapai kan oh sapwellime erpit oh kupwurokong!”—Rom 11:33.
Sahmo Kin Ketin Poakohng Uhk
19. Mwohn Sises Krais mweselsang sapwellime tohnpadahk kan, soangen kangoang dahieu e ketikihong irail?
19 Ni Nisan 14, 33 C.E., ni kaimwiseklahn pwong me Sises ketiket rehn sapwellime wahnpoaron lelepek 11, e mahsanihong irail soahng tohto pwehn kakehlahda irail ong dahme mih mwohrail. Irail kin lelepek ong Sises erein eh kin lelohng kasongosong kan, oh pein emen emen irail koaros kehn sapwellime limpoak ong irail. (Luk 22:28, 30; Sohn 1:16; 13:1) Sises eri kamehlelehong irail mahsen pwukat: “Pein Sahmo kin ketin poakohng kumwail.” (Sohn 16:27, NW) Ia uwen laud mahsen pwukat kin sewese tohnpadahk pwukat en esehla duwen pepehm akan en Samarail Nanleng me E kin ketin poakohng irail!
20. Dahme ke koasoanehdi nan kapehdomw en wia, oh dahme ke pahn kak likih?
20 Aramas tohto me momour ahnsou wet papah Siohwa ni lelepek erein sounpar tohto. E sansal, me mwohn imwin koasondi suwed wet, kitail pahn pil lelong kasongosong tohto. Dehr mweidong soangen kasongosong kan de kahpwal akan en kahrehong uhk en lemeleme me sapwellimen Koht limpoak ong uhk wia tikitikla. Kitail sohte kak karasahda sapwellimen Siohwa limpoak ong uhk. (Seims 5:11) Emen emen kitail koaros en nantihong kapwaiada atail pwukoa kan oh lelepek ong sapwellimen Koht kosonned akan. (Sohn 15:8-10) Kitail en doadoangki ahnsou mwahu koaros en kapinga mwaren Koht. Kitail anahne kakehlahda nan kapehditail kan pwe kitail en nantihong karanih Siohwa ki kapakap oh onop sapwellime Mahsen. Sohte lipilipil dahme pahn wiawi lakapw, ma kitail kin wia uwen me kitail kak en kaperenda Siohwa, kitail pahn kak kolokolete atail popohl oh likih sapwellime limpoak.—2 Piter 3:14.
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Limpoak me kin kohsang rehn ihs pahn kak sewese kitail en toupahrek ni pali ngehn oh atail pepehm akan?
• Wiewia dah kei kin kasalehda me Siohwa kin ahnsou koaros poakohng sapwellime ladu kan?
• Dahme kahrehda atail wehwehkihla duwen sapwellime Siohwa limpoak kin wia mehkot “mwahu sang mour”?
[Kilels nan Pali 7]
Ma kitail kin pehm me kitail dohsang sapwellimen Koht limpoak, kitail kak song en kapwungala irair wet
[Kilel nan Pali 9]
Pohl kin wehwehki ia kahrepe e kin lelohng kalokolok kan